"Για όλα φταίνε οι Γερμανοί"
Στο δεύτερο βιβλίο του στα γερμανικά ο Νίκος Δήμου αντιστρέφει την υστερική
καμπάνια του 2010 με σύνθημα "Για όλα φταίνε οι Έλληνες" και
τεκμηριώνει το γιατί τελικά "για όλα φταίνε οι Γερμανοί"!
Τα τελευταία χρόνια το ελληνικό πρόβλημα έχει προκαλέσει στη Γερμανία όχι
όπως πολλοί πιστεύουν μια άπωση για την Ελλάδα, αλλά το αντίθετο, μια δίψα για
την Ελλάδα, για την ακρίβεια μια σχεδόν αγωνιώδη αναζήτηση κειμένων που θα
δίνουν λύσεις στο ελληνικό αίνιγμα, ερμηνείες όχι μόνο για τη δημοσιονομική
αποχαλίνωση της χώρας, αλλά και για την πολιτική κουλτούρα, τη νοοτροπία και
τις ιδιαιτερότητές μας. Σοφοί επί των ερμηνειών υπάρχουν στην Ελλάδα πολλοί,
λίγοι όμως μπορούν να επικοινωνούν και με ένα ξένο κοινό. Έτσι η τελευταία
κρίση εδραίωσε κατ’ αρχήν την επιτυχία των αστυνομικών μυθιστορημάτων του
Πέτρου Μάρκαρη που προσφέρουν ένα πανόραμα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα, με
όλες τις χάρες και τις κακίες της. Στη συνέχεια ανακαλύφθηκε ο Νίκος Δήμου,
αυτός ο χαρισματικός αποσυνάγωγος της πνευματικής μας ζωής. Πριν από δύο χρόνια
ο εκλεκτός οίκος του Μονάχου Antje Kunstmann εξέδωσε το παλιό εκείνο εγχειρίδιο
μιας αμείλικτης νεοελληνικής αυτογνωσίας με τίτλο «Η δυστυχία του
να είσαι Έλληνας», ένα βιβλίο που είχε ταράξει πριν από σαράντα
σχεδόν χρόνια τα νωθρά πνευματικά τενάγη στην Ελλάδα.
Γερμανικές εξιδανικεύσεις
Τώρα ο οίκος Kunstmann, μετά την εκδοτική επιτυχία του πρώτου, επανέρχεται
με ένα δεύτερο τομίδιο του Νίκου Δήμου που φέρει τον τίτλο «Για όλα φταίνε οι
Γερμανοί», μια μίξη παλιών και νέων κειμένων, μια διαδοχή διαλόγων του
συγγραφέα με εναλλασσόμενους ξένους που ζουν ή ξανάρχονται στην Αθήνα και
συζητούν για τη νεοελληνική φυσιογνωμία. Το έργο αυτό περιλαμβάνει μεταξύ άλλων
δυο παλιότερα μικρά αριστουργήματα του συγγραφέα, τα κεφάλαια «Η μεταφυσική της
γκρίνιας» και «Η σκοτεινή πλευρά του ήλιου», για τη σχέση του Έλληνα με τη ζωή,
τον θάνατο και το φως, μια συναρπαστική ανατομία της ακραίας, της απόλυτης
κατάφασης της ζωής. Το βιβλίο ωστόσο αρχίζει με τρεις διαλόγους γραμμένους τώρα
επί τούτου, για τις ελληνογερμανικές σχέσεις. Όπως παλιότερα ο Αλέξανδρος
Σχινάς, έτσι τώρα και ο Νίκος Δήμου υπενθυμίζει τις γερμανικές ευθύνες για τη
σχιζοειδή νεοελληνική ιδιοσυγκρασία, τα ταυτόχρονα συμπλέγματα ανωτερότητας και
κατωτερότητας που ταλανίζουν την ψυχή του νέου ελληνισμού. Επειδή ήταν οι
Γερμανοί που στη νεώτερη εποχή ανακάλυψαν πάλι και εξιδανίκευσαν τον αρχαίο
ελληνισμό, επειδή ήταν ο φιλελληνισμός που εμφύσησε στους ταλαίπωρους και άρτι
απελευθερωμένους Έλληνες των αρχών του 19ου αιώνα την απαίτηση να παίξουν τον
ρόλο των απογόνων ένδοξων προγόνων.
Οι λιχουδιές της ευρωζώνης
Με ένα τόσο ισχυρό υπερεγώ είναι πολύ δύσκολο για ένα νεαρό έθνος που
ανδρώνεται υπό αντίξοες συνθήκες να ξεπεράσει ψυχικά τη νηπιακή του ηλικία. Και
για να μην πολυλογούμε φθάσαμε στην εποχή της ευρωζώνης, εντός της οποίας οι
Έλληνες έκαναν ό, τι θα έκανε κι ένα μικρό παιδί που το αφήνουν από το χέρι
μόνο του μέσα σ’ ένα ζαχαροπλαστείο. Θα βούταγε τη μια λιχουδιά μετά την άλλη
μέχρι να το πιάσει η κοιλιά του και να το πάνε στον γιατρό. Είναι ίσως η πιο
ιδιοφυής παρομοίωση που διαβάσαμε τα τελευταία χρόνια για την πορεία της
Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ. Συνολικά το βιβλίο του Νίκου Δήμου είναι ευθυβόλο
αλλά όχι σκυθρωπό. Συνολικά τα βιβλία του Νίκου Δήμου λειτουργούν σαν καθαρτική
παιδιά. Μια πεφωτισμένη πολιτεία θα τα επέβαλλε ως υποχρεωτικό ανάγνωσμα στα
λύκεια. Αλλά είναι η πολιτεία μας πεφωτισμένη;
Σπύρος Μοσκόβου
