Μία άγνωστη προσπάθεια

Κάθε Πρωτοχρονιά σκέπτομαι την χώρα μας. Προβληματίζομαι και αναρωτιέμαι. Απορίες κυκλοφορούν στο μυαλό μου από την έκτη Δημοτικού: «Πώς θα ήταν σήμερα η Ελλάδα αν δεν είχε δολοφονηθεί ο Καποδίστριας;» Και αν άφηναν τον Χαρίλαο Τρικούπη να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις του; Και αν οι αφελείς στρατηγοί μας το 22 δεν είχαν προσπαθήσει να φτάσουν στην «Κόκκινη Μηλιά»;

Πίστευα και πιστεύω ότι κάτι  που αυτή η χώρα χρειαζόταν απόλυτα – είναι σοφούς νομοθέτες και συμβούλους που θα εμπόδιζαν τις στραβοτιμονιές. Αλίμονο: ο Λαός μας ψήφιζε πάντα με βάση το συμφέρον και το πάθος του. Συχνά σκεπτόμουν πως χρειαζόταν μία «επιτροπή σοφών» που θα μπορούσε να  καθοδηγήσει.

Πρόσφατα έμαθα πως κάποια στιγμή συγκροτήθηκε μία τέτοια επιτροπή. Το πληροφορήθηκα από τον δημιουργό του πρώτου μη κρατικού ραδιοσταθμού μας, τον Γιάννη Τζανετάκο, ο οποίος συμμετείχε και μετά από παράκλησή μου έγραψε ένα σχετικό ενημερωτικό σημείωμα:

«Στα τέλη του 1975 ο πολιτικός βίος στη χώρα μας έτεινε να παγιωθεί. Η Μεταπολίτευση με τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία της αποτελούσε πλέον κεκτημένο όσον αφορά όλα τα σημεία στον δημόσιο βίο. Παρά, όμως, τις θηριώδεις κυκλοφορίες των ελευθέρου περιεχομένου ημερήσιων εφημερίδων, υπήρχαν σαφέστατα δείγματα ότι και με τη συμβολή της πολιτικής αποστείρωσης, που διέκρινε το κρατικό-μονοπωλιακό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο, οι πολίτες υστερούσαν τόσο στον τομέα της γενικότερης ενημέρωσης, όσο και σ’ αυτόν της συμμετοχής τους στα δημόσια πράγματα.

Ο Χρήστος Δ. Λαμπράκης, επικεφαλής κραταιού Δημοσιογραφικού Οργανισμού, προσωπικότητα φύσει ανήσυχη και δημιουργική διαπίστωσε τόσο το έλλειμμα στην πληροφόρηση τού κοινού ως προς το ουσιαστικό περιεχόμενο της νεαρής δημοκρατίας, όσο και την ανάγκη ν’ αναπτυχθεί ο ευρύτερος πολιτικό-κοινωνικός προβληματισμός και το ενεργό ενδιαφέρον των πολιτών για τα δημόσια πράγματα σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο.  Έκρινε δε ότι σε πρώτο διερευνητικό στάδιο ένα Σωματείο γνωστών και διακεκριμένων προσώπων με ανεπίληπτη και αγωνιστική παρουσία στη διάρκεια της χουντικής επταετίας, θα ήταν δυνατό ν’ αναλάβει τη σχετική πρωτοβουλία μετατρέποντας σε πράξη την έμπνευση του. Δεν επιδίωξε μαζική συμμετοχή. Περιορίστηκε στον αναγκαίο από τον Αστικό Κώδικα αριθμό των 20-21 μελών.  Ανάμεσα τους οι καθηγητές Φαίδων Βεγλερής, Σπύρος Δοξιάδης, Φάνης Κακριδής, Γιώργος Κουμάντος, Κώστας Κριμπάς, Αριστόβουλος Μάνεσης, Νίκος Παπαντωνίου, Δημήτρης Φατούρος, οι δικηγόροι Χριστόφορος Αργυρόπουλος, Ανδρέας Καζάζης, Τάκης Κύρκος, Ανδρέας Τσουδερός και πρόσωπα από τον Τύπο, όπως ο ίδιος, ο Μάριος Πλωρίτης, ο Βίκτωρ Παπαζήσης, ο Γιαν. Τζαννετάκος και άλλοι.

Την άνοιξη του 1976 έγινε η πρώτη εξόρμηση στη Θεσσαλία. Κι όμως αυτή η σπάνια δημόσια παρέμβαση του μεγάλου εκδότη στον δημόσιο βίο της χώρας του, παρέμεινε σχεδόν  άγνωστη, δεν περιλαμβάνεται δε στο επίσημο βιογραφικό του. Δεν είναι καιρός να γνωστοποιηθεί και ν’ αποτιμηθεί;»      

Κανείς δεν έμαθε (ούτε ο Τζανετάκος) αν υπήρξε συνέχεια. Αλίμονο, συνήθως τέτοιες πρωτοβουλίες συναντάνε την αδιαφορία του δικού μας κοινού. Κάποτε πρέπει να το αναλύσουμε αυτό. Τώρα δεν μας μένει άλλη ελπίδα για μετάγγιση μυαλού και μεταρρυθμίσεις από τον (ευτυχώς) πολύ αποτελεσματικό Πιερρακάκη…

Από το «Μπενάρτυ» στον Μέσι

Ξέρω πως είναι Χριστούγεννα και θα έπρεπε να γράψω γι αυτά αλλά επειδή θα γράψουν όλοι οι άλλοι, λέω να μην το κάνω. Στη ζωή μου έκανα συχνά το «αντίθετο» από το αναμενόμενο και μου βγήκε σε καλό.

1940.΄Έλαβα για δώρο μία μπάλα ποδοσφαίρου. Μην νομίζετε πως είχε τις ραφές και τα σχέδια των σημερινών. Ένα τόπι ήταν, μακιγιαρισμένο σε μπάλα. Μεγάλο απόκτημα όμως για την γειτονιά, γιατί ως τότε κλωτσούσαμε κάλτσες. Ήταν η πρώτη γεύση για κάτι που έμοιαζε με ποδόσφαιρο.

Ήμασταν οκτώ ή εννιά – δεν βγάζαμε ούτε μία ενδεκάδα. Όλοι όμως χωρισμένοι σε ομάδες: Ολυμπιακοί τρεις, Παναθηναϊκοί τέσσερεις (αφού στην Αθήνα παίζουμε βρε παιδιά!) κι εγώ, πάντα αντιδραστικός, ΑΕΚ. Είχα βρει και μία φανέλα που η μαμζέλ (των Γαλλικών αλλά και πάσης εποπτείας αφού η μητέρα μου ήταν μόνιμα άρρωστη) την είχε βάψει κίτρινη. Γήπεδο, η οδός Μιχαήλ Βόδα. Περνούσαν τρία αυτοκίνητα την ώρα αλλά ακούγονταν από μακριά και είχαμε καιρό να τραβηχτούμε.

Χρησιμοποιούσαμε τα διεθνή παραγγέλματα όπως τα είχαμε ακούσει χωρίς να ξέρουμε καλά-καλά τι σημαίνουν. Κάθε λίγο άκουγες: «Μπενάρτυ!» ρε!  «Μπενάρτυ»!

Η ΑΕΚ έχανε πάντα (είχε μόνο ένα παίχτη) αλλά είχε την μπάλα. Μέχρι που κάποια αλητόπαιδα μας την έκλεψαν και συνεχίσαμε χρησιμοποιώντας παλιές κάλτσες ραμμένες σε μικρούς μπόγους. Ήρθε η Κατοχή, οι άνθρωποι πέθαιναν στους δρόμους από το κρύο και την πείνα και κανείς δεν είχε όρεξη να παίξει.

Η δεύτερη επαφή μου με το ποδόσφαιρο ήταν μετά δέκα χρόνια. Αν θυμάμαι καλά, στην Εκάλη υπήρχε ένα μικρό ξενοδοχείο ",Αριάδνη". Εκεί μας έστειλε ο πατέρας μου, την μητέρα κι εμένα, για να παραθερίσουμε. Εκεί λοιπόν παραθέριζε και ολόκληρη η Εθνική Ελλάδος για ξεκούραση πριν από ένα διεθνές ματς. Δεκαπέντε χρόνων τότε, πέρασα πάνω από μια εβδομάδα με όλα τα αστέρια του Ελληνικού ποδοσφαίρου. Μέσα στο δάσος υπήρχε και μία αλάνα όπου γίνονταν οι προπονήσεις. Πολλές φορές με φώναζαν κι εμένα να συμπληρώσω κάποια θέση.

Έτσι πέρασα πάνω από μια εβδομάδα με τα διασημότερα τότε ονόματα της Εθνικής Ποδοσφαίρου: Ρωσσίδης, Δαρίβας, Μαρόπουλος, (70 χρόνια πίσω,  ούτε που θυμάμαι πια τα ονόματά τους). Τα βράδια μας έλεγαν ιστορίες από ματς και ξαναζούσαμε ένδοξες στιγμές της Εθνικής.

Μετά, το 1954, βρέθηκα στο Μόναχο για σπουδές. Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός για να ανακαλύψω ότι η γραμμή του τραμ που περνούσε από το σπίτι μου κατέληγε στο παλιό γήπεδο της Μπάγερν.  Έτσι ξεκίνησε μία νέα εποχή στις σχέσεις μου με το ποδόσφαιρο. Βέβαια δε θα ισχυριστώ ότι περνούσα ώρες στις κερκίδες – αλλά παρακολουθούσα όσο μπορούσα την ένδοξη πορεία αυτής της μεγάλης ομάδας.

Κι ερχόμαστε στο σήμερα όπου το ποδόσφαιρο περνάει τις πιο ενδιαφέρουσες και θα έλεγα ένδοξες στιγμές του. Όπως και δισεκατομμύρια φίλαθλοι παρακολούθησα σχεδόν όλους τους αγώνες του Παγκόσμιου Κυπέλου στο Κατάρ. Το οποίο συνοδεύτηκε και από μία ανθρώπινη δραματική ιστορία: την αποθέωση του ταπεινού και απλού Λιο Μέσι και την κατάρρευση του κάποτε ανταγωνιστή του, του υπερόπτη και επαρμένου Ρονάλδο.

Σκέπτομαι την άδολη χαρά που θα βασιλεύει στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι της οικογένειας Μέσι και τους σιγοτραγουδάω ψιθυριστά: «Feliz Navidad…»

Ευτυχισμένα Χριστούγεννα και σε σας αναγνώστες! 

Οι «μαθητές» μου

Το ότι θα γινόμουν συγγραφέας είχε αποφασιστεί (από μένα) στα πέντε μου χρόνια. Κύριος φταίχτης: ο Ιούλιος Βερν, στις μεγάλες εκδόσεις του Σιδέρη. Στο πρώτο εσώφυλλο φιλοξενούσε την φωτογραφία του με την μεγάλη του γενειάδα. Γύρω του βινιέτες με σκηνές από τα έργα του. Έμοιαζε με τον Παντοκράτορα στον θόλο της εκκλησίας, που τον πλαισίωναν γύρω-γύρω τα πλάσματά του.

Ο δεύτερος δάσκαλός μου ήταν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος με τις «Αθηναϊκές Επιστολές»  του («Σας ασπάζομαι Φαίδων») στην Διάπλαση. (Είχα κληρονομήσει δεκάδες τόμους). Με έμαθε να γράφω απλά και κυρίως ορθολογικά. Αν ο Βερν ήταν ο μάστορας της φαντασίας ο Ξενόπουλος ήταν ο δάσκαλος της λογικής.

‘Όλη μου η δημιουργία κινήθηκε μεταξύ αυτών των δύο. Στα πρώτα είκοσι χρόνια έγραφα ποιήματα που κυκλοφορούσαν σε βιβλία. Αργότερα άρχισαν τα βιβλία να λιγοστεύουν (είχαν ήδη φτάσει τα 70) ενώ πληθαίνανε οι στήλες και τα χρονογραφήματα στον Τύπο.

Κάποια στιγμή είχα αποφασίσει να σταματήσω τα σύντομα κείμενα και να αφοσιωθώ στα βιβλία. Το ανακοίνωσα. Πήρα πολλά μηνύματα από διαμαρτυρόμενους αναγνώστες. ‘Ένας νέος έγραψε: «Καλά είναι τα βιβλία – αλλά πόσοι τα διαβάζουν σήμερα; Ενώ τα άρθρα σου μας έχουν ανοίξει δρόμους.

Τότε έγραφα στο RAM ένα εξαίρετο περιοδικό του ΔΟΛ με θέμα την πληροφορική. Και μόνο το γεγονός ότι πρόσφατα ο Κυριάκος Πιερρακάκης μου εξομολογήθηκε ότι τα κείμενά μου τον επηρέασαν και τον οδήγησαν στην πληροφορική θα δικαίωνε την απόφασή μου να παραμείνω.

Από τότε γράφω μόνο βιβλία μικρά και χρηστικά.

Λίγοι άνθρωποι μου μιλούν για τα βιβλία μου αλλά δεκάδες μου λένε «σας διάβαζα στους 4Τροχούς, στα Επίκαιρα, στην LIFO, στο Βήμα, στην Καθημερινή…» Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις: Μία ωραία οδοντίατρος έχει διαβάσει την διδακτορική μου διατριβή (ένα δύσκολο καθαρά φιλοσοφικό βιβλίο που μετέφρασα ο ίδιος από τα Γερμανικά). Το βιβλίο αυτό άρκεσε για να γίνω τακτικό μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρίας, ενώ δεν ήμουν καν πανεπιστημιακός καθηγητής.

Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν πήγα στην Γερμανία για να γίνω καθηγητής. Πήγα για να τακτοποιήσω τον εγκέφαλό μου που είχε πνιγεί από το διάβασμα. Κι αυτό το πέτυχα. Η απόδειξη είναι πως ενώ ο επιβλέπων καθηγητής μου (ένας υπέροχος άνθρωπος και ήρωας της αντί-χιτλερικής αντίστασης – 8 χρόνια σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως) πέθανε την παραμονή της υποβολής της, κανένας άλλος καθηγητής δεν τόλμησε να την υποστηρίξει. «Εξαίρετη αλλά απαράδεκτη. Δικαιώνει τον σκεπτικισμό» ήταν η γενική κρίση.). Ο σκεπτικισμός είναι ο μπαμπούλας της ακαδημαϊκής φιλοσοφίας. Αν ζούσε ο καθηγητής μου θα την είχε περάσει με το κύρος και τον δυναμισμό του.

Χαίρομαι λοιπόν που με τα γραπτά μου βόηθησα  πολλούς νέους να βρουν το δρόμο τους και χωρίς να διδάξω σε ΑΕΙ πρόσφερα περισσότερα από την τυπική ακαδημαϊκή παιδεία. Με τα ίδια όπλα θα συνεχίσει αυτή η στήλη την πορεία της.

Πως δεν χαρήκαμε την Λιλιπούπολη

                                                                             Μνήμη Χρήστου Λαμπράκη

Με τον Χρήστο Λαμπράκη μας ένωναν δύο πράγματα: οι γάτες και η κλασική μουσική. Πόσο λυπάμαι που δεν σκέφθηκα να τον φωτογραφήσω στο σπίτι μου, κάτω από το μεγάλο τραπέζι της τραπεζαρίας, να μπουσουλάει με τα τέσσερα προκειμένου να παίξει με την γάτα Κούκη.

Ήταν η εποχή που χτιζόταν το Μέγαρο Μουσικής και κάθε φορά που ολοκληρωνόταν κάποιο μέρος της οικοδομής ερχόταν επείγον τηλεφώνημα. «Έλα να δεις πως έγινε η μεγάλη αίθουσα»  (αυτή που τώρα φέρει το όνομά του). «Έλα να δεις πως βγήκαν οι σκάλες!»

Το τελευταίο τηλεφώνημα αφορούσε το γκαράζ. «Θα είναι το μεγαλύτερο της Αθήνας!» θριαμβολογούσε.

Που να ήξερα, ότι αυτό το γκαράζ θα γινόταν αφορμή, μετά τον θάνατό του, να περάσω μία από τις πιο απογοητευτικές βραδιές της ζωής μου.

Όταν ο Ευάγγελος Μαρινάκης αγόρασε ολόκληρο τον ΔΟΛ, θυμήθηκα μία συζήτηση με τον Λαμπράκη. Ήταν η εποχή πριν εμφανιστεί ο Κοσκωτάς και ο Χρήστος ήταν πολύ πεσμένος. Κάποια στιγμή μου λέει: «Εσύ ο κοσμοπολίτης που ξέρεις εφοπλιστές στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο δεν μπορείς να βρεις έναν που θα θέλει να αγοράσει τον ΔΟΛ. Βαρέθηκα την πολιτικολογία. Μου αρκεί η μουσική μου, η βάρκα μου και  το Φολκσβάγκεν μου».

(Δεν  ήξερα κανένα ζωντανό εφοπλιστή – οι  συγκαιρινοί του παππού μου, είχαν όλοι αποδημήσει από χρόνια. Και μετά την εμφάνιση του Κοσκωτά, ο Χρήστος άλλαξε. Σαν να ξύπνησε και έγινε για μία περίοδο πολύ μαχητικός!).

Σύμπτωση όμως; Να μιλήσει για εφοπλιστή!

Μετά την αποχώρησή μου από τον ΔΟΛ, (Σεπτ. 87) χαθήκαμε. Έπαψα να πηγαίνω και στο Μέγαρο. Όταν όμως  πληροφορήθηκα πρόσφατα ότι θα γινόταν μια βραδιά  με τα τραγούδια της Λιλιπούπολης, τους υπέροχους στίχους που είχε γράψει η πρόσφατα χαμένη φίλη Μαριανίνα Κριεζή, είπα: αυτή τη φορά θα πάω! Και πράγματι σε λίγες μέρες ήρθαν δύο προσκλήσεις με την παράκληση να κάνω μία αναφορά στην στήλη μου. Την οποία έκανα πριν τρεις εβδομάδες σε ένα υστερόγραφο.

Έτσι ξεκινήσαμε χθες, Κυριακή 4 Δεκεμβρίου, εγώ και η γυναίκα μου από το Ψυχικό για να πάμε στο Μέγαρο. Συνήθως χρειάζονται είκοσι λεπτά – αλλά προβλέποντας συνωστισμό φύγαμε τρία τέταρτα πριν.

Και ω! του θαύματος! Το «μεγαλύτερο υπόγειο γκαράζ της Ελλάδας» ήταν κλειστό! Κόκκινες κορύνες έκλειναν την είσοδό του. Σε μέρα συναυλίας! Που θα μπορούσε και το γκαράζ να κερδίσει χρήματα.

Από κει και πέρα αρχίζει το μαρτύριο. Δεν υπάρχουν γκαράζ σε αυτή την περιοχή εκτός από ένα στην Δορυλαίου που ήταν ήδη γεμάτο. Η μάντρα που βρίσκεται στην ίδια ευθεία με το γκαράζ του Μεγάρου είχε ήδη ξεχειλίσει στο πρώτο μας πέρασμα. Γυρίζαμε σαν την άδικη κατάρα – και αφού χάσαμε κάθε ελπίδα, τελικά επιστρέψαμε στο σπίτι.

Δεκέμβριοι

Ο Δεκέμβριος ήταν, από  την παιδική μου ηλικία, ο αγαπημένος μου μήνας. Είχε μέσα του την γιορτή μου, τα Χριστούγεννα, και την Πρωτοχρονιά. Βέβαια οι πρώτοι δικοί μου Δεκέμβριοι ήταν μέσα στην Κατοχή – και μετά στον Εμφύλιο. Παρόλα αυτά τους ξεχώριζα από τους άλλους μήνες. Ίσως φταίει και ο μεγάλος γητευτής των παιδιών, ο Κάρολος Ντίκενς. Είχα διαβάσει το «Χριστουγεννιάτικο Παραμύθι» (Christmas Carol: Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα ήταν ο αγγλικός τίτλος) και με είχε επηρεάσει τόσο βαθιά, που σκεπτόμουνα: Δεν είναι δυνατόν… κάποιο θαύμα θα γίνει.

Θαύμα δεν έγινε, εκτός αν λογαριάσουμε το 44, την φυγή του πατέρα μου, (τελευταία στιγμή) προς την «Σκομπία» (έτσι ονομάζαμε το κέντρο της Αθήνας όπου έκανε κουμάντο ο Στρατηγός Σκόμπυ, και την άφιξη ενός εξαδέλφου μου με ένα νοσοκομειακό, που μας έφερε για δώρα μία πλάκα πραγματική σοκολάτα (είδος πολύ σπάνιο) και τρία αυγά – ακόμα πιο σπάνια. (Έχω γράψει αλλού για τα «Χριστουγεννιάτικα αυγά»).

Ωστόσο, ακόμα και σήμερα δεν παραλείπω τις μέρες αυτές να κατεβαίνω στο Κέντρο, να επισκέπτομαι μαγαζιά και να αγοράζω («για το καλό» που λένε) διάφορα δωράκια. Δυστυχώς τα ανίψια μου (τα μόνα μικρά παιδιά στην οικογένεια) βρίσκονται στην Άκρη του Κόσμου, την Νέα Ζηλανδία (όπου τώρα έχει καλοκαίρι. Σκέπτεστε να κάνετε Χριστούγεννα με κυνικά καύματα;)

Αλλά ας γυρίσουμε πίσω στον Δεκέμβριο του 1944. Ήμουν εννέα ετών και δεν μπορούσα να κοιμηθώ από τον θόρυβο του πυροβολικού που έστελνε τις οβίδες πάνω από το σπίτι μας. Ιδιαίτερα το «γλουγλούκισμα» των όλμων με αναστάτωνε.

Κι όμως, ο πρώτος αυτός σημαδιακός Δεκέμβρης της ζωής μου (τους προηγούμενους ούτε τους θυμάμαι) δεν μου χάλασε το παραμύθι. Ο Ντίκενς κέρδισε τον εμφύλιο. Το θρησκευτικό αφήγημα της γιορτής, ο μύθος της Γέννησης, δεν με επηρέασε καθόλου. (Έχω την εντύπωση πως γεννήθηκα …άθεος).

Η γιορτή μου όμως εορταζόταν από την αρχή – κι ας μην απολάμβανα τίποτα τα πρώτα χρόνια. Η μητέρα μου είχε καταλάβει ποιο είναι το αγαπημένο μου γλυκό, και παρόλες τις ελλείψεις και τις στερήσεις το έφτιαχνε κάθε χρόνο στις 6 Δεκεμβρίου. Σχεδόν κάθε χρονιά έτρωγα τόσο πολύ, που χαλούσε το στομάχι μου. Ίσως ήταν και η αβυσσαλέα διαφορά ανάμεσα στα καθημερινά χόρτα με την μπομπότα και τα βούτυρα και αυγά της τούρτας. (Πού τα έβρισκε, άραγε;)

Άλλοι Δεκέμβριοι (και γι΄ αυτούς έχω γράψει) ήταν αργότερα οι χιονισμένοι της Γερμανίας. Οικογενειακή συγκέντρωση με παμπάλαια Χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ύμνους, δώρα – και  μετά τα μεσάνυχτα οδοιπορικό σε βαθύ χιόνι για να φτάσουμε στην εκκλησία και να ακούσουμε μία θεία λειτουργία, έργο πάντα μεγάλου μουσουργού. Κι εκεί πάλι η τέχνη έσωζε την πίστη.

Φέτος όμως δεν το βλέπω να λειτουργεί το φλερτ μου με τον Δεκέμβριο. Έχω βάλει τον θερμοστάτη στους 18 βαθμούς (κι αυτό για μία ώρα το πρωί και μιάμιση το βράδυ) κυκλοφορώ στο σπίτι με παλτό και τη μισή μέρα κοιμάμαι. Ξέρω το τραγουδάκι: «Δεν κάνει κρύο στην Ελλάδα», αλλά δεν νομίζω πως θα το τραγουδήσω αυτές τις μέρες… Το μόνο που μου μένει για να θυμηθώ την Κατοχή, είναι να βγάλω και χιονίστρες.

Και καλά – την Κατοχή ήμουν παιδί. Και θυμάμαι τους παππούδες και θείους που κορόιδευα, γιατί κρύωναν και κοιμόντουσαν όρθιοι. Τώρα μόνο με τα μούτρα μου και τον Πούτιν μπορώ να τα βάλω…

 Καλό Δεκέμβριο! αναγνώστες!

Γράφοντας για τα παιδιά…

Είναι δύσκολο να γράψεις για τα παιδιά όταν δεν έχεις δικά σου, ή δεν έχεις ζήσει μια παιδική ηλικία με παιδική παρέα. Εμένα όχι μόνο μου έλειψαν τα αδέρφια, αλλά και οι φίλοι. Μεγάλωσα μοναχογιός σε ένα σκοτεινό σπίτι κοντά σε μία άρρωστη μητέρα. Μετά 6 χρόνια σπουδές στην Γερμανία.

Μην έχοντας δικά μου παιδιά, περιοριζόμουν στο να κρίνω τα παιδιά των άλλων.  Έβρισκα τα ελληνόπουλα θορυβώδη, αγενή και παχύσαρκα (πρώτα στην Ευρώπη στην παιδική παχυσαρκία). Τα συνέκρινα με τα πειθαρχημένα και στυλιζαρισμένα Γερμανάκια που έπαιζαν ήσυχα και αθόρυβα.

Μέχρι που, τον τελευταίο καιρό, άρχισα να υποψιάζομαι πως στην πραγματικότητα τα Ελληνόπουλα ήταν θύματα. Ακόμα και το πάχος τους ήταν αποτέλεσμα κακής διατροφής – για την οποία δεν έφταιγαν βέβαια τα ίδια.

Ώσπου ξαφνικά ξέσπασαν όλα μαζί τα σκάνδαλα. Βιασμοί, κακοποιήσεις, παιδική πορνεία, κακομεταχείριση. Πρόσωπα που είχαν ήδη αποκτήσει τον φωτοστέφανο του Αγίου, όπως ο Πατήρ Αντώνιος, άρχισαν να διαπομπεύονται.

Επάνω εκεί μου έρχεται και ένα γράμμα από καλό φίλο που μου γνώρισε ένα νέο είδος δυστυχισμένου παιδιού: «εισαγγελικής εντολής». Αντιγράφω:

«Νίκο, αυτό που γίνεται με τα παιδιά που «φιλοξενούνται» στα Νοσοκομεία είναι κάτι περισσότερο από ντροπή και αίσχος,  για εμάς και την κοινωνία μας.  Το έζησα από κοντά όταν πριν λίγα χρόνια η μικρή μου νοσηλεύτηκε στο «Παίδων Πεντέλης» με ρήξη σκωληκοειδίτιδας.

Κατά την δεκαήμερη νοσηλεία μας  στο νοσοκομείο διαπίστωσα, ότι υπήρχαν και  κάποια άλλα παιδιά, άσχετα με τους ασθενείς, που περιφέρονταν ανεξέλεγκτα στο νοσοκομείο και στους διαδρόμους. Ρώτησα και έμαθα, πως ήταν παιδιά που επειδή «δεν χωρούσαν» (Sic) σε κάποιο ίδρυμα και μην έχοντας τι άλλο να τα κάνουν, τα άφησαν  να βρίσκονται  στο νοσοκομείο, με «εισαγγελική εντολή».

Ουσιαστικά τα πέταξαν σε έναν χώρο – στο χειρότερο χώρο που μπορεί να μεγαλώσει ένα παιδί.

Έτσι αυτά τα παιδιά μην έχοντας που αλλού να πάνε, τρώγανε από τα φαγητά του νοσοκομείου (όλα ανάλατα) συναναστρέφονταν με ασθενείς και επισκέπτες και κάθε λίγο φυσικά αρρώσταιναν και είχαν πυρετό. Μια νοσοκόμα που ρώτησα σχετικά, για ένα εννιάχρονο κοριτσάκι την Σοφία που ξαφνικά «χάθηκε» από τους διαδρόμους , μου είπε ότι είχε κολλήσει 39 πυρετό και ήταν κλινήρης. Μου είπε ακόμα πώς αυτό συνέβαινε συνέχεια: «και πριν τρείς μέρες άρρωστη ήταν μου είπε, πώς να μην κολλήσει με τόσα μικρόβια, δεν ξέρουμε τι να τα κάνουμε…».  (Και τι μικρόβια, βλέπε: ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις - ποιος φωστήρας το σκέφτηκε;)

Λυπήθηκα το κοριτσάκι και παρόλο τον πόνο και την αγωνία που είχα για την μικρή μου κόρη, είπα στην γυναίκα μου να δώσουμε στην Σοφία το φαγητό της μικρής μας  που ή γυναίκα μου είχε μαγειρέψει και είχε φέρει από το σπίτι, αλλά η μικρή μας δεν το έφαγε. Έτσι ρώτησα την νοσοκόμα και αυτή δέχτηκε. Δεν θα ξεχάσω την ευγνωμοσύνη στα μάτια της μικρής Σοφίας, το προσωπάκι της έλαμψε, τα σκέπτομαι και συγκινούμαι. (Για ένα μαγειρευτό κοτόπουλο, ένα κοτόπουλο με λίγες πατάτες, σκέψου...)

Φαντάσου λοιπόν ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ακόμα και σήμερα, μεγαλώνουν παιδιά. Τίποτα δεν άλλαξε. Το προσωρινό έγινε μόνιμο και απλά συνεχίζουμε να κρύβουμε το πρόβλημα  κάτω από το χαλί.[…]

θα ήθελα λοιπόν να σε παρακαλέσω, αν θέλεις και εσύ να γράψεις κάτι για αυτό».

Ευχαριστώ φίλε Πάνο Πολύδωρε. Μια πρόχειρη έρευνα έδειξε πως ευτυχώς υπάρχει  βελτίωση σε αυτόν τον τομέα. Χάρη στις προσπάθειες της υπουργού Δόμνας Μιχαηλίδου ο αριθμός αυτών των παιδιών ελαττώθηκε από 300 σε 70. Η πρόοδος είναι δύσκολη μια και δεν αρκεί να χώσεις τα παιδιά σε μια δομή – αλλά πρέπει να τα εντάξεις σε μία οικογένεια…

Σημείωση (όχι μόνο για παιδιά): ΕΔΩ ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ! Σάββατο 3 και Κυριακή 4 Δεκεμβρίου οι υπέροχοι στίχοι της Μαριανίνας Κριεζή θα αντηχήσουν (ώρα 20 και 19) στην Αίθουσα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής, μελοποιημένοι από τους Λένα Πλατωνος, Δημήτρη Μαραγκόπουλο, Νίκο Κυπουργό και Νίκο Χριστοδούλου. 

Οι πιονιέροι του Γιώργου Γόντικα

Στην ζωή μου, μου προέκυψαν αρκετές ονοματοδωσίες. Π.χ. στην σύντομη καριέρα μου ως διαφημιστής, βάφτισα αρκετά προϊόντα. Μερικά κυκλοφορούν ακόμα. Βάφτισα και βρέφη, αλλά αυτά μεγάλωσαν και σκόρπισαν.

Ωστόσο το πιο μεγάλο μου επίτευγμα ήταν που βάφτισα μία …τράπεζα. Η οποία ζει και ευημερεί και είναι γνωστή σε όλους.

Η ιστορία αυτή έχει ένα πρωταγωνιστή. Όχι εμένα, αλλά έναν σημαντικό Έλληνα τραπεζίτη ο οποίος την ίδρυσε. Μόνο που αρχικά της έδωσε ένα μάλλον δυσπρόφερτο όνομα. Την είπε: «Ευρωεπενδυτική».

Ο τραπεζίτης, που μας έχει αφήσει χρόνους, ονομαζόταν Γιώργος Γόντικας. Ήμουν συνεργάτης του στην τράπεζα που διοικούσε από χρόνια και ονομαζόταν ΕΤΕΒΑ. Ήταν μία κρατική τράπεζα που χρηματοδοτούσε επενδύσεις. (Το αρκτικόλεξο σήμαινε: «Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως). Κάθε χρόνο περνούσαμε αρκετές ημέρες ασχολούμενοι με την σύνταξη του απολογισμού της χρονιάς που είχε την φήμη «Βίβλου» της Ελληνικής οικονομίας.

Κάποια στιγμή με κάλεσε λέγοντάς μου ότι εγκαταλείπει την ΕΤΕΒΑ και ιδρύει μία νέα ιδιωτική τράπεζα. Χρηματοδότης ήταν η οικογένεια Λάτση. Ήθελε να συμμετέχω στις πρώτες συσκέψεις που θα καθόριζαν τις βασικές αρχές της νέας τράπεζας.

Εκεί βρέθηκα μπροστά στο όνομα «Ευρωεπενδυτική» και το απέρριψα λέγοντας ότι δεν μπορώ να φανταστώ τον απλό πελάτη να απομνημονεύει αυτόν τον γλωσσοδέτη. Έστειλα αμέσως έναν υπάλληλο στο υπουργείο εμπορίου να ελέγξει τον κατάλογο των κατατεθειμένων ονομάτων – ειδικά για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και με έμφαση σε όσα άρχιζαν με τη λέξη EURO. Ήταν όλα ελεύθερα! Η τράπεζα ονομάστηκε αμέσως Eurobank.

Παρακολούθησα με προσοχή πως ο Γιώργος Γόντικας έχτισε, τμήμα-τμήμα την νέα τράπεζα. Η προσπάθειά του στέφθηκε από επιτυχία. Αργότερα η οικογένεια Λάτση αποφάσισε να πουλήσει την Eurobank σε ένα καναδικό όμιλο. Εγώ παρέμεινα απλός πελάτης.

Με έκπληξη όμως είδα, σε ένα τόμο, που η Eurobank κυκλοφόρησε πρόσφατα, ότι έχουν παραληφθεί τα ονόματα σχεδόν όλων των πρώτων συνεργατών της (ακόμα και του …νονού της). Σε 470 πυκνωτυπωμένες σελίδες οι πιονιέροι του Γόντικα, που άνοιξαν τον δρόμο, αναφέρονται ελάχιστα ή και καθόλου. Φάουλ!

Για να σας δώσω μία ιδέα του τι ήταν και τι έκανε αυτός ο άνθρωπος θα χρησιμοποιήσω τον αποχαιρετισμό που απεύθυνε εκ μέρους του Δ.Σ. του ομίλου Eurobank, ο κ. Νικόλαος Καραμούζης:

«Αγαπητοί συνάδελφοι: Ο όμιλος Eurobank αποχαιρετά σήμερα με οδύνη τον εμπνευστή και δημιουργό του, τον Γεώργιο Γόντικα, έναν από τους πιο χαρισματικούς, προικισμένους και άξιους ανθρώπους του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Η πορεία της Τράπεζάς μας μέσα στο χρόνο, από την ίδρυσή της το 1990 μέχρι και σήμερα, είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη ζωή και το έργο του Γ. Γόντικα, ο οποίος οραματίστηκε τη δημιουργία μιας ελληνικής Τράπεζας βασισμένης στα διεθνή τραπεζικά πρότυπα, σε αρχές, αξίες και λειτουργίες που εκείνος γνώριζε και υπηρέτησε τόσο καλά και με συνέπεια. Η επιτυχία της Eurobank δικαίωσε απόλυτα τον οραματιστή της που μέχρι τα 95 του χρόνια ήταν κοντά μας κάθε ημέρα προσφέροντας απλόχερα υποστήριξη, συμπαράσταση και καθοδήγηση σε κάθε νέα προσπάθεια, σε κάθε καινούρια πρωτοβουλία μέσα και έξω από τη χώρα.

Ο Γεώργιος Γόντικας ήταν ο άνθρωπος που βρέθηκε στο τιμόνι της Ευρωεπενδυτικής Τράπεζας – κατοπινής Eurobank – ως Διευθύνων Σύμβουλος από το 1990 μέχρι το 1995, βάζοντας τα θεμέλια της πιο δυναμικής και καινοτόμου Τράπεζας στην Ελλάδα. Με τη χαρισματική του προσωπικότητα, το κύρος του, τις γνώσεις και την εμπειρία του, την απόλυτη προσήλωσή του στην αξιοκρατία, τη διαφάνεια, τη συλλογικότητα, το πνεύμα συνεργασίας και το συναδελφικό και επαγγελματικό ήθος,  προσέλκυσε ικανότατους συνεργάτες και στελέχη που μοιράστηκαν το όραμά του και τον υποστήριξαν στο νέο του εγχείρημα.   

Ο Γεώργιος Γόντικας ανέλαβε τη θέση του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Τράπεζας το 1995 και μέχρι το 2000, που βρισκόταν στη θέση αυτή, η Eurobank διέγραψε μια εντυπωσιακή πορεία, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά οικονομικά και επιχειρηματικά δεδομένα.  

Για τους παλαιότερους από εμάς, ο Γεώργιος Γόντικας δεν υπήρξε απλά ο προϊστάμενος ή απλά ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Τράπεζας. Ήταν ο άνθρωπος που βρισκόταν πάντα δίπλα μας ακόμα και όταν είχε πια αφήσει τις θέσεις ευθύνης, με όραμα και άποψη,  ο άνθρωπος στον οποίο προσβλέπαμε για μια σοφή συμβουλή και γιατί όχι για την καθοδήγησή του στις πιο σοβαρές και κρίσιμες αποφάσεις…»

Σαν παλιός συνεργάτης του λοιπόν, έγραψα κι εγώ αυτό το κείμενο. Είχε μία ποιότητα αυτός ο Έλληνας ευπατρίδης, που δεν πρέπει να ξεχαστεί.

8.000.000.000

Ναι, οκτώ δισεκατομμύρια – σωστά μετρήσατε τα μηδενικά σας. Οι άνθρωποι που μας μετρούν (υπάρχει και αυτή η ειδικότητα) κατέληξαν στον αριθμό αυτό. Τόσοι άνθρωποι ζουν τώρα επάνω στη Γή.

Θυμάμαι πως όταν πήγαινα σχολείο πλησιάζαμε τα έξη δις. Μου ήταν αδύνατο να φανταστώ αυτόν τον αριθμό και τον ξέχασα γρήγορα.

Και τώρα είμαστε στα οκτώ!

Αλλά βέβαια ποτέ δεν είμαστε ακριβώς στα οκτώ. Κάθε δευτερόλεπτο γεννιούνται άνθρωποι, πεθαίνουν άνθρωποι… και ο αριθμός μειώνεται και μεγαλώνει με αστραπιαία ταχύτητα. Το μόνο σίγουρο είναι πως τελικά, αυξανόμαστε. Παρ όλους τους λιμούς, τις επιδημίες, τους πολέμους (κάνουν ό,τι μπορούν) τα οκτώ δις θα γίνουν κάποτε εννέα και πάει λέγοντας. Κι αν δεν γίνει κάποια πλανητική καταστροφή (ο αναιδής αστεροειδής κρυβόταν πίσω από τον ήλιο και μας παραφύλαγε!) η αύξηση θα συνεχιστεί. Εκτός εάν…

«Δήμου. έχεις ήδη ξεπεράσει κατά πολύ το προσδόκιμο ζωής! Κλέβεις χρόνια από άλλους! Και δεν είναι μόνο αυτό: εξακολουθείς να ρυπαίνεις οδηγώντας αυτοκίνητο, τρώγοντας κρέας… Ευτυχώς που πριν πενήντα χρόνια έκοψες το κάπνισμα!»

Να αισθάνεσαι ενοχές που παραμένεις ζωντανός… Να βλέπεις τις βλακείες, τις ηλιθιότητες που κάνουν οι συνάνθρωποί σου και να μην έχεις καμία δυνατότητα να τους σταματήσεις. Να αντιμετωπίζεις πολέμους που γίνονται χωρίς λόγο, να μετράς τα θύματα και να καταρρέεις κάτω από τους αριθμούς των πτωμάτων, τις δολοφονίες, τα βασανιστήρια, τους βιασμούς.

Τώρα πέστε μου, τι λόγο είχε ο Πούτιν να επιτεθεί στην Ουκρανία; Για να δοξαστεί και να αναγραφεί το όνομά του στην Ιστορία με χρυσά γράμματα; (Πάντως, μέχρι στιγμής, άλλου το όνομα δοξάζεται…).

Οκτώ δισεκατομμύρια! Έξυπνοι, ηλίθιοι, μορφωμένοι, αγράμματοι, πλούσιοι, φτωχοί, νέοι, γέροι, ωραίοι, άσκημοι…  Μαύροι, λευκοί, κίτρινοι.. Κάθε άνθρωπος και ένας μικρός κόσμος, ένα απειροελάχιστο σύμπαν. Που έχει κι αυτό τις συγκρούσεις του, τις περιδινήσεις του, τις χαοτικές στιγμές του…

Πού πάμε οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι, χαμένοι στο διάστημα; Ανάμεσα σε δισεκατομμύρια γαλαξίες, περνάμε μπροστά  σε μαύρες τρύπες… Εδώ στο πλανητάριο πας και ζαλίζεσαι. Που δεν δείχνει ούτε το 10% του Σύμπαντος..

 Οκτώ δισεκατομμύρια. Είμαστε πολλοί περισσότεροι από ότι αντέχει αυτός ο πλανήτης.

Μόνο ένα θαύμα μας σώζει!

Θαύμα;

Και καλά όσοι από μας έχουν πίστη σε κάποιον Ιεχωβά, Θεό, Αλλάχ, ή άλλο δημιουργό και κυβερνήτη του σύμπαντος; Αυτοί που δεν πιστεύουν; Η προσκυνάνε ξόανα, που καμία δυνατότητα δεν έχουν να βοηθήσουν…

Οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι. Αφαιρέστε τους γέροντες και τα μικρά παιδιά Και τι μένει;

Μία συνεχής διαφωνία! Ακόμα και για το θαύμα:

Ο δικός μας ο θεός σταυρώθηκε για μας!

Ο δικός μας είναι ο πατέρας του δικού σας!

Ο δικός μας έχει τους περισσότερους πιστούς!

Διαμάχη και στην πολιτική: Το κόμμα μας είναι Δημοκρατικό!

Το ίδιο και το δικό μας. Το όνομά μας είναι το δικό σας, μεταφρασμένο στα λατινικά. (Ρεπουμπλικάνοι)

Σαν τις μέλισσες στο μελίσσι βουίζουν οι γνώμες και οι διαφωνίες πάνω από την ανθρωπότητα. Κι όσο μιλάμε για το καλύτερο – πάει καλά. Αλλά όταν έρθουν στο χειρότερο, τότε ξεσπάει διαμάχη, διένεξη, πόλεμος!

Ο «Πύργος της Βαβέλ» υπάρχει ακόμα. Αδύνατη η συνεννόηση. Μάταια οι λίγοι σοφοί και γνώστες προσπαθούν να εισακουστούν. Η Γη κινδυνεύει! Οι πάγοι λιώνουν – τα ύδατα φουσκώνουν. Τα οκτώ δισεκατομμύρια μπορεί να αφανιστούν πιο γρήγορα από ότι φαντάζεστε.

Και από όλα τα επιτεύγματα του ανθρώπου να μείνει ένας νεκρός πλανήτης  που θα βουίζει μέσα στο κενό διάστημα. Χρειάστηκαν οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι για να το πετύχουν αυτό… 

Ρέκβιεμ για το «Μάτι»;

Η ιστορία μου με το «Μάτι» αρχίζει όταν παντρεύεται η (ετεροθαλής) αδελφή μου. Ο γαμπρός μου, μαζί με τον αδελφό του, έχουν ένα μεγάλο οικόπεδο επάνω στη θάλασσα, στο Μάτι, στη θέση «Ζούγκλα». (Δίπλα στην ομώνυμη ταβέρνα). Στο σπίτι που χτίστηκε εκεί, πέρασα τα εφηβικά και φοιτητικά μου καλοκαίρια, από το 1948 ως το 1960. Πριν 70 χρόνια…

Τρία πράγματα σημάδευαν τότε εκείνη την περιοχή: η απόλυτη ερημιά (ένα σπίτι – παραθαλάσσιο – κάθε δύο χιλιόμετρα), το εντελώς «τροπικό» πυκνό πευκοδάσος (παιδιά, τρυπώναμε μέσα σαν εξερευνητές) και οι ανελέητοι βοριάδες που μαστίγωναν όλη την ακτή – από τον Άγιο Ανδρέα ως τη Ραφήνα. Μετακινούσαν ακόμα και βαριά έπιπλα στις βεράντες.

Αναμνήσεις: Χωματόδρομοι με λεπτό κοκκινόχωμα όπου άφηναν τα ίχνη τους τα λάστιχα του ποδηλάτου μου. Πρωινό ξύπνημα για ψάρεμα με πετονιά, ή (άκαρπο) κυνήγι στο δάσος. Βουτιές στο Κόκκινο Λιμανάκι και, τα βράδια, τραγούδι στα βραχάκια κάτω στη θάλασσα. Τα πρώτα πάρτι, οι πρώτες επαφές. Μουσικό μοτίβο: Moonlight Serenade (Glenn Miller). Στην αρχή με …γεννήτρια. Άργησε η ΔΕΗ…

Πολλά χρόνια μετά έγραφα:

Τη λέγαμε αμμουδιά, αλλά δεν ήταν. Μικροί τόποι άμμου ανάμεσα σε βράχους. Ίσα που χώραγε να καθίσει ένας άνθρωπος, με τα πόδια του μέσα στο νερό.

Οι πέτρες ήταν άσχημες. Δεν υπήρχαν ωραία βότσαλα γυαλισμένα από το κύμα. Παντού συμπαγή κοκκινωπά πετρώματα άμορφα, με ενσωματωμένους μέσα τους βράχους, κροκάλες, κοχύλια. Σκληρό τοπίο. Σαν τη βρεγμένη, γλιστερή ξέρα που πατούσες μπαίνοντας στη θάλασσα.

Ο βοριάς φύσαγε αδιάκοπα. Από τις εξήντα μέρες των διακοπών οι μισές ανήκαν στο μελτέμι. Ούτε να σταθείς δεν μπορούσες.

Όταν ξαναπήγα, μετά από 30 χρόνια, δεν αναγνώρισα τίποτα. Ξαφνικά η ακτή είχε γίνει τείχος πολυκατοικίες. Από τον παράλιο δρόμο (άσφαλτος βέβαια πια) ούτε που υποψιαζόσουν τη θάλασσα. Την έβλεπες μόνο από το μπαλκόνι της τελευταίας παραθαλάσσιας σειράς. Η αν έπαιρνες ένα από τα στενά μονοπάτια ανάμεσα στις πολυκατοικίες που υποτίθεται ότι εξασφαλίζουν την «πρόσβαση προς τη θάλασσα». Οι περισσότερες φραγμένες ή ασφαλισμένες.

Τον λαβύρινθο με τα αυθαίρετα μέσα στο δάσος, ανάμεσα στη λεωφόρο Μαραθώνος και την ακτή, τον είδα με τα χρόνια να στήνει τις παγίδες του.

Το σπίτι όμως πάντα εκεί. Μονώροφο, χαμηλό ανάμεσα σε μεγαθήρια. Πήγαινα για προσκύνημα. Στάθηκε σημαντικό για μένα. Έζησα πολύ όμορφα καλοκαίρια κοντά στη θάλασσα - τα πιο ανέμελα και ξέγνοιαστα της ζωής μου.                                                                            ./.

Άνεμος πήρε τα σπίτια που αγάπησα. Το σπίτι στο Μάτι, πρώτα χωρίστηκε στα δύο σαν το Βερολίνο (όταν οι διαφορές δύο αδερφών αποδείχθηκαν αγεφύρωτες) και μετά πουλήθηκε.  Τελευταία φορά το είδα πριν πέντε χρόνια. Υπήρχε ακόμα, χαμηλό, λευκό, μονώροφο, ανάμεσα σε τεράστιες πολυκατοικίες, να κοιτάζει την θάλασσα.

Και μετά ήρθε η φωτιά. Ήταν σαν να καιγόταν όλη μου η νιότη. Και τώρα διαβάζω μεγάλους τίτλους, ότι ενδέχεται να παραγραφεί η δίκη για το Μάτι. Δεν υπάρχει (λέει) κατάλληλη αίθουσα και στα τέσσερα χρόνια αναμονής δεν μπόρεσε να βρεθεί ή να οικοδομηθεί.  104 νεκροί και άλλοι τόσοι βαριά τραυματίες θα μείνουν αδικαίωτοι και οι υπεύθυνοι για την πραγματική αυτή εκατόμβη, ατιμώρητοι; Γιατί έχει ήδη αποδειχθεί ότι η τραγωδία αυτή οφειλόταν σε απανωτά ανθρώπινα σφάλματα.

Τέσσερα χρόνια! Τόσο απίθανο μου φαίνεται που καταλήγω σε μία τερατώδη θεωρία συνομωσίας. Μήπως το «βαθύ κράτος» (ένα είναι αυτό, δεξιό και αριστερό) ήθελε να αποφύγει αυτή τη δίκη και συνωμότησε για να παραγραφεί;

Υ.Γ. Ένα τμήμα από αυτό το κείμενο το δανείστηκα από την αυτοβιογραφία μου («Οι δρόμοι μου»). Το τέλος θα το γράψει η ζωή. 

Ακαδημία χωρίς ποιητές…

Ένα από τα πράγματα για τα οποία φημίζεται η  χώρα μας είναι οι ποιητές της. Δεν πρόκειται μόνο για τα δύο Νόμπελ που πήραμε – αλλά και η ποσότητα και ποιότητα των ποιητών μας και πριν καθιερωθεί το Νομπέλ και μετά.

Σολωμός, Κάλβος, Παλαμάς, Σικελιανός, Καβάφης, Καζαντζάκης, Βάρναλης, Καβάφης, Καρυωτάκης, Σεφέρης, Ελύτης, Εμπειρίκος, Παπατζώνης, Τέλλος Άγρας, Αναγνωστάκης, Σαχτούρης, Λειβαδίτης, Πατρίκιος, Ρίτσος, Βρεττάκος, Καρούζος, Δημουλά, Αγγελάκη-Ρουκ, Ζωή Καρέλλη, Γκάτσος, Βαγενάς, Γκανάς, (και, γιατί όχι; ισάξιος του Ντύλαν!) Σαββόπουλος; Σίγουρα θα έχω ξεχάσει κάποιον/αν καλό/ή – καμία ανθολογία δεν τους έχει όλους – αλλά αυτοί που παραθέτω ήταν όλοι σημαντικοί ποιητές και άξιοι να γίνουν μία μέρα ακαδημαϊκοί, εφόσον στα χρόνια τους υπήρχε ήδη η Ακαδημία.

Από όλους αυτούς μόνο δύο σημαντικοί έγιναν ακαδημαϊκοί: ο Κωστής Παλαμάς (ιδρυτικό μέλος) και η Κική Δημουλά – και για ελάχιστο χρόνο – ο Βρεττάκος. Έγιναν και κάτι άσχετοι – π.χ. γνωρίζετε τον ακαδημαϊκό ποιητή Σωτήρη Σκίπη;

Στην δικτατορία του Μεταξά πολλοί συγγραφείς και ποιητές βρέθηκαν εξόριστοι, μετά ήρθε η Κατοχή και ύστερα ο εμφύλιος.  Αρκετοί ποιητές ήταν αριστεροί και αντίθετοι στο «ακαδημαϊκό κατεστημένο. Στην εποχή της εμφύλιας διαμάχης (όπου ακόμα και ο Σικελιανός και ο Καζαντζάκης θεωρήθηκαν κομμουνιστές!) οργίασε η συκοφαντία. Τον καιρό της Χούντας η Ακαδημία ήταν το αγαπημένο της   ενδιαίτημα – εκεί  έβγαζε ο Παπαδόπουλος τους περίφημους πανηγυρικούς του.

Κάτω από τέτοιες συνθήκες οι περισσότεροι αριστεροί συγγραφείς και ποιητές, δεν ήθελαν φυσικά να υπογράψουν «δηλώσεις μετανοίας». Ακόμα κι όταν έπεσε η Χούντα ήταν λίγο περίεργο να πείσεις τον Ρίτσο και να τον φέρεις από το ξερονήσι για να τον εγκαταστήσεις στην… έδρα της Ακαδημίας.

Άλλωστε οι «μεγάλοι» μας ποιητές (Σεφέρης, Ελύτης,) δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ ούτε καν να υποβάλλουν υποψηφιότητα. Είναι και η διαδικασία πολύ άβολη: να επισκέπτεσαι ένα-ένα μέλος για να το πείσεις να σε ψηφίσει..

Έτσι φτάσαμε στην περίπτωση να έχουμε μία Ακαδημία χωρίς ποιητές.

Γιατί και  πάλι, στις προχθεσινές εκλογές, ανάμεσα σε τρεις υποψήφιους (Βαγενά, Γκανά και Πατρίκιο, κανένας δεν συγκέντρωσε αρκετές ψήφους για να εκλεγεί.

Εδώ φταίει και ένα βασικό ελάττωμα της δικής μας Ακαδημίας. Οι Γάλλοι, που προηγήθηκαν πολύ, έχουν χωρίσει την ακαδημία τους σε πέντε τμήματα (που μαζί αποτελούν το «Ινστιτούτο της Γαλλίας») και μόνον ένα από αυτά, που ονομάζεται «των Γραμμάτων» (des Belles Lettres) ασχολείται με την λογοτεχνία. Αλλιώς θα συνέβαινε αυτό που γίνεται σε μας: Καλούνται άσχετοι επιστήμονες: αστροφυσικοί, γιατροί, μηχανικοί, βιολόγοι κλπ., να εκλέξουν λογοτέχνες – και μάλιστα ποιητές!

Για διαφορετικούς λόγους και οι τρεις υποψήφιοι θα άξιζε να εκλεγούν. Κατά τη γνώμη μου ο καθένας από τους τρεις εκπροσωπούσε ένα άλλο είδος ποίησης και λογοτεχνικής επάρκειας. Ο Γκανάς είναι σαφώς ο πιο πηγαίος, δυνατός και άμεσος δημιουργός. Ο Βαγενάς ο πιο λόγιος (έχει και σημαντικότατο κριτικό και σατιρικό έργο). Ο Πατρίκιος στα 94 χρόνια του παράγει ακόμα ποίηση – ενώ η ιστορία του ποιητικού του έργου ταυτίζεται με την Ελληνική λογοτεχνική ιστορία των τελευταίων 60 χρόνων. Ένας λόγος να προτιμηθεί (κι ας είναι άνισος και λόγω των αλλαγών στην ιστορία της χώρας του – και της γραφής του).

Αλλά τέλος πάντων πρέπει η Ακαδημία μας να  αποκτήσει ποιητές! Η χώρα που γέννησε την ποίηση και τους πρώτους ποιητές στον κόσμο: Όμηρο, Ησίοδο, Πίνδαρο, Σαπφώ και τους τραγικούς, (σκεφθείτε μόνο τα χορικά τους!) να μην έχει ΈΝΑ ποιητή στην Ακαδημία της;

Γενικά η Ακαδημία μας χρειάζεται μία ριζική αναμόρφωση και ανακαίνιση. Ιδρύθηκε το 1926 ως «Επιστημών, Γραμμάτων και Καλών Τεχνών». Μήπως θα ήταν σωστό να χωριστεί σε τρία μέρη; Ώστε οι ποιητές να μην εκλέγονται από μαθηματικούς;

Υ. Γ. Σημείωση: Δεν δημοσιεύω εκκλήσεις βοήθειας, αλλά κάνω εξαίρεση για μία μοναδική – παγκόσμια – περίπτωση. Περισσότερα στη διεύθυνση: https://www.theodoresmiracle.org/

Όφις έρπων…

Προσωπικά, γνώρισα τον Κωνσταντίνο Καραμανλή μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα στα τέλη του 1974, αν θυμάμαι καλά, ύστερα από τις εκλογές που είχαν επισφραγίσει με 54% την απόλυτη κυριαρχία του και το οριστικό τέλος της δικτατορίας. Η επαφή μας έγινε μέσω του Τάκη Λαμπρία υφυπουργού Προεδρίας και στενότερου συνεργάτη του. Με κάλεσε στο υπουργείο να μου πει πως ο Πρόεδρος ήταν ενθουσιασμένος με το βιβλίο μου, πως έδινε εντολές να αγοράζονται κάθε μέρα δεκάδες αντίτυπα τα οποία μοίραζε ή έστελνε σε γνωστούς και φίλους.

Το βιβλίο ήταν «Η Δυστυχία του να είσαι Έλληνας», που το έγραφα σε όλη την διάρκεια της δικτατορίας. Είχε κυκλοφορήσει αμέσως μετά την πτώση της Χούντας και ανατυπωνόταν κάθε τρεις μέρες. Ο Καραμανλής το είχε καταλάβει σωστά – πως ήταν «η σάτιρα ενός πληγωμένου εραστή», όπως έγραψε αργότερα μία Γερμανίδα κριτικός – και, χτυπώντας με στην πλάτη μου έλεγε: «Εσύ, με αυτό το βιβλίο, τελείωσες. Δεν χρειάζεται να γράψεις τίποτα άλλο».

Είχαμε πολλές συναντήσεις – πότε με καλούσε στο Μαξίμου, πότε στην Πολιτεία. Πάσχα πηγαίναμε όλοι μαζί στην Κέρκυρα. Κυριακές στη Βαρυμπόμπη ή στην Γλυφάδα. Όποτε είχε διάθεση να μιλήσει με καλούσε. Συνήθως – ιδιαίτερα κατά τα τελευταία χρόνια – μου επαναλάμβανε τα ίδια πράγματα – αλλά με πάθος, σαν να ήταν καινούργια.

Κάποια φορά, που μιλούσαμε για εκλογές, του εξομολογήθηκα ότι δεν τον είχα ψηφίσει ποτέ. Το είχε ήδη ψιλο-καταλάβει και απάντησε: «Αδιόρθωτος Κεντρώος, ε; Μα κι εγώ Κέντρο θα ψήφιζα – αν υπήρχε».

Δεν είχε και άδικο. Εκείνη την εποχή Κέντρο ήταν Μαύρος, Ζίγδης, Πεσμαζόγλου κλπ. «Οι Γερμανοί σε πήραν στο λαιμό τους» μου έλεγε. «Η Γερμανική Σοσιαλδημοκρατία! Αλλά αυτή είναι πραγματική». Όσο για τον Ανδρέα ούτε να τον ακούσει δεν ήθελε. Από το στόμα του πρωτάκουσα τη λέξη: «λαϊκιστής».

Έγραψα αυτό το κείμενο για να ξοφλήσω ένα παλιό χρέος. Πραγματικά. Τόσα χρόνια, τόσες εκλογές κι εγώ δεν είχα ποτέ ψηφίσει Νέα Δημοκρατία. Μέχρι που ήρθε η στιγμή και την ψήφισα.

Γιατί άλλαξα γνώμη;  Όταν έμαθα πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης ΔΕΝ ψήφισε τον Παυλόπουλο για Πρόεδρο της Δημοκρατίας – τον υποψήφιο του δικού του κόμματος! Επιτέλους, είπα, κάποιος είχε το θάρρος της γνώμης του – να πάει κόντρα στο ίδιο του το κόμμα! Κάποιος έλαβε υπόψη του τις τεράστιες ζημιές που αυτός ο άνθρωπος έκανε στο τόπο του. Κάποιος έκρινε δίκαια έναν άνθρωπο που κολακεύοντας, γλύφοντας, κατάφερε να φτάσει στην κορυφή. Έτσι, στις επόμενες εκλογές, ψήφισα Νέα Δημοκρατία.

Αν μιλήσετε με τους συναδέλφους του Προκόπη, που τον έζησαν στο Πανεπιστήμιο, θα μάθετε πολλά. Η αναρριχητική του φιλοδοξία, δεν έχει όριο – με κάθε κόστος. Τώρα τρύπωσε στην Ακαδημία. Ημιθανής είναι – μπορεί και να την αποτελειώσει. Αντί του εκλεκτού Πατρίκιου… ο Γουλιμής!

Γιατί βέβαια δεν του αρκεί να γίνει μέλος. Θα επιδιώξει την προεδρία. Και μετά ίσως ακολουθήσει την μέθοδο που γνωρίζει καλά – αυτή που οδήγησε την Ελλάδα στην χρεοκοπία. Αθρόες προσλήψεις, αθρόα ρουσφέτια – με άδεια ταμεία. Και πλήρης αδράνεια και αδιαφορία για το αν η Αθήνα καίγεται και καταστρέφεται.

Μακάρι να βγω ψεύτης – και να μην συμβεί τίποτα από όλα αυτά. Αλλά αυτό το κείμενο όφειλα να το γράψω. Στην μνήμη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, (ναι, πρόεδρε, τελικά ψήφισα Νέα Δημοκρατία!) Και νομίζω πως, αν ζούσες, θα μου έδινες συγχαρητήρια για τον λόγο.

Εξαγωγή ευγνωμοσύνης

Υπάρχουν αρκετά πράγματα που με κάνουν να ντρέπομαι που είμαι Έλληνας.

Θέλω να σας γράψω για ένα από αυτά που δεν φανταζόμουν πως θα με πείραζε τόσο πολύ.

Βλέποντας την περασμένη εβδομάδα μία τηλεοπτική εκπομπή που δεν χάνω ποτέ: «Πλάνα με ουρά», ΕΡΤ2 δημιουργός Τασσούλα Επτακοίλη. (Κάθε Κυριακή, στις 18 ώρες)

Η εκπομπή ασχολείται με τα ζώα που ζουν μαζί μας σε αυτή τη χώρα. Ζώα συντροφιάς, αλλά όχι μόνο.

Η συγκεκριμένη εκπομπή είχε γυριστεί στην Δανία.

Στη χώρα αυτή υπάρχουν σύλλογοι που ασχολούνται με τα αδέσποτα (κυρίως σκυλιά) των ελληνικών δρόμων!

Ψάχνουν να βρουν, είτε με επιτόπια επίσκεψη, είτε με αλληλογραφία, ζώα κακοποιημένα, άρρωστα, υπέργηρα, πεινασμένα και βασανισμένα.

Προκειμένου να τα πάρουν στο σπίτι τους και να τους δώσουν έστω και λίγα χρόνια θαλπωρής, αγάπης, ευτυχίας.

«Όχι δεν θέλουμε νέα και υγιή ζώα από τον εκτροφέα – θέλουμε ταλαιπωρημένα, για να τους δώσουμε αυτό που τους λείπει. Και ξέρουμε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν άφθονα».

Τι άφθονα; (σκέφθηκα) Έτσι είναι όλα τα αδέσποτα μας.

Έχουν λοιπόν φτιάξει συλλόγους με Δανό-ελληνικά ονόματα, που συστηματικά ασχολούνται με την ανεύρεση και την εξαγωγή τους.

Στην εκπομπή υπήρχε και μία συγκέντρωση ενός τέτοιου συλλόγου όπου μάθαμε το ιστορικό όλων αυτών των σκυλιών. Μερικά ήταν πολύ καταβεβλημένα, σχεδόν ετοιμοθάνατα. Όταν ρωτούσε η δημιουργός της εκπομπής τι θα κάνουν όταν το ζώο πεθάνει – η απάντηση ήταν άμεση. «Θα φέρουμε άλλο».

-«Από την Ελλάδα;»

«Πάντα από την Ελλάδα!»

Γιατί; Διότι ήταν πάντοτε τα πιο βασανισμένα και γιατί οι Δανέζικες οικογένειες ήθελαν να χαρούν μαζί τους την αποκατάσταση και την νέα τους ευτυχία.

Να λοιπόν ένα σπουδαίο ελληνικό εξαγώγιμο προϊόν: ευγνωμοσύνη. (Των αδέσποτων).

Σαν δεν ντρεπόμαστε λέω εγώ!

Δεκάδες σκυλιά σε κάθε φόρτωμα. Απλούστατη και εύκολη η εισαγωγή στην Δανία – δύσκολη και καχύποπτη η εξαγωγή από την Ελλάδα. (Είχα μία γνωστή που νόμιζε ότι τα κάνουν παπούτσια ή τσάντες. Σε αυτή την κατάσταση!)

Και δεν εξάγουμε μόνο στην Δανία. Ανάλογοι σύλλογοι υπάρχουν και σε άλλες χώρες.

Ίσως έτσι θα λυθεί το πρόβλημα των αδέσποτων σκύλων.

Οι γάτες όμως; Γεννάνε περισσότερο και δύσκολα πιάνονται.

Εκεί προτείνω να αναθέσουμε το θέμα στο καθηγητή, (και ποιητή!) που τον συνέλαβαν οι κάμερες να ποδοπατάει και να λιώνει ένα νεογέννητο γατάκι.

Τι σκοτάδι μαύρο και άραχλο πρέπει να έχει μέσα του ένας τέτοιος άνθρωπος! Τι είναι πιο αθώο, πιο χαριτωμένο, πιο τρυφερό, από ένα νεογέννητο γατάκι;

Το έλιωσε κάτω από το παπούτσι του!

Θα τον καταδίκαζα να τον λιώσει μία μπουλντόζα για να καταλάβει τι έκανε. Αλλά η θανατική ποινή για δίποδα ζώα έχει καταργηθεί. Έστω, λοιπόν, το πρόστιμο: 30.000€.

Από τότε που ήμουν φοιτητής στο εξωτερικό πριν 60 χρόνια, μου είχε κάνει εντύπωση πως στην Αγγλία, στην Γερμανία, δεν είχα συναντήσει στο δρόμο ούτε ένα αδέσποτο. Εδώ όμως…

Τι κάνω τώρα; Έχω το πορτ-μπαγκάζ του αυτοκινήτου μου γεμάτο κονσέρβες. Όπου βρω αδέσποτα, σταματάω και ταΐζω. Σταγόνες στον ωκεανό…

Η κυβέρνηση έχει θεσπίσει σωστά μέτρα για την ταυτοποίηση και την διαχείριση των αδέσποτων. Κυριότερο η στείρωση. Αλλά πόσοι τα τηρούν, εδώ, σε μας;

Οι Δανοί φίλοι μας τα τηρούν σχολαστικά.

Τυχερά τα σκυλιά που ταξιδεύουν…

Υ. Γ. Το blog της περασμένης Κυριακής κόπηκε στη μέση από μία απρόσεκτη σελιδοποίηση. Δημοσιεύτηκε μόνο το πρώτο μέρος. Όσοι θέλουν να το διαβάσουν ολόκληρο, θα το βρουν στην διεύθυνση: doncat.blogspot.com. Για τους πολλούς που με ρώτησαν: ναι, η γατούλα επέστρεψε. Ευτυχώς.

Ένα δείγμα μπλογκ

Τι περίεργοι αναχρονισμοί υπάρχουν στην δημοσιογραφία. Γράφω την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου. Το όριο της αποστολής κειμένου για μένα, είναι η Τετάρτη. Και θέλω κάτι να γράψω για τα γενέθλιά μου, που είναι στις 8.10, δηλαδή το Σάββατο.

Αλλά πώς να γράψω την Δευτέρα για το Σάββατο; Μπορεί κάτι να γίνει και το Σάββατο να μην υπάρχω. Ή να μην γιορτάσω. (Κάθε νύχτα βλέπω στον ύπνο μου δύο δικτάτορες!)

Επιπλέον εσείς θα το διαβάσετε την Κυριακή, οπότε τα γενέθλια θα έχουν περάσει. Ευχές «κατόπιν εορτής»; Παρακαλώ – μην μου ευχηθείτε καθόλου. Ή, τουλάχιστον, αντί για «χρόνια πολλά» ευχηθείτε «χρόνια καλά». Τι να τα κάνω τα πολλά αν δεν είναι καλά. Ίσα ίσα που, όσο περισσότερα είναι τα κακά χρόνια, μακραίνουν και τα βάσανα. Δεν θέλω να γίνω ο νέος Τιθωνός!

Ξέρετε τον μύθο του Τιθωνού; Αν ναι, πηδήξτε την επόμενη παράγραφο. Αν όχι, προσέξτε την.

Τον καιρό των αρχαίων θεών, ο Τιθωνός, γιος του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα και της Στρυμούς, ήταν ο ωραιότερος θνητός επί γης. Τον ερωτεύθηκε μία νύμφη, η Ηώς και παρακάλεσε τον Δία να τον κάνει αθάνατο, όπως ήταν και η ίδια. Ξέχασε όμως να ζητήσει γι αυτόν και αιώνια νιάτα. Έτσι ο Τιθωνός με τα χρόνια έγινε γέρος-ξεκούτης, κουρέλι και παρακαλούσε τους Θεούς για να πεθάνει.

Όχι χρόνια πολλά λοιπόν – αλλά χρόνια καλά. Και να επιστρέψει η γάτα μου διότι τώρα έχω φοβερό άγχος. Επί χρόνια, κάθε πρωί βγαίνει στο κήπο, τρώει χορταράκι και επιστρέφει. Οι έξοδοί της κρατάνε το πολύ ένα τέταρτο. Τώρα λείπει δυόμιση ώρες! Έχουμε αλωνίσει τον κήπο αλλά ούτε ίχνος. Φοβάμαι απαγωγή… (Είναι πολύ ωραία γάτα).

Οι αναγνώστες θα απορούν. Τόσα σοβαρά γεγονότα συμβαίνουν στον κόσμο – κι εσύ μας απασχολείς με την γάτα και τα γενέθλιά σου!

Ήθελα να σας δώσω μία ιδέα του τι είναι μπλογκ. Δεν είναι χρονογράφημα, ούτε άρθρο. Ούτε καν επιφυλλίδα. Είναι προσωπικό ημερολόγιο. Ο μπλόγκερ γράφει για τα πράγματα που τον απασχολούν και τον ενδιαφέρουν, τώρα.

(Διακοπή για έρευνα γάτας).

Η γάτα δεν βρέθηκε. Απουσιάζει πάνω από τρεις ώρες. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει. Έχουμε σοβαρό πρόβλημα.

Παύση.

Ξαφνικά, σαν να μην συνέβαινε τίποτα, η γάτα εμφανίζεται και μπαίνει από το ανοιχτό παράθυρο. Από ότι μου είπαν, όλη αυτή την ώρα που την φωνάζαμε, και την ψάχναμε σε όλο το οικοδομικό τετράγωνο, ήταν δύο μέτρα μπροστά μας, κρυμμένη μέσα σε ένα μικρό θάμνο.

Αύριο, 4 Οκτωβρίου, είναι η διεθνής μέρα για τα ζώα. Θα γίνει εκδήλωση στο δημαρχείο μας και μου έχουν ζητήσει να διαβάσω ποιήματα από το «Βιβλίο των γάτων». (Σκεφθείτε να μην είχε επιστρέψει – εγώ, αντί να διαβάσω, θα πενθούσα).

Εφημερίδα: Ας δούμε και τα διεθνή: ο αδηφάγος Πούτιν, αφού επιτέθηκε στην Ουκρανία και αντί να φάει ολόκληρη την χώρα, έφαγε τα μούτρα του, τώρα άρχισε να την τρώει λίγο-λίγο. Αυτά τα ψεύτο-δημοψηφίσματα κάτω από το αυστηρό βλέμμα των Ρώσων αξιωματικών δεν τα πιστεύουν ούτε οι ίδιοι.

Με πήραν τηλέφωνο από ένα σοβαρό σωματείο, που το στηρίζω με μία μικρή συνδρομή κάθε χρόνο και μου είπαν ότι επειδή θέλουν να αυξήσουν την δραστηριότητά τους, αν θα μπορούσα να αυξήσω το ποσό της συνδρομής. Τους απάντησα: έτσι που διαγράφεται ο επόμενος χειμώνας, να είστε ευτυχείς αν θα είμαι σε θέση να στείλω και τα λίγα που στέλνω. Όπως τον βλέπω να πλησιάζει, μπορεί να σας τα ζητήσω και πίσω…

Να λοιπόν: διαβάσατε ένα αυθεντικό μπλογκ. Φύρδην-μίγδην όλα τα συμβάντα και οι σκέψεις μιας ημέρας, αλλά με το ρυθμό και την αμεσότητα της καθημερινότητας.

Βεβαίως υπάρχουν και άλλα μπλογκ, μονοθεματικά. Με θέμα την μόδα, την κουζίνα, τους αγώνες αυτοκινήτου, το ποδόσφαιρο ή την ποίηση.

Αν σας άρεσε, μπορεί και να το επαναλάβω… Αν όχι – θα συνεχίσω όπως  πριν.

(Το κείμενο αυτό στην εφημερίδα κόπηκε στη μέση - φαντάζομαι λόγω έλλειψης χώρου. Εδώ δημοσιευεται ολόκληρο).

 

Αχ! αυτοί οι θεοί!

Έτσι λοιπόν. Ο Αλλάχ δεν θέλει να ξεπροβάλλουν τα μαλλιά μιας γυναίκας κάτω από την μαντήλα της. Η «Αστυνομία Ηθών» την συλλαμβάνει, την προπηλακίζει και τελικά την δολοφονεί.

Άκου να φαίνονται τα μαλλιά της!

Ο Αλλάχ λέει: Τίποτα από το σώμα της δεν επιτρέπεται να είναι ακάλυπτο – εκτός από τα μάτια της. (Για να βλέπει μπροστά της).

Λίγο πιο κάτω, στην Ασία, στην Αφρική ο εκάστοτε Θεός απαγορεύει στις γυναίκες να νιώθουν ηδονή. Επιβάλλει στους λειτουργούς του, ήδη από την παιδική ηλικία, να τους κόβουν με ένα ξυραφάκι την κλειτορίδα. Βέβαια οι γυναίκες νιώθουν κι από αλλού ηδονή – αλλά η κλειτορίδα είναι η κύρια πηγή της.

Κλειτοριδεκτομή λοιπόν. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) υπολογίζει ότι αυτή τη στιγμή ζουν στον κόσμο πάνω από 200 εκατομμύρια γυναίκες που έχουν υποστεί αυτόν τον ακρωτηριασμό.

Άκου, να νιώθουν ηδονή και οι γυναίκες!

Είναι τόσες οι απαγορεύσεις και τα ταμπού που αφορούν το γυναικείο φύλο, που η εύλογη ερώτηση είναι: Γιατί δεν τις έπλασαν από την αρχή αλλιώς οι παντοδύναμοι θεοί;

Ή, μήπως, δεν έχουν καμία σχέση οι θεοί με τα ταμπού και τις απαγορεύσεις;

Ή μήπως δεν υπάρχουν θεοί;

Εδώ σταματάνε οι πολλές μερικές απορίες – και γίνονται μία μεγάλη απορία. Που στους περισσότερους ανθρώπους γεννιέται στο σχολείο, στο μάθημα των θρησκευτικών. (Αν ήμουν η Ιερά Σύνοδος θα το απαγόρευα. Κάνει περισσότερο κακό στην θρησκεία παρά καλό. Τα νέα παιδιά είναι από την φύση τους «πνεύματα αντιλογίας», το βιβλίο είναι περισσότερο κατήχηση παρά συγκριτική θεολογία. Η αμηχανία του εκάστοτε θεολόγου, μπροστά στα ερωτήματα των μαθητών, βλάπτει το μάθημα που διδάσκει).

Η κλασική απορία που διατυπώνεται σε κάθε τάξη επί αιώνες:

«Μα Κύριε! Κύριε! Αφού ο θεός είναι παντοδύναμος και πανάγαθος γιατί επιτρέπει τις πανδημίες, τους πολέμους, τις αρρώστιες και τα βάσανα των ανθρώπων;»

Το ερώτημα αυτό δεν έχει απάντηση. (Η συνηθισμένη: «για να μας δοκιμάσει» ακυρώνει το κύρος κάθε Θεού).  Ας αφεθεί ο κάθε νέος να το παλέψει μέσα του και να δώσει την δική του απάντηση (αν τελικά μπορέσει).

Το θέμα μου δεν είναι ο Θεός. Δεν ξέρω αν υπάρχει ή δεν υπάρχει – και ακολουθώ την γνώμη ενός σοφού ανθρώπου, του Πρωταγόρα:   «Περί μεν θεών ουκ έχω ειδέναι, ουθ’ ως εισίν, ουθ’ ως ουκ εισίν ουθ οποίοι τίνες ιδέαν• πολλά γαρ τα κωλύοντα ειδέναι η τ’ αδηλότης και βραχύς ων ο βίος του ανθρώπου». Και για όσους έχουν ξεχάσει τα αρχαία τους: «Για τους θεούς δεν ξέρω τίποτα. Ούτε αν υπάρχουν, ούτε αν δεν υπάρχουν, ούτε ιδέα έχω ποιοι είναι. Διότι είναι πολλά αυτά που εμποδίζουν τη γνώση και η αβεβαιότητα και η συντομία της ζωής του ανθρώπου».

Το θέμα μου είναι η εκμετάλλευση και η καπήλευση της ιδιότητας του ιερέα, αρχιμανδρίτη, επισκόπου, μητροπολίτη, σε θέματα άσχετα με την θρησκεία. Είναι απίθανη η αμορφωσιά, το τι ακούγεται από το στόμα λειτουργών του Υψίστου. Ας θυμίσω το περί ανυπαρξίας της δυνατότητας βιασμού, από σεβάσμιο μητροπολίτη…

Η θρησκεία είναι περίεργο πράγμα. Μπορεί να αποτελεί μία παρηγοριά για τις δυστυχίες ενός λαού, αλλά μπορεί να κρατήσει τον ίδιο λαό μέσα στην άγνοια και την δεισιδαιμονία. (Δες τε τα θαύματα του Λυκαβηττού!) Μπορεί να οδηγήσει φανατικούς στο έγκλημα. (Ρωτήστε τον Ρούσντι).  Μπορεί να προκαλέσει συρράξεις, διωγμούς και πολέμους. (Και σήμερα γίνονται πόλεμοι θρησκευτικοί).

Όσο για την Ελληνορθόδοξη εκκλησία είναι καταφανές ότι έχει γεράσει. Ο κόσμος αλλάζει, όμως οι δικοί μας, δύο χιλιάδες χρόνια, χωρίς ανανέωση. Δεν θα την έβλαπτε μία ριζική μεταρρύθμιση. Αλλά ο δικός μας Λούθηρος δεν έχει φανεί ακόμα και κάθε σκέψη αλλαγής αντιμετωπίζεται εχθρικά.

Μετά την καταστροφή…

Τότε

που η μισή Ελλάδα συνάντησε

την άλλη μισή.

Δεν ξέρω άλλο λαό που να έζησε χωρισμένος σε δύο τόπους, σχεδόν δύο πατρίδες, αιώνες ολόκληρους.

Μία γλώσσα, μία πίστη, μία ιστορία. Χώματα πατρογονικά πολλές γενιές πίσω.

Και ξαφνικά διατάθηκε να αλλάξει χώρα ο μισός λαός και να γίνουν ένας.

Έγινε αυτό σαν κεραυνός και μούδιασαν όλοι.

Και τώρα εμείς διαβάζουμε τις αφηγήσεις όσων πρόλαβαν να φύγουν. «Η Έξοδος», έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Δώδεκα τόμοι επάνω στο γραφείο μου, από κάθε γωνιά της Μικρασίας, της Ανατολικής μας Πατρίδας.

Από όλες αυτές τις χιλιάδες σελίδες, ελάχιστες δεν περιέχουν πόνο, βασανιστήρια και θάνατο.

Κάθε χωριό και άλλη τύχη. Κάθε επαρχία και άλλη μοίρα. Σχεδόν τρεις χιλιάδες σελίδες χαμοί, χωρισμοί, μαρτύρια και οδύνες.

Διαβάζω όμως και αναπάντεχα πράγματα: «Και έκλαψαν οι Τούρκοι και οι Έλληνες μαζί. Και βλαστήμησαν αυτούς που έκαναν την Ανταλλαγή».

Δεν ήταν απλό πράγμα η Ανταλλαγή. Υπήρχαν βέβαια νικητές και νικημένοι αλλά μέσα στο χάος δεν τους ξεχώριζες. Αγριεμένοι Τουρκοκρητικοί ήρθαν να παραλάβουν τα χωράφια και τα αμπέλια των Ελλήνων – που όμως τα καλλιεργούσαν ντόπιοι Τούρκοι. Που τα υπερασπίστηκαν. Κι έγινε εμφύλιος…

«Ν’ αδειάσουν τους Χριστιανούς από την Ανατολή; Ούτε είκοσι χρόνια δεν τους φτάνουν». (Μαρτυρία της Ιωάννας του Γωστούρ, στον τρίτο τόμο των μαρτυριών).

Τόσα, στην πράξη, τους χρειάστηκαν, Ιωάννα.

Πόσες ιστορίες περιέχουν αυτά τα βιβλία. Που μιλάνε για το ξερίζωμα. Αλλά εμείς εδώ ζήσαμε και το ρίζωμα. «Τα Προσφυγικά» ήταν ένα παράρτημα, μία απόληξη κάθε συνοικίας της Αθήνας. Στην αρχή παράγκες. Μετά συγυρισμένες μικρές κατοικίες. Γλάστρες παντού έδειχναν την ανάγκη της καλαισθησίας.

Θα μπορούσαν να γίνουν φαβέλες αλλά δεν έγιναν. Πέρασαν από τη φάση της παραγκούπολης, αλλά δεν έμειναν εκεί. Και έφεραν μαζί τους πράγματα ωραία που πλούτισαν τη ζωή μας.

Μαζί με την φτώχια και την ορφάνια τους, έφεραν πολλά αγαθά μαζί τους οι πρόσφυγες. Πρώτα την καλαισθησία και την καθαριότητα. Ναι, οι «παστρικές» που τις κουτσομπόλευαν οι γεροντοκόρες της γειτονιάς, επειδή πλενόντουσαν συχνά, έφεραν μία άλλη αντίληψη και λατρεία του γυναικείου σώματος. Οι μυρωδιές που ξεχύνονταν από τις κουζίνες τους έδειχναν μία γαστρονομική κουλτούρα που δεν γνωρίζαμε. Το «Λαρούς» λέει κάπου ότι οι «μεγάλες κουζίνες της υφηλίου» είναι τρεις: Η Γαλλική (φυσικά!) η Κινεζική (της Νότιας Κίνας) και η Τουρκική. Βέβαια την παραμορφώσαμε την Ανατολίτικη κουζίνα και την βαρύναμε. Όποιος φάει μία απλή μελιτζανοσαλάτα στην Πόλη, θα με θυμηθεί.

Και μετά η μουσική. Δεν ήρθε βέβαια «ο Μπάτης από την Πόλη το εικοσιδυό», Διονύση. Από τα Μέθανα ήρθε. Αλλά η μουσική τους έφτασε κοντά μας. Την έφεραν πολλοί. Και ξεφύγαμε από τις νερόβραστες καντάδες και τις γιαλαντζή οπερέτες.

Όλα αυτά έγιναν με πολύ πόνο και πολλές θυσίες. Ναι, η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν η μεγαλύτερη πληγή στην ιστορία μας. Την κλάψαμε και την θρηνούμε. Αλλά τώρα είναι καιρός να δούμε και την άλλη πλευρά της τραγωδίας. Και ίσως να τραγουδήσουμε το καινούργιο που γίναμε. Χάρη σε αυτούς. 

Μία σημαντική διαμαρτυρία

Αγαπητοί αναγνώστες του blog. Αντί κειμένου υιοθετώ και αντιγράφω μία επιστολή που έλαβα. Αποστολέας: Ν.Ι. ΜΕΡΤΖΟΣ Νυμφαίον, Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2022

Το ακριτικό Νυμφαίον Φλωρίνης, σε υψόμετρο 1.360 μ. στο Βίτσι, καλεί σε βοήθεια σωτηρίας όλες τις αρμόδιες Αρχές διότι ο Δήμος Αμυνταίου απεφάσισε να το καταστρέψει. Παραχωρεί σε ιδιώτες – με τι αντάλλαγμα; – 52 στρέμματα παρθέναςγης στην βουνοπλαγιά που άμεσα υπέρκειται του οικισμού προκειμένου κάποιοι ιδιώτες να ανεγείρουν ένα τεράστιο ξενοδοχείο 52 δωματίων και μάλιστα με ευρωπαϊκά κονδύλια.

Το εν λόγω αποτρόπαιο έργο ανατρέπει την αρμονική ισορροπία του οικισμού, καταστρέφει την παρθένα φύση και διαλύει τον παραγωγικό κοινωνικό ιστό διότι αφαιρεί τους επισκέπτες από τους υφιστάμενους δέκα παραδοσιακούς ξενώνες ισαρίθμων τοπικών κοινωνιών.

Το Νυμφαίον έχει κηρυχθεί αρμοδίως διατηρητέος ιστορικός τόπος. Τα μακρόβια αρχοντικά σπίτια του διασώζουν τα ύστατα ζωντανά αποτυπώματα της πατρώας αρχιτεκτονικής. Το θαυμάζουν χιλιάδες επισκέπτες Έλληνες και ξένοι. Ανήκει στην ευρωπαϊκή ζώνη Natura που προστατεύει την παρθένα φύση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση το έχει κατατάξει στα δέκα ωραιότερα χωριά της Γηραιάς Ηπείρου.

Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε δύο διεθνή συνέδρια ανάπτυξης ηπίου τουρισμού στην Σικελία και στην Ισπανία.

Υπήρξε επί αιώνες εστία ελληνικής παιδείας, εθνικών αγώνων, υψηλής αργυροχρυσοχοΐας και διεθνών εμπόρων καπνού. Υπήρξε ένα από τα ακροπύργια του μακεδονικού ελληνισμού που χτύπησαν οι κομιτατζήδες μαζί με το Κρούσεβο και την Κλεισούρα κατά την εξέγερση του Ίλιντεν το 1903. Ο Παύλος Μελάς το όρισε Διευθύνον Κέντρον του Μακεδονικού Αγώνα. Τον έσωσαν στο δάσος Νυμφαιώτες και γι’ αυτό αργότερα η χήρα του Ναταλία προσήλθε και ευχαρίστησε το Νυμφαίον θερμά.

Το Νυμφαίον επισκέφθηκαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος και ο διάδοχός του Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Επίσης οι Πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης, Κάρολος Παπούλιας, Κωστής Στεφανόπουλος και Κατερίνα Σακελαροπούλου και οι Πρωθυπουργοί Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Κώστας Α. Καραμανλής, Αντώνης Σαμαράς, Γεώργιος Παπανδρέου και Κυριάκος Κ. Μητσοτάκης.

Δυστυχώς παρά την ομόθυμη άρνησή του, εντάχθηκε στον Δήμο Αμυνταίου που ευθύς αμέσως εξεδήλωσε έμπρακτα την εχθρότητά του. Έτσι:

1. Εισπράττει κάθε χρόνο υψηλά κονδύλια από την υλοτομία του πατρώου μας δάσους αλλά αποδίδει τα ελάχιστα στο Νυμφαίον.

2. Έκλεισε τον κοινοτικό ξενώνα.

3. Έκλεισε τον κοινοτικό στάβλο και πώλησε τα ευγενή χάφλιγκεν άλογα

ιππασίας.

4. Έκλεισε το τριώροφο Μουσείο Ιστορίας και Αργυροχρυσοχοΐας με σπάνια κειμήλια.

5. Έκλεισε την κοινοτική βιβλιοθήκη, την αίθουσα συνεδρίων και την έκθεση ιστορικών φωτογραφιών.

6. Έκλεισε το μοναδικό Πάρκο Άγριας Φύσης και οδήγησε σε εξόντωση τα δεκάδες πανέμορφα ελάφια και ζαρκάδια του.

7. Εγκατέλειψε το μοναδικό στον Νομό λαμπρό υπαίθριο θέατρο «Ρήγας Φεραίος» και τον άρτιο ηλεκτρονικό εξοπλισμό του.

Τώρα ακόρεστος ο Δήμος Αμυνταίου απεφάσισε να καταφέρει το τελευταίο και θανάσιμο πλέον πλήγμα του στον ιστορικό και παραδοσιακό οικισμό του Νυμφαίου, που, σημειωτέον φιλοξενεί το μοναδικό κέντρο προστασίας της καφέ αρκούδας υπό τον «Αρκτούρο» και το μεγάλο Κατασκηνωτικό Κέντρο Νέων της ΧΑΝ Θεσσαλονίκης.

Καλούνται όλες οι αρμόδιες Αρχές να σώσουν αυτό το μοναδικό Νυμφαίον.

Ν.Ι. Μέρτζος *

* Δημοσιογράφος, συγγραφέας, Πρόεδρος της Κοινότητας Νυμφαίου επί 12 έτη 1994 – 2006 και Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών τα επόμενα εννέα έτη.

Σημείωση Ν.Δ. Επειδή έχω επισκεφθεί συχνά το Νυμφαίο (παλιό όνομα Νέβεστα) και το αγάπησα, θεώρησα καθήκον μου να αντιγράψω και να διαδώσω αυτή την επιστολή. Η ιδέα ότι θα γεμίσει με Τσερόκι και κομψές κυρίες με απρέ-σκι, μου γυρίζει το στομάχι!

Στο μυαλό του Πούτιν…

Εδώ και αρκετόν καιρό προσπαθώ να μπω στο μυαλό του Πούτιν. Να καταλάβω τι θέλει, γιατί το θέλει, τι φοβάται – (σίγουρα κάτι θα φοβάται κι ας δείχνει εντελώς ψύχραιμος και ασύσπαστος). Και – κυρίως, γιατί φέρεται όπως φέρεται.

Προχθές αποφάσισε να ρίξει στην φωτιά και άλλα εκατομμύρια ανθρώπους. Τι σημαίνει αυτό; Οικογένειες που διαλύονται, παιδιά χωρίς πατέρα, γυναίκες χωρίς άνδρες… Εθελοντές, λέει. Μα τι εθελοντές μπορεί να υπάρχουν σε μία χώρα όπου η θέληση του απλού πολίτη δεν μετράει για τίποτα.

Ξεκίνησε ένα πρωί να κατακτήσει την Ουκρανία. Δεν του φτάνει που διοικεί κατά το κέφι του την μισή υφήλιο, θέλει κι άλλη μία χώρα, άλλη μία μερίδα γης, κι άλλα εκατομμύρια υπηκόους που θα τον καταριούνται κάθε μέρα για την σκλαβιά στην οποία τους καταδίκασε και δεν θα βλέπουν την ώρα να πεθάνει, να εξαφανιστεί μήπως αυτό σημάνει περισσότερη ελευθερία γι αυτούς.

Τι χρειάζεται ένας άνθρωπος; Εκτός από τα καθημερινά: ύπνο, τροφή, οικογένεια – παιδιά, γυναίκα, σεξ, διασκέδαση, παρέα. Γι όλα αυτά χρειάζεται χρήματα. Αν είναι φιλόδοξος πολλά, αμέτρητα χρήματα. Γιατί τα χρήματα είναι δύναμη, είναι εξουσία.

Φτάσαμε στην λέξη κλειδί. Εξουσία. Ένας δικτάτωρ, ένας τύραννος, χρειάζεται τεράστια, άπειρη εξουσία. Εξουσιάζει με πολλούς τρόπους. Πρώτα – και κύρια – με την βία. Οι υπήκοοί του δεν έχουν δική τους θέληση. Ακολουθούν την δική του. Μετά, με την εξαγορά: όλοι αυτοί οι ολιγάρχες ποιον νομίζετε πως βοηθάνε;

Ο Πούτιν τα έχει όλα αυτά και πολλά άλλα (οι κρυφές χαρές της παντοδυναμίας). Τον φτάνουν; Προφανώς όχι. Γι αυτό επιτίθεται και πολεμάει και έξω από τα σύνορά του. Τι τον νοιάζει αυτόν αν με τις αποφάσεις του φέρνει κάθε μέρα πόνο και σπαραγμό σε χιλιάδες ανθρώπους. Η θέλησή του ας γίνει – αυτό τον ικανοποιεί.

Κι ας πούμε πως τελικά πετυχαίνει τον στόχο του. Θα υποδουλώσει ένα περήφανο λαό που θα τον καταριέται κάθε μέρα. Εμένα θα με χάλαγε αν ήξερα ότι υπάρχει ένας άνθρωπος που με καταριέται, ακόμα και σπάνια, όποτε με θυμάται. Θα ήθελα να τον βρω κα να του ζητήσω συγγνώμη, γιατί, έστω κα άθελά μου, τον πλήγωσα.

Τον δικτάτορα δεν του ταράζει τον ύπνο ο πόνος και η οδύνη που έφερε στον κόσμο. Δεν νιώθει ενοχές, δεν έχει τύψεις στη συνείδησή του; Αλλά μάλλον δεν έχει καν συνείδηση. Κάπως ο ψυχικός του μηχανισμός είναι διαφορετικός από του κοινού ανθρώπου.

Το μέλλον του δεν τον τρομάζει. Όσο δυνατός και πλούσιος κι αν είναι ένας άνθρωπος, δεν θα μπορέσει να αποφύγει το γήρας, την αρρώστια, τον θάνατο. Αλλά μάλλον όλα αυτά, που για μας είναι σκιάχτρα, γι αυτόν μπορεί να είναι προκλήσεις, να βιαστεί, να κάνει περισσότερα. Τώρα! Για το μέλλον δεν τον νοιάζει – το έχει σβήσει από την σκέψη του, όπως σβήνει τις κατάρες και τις ενοχές. Το βλέπει μόνο ως υστεροφημία.

Τι τον τρέφει; Η εξουσία και η δύναμη σήμερα – και σίγουρα η δόξα, η φήμη, η υστεροφημία για αύριο. Πηδάει πάνω από τον θάνατο (αφού δεν μπορεί να τον αποφύγει) και ταξιδεύει στο μέλλον όπου οραματίζεται μνημεία και πορτρέτα. Λεωφόρος Πούτιν στην Πετρούπολη, την Μόσχα και άλλες εκατό πόλεις. Αγάλματα και ανδριάντες. Ο Μέγας Πέτρος, η Μεγάλη Αικατερίνη, ο Μέγας Πούτιν…

Ο Μέγας Πούτιν;

(Συζήτηση μετά 80 χρόνια: Τι έκανε αυτός; Κατέκτησε την Κριμαία και την Ουκρανία. Μα καλά δεν ελευθερώθηκαν μετά αυτοί οι τόποι; Βέβαια. Ε… δεν βλέπεις που ένας-ένας ξηλώνονται οι ανδριάντες του; Πάνε στα χυτήρια όπου έλιωσαν παλιότερα τον Λένιν, τον Στάλιν και τον Μπρέζνιεφ…).

ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΚΙ ΕΓΩ

Πριν προχωρήσω στην συγγραφή αυτού του άρθρου πρέπει να ξεκαθαρίσω μερικά πράγματα για μένα.

Από την πρώτη στιγμή που ασχολήθηκα με την πολιτική ήμουν Κεντρώος, που στην Ευρωπαϊκή ορολογία σήμαινε «σοσιαλδημοκράτης».

Μετά την Δικτατορία συνεργάστηκα με την «Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις» στις πρώτες εκλογές μετά την Χούντα, αναλαμβάνοντας (αμισθί) την ευθύνη της διαφημιστικής εκστρατείας, σαν σύμβουλος του Γεώργιου Μαύρου. Το ίδιο έγινε και στις επόμενες εκλογές όπου δυστυχώς ο Μαύρος δεν εισάκουσε τις προτάσεις των συμβούλων του, με αποτέλεσμα την συρρίκνωση και τον τελικό αφανισμό του κόμματος. Ερχόταν και ο Ανδρέας με όλους τους προβολείς αναμμένους…

Απογοητευμένος αποσύρθηκα. Ωστόσο άρχισα να ελπίζω στον «εκσυγχρονιστή Ανδρέα» όταν ξεκίνησε τις συνομιλίες με την Εκκλησία για τον πολιτικό γάμο – που όμως κι αυτός κουτσουρεύτηκε. (Η πρόταση του Γιώργου Κουμάντου ήταν: υποχρεωτικός ο πολιτικός, προαιρετικός ο θρησκευτικός, όπως σε όλη την Ευρώπη). Ακολούθησε η «σκηνοθεσία του σοσιαλισμού» του Ανδρέα, που δεν έμοιαζε καθόλου με αυθεντικό σοσιαλισμό.

Τον Ιανουάριο του 1983 εξέδωσα ένα βιβλίο με τίτλο: «Η Χώρα του Εδώ και Τώρα» (εκδόσεις Νεφέλη). Είχε μεγάλη επιτυχία, πούλησε 20.000 αντίτυπα. Ήταν μία ειρωνική  κριτική του ΠΑΣΟΚ, που είχε αθετήσει όλα τα βασικά του συνθήματα: «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ – το ίδιο συνδικάτο» ή «Έξω οι Βάσεις του Θανάτου», είχε εγκαινιάσει τις μαζικές προσλήψεις οπαδών του στο Δημόσιο Τομέα (οι περίφημοι «πρασινοφρουροί») που συνεχίστηκαν σε όλη τη διάρκεια της θητείας του, δημιουργώντας το υδροκέφαλο κράτος, που τελικά κατέληξε στην χρεοκοπία του 2001.   

Ο επίλογος του βιβλίου άρχιζε με την φράση «Στις 18 Οκτωβρίου οι Έλληνες ψήφισαν δημοκρατικό σοσιαλισμό – και εισέπραξαν αυταρχικό λαϊκισμό».

Φοιτητής είχα ζήσει έξη χρόνια στην Γερμανία και είχα παρακολουθήσει από κοντά την «κοινωνική οικονομία της αγοράς» (soziale Marktwirtschaft) του Ludwig Erhard που έστησε τη χώρα στα πόδια της, μέχρι την «κοινωνική οικονομία» του Willy Brand και ήξερα πολύ καλά τι σημαίνει σοσιαλδημοκρατία και πόσο διαφέρει από αυτό που προωθούσε στην Ελλάδα ο Ανδρέας. Και το βιβλίο μου προσπαθούσε να δείξει γιατί η πολιτική του Ανδρέα ήταν show (παράσταση) και όχι πραγματικότητα.

Τι θυμάμαι…

Λαοθάλασσες από την Ομόνοια μέχρι τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, τα Carmina Burana στο διαπασών, (πού να ήξεραν, όσοι τα άκουγαν, τι μαυρίλα και δυστυχία εξέπεμπε το λατινικό κείμενο) ολόκληρη η Αθήνα μεθυσμένη-μαγεμένη από την φωνή του γητευτή. Ειδικοί σκηνοθέτες φρόντιζαν η οθόνη της τηλεόρασης να δείχνει ακόμα πιο συγκλονιστική την παράσταση.

Καντάφι, Αραφάτ, και άλλοι υψηλοί τριτοκοσμικοί προσκεκλημένοι. Υστερόγραφα με παρατηρήσεις κάτω από κάθε απόφαση της ΕΟΚ (νυν Ε.Ε) για «να διαχωρίζουμε τη θέση μας» αλλιώς «για την τιμή των όπλων». Ουδείς τους έδινε σημασία.

Να γιατί οι «3 του Σεπτέμβρη» όχι μόνο δεν με συγκινούν, αλλά με καταθλίβουν. Αν εξαιρέσουμε την διακυβέρνηση Σημίτη, η όλη θητεία του ΠΑΣΟΚ έβλαψε την Ελλάδα όσο η σπάνια ιδιοφυία ενός ευφυούς λαϊκιστή θα μπορούσε να βλάψει ένα ασταθές, και ανώριμο έθνος.  

Πρωταθλητές στα Νόμπελ

Νέα παιδιά με είχαν περιτριγυρίσει μετά το γάμο και το πάρτι. Κάποιος μου έκανε μία ερώτηση για την ποίηση:

«Δεν είναι αλήθεια πως οι Έλληνες είναι πρώτοι στην ποίηση;» Ρώτησε. «Έχουμε πάρει και δύο Νόμπελ!» συμπλήρωσε ένας άλλος.

«Αν πάμε με τα Νόμπελ, χάσαμε», απάντησα. «Πρώτα πρέπει να σκεφθούμε την αναλογία πληθυσμού. Υπάρχουν μικρά και μεγάλα κράτη. Π. χ. οι Ιρλανδοί είναι πέντε εκατομμύρια και εμείς είμαστε δέκα. Έχουν πάρει  τέσσερα Νόμπελ και εμείς δύο. Ας αφήσουμε που κανονικά θα έπρεπε να έχουν πάρει έξη Νόμπελ – έχασαν τα δύο για λόγους σεμνοτυφίας».

«Σεμνοτυφίας;»

«Ναι, δεν ήταν δυνατόν να δοθεί εκείνη την εποχή βραβείο στον Όσκαρ Ουάιλντ, λόγω ομοφυλοφιλίας, ούτε αργότερα στον «Οδυσσέα» του Τζαίημς Τζόυς λόγω πολλών τολμηρών αποσπασμάτων. Εκείνη την εποχή το βιβλίο ήταν απαγορευμένο σε πολλές χώρες. Κι ας θεωρείται σήμερα ίσως το διασημότερο βιβλίο του 20^ου αιώνα».

«Και τι άλλα Νόμπελ έχουν πάρει οι Ιρλανδοί;» Ρώτησε μία κοπέλα.

Ο μεγαλύτερός τους ποιητής ήταν ο Γαίητς (William Butler Yeats) που πέθανε το 1939 και το άλλο Νόμπελ ήταν για τον Seamus Heaney (2013). Και οι δύο έχουν γράψει για την Ελλάδα –ιδιαίτερα ο Γέητς για το Βυζάντιο, που είχε γι αυτόν μία συμβολική αξία. Ο Ηeany μετέφρασε αρχαίους Έλληνες δραματουργούς – π. χ. τον «Φιλοκτήτη», του Σοφοκλή.

«Και ποιοι άλλοι Ιρλανδοί πήρανε Νόμπελ;»

«Δύο θεατρικοί συγγραφείς: Ο πολύ γνωστός σε όλους Μπέρναρντ Σω και ο πολύ σημαντικός, σχεδόν σύγχρονός μας Samuel Beckett. (Περιμένοντας τον Γκοντό). Ο Μπέκετ, εκτός από θέατρο, έχει γράψει και υπέροχα πεζά».

«Άρα μας κερδίζουν 4-2!»

Ναι αλλά τα Νόμπελ δεν είναι ποδόσφαιρο. Ούτε έχουν την ίδια αξία. Ο πρώτος που βραβεύθηκε ήταν τόσο ασήμαντος που τον έχουν ξεχάσει και οι Γάλλοι συμπατριώτες του. Μόνο ένα ποίημα του επιζεί, σε ανθολογίες, το «Ραγισμένο βάζο».

«Και το όνομά του;»

«Sully Prudhomme».

Είχαμε εντωμεταξύ προχωρήσει προς τον μπουφέ. Αλλά οι επίμονοι νεαροί φίλοι της ποίησης (ελπίζω) δεν το έβαζαν κάτω. Και ξαφνικά πετάχτηκε ένα όνομα:

«Και ο Καβάφης;»

«Α» είπα, «ο Καβάφης σίγουρα θα άξιζε ένα Νόμπελ. Αλλά άργησε να μεταφραστεί και πέθανε. Προϋπόθεση να πάρεις Νόμπελ, είναι να είσαι ζωντανός. Η καημένη η Κική Δημουλά κρατιόταν στη ζωή γιατί το περίμενε. Και το άξιζε. Ωστόσο της έτυχε και μεγάλη αντίπαλος, η Πολωνή Syborska».

«Έτσι φτάσαμε στο να πάρει ο Καβάφης το Νόμπελ του κοινού. Κανένας Έλληνας ποιητής δεν έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει τόσο πολύ. Σε όποια χώρα και να πας, σε όποιο βιβλιοπωλείο, κάτι του Καβάφη θα βρεις».

«Ώστε καταλήγουμε ότι είναι ο σημαντικότερος Έλληνας ποιητής;»

«Κατά την δική μου γνώμη, ο σημαντικότερος Έλληνας ποιητής είναι ο Ελύτης. Αλλά δεν μεταφράζεται με τίποτα! Ενώ πιο ευκολομετάφραστοι ποιητές, όπως ο Ρίτσος, κερδίζουν στην μετάφραση. Ο Aragon τον θεωρούσε πρώτο στον κόσμο. Θυμάμαι στο Παρίσι με είχαν πρήξει με τον «Ριτσός», όπως τον τονίζανε αυτοί».(Οι Γάλλοι τονίζουν όλα τα ξενόγλωσσα ονόματα στη λήγουσα)

Οπότε το συμπέρασμα είναι…»

«Ότι αν δεν σπεύσουμε αμέσως στον μπουφέ… θα μείνουμε νηστικοί. Πάντως στην Ελλάδα έχουμε πολλή καλή ποίηση. Από τις τρεις ξένες γλώσσες που παρακολουθώ, πρέπει να είμαστε πρώτοι. Αλλά, όπως είπε ένας Αμερικανός ποιητής: «Ποίηση είναι αυτό που χάνεται στην μετάφραση». Γι αυτό οι Γερμανοί την μετάφραση της ποίησης την ονομάζουν «Nachdichtung» δηλαδή «επαναποίηση». Που σημαίνει ότι το καλά μεταφρασμένο ποίημα πρέπει κι αυτό να είναι ποίηση, ισάξια του πρωτότυπου».

Και προχωρήσαμε στον μπουφέ…

ΠΡΟΣΟΧΗ: η Κίνα είναι πολύ μακριά!

Τον Δεκέμβριο του περασμένου χρόνου αποφάσισα να χαρίσω στην γυναίκα μου ένα νέο κινητό. Έχοντας διαβάσει στο Διαδίκτυο πολύ θετικές κριτικές για ένα καινούργιο top μοντέλο της ΧΙΑΟΜΙ (11 Τ PRO) το προμηθεύτηκα από το κατάστημα ΜΙ που πουλάει αποκλειστικά προϊόντα ΧΙΑΟΜΙ στο Golden Hall.

Πράγματι, το τηλέφωνο ήταν πολύ καλό. Όμως λίγους μήνες μετά (έχει δύο χρόνια εγγύηση) το μικρό συρταράκι όπου μπαίνουν οι κάρτες SIM διαλύθηκε εις τα εξ ων συνετέθη. Σίγουρος ότι είναι απλό θέμα να αντικατασταθεί το πήγα στο κατάστημα από όπου το είχαμε αγοράσει.

Αυτό έγινε στις αρχές Αυγούστου. Φτάσαμε στο τέλος του μήνα και το τηλέφωνο δεν έχει επισκευασθεί. Η τελευταία πληροφορία που πήραμε ήταν ότι έχει παραγγελθεί το ανταλλακτικό.

Μιλάμε για ένα αντικείμενο μεγέθους μικρότερο από ένα τετραγωνικό εκατοστό και πολύ εύθραυστο, όπως διαπίστωσα όταν διαλύθηκε μόλις το έβγαλα. (Η αλλαγή κάρτας SIM είναι κάτι που έχω κάνει δεκάδες φορές σε κινητά, χωρίς κανένα πρόβλημα).

Σε ένα κουτάκι με σπίρτα θα χωρούσαν 50 κομμάτια. Και να μην υπάρχει εδώ ούτε ένα!

Έρχεται όμως, μου λένε. Προφανώς από την Κίνα, για να χρειάζεται ένα μήνα. Δεν έχει η ΧΙΑΟΜΙ κέντρο ανταλλακτικών στην Ευρώπη;

Έγραψα αυτό το κείμενο για να προειδοποιήσω πιθανά άλλα θύματα… Θα φτάσει και στην Γραμματεία Προστασίας Καταναλωτή…

Υ.Γ. Μετά από σχεδόν ένα μήνα (και με την βοήθεια του Facebook) μας τηλεφώνησαν να πάμε να παραλάβουμε το τηλέφωνο. Δύο χρόνια εγγύηση έχει η συσκευή - παρολα αυτά μας χρέωσαν κάτι δεκάρες γιατί τα συρταράκια των sim δεν είναι μέρος του τηλεφώνου...

Η πλεκτάνη

 Ο φίλος μου ο δαίμονας, (πνεύμα αντιλογίας) έχει μία δική του ανάποδη θεωρία για κάθε τι.. Προφανώς και για την τοποθέτηση του «επισυνδέσμου» (κοινώς «κοριού») στο κινητό του Νίκου Ανδρουλάκη.

«Αφού το έψαξα από όλες τις πλευρές, δεν βρήκα άλλη λύση» μου λέει.

Και αναλύει:

«Ο Ανδρουλάκης είναι ένας συμπαθής άνθρωπος – αλλά δεν είναι πολιτικός. Το μόνο που τον συνδέει με την πολιτική, είναι ότι σπούδασε πολιτικός μηχανικός…»

Άσε τα καλαμπούρια!

«Δεν έχει ούτε την ευφράδεια, ούτε την ρητορική δεινότητα για να πείσει και να ξεσηκώσει ένα πλήθος. Δεν έχει την ικανότητα να «πουλήσει» μία καινούργια ιδέα. Αυτοί που τον εξέλεξαν, τον διάλεξαν γι αυτόν τον λόγο. Ότι είναι σοβαρός και μετριοπαθής. Από την άποψη αυτή, κάνει για κεντρώος

Όμως η σοβαρότητα και μετριοπάθεια δεν έχουν εκλέξει κανέναν. Πρέπει ο πολιτικός να έχει μία λάμψη που να διεγείρει και να γοητεύει».

Οπότε;

«Οπότε η θεωρία μου για τον «κοριό» βασίζεται στον εξής συλλογισμό: Όλοι πιστεύουν ότι τον «κοριό» τον τοποθέτησε κάποιος εχθρός ή αντίπαλος του Ανδρουλάκη, κάποιος που ήθελε να τον υπονομεύσει και να τον βλάψει. Εγώ πιστεύω το αντίθετο. Ήταν κάποιος φίλος του – ενδεχομένως και συνεργάτης του. Άλλωστε, την εποχή που έγινε η επισύνδεση ο Ανδρουλάκης ήταν ακόμα σκέτος ευρωβουλευτής. Ούτε χειριζόταν κανένα σημαντικό θέμα που έπρεπε οπωσδήποτε να κρατηθεί μυστικό. Και μπορεί ακόμα να μην είχε καν αποφασίσει αν θα θέσει υποψηφιότητα για αρχηγός του ΠΑΣΟΚ».

«Κάντε τώρα μία σύγκριση. Σκεφθείτε λοιπόν την θέση του Ανδρουλάκη τότε – και την θέση του τώρα. Τώρα είναι πρωτοσέλιδος σε όλες τις εφημερίδες. Με το «μυστικό» του ασχολούνται όλοι οι Έλληνες (λατρεύουν τα κρυφά  και τα συνωμοτικά) και έχει καταφανώς ξεπεράσει σε δημοσιότητα όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους. Είναι πρώτο θέμα ακόμα και στο στόμα του Τσίπρα και του Μητσοτάκη… Γιατί; Για μία δήθεν υποκλοπή; Στοιχηματίζω πως ποτέ δεν θα μάθουμε το θέμα της – διότι μάλλον δεν υπήρξε θέμα – αλλά μόνο μία επισύνδεση».

«Οπότε ο φίλος του – στοιχηματίζω ότι ήταν φίλος του – του έκανε δώρο. Το μεγαλύτερο δώρο. Ένα ολόκληρο αστυνομικό μυθιστόρημα! ΚΥΠ, Γραφείο Ερευνών της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης, κατάσκοποι και υπόγειοι δίαυλοι, ο Τζέημς Μποντ αυτοπροσώπως. Συμφωνείς;»

Συγχωρήστε τον φίλο και συνομιλητή μου. Ο Σατανάς αυτός μεγάλωσε διαβάζοντας Κόναν Ντόυλ και ακολουθώντας τις μεθόδους του Σέρλοκ Χόλμς. Η ανατροπή των υποθέσεων, ήταν μία αγαπημένη μέθοδος του τζέντλεμαν με την πίπα. Έτσι ένα σοβαρό θέμα ασφάλειας γίνεται παιχνίδι στα χέρια του.

Το κακό με την ανατροπή είναι ότι σπάνια μαθαίνει κανείς την αλήθεια. Είμαι έτοιμος σαν  Άγγλος μπούκης να στοιχηματίσω ότι δεν θα μάθουμε ποτέ το θέμα και το περιεχόμενο του επισυνδέσμου.

Δεν συμφέρει κανέναν.

Άλλωστε γνωρίζω καλά το «κατασκοπείον». (Έτσι το λέγαμε). Πέρασα δύο χρόνια από την νεανική μου ζωή – την στρατιωτική μου θητεία – δουλεύοντας και μεταφράζοντας σε ένα γραφείο της ΚΥΠ. Δεν έχω ποτέ, πουθενά, συναντήσει τέτοιο χάος. Πέρασαν 60 χρονιά και μοιάζει να μην άλλαξε τίποτα.

Το μόνο καλό:  επιβεβαιώσαμε πάλι πόσο άχρηστες και κούφιες είναι οι μυστικές μας υπηρεσίες. Το να σε ειδοποιούν από τις Βρυξέλλες ότι σε ένα ελληνικό κινητό υπάρχει μία επισύνδεση, είναι απλώς θλιβερό.

Όσο για την θεωρία του φίλου μου, πως όλη η ιστορία έγινε από ένα υποστηρικτή του Ανδρουλάκη για να τον ανεβάσει στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας, προτιμώ να μην την πιστέψω. Ο Ανδρουλάκης είναι σοβαρός άνθρωπος.