Το σύστημα και το αντι-σύστημα

Απευθύνω ένα ερώτημα στον εαυτό μου και στους αναγνώστες αυτού του μπλογκ. Ακούμε καθημερινά για «αντισυστημικούς» πολιτικούς – και πολιτική. («Συστημικός» δεν εμφανίζεται κανείς). Και μέσα σε αυτή την κατηγορία μπαίνουν ένα σωρό ετερόκλητα άτομα. Από τον Beppe Grillo μέχρι τον Bernie Sanders. Από τον Σλαβόι Ζίζεκ μέχρι τον Πάνο Καμμένο. Από την Frauke Petry του Afd (Εναλλακτικοί για την Γερμανία) μέχρι τον Boris Johnson του Brexit. Από την Marine Le Pen μέχρι τον Donald Trump. Και βέβαια όλοι οι εναπομένοντες παραδοσιακοί κομμουνιστές.

Όλοι αυτοί είναι αντι-συστημικοί. Δηλαδή εναντίον του Συστήματος (ας το γράψουμε με κεφαλαίο – του αξίζει αφού έχει τόσους αντιπάλους).

Αλλά ποιο είναι αυτό το Σύστημα; Συνήθως ορίζεται σαν οικονομική οντότητα – ή οικονομικο-κοινωνική. Ποιοι ανήκουν σε αυτό; Από ότι ακούω: η άρχουσα τάξη, οι πλούσιοι, οι τράπεζες, οι μεγάλες πολυεθνικές, τα ΜΜΕ και συντηρητικοί, δεξιοί πολιτικοί. Ακόμα κράτη με τις μυστικές υπηρεσίες τους – και μερικές ενώσεις κρατών (Όπως η Ε. Ε.). Που βεβαίως όλοι μαζί διαπλέκονται και αποτελούν ένα Σύστημα.

Ένα – η πολλά; Το ίδιο σύστημα πολεμούσε ο Nigel Farage του Αγγλικού Κόμματος της Ανεξαρτησίας και ο Geert Wilders του Ολλανδικού Κόμματος της Ελευθερίας; Και ποιο ακριβώς σύστημα πολεμάει τώρα ο κορυφαίος αντί-συστημικός Αλέξης Τσίπρας, αφού ήδη, δια του Παππά, κατατρόπωσε την διαπλοκή στα ΜΜΕ;

(Βέβαια, αν ακολουθήσουμε τις θεωρίες συνωμοσίας, σε αυτούς που αναφέραμε προστίθενται – κατά βούλησιν – η «Λέσχη Μπίλντερμπεργκ», οι Μασόνοι, οι Εβραίοι και ιδιαίτερα οι «Επτά Σοφοί της Σιών» – τους ανάφερε ο Τραμπ – οι Ναΐτες, οι Illuminati, και άλλες μυστικές εταιρίες).

Το σίγουρο είναι πως για τα περισσότερα δεινά της ανθρωπότητας φταίει το Σύστημα – τουλάχιστον αυτό ισχυρίζονται όσοι το πολεμάνε. Αλλά συχνά έχω την κρυφή υποψία πως το εκάστοτε Σύστημα είναι δική τους δημιουργία. Διότι, περιέργως, όλοι οι αντισυστημικοί που αναφέραμε, τυγχάνουν και διαπρεπείς λαϊκιστές. 

Ο λαϊκιστής χρειάζεται έναν εχθρό προκειμένου να τον καταστήσει ένοχο και υπεύθυνο για όλα. Το ανώνυμο και μυστηριώδες Σύστημα τον βολεύει θαυμάσια. Έτσι συχνά μου δίνουν την εντύπωση ότι πολεμάνε ανεμόμυλους. Ο Δον Κιχώτης τους έβλεπε σαν μυθικούς γίγαντες και οι πολιτικοί σαν Σύστημα.

Μπορεί να είναι κανείς μέλος του Συστήματος και να το πολεμάει; Μα βεβαίως! Ο Τραμπ, ως δισεκατομμυριούχος είναι επιφανές στέλεχος του Συστήματος – εναντίον του οποίου υπόσχεται να δώσει μεγάλη μάχη. (Θα αυτοπυροβοληθεί; Θα μοιράσει την περιουσία του στους φτωχούς;).

Μαζί με το Σύστημα είθισται τώρα να αναφέρονται και οι «ελίτ». Που μοιάζει να είναι σύμμαχοί του. Μέχρι τώρα ελίτ αποκαλούσαμε τους μορφωμένους, καλλιεργημένους και επίλεκτους. Μάλλον όμως έχει αλλάξει νόημα η λέξη γιατί σήμερα αυτές οι πολιτισμικές ελίτ είναι συνήθως αντισυστημικές.

Ομολογώ πως, όσο κι αν σκέφθηκα το θέμα, δεν κατάφερα να το ξεκαθαρίσω μέσα μου. Ελπίζω ο διάλογος να με βοηθήσει να κατανοήσω καλύτερα αν τελικά υπάρχει και από τι αποτελείται το μυστηριώδες για μένα Σύστημα.