Δ Ε Ν Μ Ο Υ Λ Ε Ε Ι Τ Ι Π Ο Τ Α!

Henry Moore: Reclining figure

Χθές ο Viennezos έστειλε ένα πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον σχόλιο. Το δημοσίευσα στο περασμενο ποστ και το απάντησα - αλλά φοβήθηκα πως η συζήτησή μας θα χαθεί μέσα σε ένα θέμα που τελειώνει.

Έτσι αναδημοσιεύω εδώ τα σχόλιά μας (το δικό μου με συμπληρώσεις) σαν ένα καινούργιο θέμα. Μην ανησυχείτε: το "Παιχνίδι με τις Λίστες" είναι έτοιμο και θα αποτελέσει το επόμενο ποστ.

Viennezos30 July, 2016 23:06

Το θέμα (ή μάλλον το φαινόμενο) το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον: το πόσο διαφορετικά είναι τα συναισθήματα που προξενεί η "κατανάλωση" κάποιας καλλιτεχνικής δραστηριότητας (λ.χ. η ακρόαση ενός τραγουδιού ή μιας φωνής).

Συγκεκριμένα, ο Νίκος Δήμου μιλάει με ασυνήθιστο ενθουσιασμό για τον Σαββόπουλο και το εργό του:

«Πρωτοάκουσα τον Σαββόπουλο στη "Ρουλότα του Τσιγκάνου" του Κώστα Χατζή και μετά στο "Συμπόσιο" του Μπουκουβάλα στην Πλάκα. [...] Από τότε δεν έπαψα στιγμή να τον θαυμάζω. Και μόνο το "Ζειμπέκικο" να είχε γράψει (...) θα ήταν ο μεγαλύτερος ποιητής-συνθέτης που έβγαλε αυτη η χώρα.»

«Ο Σαββόπουλος είναι ΜΕΓΑΣ δημιουργός (βλέπε και σχόλιο πιο πάνω). Και χαίρομαι γιατί είμαι ο πρωτος που χρησιμοποίησε γι αυτόν αυτό το επίθετο (Στις σημειώσεις της "Δυστυχίας" το 1974 - τότε που πολλοί ακόμα τον κορόιδευαν).»

Αντίθετα, εγώ καταλαβαίνω μεν τέτοιον βαθμό ενθουσιασμού ως φαινόμενο, αλλά όχι σχετικά με τον συγκεκριμένο καλλιτεχνή: Ο Σαββόπουλος και τα τραγούδια του δεν μου λένε απολύτως τίποτα (ούτε η φωνή, ούτε οι στίχοι και πολύ λιγότερο η μουσική).

Αν σταματούσαμε εδώ, το συμπέρασμα θα ήταν μάλλον εύκολο:

Για μένα θα ίσχυε αυτό που ανέφερε ο ΝΔ σχετικά με κάποιον άλλον επισκέπτη που έγραψε "Λυπάμαι...ο Σαββόπουλος δεν ακούγεται" (αν και αυτός το εννοούσε μάλλον για ιδεολογικούς παρά για καλλιτεχνικούς λόγους, απ’ ό,τι κατάλαβα):

"τυφλὸς τά τ᾽ ὦτα τόν τε νοῦν τά τ᾽ ὄμματ᾽ εἶ"
(= "you are blind in your ears, your mind and your eyes" [εφόσον αυτή η μετάφραση που βρήκα στο Διαδίκτυο είναι σωστή])

Και καταλαβαίνω μια τέτοια αντίδραση. Όταν κάποιος είναι πεπεισμένος για την ποιότητηα, την ευγένεια και την ομορφιά ενός καλλιτεχνικού έργου, μιας φωνής κ.λπ., τού είναι απλώς αδιανόητο το γεγονός ότι ένας άλλος αντιμετωπίζει το ίδιο πράγμα με αδιαφορία ή ακόμα και με αρνητικά συναισθήματα.

Μου συμβαίνει και εμένα – και το συγκεκριμένο παράδειγμα που θα αναφέρω έχει να κάνει μάλιστα και αυτό με τον οικοδεσπότη:

Περίπου τον ίδιο ενθουσιασμό που τρέφει ο ΝΔ για τον Σαββόπουλο, τον νιώθω εγώ για τη φωνή του Νταλάρα: Για μένα αυτή η φωνή είναι ένα θαύμα, ένα μοναδικό φαινόμενο που δεν υπάρχει δεύτερη φορά στον κόσμο. Σε συνδυασμό με τα κατάλληλα τραγούδια δημιουργούσε (παλιότερα) την ύψιστη ακουστική απόλαυση.

Και τυχαίνει να ξέρω πώς σκέφτεται (ή πώς νιώθει μάλλον) ο Νίκος Δήμου για τον (τραγουδιστή) Νταλάρα. Δηλαδή ως εξής:

"Αναγνωρίζω την σχολαστική ακρίβεια της δουλειάς του Νταλάρα - αλλά δεν με συγκινεί. Δεν με αγγίζει. (Π. χ. στον Σταυρό του Νότου, πόσο πιο ψυχρός είναι από τον Κούτρα...)
Επίσης δηλώνω αλλεργικός στην Μαρινέλλα. Αυτός ο theatrale τύπος ερμηνείας με απωθεί."

Κύριε Δήμου, αυτό το γράψατε τον Φεβρουάριο του 2006 στο τότε μπλογκ σας, και μου έκαναν τόση εντύπωση αυτά τα τόσο διαφορετικά συναισθήματα που το σημείωσα. ;-)

Για τη Μαρινέλλα ισχύει περίπου το ίδιο: Διαφωνώ ριζικά με τον ΝΔ. Για μένα η φωνή της και ο τρόπος ερμηνείας (η άρθρωσή της) είναι θαυμάσια. (Για την καθαρά φωνητική πλευρά μιλώ. Δεν αποκλείω να έχει κάτι το theatrale η σκηνική παρουσία της Μαρινέλλας.)

Και αναρωτιέμαι (όπως ο ΝΔ στην περίπτωση του Σαββόπουλου) πώς είναι δυνατόν κάποιος άλλος να μην ακούει και νιώθει όλα αυτά.

Δηλαδή:
"τυφλὸς τά τ᾽ ὦτα τόν τε νοῦν τά τ᾽ ὄμματ᾽ εἶ"

Τυφλός ο ένας ως προς τον Σαββόπουλο, τυφλός ο άλλος ως προς τον Νταλάρα και τη Μαρινέλλα. (Για να μείνουμε στα συγκεκριμένα παραδείγματα.) ;-)

Όντως εντυπωσιακό το πόσο διαφορετικά επιδρά η τέχνη στους ανθρώπους.

Henry Moore: Family Group

Nikos Dimou31 July, 2016 08:14

Viennezos το θέμα που που θέσατε είναι πανάρχαιο - και φυσικά απασχολεί τους φιλότεχνους κάθε είδους από αιώνες.

Για μένα είναι θέμα "προσέγγισης".

Όταν το 1950 έγινε έκθεση του Henry Moore στο Ζάππειο όλη η Ελλάδα κορόιδευε και χλεύαζε την μοντέρνα γλυπτική. "Πως τολμάει στην χώρα του κλασικού κάλλους!.

Πήγα με δύο συμμαθητές μου στο Γυμνάσιου "για να κάνουμε πλάκα".

Γελάσαμε πολύ με τα "εξαμβλώματα".

Όμως την Κυριακή ο Άγγελος Προκοπίου, κορυφαίος τεχνοκρτικός της εποχής, είχε μία ολοσέλιδη παρουσίαση του Μουρ στην εφημερίδα, όπου εξηγούσε γιατί είναι σπουδαίος.

Έπαθα σοκ - γιατί εκτιμούσα πολύ την γνώμη του.

Ξαναπήγα στο Ζάππειο και προσπάθησα να δω τα έργα με τα μάτια του Προκοπίου.

Αυτή ήταν η εισαγωγή μου στην μοντέρνα τέχνη.

Από τότε προσπαθώ να μένω ανοικτός για κάθε τέχνη και τεχνοτροπία.

Δεν έχω πει για κανένα έργο "Δεν μου λέει τίποτα".

Απλώς αλλα μου λένε πολλά και άλλα λίγότερα.

Επειδή το θέμα είναι σημαντικό, αντιγράφω αυτά τα σχόλια σε αυτόνομο ποστ - και θα τα συμπληρώσω

Συμπληρώνω: Τα σχόλια μου για τον Νταλάρα δεν ήταν απορριπτικά - απλώς συνέκρινα μία καλή ερμηνεία (με "σχολαστική ακρίβεια") με μία καλύτερη. Το ίδιο και με την Μαρινέλλα: δεν είπα "δεν μου λέει τίποτα" αλλά την βρίσκω υπερβολικά μελοδραματική.

Αυτά είναι μέσα στα όρια της κριτικής. Αλλά το "δεν μου λέει τίποτα" για ένα αναγνωρισμένο και καταξιωμένο (από πολλούς και σημαντικούς)  έργο τέχνης με βάζει πάντα σε αμηχανία. Μήπως η αρχική προσέγγιση ήταν λάθος και έkλεισε τελείως την πόρτα της επικοινωνίας; Ο Viennezos είναι αναμφισβήτητα ένας ευφυής και καλλιεργημένος άνθρωπος. Πώς είναι δυνατόν κάτι που εμένα με συγκλονίζει να "μην του λέει τίποτα;"

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!

Τα είπε τόσο καλύτερα ο Σαββόπουλος:

Καλοκαίρι
η γαλάζια προκυμαία θα σε φέρει
καλοκαίρι
καρεκλάκια, πετονιές μέσ’ το πανέρι
μες τη βόλτα αυτού του κόσμου που μας ξέρει
καλοκαίρι
πλάι στα μέγαρα, στις τέντες με τ’ αγέρι
καλοκαίρι
με χρυσούς ανεμιστήρες μεταφέρει
την βανίλια με το δίσκο του στο χέρι
την κοψιά μιας προτομής μέσ’ το παρτέρι
καλοκαίρι
μ’ ανοιχτό πουκαμισάκι στα ίδια μέρη

Καλοκαίρι
με μισόκλειστες τις γρίλιες μεσημέρι
καλοκαίρι
καθρεφτάκια και μια θάλασσα που τρέμει
στο ταβάνι και τους γύψους μεσημέρι
καλοκαίρι
με τον κούκο μέσ’ τα πεύκα και στ’ αμπέλι
καλοκαίρι
στόμα υγρό, μικροί λαγώνες, καλοκαίρι
με τη φέτα το καρπούζι στο ‘να χέρι
με φιλιά μισολιωμένα, καλοκαίρι
καλοκαίρι
λίγες φλούδες στης κουζίνας το μαχαίρι

Ακούστε τώρα ολόκληρο το τραγούδι: ΕΔΩ

Να τριγυρίζεις σε σοκάκια νησιώτικα και να σε θαμπώνουν οι άσπροι τοίχοι και οι μπουγκενβίλιες

Λοιπόν, τώρα μπαίνουμε στην κύρια εποχή της θερινής ραστώνης και του θερινού αισθησιασμού. Το μπλογκ δεν θα πάει διακοπές. Αλλά θα χαλαρώσει και θα αλλάξει ρυθμό. Όλα τα ποστ - και τα 642 - παραμένουν ανοιχτά για σχολιασμό και συζήτηση.

Ο απεχθέστερος

Δεν νομίζω πως υπάρχει σήμερα στον κόσμο άνθρωπος που να μου είναι τόσο απεχθής! Ο μέγας Gerald Scarfe - 80 ετών φέτος - έπιασε όλη την πεμπτουσία του ανθρώπου σε ένα ζωγραφικό πορτρέτο που θυμίζει Hieronymus Bosch. Δημοσιεύεται στο εξωφυλλο του τελευταίου TLS (Times Literary Supplement) και αν μπορούσα θα το έκανα γιγαντοαφίσα σε όλους τους δρόμους των ΗΠΑ.

Δεν χρειάζεται κείμενο. Αρκεί να μεταφράσω - για τους μη αγγλομαθείς - τις επιγραφές στις ράχες των φιδιών που βγαίνουν από την πλάτη του. Από αριστερά: Διχόνοια, Χτίσιμο τείχους, Νταής, Θρησκόληπτος, Ρατσιστής, Σεξιστής, Μίσος! 

Σκαρφαλωμένος σε ουρανοξύστες, σαν άλλος Κινγκ Κονγκ, ο Τραμπ με το δολλάριο στο στήθος, απειλεί όλη την ανθρωπότητα. Ποτέ δεν πιστεψα πως θα υποστήριζα κάποτε την αντιπαθέστατη Χίλαρυ. Αλλά αν ήμουν Αμερικανός τώρα, θα την ψήφιζα με χέρια και με πόδια!

Η άγνωστη Ελλάδα

Αμφιαράειο

Πόσο καλά γνωρίζουμε την χώρα μας;

Πολλές φορές έχω την εντύπωση πως οι ξένοι γνωρίζουν την Ελλάδα καλύτερα από τους Έλληνες. Ειδικά βέβαια την αρχαία – γιατί αυτοί πρώτοι την μελέτησαν και την ανέσκαψαν. Κάθε λίγο μου προκύπτει ένα γεγονός που επιβεβαιώνει την εντύπωσή μου. Μία Γαλλίδα καθηγήτρια που επί 37 χρόνια δίδασκε Γαλλικά,

Αμφιαράειο - αντίθετη άποψη

αρχαία Ελληνικά και Λατινικά στους μαθητές της, αποφάσισε τελειώνοντας την σταδιοδρομία της να μάθει και νέα Ελληνικά. Ξαναγράφτηκε στο Πανεπιστήμιο, σπούδασε 4 χρόνια και αποφοίτησε με δύο πτυχία: Νεοελληνικής Γλώσσας και Μετάφρασης. Ταξιδεύοντας χρόνια στην Ελλάδα είχε ήδη επισκεφθεί πολλά ενδιαφέροντα μέρη – συνέχισε και κατάρτισε ένα αρχείο με δεκάδες περιγραφές και πληροφορίες. Το ανέβασε στο Διαδίκτυο σε τρεις γλώσσες: Γαλλικά, Αγγλικά και Ελληνικά και μου έστειλε την διεύθυνση.

Πριν σας παρουσιάσω αυτή τη δουλειά – που μου αποκάλυψε άγνωστα μέρη και με έκανε ως Έλληνα να ντρέπομαι – θέλω να αναφερθώ στον άνθρωπο που πρώτος  μου γνώρισε την άγνωστη αρχαία Ελλάδα. Ήταν …Γερμανός. Γι αυτόν έγραψα το ακόλουθο κείμενο που θα συμπεριληφθεί στο επόμενο ημερολόγιο της Εταιρίας Συγγραφέων.

Στη μνήμη του Werner Ekschmitt

Πριν από πενήντα χρόνια ανακάλυψα ένα γερμανικό βιβλίο – που δεν ξέρω αν έχει μεταφραστεί ακόμα στα Ελληνικά. Ο τίτλος του ήταν «Ins Unbekannte Griechenland» (Μέσα στην άγνωστη Ελλάδα) και στην πέμπτη σελίδα του είχε την ελληνική παροιμία «Έλα μπάρμπα μου να σου δείξω τα αμπελοχώραφά σου» - στα ελληνικά.

Πρόγονος ο Νίκων Νίκωνος;
(ιερεύς γενόμενος Αμφιαράωι)

Το βιβλίο αυτό μου αποκάλυψε μία άλλη αρχαία Ελλάδα πέρα από τους Δελφούς και την Ολυμπία. Στις 300 σελίδες του υπήρχαν αρχαιολογικοί θησαυροί που ούτε τους είχα ξανακούσει. Ποιος έχει επισκεφθεί την οχυρή Άρνη των Μυκηναίων, τους τάφους στα Δέντρα και τα κυκλώπεια τείχη της Μηδέας; Ποιος γνωρίζει γιατί το χωριό «Αγία Τριάδα» στον δρόμο για το Ναύπλιο ονομαζόταν για αιώνες «Μέρμπακας;».

(Νόμιζαν πως το τοπωνύμιο ήταν Αρβανίτικο και το άλλαξαν – ενώ ήταν παραφθορά του επιθέτου ενός μεγάλου φιλόλογου του φλαμανδού Willem van Moerbeke (1215; † 1286) που διετέλεσε χρόνια επίσκοπος Κορίνθου, μετέφρασε πρώτη φορά από τα αρχαία όλο τον Αριστοτέλη και αλληλογραφούσε με τον Άγιο Θωμά τον Ακινάτη!).

Από το βιβλίο του Ekschmitt πήρα την ιδέα να ανακαλύψω τους «δικούς μου» αρχαιολογικούς χώρους. Έτσι βρήκα την αρχαία Σκιλλουντία, το υπέροχο Ηραίο του Άργους, το ιπτάμενο θέατρο στον Ορχομενό της Αρκαδίας, τον ναό της Νέμεσης στον Ραμνούντα, το μικρό κοχύλι θεάτρου στην Σικυώνα, την Παλιαχώρα στην Αίγινα. Σε όλους αυτούς σπάνια θα συναντήσετε επισκέπτες – ίσως κανένα σχολαστικό και φιλομαθή Γερμανό. Ακόμα και στο Αμφιαράειο, μισή ώρα δρόμο από την Αθήνα, μπορείτε να περάσετε μόνος όλη την μέρα. Κι αν είναι Μάιος θα ακούσετε πολλά αηδόνια στο ρέμα…

Ο Βέρνερ Έκσμιτ (1926-2004) έζησε πολλά χρόνια στην Ελλάδα, ήταν αρχαιολόγος και φιλόλογος, καθηγητής και διευθυντής στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα, Πάτρα και Θεσσαλονίκη (1960-1980). Δεν τον συνάντησα ποτέ αλλά του χρωστάω μεγάλη χάρη – γιατί μου αποκάλυψε μία Ελλάδα που δεν την υποπτευόμουν…

Η σκηνή του Θεάτρου στο Αμφιαράειο

Και τώρα στην Γαλλίδα φίλη μας: Ονομάζεται Simone Taillefer και η ιστοσελίδα της έχει τον τίτλο: http://www.greceignoree.com/ (κυριολεκτικά: η Έλλαδα που αγνοούμε). Βλέπετε πόσο κοντά βρίσκεται στον Έκσμιτ. Αν δεν γνωρίζετε Γαλλικά, επιλέξτε την ελληνική ή αγγλική εκδοχή της σελίδας. Θα σας ταξιδέψει… Ίσως, τώρα που είναι και εποχή διακοπών, να σας δώσει ιδέες…

Γιατί η Ελληνική λογοτεχνία είναι ανύπαρκτη στο εξωτερικό;

Η τριλογία "Ακυβέρνητες Πολιτείες" του Στρατή Τσίρκα

Είναι ένα θέμα που έθιξε ο Viennezos τρία ποστ πιο πίσω («πού πάμε;») παραθέτοντας και ένα άρθρο του Γερμανού διπλωμάτη, συγγραφέα και μεταφραστή από τα Ελληνικά Ulf-Dieter Klemm (έχει μεταφράσει Μυριβήλη – «Ζωή εν Τάφω») για την δυσκολία να εκδόσεις ελληνικό βιβλίο στην Γερμανία. Γράφτηκε με την ευκαιρία που – επιτέλους – κυκλοφόρησαν στα Γερμανικά οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, 51 χρόνια μετά την Ελληνική έκδοση, 45 μετά τη Γαλλική και 42 μετά την Αγγλική.

Η δυσκολία του να βρεις εκδότη εκτός Ελλάδος οφείλεται στην δυσκολία να βρει αυτός αναγνώστες για ξένους και άγνωστους συγγραφείς. Δεν αφορά μόνο την Γερμανία, αλλά τις περισσότερες χώρες. Μάλιστα μερικές ξένες αγορές είναι τελείως κλειστές. Στην Αγγλία και τις ΗΠΑ μόνο ένα 3% των λογοτεχνικών βιβλίων που κυκλοφορούν είναι μεταφράσεις.  

Ουσιαστικά, μετά τον Καζαντζάκη, δεν υπήρξε κανένας Έλληνας παγκόσμιος συγγραφέας. Η σημερινή ελληνική λογοτεχνία απουσιάζει ολοσχερώς από την ξένη σκηνή. Μεμονωμένες παρουσίες όπως τα αστυνομικά του Πέτρου Μάρκαρη σε μερικές αγορές, ή η δική μου παρουσία σε άλλες, είναι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Τα Νόμπελ της ποίησης δεν έσπασαν τον κλοιό της αδιαφορίας. Κάπου κυκλοφορεί λίγος Σεφέρης (ο Ελύτης είναι δυσμετάφραστος), ελάχιστη Δημουλά. Για την υφήλιο, ο τελευταίος σημαντικός Έλληνας ποιητής μετά τους αρχαίους, είναι ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Υπάρχει παντού, σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, όλων των χωρών. Αλλά έχουν ήδη περάσει 83 χρόνια από τον θάνατό του…

Και να πει κανείς ότι δεν κυκλοφόρησαν Ελληνικά βιβλία στις ξένες γλώσσες; Από μία λίστα του Υπουργείου Πολιτισμού βρήκα ότι, μόνο από το 1988 ως το 2006, με χορηγία του υπουργείου, μεταφράστηκαν και εκδόθηκαν 154 βιβλία! 16 στα Αγγλικά, 14 Γαλλικά, 35 Γερμανικά, 16 Ισπανικά, 12 Ιταλικά, 16 Ολλανδικά, 19 Ρουμανικά, από 3 Σερβικά και Βουλγαρικά και από ένα Σουηδικά, Πορτογαλικά, Τσέχικα, Τούρκικα, Φινλανδικά και Λιθουανικά.

Επίσης, μόνον η «Romiosini» – ο εκδοτικός οίκος που ίδρυσε το ζεύγος Eideneier στην Γερμανία – έχει  εκδώσει 180 Ελληνικά βιβλία μέσα στις τελευταίες δεκαετίες – τα περισσότερα με επιδοτήσεις του ελληνικού κράτους. Η Romiosini, που τώρα ανήκει στο Κέντρο Σύγχρονου Ελληνισμού του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, εξέδωσε και την Τριλογία του Τσίρκα.

Αυτές οι μεταφράσεις εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν, αλλά όποτε ζήτησα κάποια σε ξένο βιβλιοπωλείο για να την χαρίσω σε ξενόγλωσσο φίλο – δεν μπόρεσα να βρω ούτε ένα αντίτυπο!

Η απάντηση είναι εύκολη. Τα επιδοτούμενα βιβλία κινούνται εκτός εμπορικού κυκλώματος. Πρόκειται για εκδόσεις - φάντασμα.

Το εμπορικό κύκλωμα περιλαμβάνει τον συγγραφέα, τον ατζέντη του (απαραίτητος – οι εκδότες δεν  μιλάνε με συγγραφείς) τον εκδότη, τον χονδρέμπορο και τον βιβλιοπώλη.

Τα επιδοτούμενα βιβλία συνήθως δεν έχουν ατζέντη. Ο εκδότης έχοντας καλύψει τα έξοδά του από την επιδότηση, δεν ρισκάρει χρήματα για να τα διαφημίσει και να τα προωθήσει. Συνήθως πουλάει απευθείας σε πανεπιστημιακές ή δημοτικές βιβλιοθήκες, ινστιτούτα, κλπ. Οι βιβλιοπώλες δεν φορτώνονται βιβλία ενός  συγγραφέα, που δεν είναι γνωστός και δεν διαφημίζεται για να γίνει.

Έτσι η επιδότηση καταντάει δώρον άδωρο. Και ναι μεν στο βιογραφικό ενός συγγραφέα διαβάζετε ότι έχει μεταφραστεί στις τάδε και δείνα γλώσσες – αλλά έχει άραγε πουλήσει; Κι έχει διαβαστεί;

Ο Πέτρος Μάρκαρης είναι ο πρώτος που κατάφερε να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο και να μπει στο εμπορικό κύκλωμα. Αρχικά στην Γερμανία και μετά σε άλλες χώρες. Μετά από χρόνια μπήκα κι εγώ με την «Δυστυχία», που έγινε μπεστ-σέλερ.

Αλλά θα αναρωτηθείτε: Μα τόση σημασία έχει η εμπορικότητα; Τι γίνεται με την ποιότητα;

Όλη η ποιότητα του κόσμου, άμα είναι στοιβαγμένη στις αποθήκες ενός εκδότη, δεν ωφελεί σε τίποτα.

Όταν ο παγκοσμίως άγνωστος Μάρκες κυκλοφόρησε τα «100 χρόνια μοναξιά» δημιούργησε ταυτόχρονα α) ένα τεράστιο παγκόσμιο μπεστ-σέλερ  β) ένα αριστούργημα που κέρδισε επάξια το Νόμπελ γ) ένα άνοιγμα για την Λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία η οποία έγινε μόδα για δεκαετίες. Πίσω του ήρθαν παλιότεροι και νεότεροι λατινοαμερικάνοι συγγραφείς που ως τότε δεν είχαν παρά μικρή απήχηση – ενώ τώρα κυριαρχούσαν. Το ίδιο έκαναν πρόσφατα και οι Σκανδιναβοί με τα αστυνομικά τους. Κι ακόμα πιο πρόσφατα μία άγνωστη και ψευδώνυμη ιταλίδα συγγραφέας (ψευδώνυμο: Έλενα Φερράντε) απογειώθηκε σε διεθνές φαινόμενο με την «Τετραλογία της Νάπολης». Εκατομμύρια αντίτυπα και παγκόσμια κριτική αναγνώριση.

Δυστυχώς Έλληνας Μάρκες ή Ελληνίδα Φερράντε δεν εμφανίστηκαν ακόμα… Και η νεότερη Ελλάδα απουσιάζει. (Η αρχαία …θάλλει).

«Ετοιμοθάνατο μπλογκ;»

42 χρόνια από τον Αττίλα ΙΙ που με ώθησε
στην δημιουργία του "Δεν ξεχνώ".

Γράφτηκαν σχόλια για δήθεν προετοιμασία «Ηρωικής Εξόδου» (μου) από το blog. Δηλαδή κλεισίματος.

Δεν έχω μέχρι στιγμής φτάσει σε τέτοια απόφαση. 

Η αλήθεια είναι πως ο βομβαρδισμός με παράδοξα και δυσνόητα μηνύματα κουράζει. Μερικοί διαμαρτύρονται επειδή δημοσιεύω πολλά – πού να ήξεραν πόσα κόβω!

Θα μπορούσα να τα κόβω όλα – όσα δεν εντάσσονται στον διάλογό μας. Δεν το έκανα γιατί μερικά ήταν πρωτότυπα και χαριτωμένα στον υπερρεαλισμό τους. Αλλά το να πρέπει να διαβάσεις ένα σχόλιο τρεις φορές για να αποφασίσεις, είναι μπελάς. Στο μέλλον θα ισχύει: σε περίπτωση αμφιβολίας – κόβω. (In case of doubt – CUT!).

Αλλά δεν κλείνει κανείς ένα blog που, αντίθετα με όσα έγραψε ο Forcibly Pseudonymous K2825 («απογοητευτικός επιθανάτιος ρόγχος ενός ετοιμοθάνατου μπλογκ») σφύζει από ζωή και ζωντάνια. 

Το να μαζεύει κανείς μέσα στον Ιούλιο τρεις και τέσσερις χιλιάδες επισκέπτες και εκατοντάδες σχόλια (κόβοντας τα μισά!) είναι κάτι που δεν το φανταζόμουν. Έλεγα να συνάξω μία παρέα για συζήτηση και μου προέκυψε …συλλαλητήριο! (Νομίζετε πως οι περισσότερες πορείες και συγκεντρώσεις έχουν περισσότερο κόσμο;). Εδώ η Google με κυνηγάει ακόμα για να βάλει διαφήμιση…

Όχι λοιπόν και «ετοιμοθάνατο». Μάλλον σφύζει από κακοήθη υγεία. Ξέρετε εσείς πολλά μπλογκ που να κάνουν τα δικά μας νούμερα;

Λοιπόν θα συνεχίσουμε σε πείσμα του Κ2825. Σίγουρα το doncat είναι πιο ακμαίο από μένα (ε, είναι μόνο δέκα ετών – όχι ογδόντα…). 

Είχα ολοκληρώσει αυτό το κείμενο όταν μου ήρθε ένα σχόλιο από (τι άλλο): ημι-ανώνυμο που συνέχιζε την σκέψη μου. Το δημοσίευσα (Νο 100!) στο περασμένο ποστ, αλλά το αναδημοσιεύω και εδώ:


«Θα γράψω πέντε κουβέντες να ξεκαθαρίσω την θέση μου και δεν πρόκειται να ξανασχοληθώ.
Έχω την εντύπωση ότι κάποιοι εδώ νομίζουν ότι έχουν "ραντεβού με την Ιστορία" ότι επιτελούν "κοινωνικό έργο" και δεν ξέρω τι άλλο.
Νομίζω ότι σφάλουν - ότι παίρνουν τον εαυτό τους πολύ στα σοβαρά.
Εδώ δεν είναι παρά άλλο ένα blog που ο καθένας (μπορεί να) γράφει το μακρύ του και το κοντό του - δεν κάνουμε ακαδημαϊκή συζήτηση στο αμφιθέατρο.
Το τι δημοσιεύεται στα σχόλια και από ποιόν, το κρίνει μόνο ο ιδιοκτήτης, που έχει και την ευθύνη του moderation.
Όμως:
Έχω παρατηρήσει ότι τον τελευταίο καιρό κάποιοι γράφουν μιλώντας με απαξιωτικούς, μειωτικούς, περιφρονητικούς, υβριστικούς και ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς προς αυτόν. 
Αυτό από μόνο του δεν θα ήταν πρόβλημα -εξάλλου δεν είναι η πρώτη φορά- εάν ο ίδιος δεν έδειχνε να μην το αντιλαμβάνεται αυτό. 
Εύχομαι να κάνω λάθος, εάν είναι όμως έτσι: Προφυλάξτε τον άνθρωπο.
Από εκεί και πέρα για τις προσωπικές επιθέσεις, που δέχτηκα, δεν πρόκειται να ασχοληθώ.
Αυτά τα γράφω χωρίς πικρίες και κρατώντας τα θετικά, εύχομαι σε όλους καλή συνέχεια».
D.

Αγαπητέ ανώνυμε D., ο οικοδεσπότης αντιλαμβάνεται πολύ καλά τι του γράφουν. Όχι, δεν τα έχει χαμένα (ακόμα :).

Τα αφήνει να περνάνε πρώτα γιατί θέλει να δώσει το μέγιστο όριο ελευθερίας στους σχολιαστές και δεύτερο γιατί ο ίδιος, μετά από χρόνια αντιπαραθέσεων, έχει αποκτήσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και πιο χοντρό πετσί - και δεν θίγεται εύκολα. 

Αυτό όμως, με την «αυστηροποίηση» (λατρεύω τις λέξεις με το συνθετικό «-ποίηση») των κανόνων, τώρα θα αλλάξει.

Όσο για την σημασία των μπλογκς – μπορεί να κάνετε και λάθος. Μπορεί να είναι πιο σημαντικά από «μία ακαδημαϊκή συζήτηση στο αμφιθέατρο».

Μου κάνει εντύπωση ότι τα πρώτα μου μπλογκς δέχονται εκατοντάδες επισκέψεις ακόμα και σήμερα. Στις ΗΠΑ, μπλογκς αποτελούν αντικείμενο διδακτορικών.

Εγώ δεν ξεχωρίζω τα μπλογκς μου από τα βιβλία μου. Και είναι σημαντικά επειδή έχουν και τα σχόλια – συλλογικές δημιουργίες.

ΠΑΝΤΩΣ: Από εδώ και πέρα, όσοι στέλνετε «τρελά» σχόλια, ξανασκεφθείτε το. Θα πάει χαμένος ο κόπος σας.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

19.7 πρωί.

Είχα ετοιμάσει ένα κείμενο για την ανυπαρξία της Ελληνικής λογοτεχνίας στον έξω κόσμο – αλλά οι ειδήσεις με έκαναν να το βάλω στο συρτάρι. Κάποια στιγμή θα το δημοσιεύσω (το θέμα έχει ενδιαφέρον) αλλά όχι τώρα.

Διάβασα για τον νεαρό Αφγανό, 17 χρονών, που φωνάζοντας «Ο Αλλάχ είναι μεγάλος!» άρχισε να μαχαιρώνει και να τσεκουρώνει ανύποπτους επιβάτες σε ένα τραίνο στην Βαυαρία – μέχρι  που τον σκότωσαν αστυνομικοί. Άλλαξα διάθεση.

Τι άγριο, τι τραγικό πράγμα είναι ο φανατισμός. Τώρα αυτός ο 17χρονος προφανώς ήθελε να πεθάνει, αλλά σκέφθηκε να πάρει μαζί του και μερικούς άπιστους. Έτσι για να έχει περισσότερα «μόρια» στον Παράδεισο.

Μεγάλο δηλητήριο η θρησκεία. Διδάσκει την αγάπη και σκορπάει το μίσος. Και ο Αλλάχ  «οικτίρμων και συμπονετικός» ονομάζεται στο Κοράνι, αλλά παρακινεί έναν οπαδό του να εξοντώσει αθώους παραθεριστές στην Νίκαια.

Κι αυτά που συμβαίνουν δίπλα μας στην Τουρκία, θρησκευτικές ρίζες έχουν. Η χώρα δεν άντεξε πολλά χρόνια το άθρησκο κοσμικό κράτος που έστησε ο Ατατούρκ. Υπόγεια, η αντίθεση ανάμεσα στους κοσμικούς που εκφράζονται κυρίως από το στρατό και τους πιστούς – που ακολουθούν τον Ερντοάν, στοιχειώνει και το τελευταίο πραξικόπημα.

Πότε θα ζήσουν οι άνθρωποι ελεύθεροι; 

Χωρίς φανατισμούς, ιδεοληψίες, καταναγκασμούς; Πότε θα απαλλαγούμε από αυτό που ο Επίκουρος ονόμαζε «τυραννία της θρησκείας;»

19.7. μεσημέρι.

Σκέπτομαι πως η αρχική μορφή όλων των μπλογκ ήταν η ημερολογιακή. Και η ονομασία τους αυτό δηλώνει. Web log: δικτυακό ημερολόγιο. Αργότερα άρχισαν να γίνονται θεματικά, όπου κάθε post είχε ένα διακριτό θέμα. Ίσως όταν τα θέματα δεν χωράνε μέσα στην ρευστή πραγματικότητα, να επιστρέφω και εγώ στη μορφή των ημερολογιακών σημειώσεων.

και μετά:

Σπάνια νομίζω η Ελλάδα να έχει βρεθεί σε μία τόσο δύσκολη θέση. Κρίση, φτώχεια, ανεπαρκέστατη ηγεσία – και γύρω μας ο χαμός: πραξικόπημα στην Τουρκία, προσφυγικό, τρομοκρατία, κρίση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν πρόλαβα να επαναλάβω την ατάκα του Αυλωνίτη (βρε πού πάμε;) και πλάκωσαν οι καταστροφές.

Οι εικόνες του εξευτελισμού και των βασανιστηρίων που περνάνε οι στρατιωτικοί στην Τουρκία με πονάνε. Και με τους φυγάδες του ελικοπτέρου, τι θα γίνει;

Πώς τώρα μέσα σε αυτό το τσουνάμι των γεγονότων να αναλύσεις κάποιο θέμα – έστω ζωτικό και σοβαρό…

Και για αποζημίωση μερικές φωτογραφίες από ταξίδι στην Πόλη το 2006

Οστρακισμός

Χαρτί δεν υπήρχε, πάπυροι πανάκριβοι
έγραφαν σε θραυσματα αγγείων

Μία καινοτομία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, που – περιέργως – δεν μεταφέρθηκε στις διάδοχες δημοκρατικές μορφές πολιτεύματος. Ο περισσότερος κόσμος την ξέρει από το ανέκδοτο με τον Αριστείδη τον Δίκαιο, που αναφέρει ο Πλούταρχος. Επίσης ο περισσότερος κόσμος την αποκαλεί λανθασμένα: «εξοστρακισμό». Αλλά αυτή ήταν η συνέπεια: η εξορία μέσω οστρακισμού. Γι αυτό και οι ξένοι την αποκαλούν σωστά: ostracism.

Το τι ήταν το ξέρετε. Αντιγράφω την Wiki:  Ο οστρακισμός γινόταν ως εξής: μία φορά κάθε χρόνο, στην έκτη πρυτανεία, μαζεύονταν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες στην Εκκλησία του Δήμου και προσπαθούσαν όλοι μαζί να αποφασίσουν γιατί και αν θα έπρεπε να κάνουν οστρακισμό, τη χρονιά εκείνη. Εάν οι Αθηναίοι έκριναν πως δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο τότε δεν γινόταν οστρακισμός. Εάν όμως έκριναν πως έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο, τότε έφραζαν την Αγορά και δημιουργούσαν, στην όγδοη πρυτανεία, έτσι έναν περίβολο, που τον διαιρούσαν σε δέκα τμήματα, με κοινή είσοδο. Σε αυτά εισερχόταν κάθε πολίτης, ανάλογα με τη φυλή που ανήκε και άφηνε ένα Όστρακο (θραύσμα πήλινου αγγείου), όπου είχε γράψει το όνομα του πολίτη του οποίου την εξορία επιθυμούσε. Για να εξοριστεί κάποιος έπρεπε το όνομά του να βρεθεί σε περισσότερα από 6.000 όστρακα. Ο πολίτης που καταδικαζόταν είχε διορία δέκα ημερών για να τακτοποιήσει τις προσωπικές του υποθέσεις. Αρχικά, η εξορία διαρκούσε δέκα χρόνια αλλά αργότερα μειώθηκε σε πέντε.

Από την έκτη ως την όγδοη πρυτανεία μεσολαβούσαν δύο μήνες – κι έτσι ο πολίτης είχε καιρό να σκεφθεί αν και ποιον θα ήθελε να διώξει από την πόλη. Ας σημειώσουμε πως ο οστρακισθείς δεν έχανε την περιουσία του, ούτε τα πολιτικά του δικαιώματα, ούτε υφίστατο κάποια άλλη ποινή.

Δεν είναι παράδοξο; Η εκλογική δύναμη των πολιτών δεν αποφάσιζε μόνο για το ποιος θα αποκτούσε πολιτικό αξίωμα – αλλά και για το ποιος δεν θα μπορούσε να το αποκτήσει – ούτε καν να επηρεάσει τις εκλογές.

Είχε και άλλα παράδοξα η Αθηναϊκή Δημοκρατία (π.χ. τα αξιώματα που μοιράζονταν με κλήρο: απόδειξη για την ισότητα των πολιτών – αλλά και διαδοχική εκπαίδευση πολλών στην διαχείριση του κράτους). Αλλά ο οστρακισμός μου φαίνεται εκπληκτική επινόηση. Αντί να δολοφονήσεις ή να φυλακίσεις έναν βλαβερό ή επικίνδυνο για την Δημοκρατία άνθρωπο – τον έστελνες δέκα χρόνια εξορία (όπου, συνήθως, περνούσε και καλά: σε κάτι αυλές τυράννων, ή Μεγάλων Βασιλέων…).

Τι θα λέγατε για την επαναφορά του; Και ποιόν θα εξοστρακίζατε σήμερα; 

Βρε πού πάμε; Βρε πού πάμε;

Μουρμουρίζω συνεχώς με απορία και τρόμο την αθάνατη ατάκα του Βασίλη Αυλωνίτη: Βρε πού πάμε;

Έχω την αίσθηση που είχα νιώσει όταν ένας πιλότος δοκιμών της Πόρσε στο Zuffenhausen μου έκανε μερικούς γύρους στην κλειστή εργοστασιακή πίστα του Weissach . Με έβαλε στην αρχή να κάνω εγώ γύρους και μετά το πήρε αυτός. Είδα τον Χριστό φαντάρο. Αποφάσισα πως δεν θα βγω ζωντανός, έκλεισα τα μάτια να μη βλέπω ό,τι ερχόταν καταπάνω μου - και περίμενα να τελειώσει.

(Έμαθα μετά, ότι ακόμα και πρωταθλητές της Φόρμουλα 1, όταν οδηγούν σε αυτή την πίστα, δεν πιάνουν τους χρόνους των δοκιμαστών).

Έτσι λοιπόν νιώθω και τώρα: δεμένος στο διπλανό κάθισμα, με πιλότο δοκιμών τον Τσίπρα (που δεν έχει καμία πείρα γρήγορης οδήγησης) να έρχονται καταπάνω μου ογκώδη πράγματα, κλειστές στροφές, εσάκια, φράγματα, τείχη - και κλείνω τα μάτια.

Ο γύρος του Θανάτου! Που επαναλαμβάνεται συνεχώς!

Προσπαθώ να εξηγήσω στον εαυτό μου ότι είμαι 81 ετών, ότι την ζωή μου πρόλαβα, την έζησα - κι ότι τώρα λίγα είναι αυτά που μπορεί να πάθω. Αλλά αυτές οι σκέψεις δεν με καθησυχάζουν καθόλου!

Κι εκτός από αυτό τον ερασιτεχνικό θίασο ποικιλιών που υποκρίνεται πως μας κυβερνά - έχω την εντύπωση πως κι εκτός Ελλάδας οι περισσότεροι τα έχουν χαμένα. Ακούω Trump, Farrage, LePen, Grillo, Λεβέντη, Μιχαλολιάκο, και αναρωτιέμαι αν έχω κατά λάθος εισχωρήσει σε φρενοκομείο. Δεν έχω συναντήσει έναν Βρετανό που να μην είναι πανικόβλητος με το Brexit. (Ξέρω: συναντώ τους λάθος ανθρώπους - αυτούς που το ψήφισαν πρέπει να πάω στο χωριό τους να τους βρω...)

Κι εδώ τα θέματά μας δεν είναι τα (κορυφαία και ανύπαρκτα): υγεία, παιδεία, ανάπτυξη - αλλά πόσες τηλεοπτικές άδειες θα μοιράσει ο κύριος Παππάς, κι αν ο νέος εκλογικός νόμος θα σώσει ή όχι τον ΣΥΡΙΖΑ. 

Βρε πού πάμε; Βρε πού πάμε;

Τι ΔΕΝ είμαι (25 διαψεύσεις).

Αυτό το κείμενο το δημοσίευσα για πρώτη φορά στο blog μου (doncat) στις 24 Απριλίου του 2014. Τότε είχε γίνει χαμός με μία αναφορά μου στο Άγιον Φως – και είχε φουντώσει το διαδίκτυο από κείμενα ως επί το πλείστον εναντίον μου.

Αποφάσισα να το αναδημοσιεύω κάθε δύο-τρία χρόνια, ως καθαρκτικό για την δημόσια εικόνα μου (public image). Πρόσθεσα μερικά στοιχεία:

Επειδή τον τελευταίο καιρό έγινε θόρυβος περί το άτομό μου και κυκλοφόρησαν πολλές φήμες, σπεύδω να παρουσιάσω όσες άκουσα και να σας πω ποιες αληθεύουν. Ξέρω ότι ελάχιστοι θα με πιστέψουν – αλλά τουλάχιστον εγώ θα έχω κάνει το καθήκον μου.

Φωτ. Σχινάς - Μπενάκη

ΔΕΝ είμαι γόνος πλούσιας οικογένειας. Ο πατέρας μου ήταν δημόσιος υπάλληλος και σπούδασα στο Κολέγιο με υποτροφία.

ΔΕΝ κληρονόμησα – παρά μόνο χρέη από τον πατέρα και ένα διαμέρισμα στην Κυψέλη από τη μητέρα.

ΔΕΝ είμαι πλούσιος. Μάλιστα η κρίση σακάτεψε τις οικονομίες μιας ζωής (κρατικά ομόλογα!) και τώρα ΔΕΝ είμαι καν εύπορος.

Άρα ΔΕΝ οδηγώ Πόρσε (όπως διάβασα) αλλά ένα Νισάν εξαετίας 1600 κ. ε. (Είχα όμως κάποτε μία Πόρσε, που την πούλησα το 1976).

ΔΕΝ είμαι (πια) διαφημιστής. Εργάστηκα στην διαφήμιση στην αρχή ως υπάλληλος, μετά σε δική μου εταιρία. Αποχώρησα το 1983.

ΔΕΝ υπήρξα μόνο διαφημιστής. Έχω κερδίσει χρήματα στην αρχή δίνοντας μαθήματα ξένων γλωσσών και κάνοντας μεταφράσεις, αργότερα ως φωτογράφος, τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός παραγωγός και παρουσιαστής, σύμβουλος πληροφορικής και επιχειρήσεων.

Από το 1979 δημοσιογραφώ ανελλιπώς – αλλά μέλος της ΕΣΗΕΑ ΔΕΝ έγινα. (Με απέρριψαν γιατί ξεκίνησα μετά τα 40 μου.  Εξ’ ου και ΔΕΝ έχω σύνταξη, ούτε περίθαλψη). Δεν υπήρξα τυπικός δημοσιογράφος: πάντα έγραφα προσωπικές στήλες, επιφυλλίδες ή χρονογραφήματα. Και 840 (μέχρι σήμερα) ποστ σε μπλογκ.

Παρόλο που βιοποριζόμουν από την δημοσιογραφία, ΔΕΝ θεωρώ τον εαυτό μου τόσο δημοσιογράφο, όσο συγγραφέα βιβλίων.  (65 τίτλους στην Ελλάδα, 11 στο εξωτερικό).

ΔΕΝ την κοπάνησα από τη θητεία. 26 ολόκληρους μήνες υπηρέτησα στο Ναυτικό.

ΔΕΝ υπήρξα χουντικός. Το περί διορισμού μου τότε σε μία επιτροπή (κυκλοφορεί ένα απόκομμα) αφορά μία εκστρατεία για την προώθηση των ελληνικών προϊόντων που έγινε με όλη τη εκλεγμένη διοίκηση της Ένωσης Διαφημιστικών Επιχειρήσεων, χωρίς αμοιβή. Ήμουν γενικός γραμματέας της Ένωσης. Τα έχω γράψει με λεπτομέρειες στην αυτοβιογραφία μου.

Σε όλη μου τη ζωή ΔΕΝ έχω πάρει ούτε αξίωμα, ούτε δραχμή, από το Κράτος.

ΔΕΝ έχω τίτλους. Είμαι απόφοιτος γυμνασίου (νυν Λυκείου). Η διδακτορική μου διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (όπου φοίτησα 6 χρόνια) ολοκληρώθηκε, αλλά αναγκάστηκα να την εγκαταλείψω. Εκδόθηκε εικοσιπέντε χρόνια μετά, στα ελληνικά. Μιλάω και γράφω τρεις γλώσσες πολύ καλά,  όμως ΔΕΝ έχω ούτε εκεί πτυχία.

ΔΕΝ είμαι, ούτε υπήρξα, όργανο κανενός. Κατά καιρούς έχω αποκληθεί πράκτωρ των Αμερικανών, των Σκοπιανών, των Γερμανών, του Σόρος και των Τούρκων. (Αν ήμουν πράκτωρ των Τούρκων, ΔΕΝ θα έφτιαχνα το «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ»).

ΔΕΝ εξαρτώμαι από κανένα. Ο λόγος που έκανα δική μου εταιρία, ήταν για να αποκτήσω οικονομική ανεξαρτησία. Αυτή μου επέτρεψε να παραιτηθώ 11 φορές από μεγάλα ΜΜΕ προκειμένου να μην συμβιβαστώ.

ΔΕΝ είμαι Εβραϊκής καταγωγής (γράφτηκε κι αυτό), ούτε μασόνος, βουδιστής ή ομοφυλόφιλος (ΔΕΝ θα με πείραζε αν ήμουν κάτι από αυτά). Έκανα τρεις γάμους αλλά σε κανένα ΔΕΝ πήρα προίκα. (Κι αυτό το άκουσα). ΔΕΝ έχω παιδιά – μόνο γάτες.

ΔΕΝ εντάχθηκα πολιτικά σε καθεστωτικό κόμμα – παρά μόνο σε περιθωριακά μικρά («Φιλελεύθεροι», «Δράση», 2 μήνες «Ποτάμι»).

ΔΕΝ έχω πάρει διακρίσεις, τίτλους, ούτε βραβεία, παρά μόνο κάτι ευτελή δημοσιογραφικά. Είμαι εντελώς "απαράσημος" – που έλεγε και ο Σκαρίμπας.

Άλλο ΔΕΝ θυμάμαι για να διαψεύσω.

Υ. Γ. Αν κάποιος ρωτήσει «τι είμαι;» ο τίτλος της πρόσφατης έκθεσης που μου αφιέρωσε το μουσείο Μπενάκη για τα 80 μου χρόνια (Σεπτ-Νοε 15) με εκφράζει απόλυτα: «ο μοναχικός πολυπράγμων».

Η επανάσταση στην τσέπη

Χάζευα κάτι παλιές φωτογραφίες και βρήκα αυτή εδώ με τα ζαρζαβατικά. Μου άρεσε πολύ η ποιότητα της απεικόνισης και έκανα κλικ στην εικόνα για να δω τις προδιαγραφές της. (Τι επανάσταση κι αυτή για μας που δεκαετίες τραβούσαμε ανώνυμο φιλμ…).

Ήμουν σίγουρος πως την είχα τραβήξει με μία από τις μεγάλες Nikon DSLR – την D80 ή  D90, ίσως και με την τελευταία D5300.

Έπεσα από τα σύννεφα όταν διαπίστωσα ότι είχε τραβηχτεί το 2008 με ένα κινητό Nokia Ν79. Δεν θυμόμουνα καν ότι είχε περάσει από τα χέρια μου τέτοιο κινητό που (όπως διαπίστωσα στο Google) δεν ήταν ούτε «έξυπνο» ούτε μεγάλο – ένα candy bar κλασικό μοντέλο ήταν όπως φαίνεται στην φωτογραφία.

Στον ίδιο φάκελο βρήκα άλλες δύο δικές του φωτογραφίες – και αυτές εξαιρετικές. Με μόνον πέντε megapixel αισθητήρα έβαζε τα γυαλιά σε όλες τις σημερινές 16άρες και 20άρες. Άλλη όμως δεν βρέθηκε πουθενά.

Διάβασα προχθές μία έρευνα – το ένα τρίτο των ανθρώπων θεωρούσε το κινητό του πιο πολύτιμο από τους φίλους του, ή κι από τους γονείς του. Όπου και να βρεθείς, στο αεροδρόμιο, τη στάση, το διάλλειμα του θεάτρου, οι εννέα στους δέκα κοιτάνε τις οθόνες των κινητών τους. Φυσικό είναι διότι πάντα κάποιος χρειάζεται μία πληροφορία, μία είδηση, μία επαφή.

Στις 20.9.2012 είχα γράψει στη LiFO μία «Ωδή σε ένα πιστό σύντροφο». 

Θωρήθηκε υπερβολική. Διαφωνώντας, την έβαλα και σε ένα βιβλίο μου.

Θεωρώ πως το κινητό τηλέφωνο είναι το μεγαλύτερο τεχνολογικό επίτευγμα της ιστορίας. Η σύγκλιση όλων των επιστημών μέσα στην τσέπη μας. Πως ήδη άλλαξε – και συνεχίζει να αλλάζει την ζωή μας όσο κανένα άλλο επίτευγμα.

Και πως, ήδη, στην πρώτη του νεότητα, έβγαζε τέλειες 
φωτογραφίες…

Ο εφιάλτης της καθημερινότητας

Ωραία τα Κύθηρα και το ελληνικό καλοκαίρι με τα «μπάνια του λαού» πάντα σε πρώτο πλάνο. Αλλά η καθημερινή ζωή μας συνεχίζει να είναι μία σειρά από αινίγματα χωρίς λύση και, μόλις γυρίσουμε στην πραγματικότητα, ξυπνάμε μέσα σε έναν εφιάλτη. Τίποτα σχεδόν δεν λειτουργεί σωστά μέσα στη χώρα: από τις συγκοινωνίες που σχεδόν μόνιμα απεργούν, μέχρι τα σκουπίδια που σχηματίζουν βουνά στην Κέρκυρα και διώχνουν τους τουρίστες. Από το ΕΣΥ που βασίζεται πλέον στην ελεημοσύνη των δωρητών και των ασθενών, μέχρι τις δημόσιες υπηρεσίες που δεν εξυπηρετούν πλέον κανένα.

Θα μου πείτε: αυτή είναι η κοινή καθημερινότητα. Ακριβώς. Αλλά καθημερινότητα είναι το άλλο όνομα της ζωής μας. Είναι η καθημερινή ζωή του καθενός. Και δουλειά του κράτους, των δήμων και όλων των άλλων αρχών, είναι να φροντίζουν ώστε αυτή η ζωή, (η μοναδική μας) να περνάει όσο γίνεται καλύτερα, απρόσκοπτα και ανώδυνα (δεν λέω και «ευχάριστα» - θα ήταν υπερβολή).

Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Από χρόνια φαντάζομαι πως κάπου στα έγκατα του βαθέως κράτους υπάρχει μία υπηρεσία «Σαμποτάζ της καθημερινότητας». Παρακολουθεί όλες τις καθημερινές δραστηριότητες και επινοεί τρόπους να τις κάνει πιο δύσκολες και πιο περίπλοκες. «Πόσα δικαιολογητικά χρειάζεται αυτή η άδεια; Βάλτε άλλα τρία – αλλά από διαφορετικές υπηρεσίες, σε κτήρια όσο δυνατόν πιο απομακρυσμένα το ένα από το άλλο». «Πόσες σφραγίδες; Προσθέστε άλλες τρεις, σε διαφορετικούς ορόφους».

Είπαμε πως με την εισαγωγή της πληροφορικής, η ψηφιακή επανάσταση θα άλλαξε τα πράγματα. Απλώς πρόσθεσε περιπλοκή. Βγαίνει το πιστοποιητικό πιο γρήγορα, αλλά χρειάζεται και τις σφραγίδες και τις υπογραφές.

Και μετά έχουμε τις αποχές και τις απεργίες. Διάβαζα ένα γράμμα στην Καθημερινή ενός συνομήλικού μου που αναγκαστικά οδηγεί παράνομα. Στην ηλικία μας, για την ανανέωση του διπλώματος περνάς από επιτροπή γιατρών. Η επιτροπή έχει να συνεδριάσει έξη μήνες. Αυτός έχει καταθέσει τα χαρτιά του πριν εννέα. Κι επειδή εργάζεται και χρειάζεται το αυτοκίνητο καθημερινά, κυκλοφορεί παράνομα. Κι όταν κάποτε συνεδριάσει η επιτροπή θα κάνει μήνες να πάρει σειρά…

Αν ανοίξεις συζήτηση σε μία παρέα για αυτό το θέμα, ο καθένας θα έχει να αφηγηθεί ένα ή και περισσότερα περιστατικά γραφειοκρατικής τρέλας. Και περιέργως: όχι μόνο στον δημόσιο τομέα. Έχει επιμολύνει και τον ιδιωτικό.

Και το ερώτημα είναι: γιατί; Γιατί στις πολλές δεκαετίες που ζω και παλεύω, έχουν αλλάξει τόσο λίγα πράγματα; Βελτιώνεται κάτι (και αναγγέλλεται με θριαμβολογίες) και αμέσως χαλάνε άλλα, ή προστίθενται καινούργια.

Πριν από εξήντα χρόνια, φοιτητής στην Γερμανία, ήρθα συχνά σε επαφή με τις αρχές. Σας διαβεβαιώνω ότι ήδη τότε, ελάχιστα χρόνια μετά τον πόλεμο και πολύ πριν από την ψηφιακή επανάσταση, τα πάντα λειτουργούσαν ρολόι.

Τι φταίει κι εμείς στην Ελλάδα είναι αδύνατον να οργανώσουμε την καθημερινότητά μας; Χάνουμε χρόνο, ταλαιπωρούμαστε, εκνευριζόμαστε και ζούμε σε μόνιμη ανασφάλεια και επιθετικότητα.

Έχω ξαναγράψει πως ένα έθνος που αδυνατεί να διαχειριστεί τα σκουπίδια του – δεν έχει λόγο ύπαρξης.

Οι αρχαίοι πρόγονοι μας μάραναν...

Επίλογος στα Κύθηρα

Πόρτα στο Καψάλι

Η μπουγκενβίλια είναι παντού

     1. Τα Κύθηρα είναι ένα νησί με έντονη προσωπικότητα. Δεν ξέρω αν είναι το ωραιότερο, όπως λένε οι φανατικοί θαυμαστές του. Αλλά δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Και σου εντυπώνεται.

   2. Όσοι με την λέξη «νησί» σκέπτονται «παραλίες» ας ετοιμαστούν για σκληρή δουλειά. Έχει τόσες πολλές και τόσο διαφορετικές που δεν νομίζω ότι κανείς τις έχει εξαντλήσει. 

Φυρή άμμος (από το πορφυρή - τα βότσαλα κοντά στην θάλασσα κόκκινα). Δυσπρόσιτη αλλά υπέροχη 

   















    


  3. Στα Κύθηρα πρέπει να έχεις (δικό σου ή νοικιασμένο) αυτοκίνητο. Αν είναι και 4κίνητο ακόμα καλύτερα. Διευρύνεις τις επιλογές σε παραλίες. Αλλά όχι πολύ ογκώδες. Το οδικό δίκτυο είναι καλό αλλά μερικοί δρόμοι είναι στενοί – ιδιαίτερα μέσα στα χωριά.

   4. Φυσικά αν έχεις πλωτό μέσο βοηθάει. Μερικές περιοχές (λίγες) προσεγγίζονται μόνο, ή πιο εύκολα, από τη θάλασσα.

   

5. Η Χώρα με το τεράστιο Κάστρο της (άλλη μία πόλη) είναι μοναδική εμπειρία. Όλο το νησί είναι γεμάτο εκκλησιές (350!) και μόνο το Κάστρο έχει περίπου 40. Η αρχιτεκτονική νησιώτικη αλλά με πινελιές επτανησιακές.

   6. Είχαμε την τύχη να πάρουμε οδηγίες για ταβέρνες και εστιατόρια από φίλη που έχει σπίτι στο νησί και επί 12 χρόνια το επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι. Φάγαμε τόσο καλά που πήραμε κιλά…

Ο κεντρικός χώρος του El Sol. Δεξιά πίσω το Κάστρο - ανάμεσα στα δωμάτια, η Χύτρα

  7.  Τέλος το πιο βασικό: μείναμε σε ένα τέλειο ξενοδοχείο. Δεν είναι επάνω στη θάλασσα (είπαμε: αυτοκίνητο!) αλλά σε απόσταση 5 λεπτά από την καλύτερη παραλία, το Καψάλι, σε ένα λόφο απέναντι στο Κάστρο και την Χύτρα, με μία θέα που σου κόβει την ανάσα. Ο κεντρικός χώρος του, με την μεγάλη πισίνα εποπτεύει τα πάντα. Η διαρρύθμιση, ο εξοπλισμός και η εξυπηρέτηση είναι σε επίπεδο άψογο. Από τα μηνύματα που έχω πάρει ξέρω ότι μερικοί από τους αναγνώστες του μπλογκ έχουν μείνει στο El Sol και γνωρίζουν την ψυχή του, την Βανέσα.

   8. Θα ξαναπάω; Αν προλάβω, σίγουρα. Ελπίζω να φτάσω τα χρόνια του ντόπιου φίλου μου Μανόλη Δαπόντε, συγγραφέα οκτώ βιβλίων για τα Κύθηρα, που στα 92 του είναι πιο στητός και πιο ευκίνητος από μένα…

Έχουν και τα Κύθηρα "Ναυάγιο" - όχι μόνο η Ζάκυνθος. Στο Διακόφτι με τα πιο γαλάζια νερά.

Υ. Γ. Εννοείται ότι το ποστ της 19.6. με τίτλο "Μισώ τις διακοπές" ισχύει πάντα - γι αυτές τις υποχρεωτικές διακοπές που περιγράφω. Φυσικά και δεν ισχύει για τα Κύθηρα... η αντίφαση είναι φαινομενική.