Πρωταθλητές στα Νόμπελ

Νέα παιδιά με είχαν περιτριγυρίσει μετά το γάμο και το πάρτι. Κάποιος μου έκανε μία ερώτηση για την ποίηση:

«Δεν είναι αλήθεια πως οι Έλληνες είναι πρώτοι στην ποίηση;» Ρώτησε. «Έχουμε πάρει και δύο Νόμπελ!» συμπλήρωσε ένας άλλος.

«Αν πάμε με τα Νόμπελ, χάσαμε», απάντησα. «Πρώτα πρέπει να σκεφθούμε την αναλογία πληθυσμού. Υπάρχουν μικρά και μεγάλα κράτη. Π. χ. οι Ιρλανδοί είναι πέντε εκατομμύρια και εμείς είμαστε δέκα. Έχουν πάρει  τέσσερα Νόμπελ και εμείς δύο. Ας αφήσουμε που κανονικά θα έπρεπε να έχουν πάρει έξη Νόμπελ – έχασαν τα δύο για λόγους σεμνοτυφίας».

«Σεμνοτυφίας;»

«Ναι, δεν ήταν δυνατόν να δοθεί εκείνη την εποχή βραβείο στον Όσκαρ Ουάιλντ, λόγω ομοφυλοφιλίας, ούτε αργότερα στον «Οδυσσέα» του Τζαίημς Τζόυς λόγω πολλών τολμηρών αποσπασμάτων. Εκείνη την εποχή το βιβλίο ήταν απαγορευμένο σε πολλές χώρες. Κι ας θεωρείται σήμερα ίσως το διασημότερο βιβλίο του 20^ου αιώνα».

«Και τι άλλα Νόμπελ έχουν πάρει οι Ιρλανδοί;» Ρώτησε μία κοπέλα.

Ο μεγαλύτερός τους ποιητής ήταν ο Γαίητς (William Butler Yeats) που πέθανε το 1939 και το άλλο Νόμπελ ήταν για τον Seamus Heaney (2013). Και οι δύο έχουν γράψει για την Ελλάδα –ιδιαίτερα ο Γέητς για το Βυζάντιο, που είχε γι αυτόν μία συμβολική αξία. Ο Ηeany μετέφρασε αρχαίους Έλληνες δραματουργούς – π. χ. τον «Φιλοκτήτη», του Σοφοκλή.

«Και ποιοι άλλοι Ιρλανδοί πήρανε Νόμπελ;»

«Δύο θεατρικοί συγγραφείς: Ο πολύ γνωστός σε όλους Μπέρναρντ Σω και ο πολύ σημαντικός, σχεδόν σύγχρονός μας Samuel Beckett. (Περιμένοντας τον Γκοντό). Ο Μπέκετ, εκτός από θέατρο, έχει γράψει και υπέροχα πεζά».

«Άρα μας κερδίζουν 4-2!»

Ναι αλλά τα Νόμπελ δεν είναι ποδόσφαιρο. Ούτε έχουν την ίδια αξία. Ο πρώτος που βραβεύθηκε ήταν τόσο ασήμαντος που τον έχουν ξεχάσει και οι Γάλλοι συμπατριώτες του. Μόνο ένα ποίημα του επιζεί, σε ανθολογίες, το «Ραγισμένο βάζο».

«Και το όνομά του;»

«Sully Prudhomme».

Είχαμε εντωμεταξύ προχωρήσει προς τον μπουφέ. Αλλά οι επίμονοι νεαροί φίλοι της ποίησης (ελπίζω) δεν το έβαζαν κάτω. Και ξαφνικά πετάχτηκε ένα όνομα:

«Και ο Καβάφης;»

«Α» είπα, «ο Καβάφης σίγουρα θα άξιζε ένα Νόμπελ. Αλλά άργησε να μεταφραστεί και πέθανε. Προϋπόθεση να πάρεις Νόμπελ, είναι να είσαι ζωντανός. Η καημένη η Κική Δημουλά κρατιόταν στη ζωή γιατί το περίμενε. Και το άξιζε. Ωστόσο της έτυχε και μεγάλη αντίπαλος, η Πολωνή Syborska».

«Έτσι φτάσαμε στο να πάρει ο Καβάφης το Νόμπελ του κοινού. Κανένας Έλληνας ποιητής δεν έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει τόσο πολύ. Σε όποια χώρα και να πας, σε όποιο βιβλιοπωλείο, κάτι του Καβάφη θα βρεις».

«Ώστε καταλήγουμε ότι είναι ο σημαντικότερος Έλληνας ποιητής;»

«Κατά την δική μου γνώμη, ο σημαντικότερος Έλληνας ποιητής είναι ο Ελύτης. Αλλά δεν μεταφράζεται με τίποτα! Ενώ πιο ευκολομετάφραστοι ποιητές, όπως ο Ρίτσος, κερδίζουν στην μετάφραση. Ο Aragon τον θεωρούσε πρώτο στον κόσμο. Θυμάμαι στο Παρίσι με είχαν πρήξει με τον «Ριτσός», όπως τον τονίζανε αυτοί».(Οι Γάλλοι τονίζουν όλα τα ξενόγλωσσα ονόματα στη λήγουσα)

Οπότε το συμπέρασμα είναι…»

«Ότι αν δεν σπεύσουμε αμέσως στον μπουφέ… θα μείνουμε νηστικοί. Πάντως στην Ελλάδα έχουμε πολλή καλή ποίηση. Από τις τρεις ξένες γλώσσες που παρακολουθώ, πρέπει να είμαστε πρώτοι. Αλλά, όπως είπε ένας Αμερικανός ποιητής: «Ποίηση είναι αυτό που χάνεται στην μετάφραση». Γι αυτό οι Γερμανοί την μετάφραση της ποίησης την ονομάζουν «Nachdichtung» δηλαδή «επαναποίηση». Που σημαίνει ότι το καλά μεταφρασμένο ποίημα πρέπει κι αυτό να είναι ποίηση, ισάξια του πρωτότυπου».

Και προχωρήσαμε στον μπουφέ…

ΠΡΟΣΟΧΗ: η Κίνα είναι πολύ μακριά!

Τον Δεκέμβριο του περασμένου χρόνου αποφάσισα να χαρίσω στην γυναίκα μου ένα νέο κινητό. Έχοντας διαβάσει στο Διαδίκτυο πολύ θετικές κριτικές για ένα καινούργιο top μοντέλο της ΧΙΑΟΜΙ (11 Τ PRO) το προμηθεύτηκα από το κατάστημα ΜΙ που πουλάει αποκλειστικά προϊόντα ΧΙΑΟΜΙ στο Golden Hall.

Πράγματι, το τηλέφωνο ήταν πολύ καλό. Όμως λίγους μήνες μετά (έχει δύο χρόνια εγγύηση) το μικρό συρταράκι όπου μπαίνουν οι κάρτες SIM διαλύθηκε εις τα εξ ων συνετέθη. Σίγουρος ότι είναι απλό θέμα να αντικατασταθεί το πήγα στο κατάστημα από όπου το είχαμε αγοράσει.

Αυτό έγινε στις αρχές Αυγούστου. Φτάσαμε στο τέλος του μήνα και το τηλέφωνο δεν έχει επισκευασθεί. Η τελευταία πληροφορία που πήραμε ήταν ότι έχει παραγγελθεί το ανταλλακτικό.

Μιλάμε για ένα αντικείμενο μεγέθους μικρότερο από ένα τετραγωνικό εκατοστό και πολύ εύθραυστο, όπως διαπίστωσα όταν διαλύθηκε μόλις το έβγαλα. (Η αλλαγή κάρτας SIM είναι κάτι που έχω κάνει δεκάδες φορές σε κινητά, χωρίς κανένα πρόβλημα).

Σε ένα κουτάκι με σπίρτα θα χωρούσαν 50 κομμάτια. Και να μην υπάρχει εδώ ούτε ένα!

Έρχεται όμως, μου λένε. Προφανώς από την Κίνα, για να χρειάζεται ένα μήνα. Δεν έχει η ΧΙΑΟΜΙ κέντρο ανταλλακτικών στην Ευρώπη;

Έγραψα αυτό το κείμενο για να προειδοποιήσω πιθανά άλλα θύματα… Θα φτάσει και στην Γραμματεία Προστασίας Καταναλωτή…

Υ.Γ. Μετά από σχεδόν ένα μήνα (και με την βοήθεια του Facebook) μας τηλεφώνησαν να πάμε να παραλάβουμε το τηλέφωνο. Δύο χρόνια εγγύηση έχει η συσκευή - παρολα αυτά μας χρέωσαν κάτι δεκάρες γιατί τα συρταράκια των sim δεν είναι μέρος του τηλεφώνου...

Η πλεκτάνη

 Ο φίλος μου ο δαίμονας, (πνεύμα αντιλογίας) έχει μία δική του ανάποδη θεωρία για κάθε τι.. Προφανώς και για την τοποθέτηση του «επισυνδέσμου» (κοινώς «κοριού») στο κινητό του Νίκου Ανδρουλάκη.

«Αφού το έψαξα από όλες τις πλευρές, δεν βρήκα άλλη λύση» μου λέει.

Και αναλύει:

«Ο Ανδρουλάκης είναι ένας συμπαθής άνθρωπος – αλλά δεν είναι πολιτικός. Το μόνο που τον συνδέει με την πολιτική, είναι ότι σπούδασε πολιτικός μηχανικός…»

Άσε τα καλαμπούρια!

«Δεν έχει ούτε την ευφράδεια, ούτε την ρητορική δεινότητα για να πείσει και να ξεσηκώσει ένα πλήθος. Δεν έχει την ικανότητα να «πουλήσει» μία καινούργια ιδέα. Αυτοί που τον εξέλεξαν, τον διάλεξαν γι αυτόν τον λόγο. Ότι είναι σοβαρός και μετριοπαθής. Από την άποψη αυτή, κάνει για κεντρώος

Όμως η σοβαρότητα και μετριοπάθεια δεν έχουν εκλέξει κανέναν. Πρέπει ο πολιτικός να έχει μία λάμψη που να διεγείρει και να γοητεύει».

Οπότε;

«Οπότε η θεωρία μου για τον «κοριό» βασίζεται στον εξής συλλογισμό: Όλοι πιστεύουν ότι τον «κοριό» τον τοποθέτησε κάποιος εχθρός ή αντίπαλος του Ανδρουλάκη, κάποιος που ήθελε να τον υπονομεύσει και να τον βλάψει. Εγώ πιστεύω το αντίθετο. Ήταν κάποιος φίλος του – ενδεχομένως και συνεργάτης του. Άλλωστε, την εποχή που έγινε η επισύνδεση ο Ανδρουλάκης ήταν ακόμα σκέτος ευρωβουλευτής. Ούτε χειριζόταν κανένα σημαντικό θέμα που έπρεπε οπωσδήποτε να κρατηθεί μυστικό. Και μπορεί ακόμα να μην είχε καν αποφασίσει αν θα θέσει υποψηφιότητα για αρχηγός του ΠΑΣΟΚ».

«Κάντε τώρα μία σύγκριση. Σκεφθείτε λοιπόν την θέση του Ανδρουλάκη τότε – και την θέση του τώρα. Τώρα είναι πρωτοσέλιδος σε όλες τις εφημερίδες. Με το «μυστικό» του ασχολούνται όλοι οι Έλληνες (λατρεύουν τα κρυφά  και τα συνωμοτικά) και έχει καταφανώς ξεπεράσει σε δημοσιότητα όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους. Είναι πρώτο θέμα ακόμα και στο στόμα του Τσίπρα και του Μητσοτάκη… Γιατί; Για μία δήθεν υποκλοπή; Στοιχηματίζω πως ποτέ δεν θα μάθουμε το θέμα της – διότι μάλλον δεν υπήρξε θέμα – αλλά μόνο μία επισύνδεση».

«Οπότε ο φίλος του – στοιχηματίζω ότι ήταν φίλος του – του έκανε δώρο. Το μεγαλύτερο δώρο. Ένα ολόκληρο αστυνομικό μυθιστόρημα! ΚΥΠ, Γραφείο Ερευνών της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης, κατάσκοποι και υπόγειοι δίαυλοι, ο Τζέημς Μποντ αυτοπροσώπως. Συμφωνείς;»

Συγχωρήστε τον φίλο και συνομιλητή μου. Ο Σατανάς αυτός μεγάλωσε διαβάζοντας Κόναν Ντόυλ και ακολουθώντας τις μεθόδους του Σέρλοκ Χόλμς. Η ανατροπή των υποθέσεων, ήταν μία αγαπημένη μέθοδος του τζέντλεμαν με την πίπα. Έτσι ένα σοβαρό θέμα ασφάλειας γίνεται παιχνίδι στα χέρια του.

Το κακό με την ανατροπή είναι ότι σπάνια μαθαίνει κανείς την αλήθεια. Είμαι έτοιμος σαν  Άγγλος μπούκης να στοιχηματίσω ότι δεν θα μάθουμε ποτέ το θέμα και το περιεχόμενο του επισυνδέσμου.

Δεν συμφέρει κανέναν.

Άλλωστε γνωρίζω καλά το «κατασκοπείον». (Έτσι το λέγαμε). Πέρασα δύο χρόνια από την νεανική μου ζωή – την στρατιωτική μου θητεία – δουλεύοντας και μεταφράζοντας σε ένα γραφείο της ΚΥΠ. Δεν έχω ποτέ, πουθενά, συναντήσει τέτοιο χάος. Πέρασαν 60 χρονιά και μοιάζει να μην άλλαξε τίποτα.

Το μόνο καλό:  επιβεβαιώσαμε πάλι πόσο άχρηστες και κούφιες είναι οι μυστικές μας υπηρεσίες. Το να σε ειδοποιούν από τις Βρυξέλλες ότι σε ένα ελληνικό κινητό υπάρχει μία επισύνδεση, είναι απλώς θλιβερό.

Όσο για την θεωρία του φίλου μου, πως όλη η ιστορία έγινε από ένα υποστηρικτή του Ανδρουλάκη για να τον ανεβάσει στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας, προτιμώ να μην την πιστέψω. Ο Ανδρουλάκης είναι σοβαρός άνθρωπος.

Ένα βιβλίο απαραίτητο

Συνηθίζουμε – όλες οι χώρες – όταν διδάσκουμε την ιστορία μας (ιδιαίτερα στα σχολεία) να δίνουμε έμφαση και έκταση στις επιτυχίες μας, στις στιγμές της δόξας και του ενθουσιασμού. Αντίθετα τις αποτυχίες μας, τις «ντροπές» μας, τις θάβουμε όσο μπορούμε πιο βαθιά.

Κι όμως αυτό είναι ολέθριο.

Από τις αποτυχίες μαθαίνεις. Από τους «θριάμβους» δεν μαθαίνεις τίποτα. Για να μην πούμε πως σε παρασύρουν προς καινούργια λάθη.

Ένα νέο βιβλίο ρίχνει άπλετο φως στην πιο σκοτεινή στιγμή της σύγχρονης ιστορίας μας. Το βιβλίο έχει τίτλο: «Η Δίκη των Έξη». Το έχει γράψει ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ Θανάσης Διαμαντόπουλος. Στο οπισθόφυλλο παραθέτει μια φράση του Ουίνστον Τσώρτσιλ:

…«με τόσα που τους έκαναν… Και τόσα που [οι ίδιοι] έκαναν στον εαυτό τους… Πώς επιβίωσαν οι Έλληνες;»

Και σε ένα από τα επίμετρα που παραθέτει ο συγγραφέας, ο συνταγματολόγος Κώστας Μποτόπουλος γράφει:

«Οι έξη που ήταν οκτώ και η δίκη που δεν ήταν η Νυρεμβέργη μας».

Φαντάζομαι πως οι αναγνώστες μου έχουν κάτι ακούσει για την περίφημη «Δίκη των Έξη».  Όπου καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν οι κυριότεροι στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες της Μικρασιατικής εκστρατείας. Φέτος, που συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την μελανή αυτή σελίδα της Ελληνική ιστορίας, ήταν καιρός να κυκλοφορήσει ένα τέτοιο βιβλίο.

Μέσα στα στενά περιθώρια μίας στήλης εφημερίδας είναι αδύνατον να χωρέσει ακόμα κι η πιο περιληπτική αφήγηση όλων των γεγονότων που οδήγησαν σε αυτή τη δίκη. Γιατί πρέπει να προηγηθεί η εξιστόρηση του Μεγάλου Διχασμού, που υπήρξε η απώτερη αιτία της.

Ναι, υπήρξε ένας καιρός όπου οι Έλληνες χωρίστηκαν στα δύο και μισούσαν ο ένας τον άλλο. Τόσο που δεν το είχαν σε τίποτα να σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. (Κορυφαία η δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη).  Ήταν ένας περίεργος καιρός δόξας και μιζέριας – που ξεκίνησε με την παραμυθένια επέκταση  της Ελλάδας, που κάποια στιγμή άγγιξε τους μύθους της «Κόκκινης Μηλιάς» και τελείωσε με τη Μικρασιατική Καταστροφή, το κάψιμο της Σμύρνης και την προσφυγιά. Ενάμιση εκατομμύριο Έλληνες, στην φτωχή πια και ρημαγμένη Ψωροκώσταινα.  

Και οι έξη; Αυτοί υπήρξαν τα εξιλαστήρια θύματα. Δεν επρόκειτο για κανονική δίκη, και εκτέλεση, αλλά για σφαγή. Πλήρωσαν για τα λάθη, τις ανοησίες (και τις δικές τους) και κυρίως: το μίσος.

Είμαστε ένας λαός που λατρεύει την αντιπαράθεση και  το μίσος. Και μέσα στην επανάσταση του 21, πιο πολύ πολεμούσαν οι Έλληνες μεταξύ τους, παρά με τους Τούρκους. Γι αυτό και κοντέψαμε να χάσουμε τα πάντα και χρειάστηκε να μας σώσουν οι Μεγάλες Δυνάμεις στο Ναβαρίνο. Αρχίσαμε την ελεύθερη ζωή μας με μία δολοφονία: του Καποδίστρια. Μετά αρπαχτήκαμε οι αυτόχθονες με τους ετερόχθονες…

Αλλά το κορύφωμα του μίσους ήταν οι Βενιζελικοί με τους Βασιλόφρονες. Δύο κράτη έγινε η Ελλάδα, για πάνω από πέντε χρόνια. Καλέσαμε τους ξένους για να μας βάλουν σε τάξη. Και από την δόξα της χώρας «των δύο Ηπείρων και των πέντε θαλασσών», βουλιάξαμε κυνηγημένοι στα νερά της Μικρασίας.

Γι αυτό και τώρα, όταν βλέπω μέσα στις πολιτικές μας διαφωνίες να εμφανίζεται ξαφνικά το μίσος, ο φθόνος, η κακία – τρομάζω. Δεν έχουμε περιθώρια για τέτοιες πολυτέλειες. Είμαστε μία μικρή και αδύναμη χώρα και πρέπει να επιζήσουμε.

Η «Δίκη των Έξη» ως τώρα ήταν ένα φάντασμα. Αξίζει να γίνει ένα μάθημα.

«Μας έπιπτεν πολύς…»

Τα λόγια αυτά γράφτηκαν για τον Χαρίλαο Τρικούπη. Ήταν ο πρώτος Έλληνας πολιτικός που ξεπερνούσε πολύ το όριο του λαού του. (Σύμφωνοι: και ο Κοραής. Αλλά δεν θέλησε να γίνει πολιτικός).

Με τα ίδια λόγια αποχαιρέτισε αργότερα ο Παλαμάς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, προσθέτοντας ακόμα την φράση: «ο σκαιότερον υβρισθείς εκ των συγγραφέων της νεωτέρας Ελλάδος».

Ο καημένος ο Ροίδης, αυτό-σατιριζόμενος, είχε κατατάξει τον εαυτό του ειρωνικά στους «διορθωτές του ρωμαίικου».

(Αλίμονο, πόσο μας χρειάζονται ακόμα, αυτοί οι «διορθωτές!»)

Το ξαναζήσαμε πρόσφατα όταν η Πρόεδρός μας έδωσε ένα πλήρες μάθημα νομικής σκέψης. Όπου κονιορτοποίησε την λαϊκίστικη έννοια  «του κοινού περί δικαίου αισθήματος».

Είπε: «Ο λαϊκισμός ριζώνει στις αντιφάσεις και τις ανισότητες, αμφισβητώντας ανοικτά τις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Υπονομεύει τη διάκριση των εξουσιών και την ισορροπία του πολιτεύματος. Τα θεσμικά αντίβαρα, όμως, είναι θεμέλια του Κράτους Δικαίου και δεν υποτάσσονται στις πλειοψηφίες και τους εφήμερους συσχετισμούς. Η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους».

Και εκεί, μέσα μου, ψιθύρισα: Άλλη μία φορά που κάποιος ηγέτης μας πέφτει πολύς. Είναι δύσκολο για τους «νομικούς των κοινωνικών δικτύων» ακόμα και να καταλάβουν αυτή τη φράση. Κι ας ισχύει από την εποχή του Μοντεσκιέ.

Είχα την τύχη να χαρώ την φιλία και την συντροφιά του κατά την γνώμη μου πιο  σοφού και πιο έντιμου Έλληνα νομικού. Αναφέρομαι στον Γιώργο Κουμάντο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν μιλούσαμε για πρόσωπα που και τώρα διαπρέπουν στην λαϊκίστικη αντίδραση και φτάσαμε σε μία από τις κορυφαίες μορφές της, πως μου σφύριξε, σχεδόν ψιθυριστά: «Μεγάλη λέρα».

Έμεινα άναυδος γιατί ο Γιώργος έπρεπε να έχει πολύ βαρύ φορτίο για να ξεσπάσει έτσι.

Ανήκοντας κι εγώ από χρόνια αναγκαστικά στην παράταξη των «διορθωτών του ρωμαίικου», έγραψα αυτό το μπλογκ για να συστήσω προσοχή και υπομονή. Το ρωμαίικο δεν θα διορθωθεί σύντομα. Του λείπουν αιώνες  πείρας και παιδείας. Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση, Διαφωτισμός, Ανθρώπινα Δικαιώματα..  Αλλά ο αγώνας συνεχίζεται.

Είναι αργός. Και ένας πολύτιμος Πιερρακάκης δεν φέρνει την άνοιξη – ούτε βέβαια την Τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.

Γι αυτό χαίρομαι τόσο που η Προεδρίνα μας,  μας… πέφτει πολύ. Ένας άνθρωπος τρυφερός, και ευαίσθητος, που έχει ήδη γυρίσει όλη την Ελλάδα, έχει φοιτήσει σε όλα τα ερημονήσια, μιλάει άνετα με απλούς ανθρώπους του μόχθου και αγαπάει τον λαό. Αλλά σε θέματα αρχών, είναι γρανίτης. Τέλεια. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε «να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα…»