Αθηναϊκόν Πάσχα, 1892

(Εφημερίς «Ακρόπολις», Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης).

 

Χριστός Ανέστη! αδελφοί.

«Πάσχα ιερόν ημίν σήμερον αναδέδεικται, Πάσχα καινόν  άγιον, Πάσχα μυστικόν…».

«Ω θείας! ώ φίλης! ώ γλυκυτάτης σου φωνής! Μεθ’ ημών αψευδώς  γαρ, επηγγείλω έσεσθαι μέχρι τερμάτων αιώνος Χριστέ:  ήν οι πιστοί άγκυραν ελπίδος, κατέχοντες αγαλλόμεθα».

«Ω Πάσχα το μέγα, και ιερώτατον Χριστέ! ώ σοφία και λόγε , του Θεού και δύναμις, δίδου ημίν εκτυπώτερον σου μετασχείν, εν τη ανεσπέρω,  ημέραν της βασιλείας σου».

Γένοιτο.

                                                          *****

Πλήν ο δημιουργός, ο ποιητής των πάντων, επέβαλεν εις τον παρ’ αυτού κτισθέντα ορατόν και αόρατον κόσμον, το κάλλιστον κόσμημα, την τάξιν, και εν τη κοινωνία έτι των ανθρώπων αδύνατον να ευαρεστήσει Θεώ, ή και να ευφράνη τους ανθρώπους, ό,τι άνευ τάξεως γίνεται. Η τάξις είναι αυτόχρημα αρετή, δυνάμεθα δε κατά πλατυτέραν έννοιαν να είπωμεν ότι η αρετή ουδέν άλλον είναι, ή τάξις.

Εν Αθήναις, όπου κυρίως διαιτάται λιμνάζουσα, και εξ αναριθμήτων επαρχιακών φλεβών τρεφομένη, η πολυκέφαλος αυτή Ύδρα, η πολυκοιρανίη, την οποίαν ο μεμακρυσμένος ημών πρόγονος και μέγιστος των ποιητών, όταν την κατεδίκαζε, δεν εφαντάζετο βεβαίως, ότι και μετά τρισχίλια έτη θα εξηκολούθη να ζη αύτη εις την πατρίδα του και να βασιλεύει, εν Αθήναις, λέγω, τα πάντα και κοινωνικά και θρησκευτικά, και άλλα, μορφούνται κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν της πολιτικής, και ουδ’ υποφώσκει ελπίς τις περί θεραπείας της παρούσης αθλιότητος.  Εν Αθήναις, κατά τας αγίας ταύτας ημέρας, εν μεν τη πόλει θόρυβος , φροντίδες, φωναί, κίνησις, πυροκρόταλα, πυροβολισμοί κινδυνωδέστατοι εις την ζωήν των ανθρώπων – εν δε τοις ναοίς, αταξία σύγχισις, δισκοφορία, έφοδος, θρίαμβος και οριστική επικράτησις του γυναικείου φύλου, βλέμματα, γέλωτες, στάγματα λαμπάδων, συνδιαλέξεις, ψίθυροι, βόμβος φωνών, και εν μέσω όλου αυτού του θορύβου, δύο δυστυχείς άνθρωποι, ο ιερεύς και ο ψάλτης, εκλαρυγγιζόμενοι,  όπως εκφωνώσιν λέξεις,  εις τα οποίας ολίγοι προσέχουσι και ολιγώτεροι τας εννοούσιν.

                                                ******

Αυτά και άλλα έγραφε το 1892 στην «Ακρόπολη» ο εξόριστος τότε στην Αθήνα Παπαδιαμάντης, χαμένος μέσα στον θόρυβο και το πλήθος της πρωτεύουσας. Μέχρι και τον Όμηρο  επικαλέστηκε! Θυμήθηκε τον στίχο: «Ουκ αγαθόν πολυκοιρανίη, εις κοίρανος έστω, εις βασιλεύς». (Ιλιάδα 2, 204). (Δεν είναι καλό η πολυαρχία – ένας να είναι ο αρχηγός, ένας ο βασιλιάς). Δικός του βασιλεύς είναι ο Θεός και υποφέρει όταν η φωνή του ιερέα και του ψάλτη με τα εγκώμιά του, δεν φτάνουν να ακουστούν.

Το τέλος του κειμένου εκφράζει με τον πιο τρυφερό τρόπο το πώς θέλει να βιώνει το Πάσχα ο Παπαδιαμάντης – το ξέρουμε ήδη από τα «Πασχαλινά του διηγήματα», που ελπίζω να τα έχουν διαβάσει οι περισσότεροι αναγνώστες μου.

                                                                     *****

Χρόνον με τον χρόνον, όσον γηράσκει τις, κυριεύεται από την επιθυμίαν,  να ευρίσκετο τας ημέρας αυτάς εις μικρόν, σμικρότατον  χωρίον, να ήκουεν όλας τας ακολουθίας των αγίων εορτών εις εν μικρόν εξωκκλήσιον, όπου να υπήρχε εις ιερεύς σεβάσμιος, πράος, ενάρετος, και εις ψάλτης με ταπεινήν αλλά γλυκείαν φωνήν – δια  να αισθανθεί όλην την ποίησιν και το κάλλος των εορτών, να δοξάση τον Χριστόν, και να εορτάση μετά των προσφιλών του το Πάσχα, ευχόμενος να αξιωθεί και του διαρκούς, του ουρανίου  Πάσχα, εν τη ανεσπέρω ημέρα της βασιλείας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

 

(Παπαδιαμάντη Άπαντα, τόμος 5^ος, εκδόσεις «Δόμος», κριτική έκδοση Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος, σελ.184. Όσο ήταν τυπογραφικά δυνατόν – δεν υπάρχουν πια υπογεγραμμένες, ψιλές, δασείες, περισπωμένες  – έχω τηρήσει την ορθογραφία του πρωτοτύπου). 

Ένας ελεύθερος Έλληνας

 (Θεόφιλος Καΐρης 1784-1853)

Είναι μερικές συμπτώσεις που περιγελάνε τον νόμο των πιθανοτήτων και σε βάζουν σε υποψίες για την ορθότητα του ορθού λόγου…

Στις 17.4.2021 ο σκηνοθέτης Γιώργος Δάμπασης μου στέλνει σε ένα DVD το τελευταίο του έργο, διάρκειας 140 λεπτών: Μια πλούσια και τεκμηριωμένη βιογραφία του μεγάλου δασκάλου, αγωνιστή και μάρτυρα της ελευθερίας, Θεόφιλου Καΐρη. (Θα μεταδοθεί από το κανάλι της Cosmote, History).

Τέσσερεις μέρες αργότερα, ο Γιώργος Δαρδανός, των εκδόσεων Gutenberg, μου στέλνει ένα θεατρικό έργο («Οι κολιγάδες») που συνέγραψε μαζί με τον Μηνά Βιντιάδη, με βασικό πρόσωπο, στο ρόλο του αφηγητή, τον …Θεόφιλο Καΐρη.

(Ας σημειωθεί ότι τόσο ο Δάμπασης όσο και ο Δαρδανός, κατάγονται από την Άνδρο, όπως και ο Καΐρης).

Μετά από σχεδόν δύο αιώνες λησμονιάς, ξαφνικά η λαμπερή προσωπικότητα ενός προσβλητικά λησμονημένου σοφού και ήρωα, έρχεται στο προσκήνιο.

Δεν θα με εξέπληττε αν το 90% των Ελλήνων δεν είχαν ιδέα για το ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος και γιατί είναι σημαντικός και μοναδικός στην ιστορία μας.

Γεννήθηκε στην Άνδρο το 1784. Έκανε λαμπρές σπουδές, στις Κυδωνιές με καθηγητή τον Βενιαμίν τον Λέσβιο (τον οποίο αργότερα διαδέχθηκε), αργότερα στην Πίζα, και στο Παρίσι. Ήταν φίλος και συνεργάτης του Κοραή. Μυήθηκε νωρίς στην Φιλική Εταιρία, πολέμησε και τραυματίστηκε στην Ελληνική Επανάσταση. Η αναπηρία τον βασάνισε όλη του την υπόλοιπη ζωή.  Ίδρυσε και συντηρούσε ένα υποδειγματικό ορφανοτροφείο για τα ορφανά του πολέμου της Ανεξαρτησίας.

Δίδαξε φιλοσοφία και επιστημολογία σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και είχε γίνει ξακουστός σαν σοφός δάσκαλος.

Επηρεασμένος από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και του Γαλλικού και Αγγλικού Διαφωτισμού, δημιούργησε μία δική αντίληψη για το Θείο – μια νέα θρησκεία, με όνομα «Θεοσέβεια», που προσέγγιζε κατευθείαν τον Θεό, χωρίς την μεσολάβηση κλήρου, εκκλησιαστικής οργάνωσης, θρησκευτικής διδασκαλίας ή φιλολογίας.

Η εκκλησία μάνιασε.  Ωστόσο πρέπει να  σημειωθεί ότι ήδη στην πρώτη εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, όπου συμμετείχε ως εκπρόσωπος της Άνδρου, ο Καΐρης υπήρξε ο εισηγητής της έννοιας «ανεξιθρησκία», η οποία έγινε αποδεκτή από τους συνέδρους.

Τι γύρευε ένας πραγματικά φιλελεύθερος ευρωπαίος στοχαστής, σε μια Ελλάδα όπου ο κλήρος ήταν ίσως η μόνη ισχυρή εξουσία; Σύρθηκε στα δικαστήρια, καταδικάστηκε, εξορίστηκε στην Σκύρο. Όταν αργότερα επέστρεψε από μία νέα περιοδεία στο εξωτερικό, (με διαλέξεις μάζευε χρήματα για το ορφανοτροφείο) είχε ήδη ψηφιστεί το Σύνταγμα του 1844, που καθιέρωνε την ελευθερία της συνειδήσεως. Τον κατηγόρησαν τότε για προσηλυτισμό. (Μέχρι το 1975 το Σύνταγμά μας απαγόρευε τον προσηλυτισμό «εναντίον της κρατούσης θρησκείας»).

Η δίκη έγινε στο πταισματοδικείο Σύρου, τον Δεκέμβριο του 1853. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση 2 ετών, ενώ ήταν ετοιμοθάνατος. Πέθανε μερικές μέρες μετά την καταδίκη και δεν θάφτηκε στο νεκροταφείο, παρά σε ένα χωράφι, αφού γέμισαν το πτώμα του με ασβέστη. ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ, ο Άρειος Πάγος ακύρωσε την ποινή και αθώωσε τον Καΐρη και τους συγκατηγορουμένους του…

Τα περισσότερα έργα του έμειναν ανέκδοτα. Διαβάζοντας όμως τα λίγα που έχουν εκδοθεί, ή τα αποσπάσματα από την αλληλογραφία του, μένεις κατάπληκτος από την διαύγεια του νου, την ορθολογική δομή της σκέψης και, κυρίως, το υπέροχο ήθος. Αυτός που είχε εξυβρισθεί και συκοφαντηθεί πάνω από όλους, δεν καταδέχθηκε ποτέ να κατέβει στο επίπεδο των κατηγόρων του.

Μετά από πολλές δεκαετίες, οι πατριώτες του τον τίμησαν με ένα ανδριάντα. Πιο πολύ και από αυτόν όμως, θα χρειαζόταν η μελέτη και αξιοποίηση του αρχείου του, το οποίο έχει διατηρήσει η οικογένειά του. Νομίζω πως ο μεγάλος αυτός δάσκαλος έχει ακόμα πολλά να μας διδάξει.

Οι απόγονοι

Τρεις από τους πιο σημαντικούς Έλληνες πολιτικούς ηγέτες, μας κληροδότησαν τρεις από τους χειρότερους διαδόχους. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος άφησε πίσω του τον γιό του Σοφοκλή. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον συνονόματο ανεψιό του. Και ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Γιώργο ή Γεωργάκη.

Είχα την ατυχία να τους ζήσω και τους τρεις. Ο Σοφοκλής Βενιζέλος θα σταδιοδρομούσε λαμπρά ως υπνωτικόν. Τον άκουγα έφηβος και με έπαιρνε πάντα ο ύπνος. Ως κυβερνήτης δεν μπορεί να κριθεί, διότι παρόλο που έλαβε μέρος σε αρκετούς κυβερνητικούς συνδυασμούς (από εκείνους τους μπερδεμένους του μεταπολέμου,) δεν πρόλαβε ουσιαστικά να κυβερνήσει.

Για τον Γιώργο junior Παπανδρέου δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι μόλις ανέλαβε την εξουσία σε μια ήδη χρεοκοπημένη χώρα (γι αυτό είχε φροντίσει ο Καραμανλής junior με εκτελεστή τον Παυλόπουλο) άρχισε να μοιράζει επιδόματα («λεφτά υπάρχουν!»). Και χρειάστηκε να πάει στο Davos και να του επιτεθούν οι ξένοι δημοσιογράφοι για να συνειδητοποιήσει τι συνέβαινε στην Ελλάδα.

Η μόνη περίπτωση όπου ο γιός βγήκε καλύτερος από τον πατέρα, ήταν οι Τρικούπηδες. Ήδη ο Σπυρίδων Τρικούπης ήταν καλός ηγέτης – αλλά βέβαια ο Χαρίλαος τον ξεπέρασε.

Αυτή η υπόθεση με τα «βαλκανικά» τζάκια είναι λαμπρό δείγμα υπανάπτυξης. Η βουλευτική έδρα κληρονομιέται σαν το ακίνητο. Άσχετο αν ο κληρονόμος έχει ή όχι τα προσόντα που χρειάζεται μία βουλευτική (και αργότερα ενδεχομένως υπουργική) σταδιοδρομία. 

Εκκρεμεί (και θα εκκρεμεί για χρόνια) η τελική κρίση για την οικογένεια Μητσοτάκη. Έχει ήδη δώσει στην πολιτική τέσσερα αξιόλογα στελέχη. Ο πατέρας ήταν ένας αναμφίβολα ικανός πολιτικός, ο οποίος όμως, άτυχος, δεν κυβέρνησε παρά μόνο τρία χρόνια και μάλιστα με την θηλειά στο λαιμό (πλειοψηφία του ενός…). Ωστόσο στα χρόνια αυτά έγιναν αρκετά πράγματα, αλλά δεν ολοκληρώθηκε τίποτα.

Ίσως το καλύτερο μυαλό στο σόι να ήταν (και παραμένει) η κόρη. Η οποία παραμέρισε για να δώσει τόπο στον αδελφό της. 

Εκεί φάνηκε σε όλη της την μεγαλοπρέπεια η ατυχία της δυναστείας. Ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης ετοιμαζόταν να υλοποιήσει το πολύ ενδιαφέρον και δυναμικό πρόγραμμά του, ενέσκηψε η πανδημία. Γκαντεμιά παγκόσμια αυτή τη φορά. Μια φοβερή επιδημία που κλόνισε κραταιά κράτη σαν τις ΗΠΑ και την Γερμανία. Η Ελλάδα, που μόλις έβγαινε από την χρεωκοπία και τα μνημόνια, δέχθηκε ένα πλήγμα που θα μπορούσε να την διαλύσει τελείως.

Το ότι μέχρι τώρα κατορθώνει να επιβιώνει και να σημειώνει επιδόσεις αντίστασης, που την κρατάνε σε καλή θέση μέσα στον παγκόσμιο κατάλογο, είναι παρήγορο. (Ξέρω πως η αντιπολίτευση μιλάει για παταγώδη αποτυχία – αλλά, ιδιαίτερα αυτή η αντιπολίτευση, έχει σαν βασικό χαρακτηριστικό της την υπερβολή. Την είχε και σαν κυβέρνηση – όπου καταργούσε όλα τα μνημόνια «με ένα άρθρο» - για να υπογράψει μετά το επαχθέστερο. Ούτε αποτυχία – ούτε θριαμβευτική επιτυχία είναι η επίδοση της Νέας Δημοκρατίας στον πόλεμο κατά του κορονοϊού. Ακόμα η αναμέτρηση δεν έχει κριθεί και το τελικό συμπέρασμα θα αργήσει να προκύψει).

Το τέταρτο μέλος της δυναστείας, μετά από μία εντυπωσιακή επίδοση στην Ευρυτανία και την Κεντρική Ελλάδα, έχει αναλάβει το βαρύ φορτίο της Αθήνας. Ύστερα από ένα αρχικό νοικοκύρεμα πλατειών και δρόμων, ήρθε η περίεργη ιδέα του «Μεγάλου Περιπάτου», την οποία δεν μπορώ να κρίνω, γιατί απλούστατα δεν την κατάλαβα (και δεν είμαι ο μόνος…). Πάντως, ακόμα και έτσι, είναι καλύτερος δήμαρχος από τους προκατόχους του (όχι πως εκείνοι ήταν άριστοι – η Αθήνα είναι το πιο σκληρό καρύδι σε όλη την επικράτεια).

Περιμένουμε ακόμα πολλά, τόσο από τον Κυριάκο Μητσοτάκη όσο και από τον Κώστα Μπακογιάννη. Πάντως ο άλλος Κυριάκος της κυβέρνησης, έχει ήδη ξεπεράσει τις προσδοκίες μας – και συνεπώς περιμένουμε από αυτόν και άλλα μικρά και μεγάλα θαύματα.

Άξιος ο μισθός μου;

Τα τελευταία του χρόνια, ο Μπάρμπα Γιάννης ο  Σκαρίμπας, εξαίρετος συγγραφέας και στοιχειό της Χαλκίδας, υπέγραφε βάζοντας δίπλα στο όνομά του τη λέξη «Απαράσημος», θέλοντας έμμεσα να διαμαρτυρηθεί για τα βραβεία και τα παράσημα που παίρνανε άλλοι συγγραφείς, πολύ κατώτεροι και ευτελέστεροι από αυτόν – αλλά καλά δικτυωμένοι. Έκανε πως δεν τον ένοιαζε, αλλά άμα μιλούσες μαζί του, κάπου ξεχώριζες το παράπονο.

«Απαράσημος» είμαι κι εγώ, παρά τα δεκάδες βιβλία και τα χιλιάδες άρθρα που έχω γράψει. (Όχι δηλαδή πως θα φορούσα ποτέ παράσημο, αν μου το έδιναν…)

Δεν θα έλεγα ότι δεν με ενοχλούσε αυτή η αδικία (καλά να μην βραβευθείς, αλλά να μην αναφέρεσαι καν, ανάμεσα στους δεκάδες υποψήφιους κάθε χρόνου;) και στην αυτοβιογραφία μου έχω παραπονεθεί για αυτό. Όμως, με τα χρόνια, μου πέρασε αυτή η αντίδραση, ιδιαίτερα βλέποντας την αδιαφορία του κοινού αλλά και των περισσότερων κριτικών προς τα βραβευμένα βιβλία.

Αντίθετα άρχισα να εστιάζω ιδιαίτερα στην αντίδραση του αναγνώστη, που τώρα, στην ψηφιακή εποχή, είναι πολύ πιο εύκολο να πλησιάσει τον συγγραφέα. Τον καιρό που αυτό το μπλογκ ήταν στις αρχές του (κι εγώ δεκαέξι χρόνια νεότερος) τα σχόλια του κοινού που συνόδευαν κάθε δημοσίευση μου στο Διαδίκτυο ήταν πάντα εκτενέστερα και συχνά πιο σημαντικά από το δικό μου κείμενο. Όποιος θέλει να τα βρει δεν έχει παρά να πληκτρολογήσει www.ndimou.gr/el/blogs. Μόνο τα σχόλια, του πρώτου έτους, έφθασαν τις 90.000. Και το σημαντικό δεν ήταν μόνον ο αριθμός τους αλλά η ποιότητα των διαλόγων που μερικές φορές ξεπερνούσαν σε ενδιαφέρον το αρχικό μου κείμενο.

Βέβαια αυτές οι χιλιάδες σχόλια έφεραν και την καταστροφή του μπλογκ – δεν προλάβαινα πια ούτε να τα διαβάσω. Έτσι άρχισα να βάζω φίλτρα (είχαν μαζευτεί και οι σχετικοί …ρύποι) και στο τέλος αναγκάστηκα να τα κλείσω ολοσχερώς. Συνεχίζει τώρα στο Διαδίκτυο – μαζί με το Βήμα, κάθε Κυριακή.

Ο άλλος δείκτης του κοινού είναι η αλληλογραφία – ο καθένας μπορεί, πολύ εύκολα να βρει την ηλεκτρονική σου διεύθυνση. Παίρνω πολλά γράμματα από αναγνώστες. Σήμερα πήρα άλλο ένα, από  αυτά που αναπληρώνουν βραβεία και …παράσημα. Προέρχεται από μία καθηγήτρια φιλόλογο από την Θεσσαλονίκη που 35 χρόνια τώρα διδάσκει σε λύκεια.

Παραλείπω τις πρώτες αράδες:

…να σας ευχαριστήσω γιατί τα κείμενά σας συνέβαλαν σημαντικά στο διδακτικό μου έργο και τη μόρφωση των μαθητών μου- από την άποψη αυτή, είστε ο στοχαστής και συγγραφέας στον οποίο οφείλω τη μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη. Εκ των υστέρων στοχαζόμενη, αναρωτιέμαι πώς θα είχα καταφέρει να κάνω ενδιαφέροντα και δραστικά τα μαθήματα γύρω από την ελευθερία, την αμφιβολία, την τεχνολογία κ.ά. θέματα, χωρίς τα δικά σας κείμενα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μου τα αγάπησαν, όπως μου είπε κάποτε ένα κορίτσι για σας "αυτός ο άνθρωπος πάντα κάτι μετακινεί στον εγκέφαλό μου". Αυτές τις "μετακινήσεις" επεδίωκα και χαιρόμουν στα μαθήματά μου, και το πέτυχα, νομίζω αρκετά, χάρη σε σας, κύριε Δήμου. Έχετε την ευγνωμοσύνη μου. Να είστε καλά…

Να λοιπόν άλλο ένα βραβείο, που με συγκινεί περισσότερο από τα καθιερωμένα. Διότι αυτό που περιέγραψε η κυρία φιλόλογος, αυτό που της είπε η μαθήτριά της, είναι ακριβώς αυτό που επιδιώκω χρόνια τώρα. Να ταράξω λίγο τα νερά, να κλονίσω τις «βεβαιότητες», να διεγείρω την ζωντανή κριτική ορθολογική σκέψη, που τόσο λείπει από την  παιδεία και τη ζωή μας.

Την ίδια μέρα – τι σύμπτωση – πήρα ένα γράμμα από ένα καθηγητή Φυσικής, που θυμήθηκε ένα άρθρο μου στους 4Τροχούς, όπου περιέγραφα μία επίσκεψη μου στην τότε Ανατολική Γερμανία και πως τον επηρέασε πολιτικά και ιδεολογικά…

Τα βιβλία μου έχουν πουλήσει αρκετές χιλιάδες αντίτυπα, και τα άρθρα μου έχουν διαβαστεί από ακόμα περισσότερους αναγνώστες. Ξέρω ότι έχω ενοχλήσει πολλούς με τις «ανορθόδοξες» απόψεις μου – αλλά ελπίζω πως αυτές στάθηκαν αφορμή για σκέψεις και ίσως αναθεωρήσεις. Τότε μπορεί να δεχθώ πως ήταν «άξιος ο μισθός μου». (Και ποιος μισθός μου; Για το μπλογκ, δεν πληρώνομαι καθόλου...).

Σκαλαθύρματα 3.

1.   ΠΑΥΛΟΣ

Τώρα που ο Παύλος Κοτσώνης, ο σύντροφος της προέδρου μας Κατερίνας Σακελλαροπούλου βγήκε από την σκιά, είμαι πολύ ευτυχής που – χωρίς να πάρω την άδειά του – (δεν θα μου την έδινε) μπορώ να πλέξω το εγκώμιό του.

Τον γνωρίζω χρόνια. Πάντα έγραφε τα ωραιότερα και πιο βαθυστόχαστα κείμενα. Αλλά το ταλέντο αυτό δεν ήταν η σημαντικότερη αρετή του. Ο λόγος που τον θαυμάζω είναι το ήθος του. Πρόκειται μάλλον για τον εντιμότερο άνθρωπο που έχω γνωρίσει και παράλληλα τον πιο σεμνό. Παρά τις αναμφισβήτητες ικανότητές του.

(Ελπίζω να μη μου θυμώσει γι αυτά που γράφω).

Χάρηκα  που δέχθηκε να συνοδεύσει την πρόεδρο στη νέα της σταδιοδρομία. Θα την στηρίξει, πράγμα που της χρειάζεται, την στιγμή που βάλλεται συστηματικά με χυδαίο τρόπο.

Όχι βέβαια πως η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ανήκει στους ανθρώπους που «ιδρώνει το αυτί τους». Όσο μικροκαμωμένη και εύθραυστη φαίνεται, τόσο ατσάλινη είναι στο βάθος.

2.    ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΎ

Στην οικογένειά μου έχαιρε μεγάλης εκτίμησης ένας μακρινός συγγενής. Τον αποκαλούσαμε «Ο θείος Μαρής» - το πλήρες όνομά του ήταν Μαρίνος Καλλιγάς. Το 1949 έγινε διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης. Η θεία μου, που ήξερε το ενδιαφέρον μου για τις εικαστικές τέχνες, μου κανόνισε μία συνάντηση μαζί του. Ακολούθησαν άλλες πολλές συναντήσεις. Από αυτόν έμαθα πολλά και για τις εικαστικές τέχνες αλλά και για την βυζαντινή εποχή που ήταν και το αντικείμενο των σπουδών του. Τον έδιωξε η Χούντα το 1969. Ένας σοφός, χαμογελαστός άνθρωπος.

Βλέποντας τα λαμπρά εγκαίνια της Νέας Πινακοθήκης τον θυμήθηκα, στριμωγμένο μέσα σε ένα γραφειάκι. Είχε μόλις γίνει η συγχώνευση με το κληροδότημα Αλεξάνδρου Σούτζου και οι πίνακες ξεχείλιζαν μέχρι το ταβάνι. Αχ! Πόσες φορές έχω ευχηθεί να έχουν οι Απόντες μάτια και να βλέπουν την συνέχεια των πραγμάτων για τα οποία πολέμησαν.

Σε δεύτερη σκέψη, ίσως είναι καλύτερα που δεν έχουν.

 3.      ΕΠΑΡΣΗ

Ωραία και επιβλητική ήταν η έπαρση της μεγάλης σημαίας πάνω στην Ακρόπολη. Φύσαγε βέβαια κρύος αέρας και φαντάζομαι πως οι παριστάμενοι θα ξεπάγιασαν ηρωικά.

Ακόμα πιο κρύα όμως ήταν η εκτέλεση του Εθνικού ‘Υμνου (a capella – χωρίς μουσική συνοδεία) από μία κυρία με δυνατή αλλά άγρια, ψυχρή φωνή. Από ότι ξέρω, οι εθνικοί ύμνοι απαιτούν χορωδία και μπάντα – δεν είναι δουλειά των σολίστ.

Γενικά το μουσικό μέρος του εορτασμού υστερούσε – οι μπάντες έπαιζαν σαν παλιές κασέτες. Αν εξαιρέσουμε βέβαια τον Καβάκο, μετά το δείπνο.

Του ρίχτηκαν βέβαια οι Αριστεροί γιατί κάποτε είχε δηλώσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τον είχε αναγκάσει να φύγει από τη Ελλάδα. Απογοητευμένος για την έλλειψη κάθε καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, κουράστηκε να κάνει προτάσεις που δεν διάβαζε κανείς και αδιέξοδες προσπάθειες.

Ήταν η Ελλάδα των κλειστών τραπεζών, των μεγάλων υποσχέσεων, του Βαρουφάκη και του Δημοψηφίσματος.  Όλοι τότε θέλαμε να φύγουμε. Ο Καβάκος όμως ήταν μεγάλο όνομα, διεθνής καλλιτέχνης, παντού τον ζητούσαν. Εμείς πού να πάμε;

4.  ΟΙ ΠΙΟ ΤΙΜΙΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ

Η Δήμητρα Στασινοπούλου είναι ταξιδιώτης-φωτογράφος. Μέσα στις τελευταίες δεκαετίες, μας έχει χαρίσει πολύτιμους τόμους με εικόνες και περιγραφές από τα πιο εξωτικά μέρη του κόσμου: Μπουτάν, Ινδία, Μπούρμα, Κίνα, μέχρι και την Παπούα-Νέα Γουινέα. Τα τελευταία χρόνια ανεβάζει τα βιβλία της στο Διαδίκτυο για να είναι προσιτά σε όλους. Το τελευταίο με συγκίνησε βαθύτατα και αποτελεί ίσως την σημαντικότερη προσφορά στον εορτασμό των 200 χρόνων.

Όπως όλοι ξέρουν (αλλά ελάχιστοι σε βάθος) η Επανάσταση ξεκίνησε στην τότε ονομαζόμενη Μολδοβλαχία – σήμερα Ρουμανία. Είναι η δεύτερη πατρίδα της Δήμητρας η οποία χρόνια τώρα φωτογραφίζει όλα τα ελληνικά ίχνη στην περιοχή.

Είναι πολλά και πολύ αξιόλογα: μνημεία, κτίρια, εκκλησίες, τοπία, παλάτια, επιγραφές, εικόνες. Φυλλομετρώντας το βιβλίο βλέπει κανείς πόσος Ελληνισμός πολέμησε και θυσιάστηκε εκεί, με επικεφαλής τους Υψηλάντη, που τα έδωσαν όλα για τον Αγώνα. Εδώ: https://www.yumpu.com/en/embed/view/0sZyuDrmLiAT8fIV