Μην πατάτε τη μουσική

Πάσχοντας από σοβαρό σύνδρομο στέρησης, μετά το κλείσιμο του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΤ, χάρηκα όταν άκουσα πως ο 9.84, σκοπεύει να μεταδίδει περισσότερη κλασική μουσική. «Ο 9.84 αγαπάει την κλασική μουσική» ήταν το σλόγκαν της αναγγελίας, με υπόκρουση κάποιο πολύ γνωστό κλασικό κομμάτι.

Υπόκρουση. Εκεί βγήκε το πρόβλημα.

Στο ραδιόφωνο, που μισεί το κενό όπως και η φύση (horror vacui) υπάρχει η έννοια του «χαλιού». Μην φανταστείτε κανένα τάπητα. Το «μουσικό χαλί» είναι μία συνεχής χαμηλή ροή μουσικής επάνω στην οποία «πατάνε» τα λόγια του παρουσιαστή. (Εξ ου και το όνομα). Στις παύσεις του κειμένου ανεβαίνει η στάθμη του ήχου για να κατέβει όταν ξαναρχίζει ο λόγος.

Για την χρήση αυτή ενδείκνυται κάποια μουσική χαμηλόφωνη, επίπεδη και ουδέτερη. Κάτι σαν τις μελωδίες που ακούγονται από τα ηχεία των σούπερ μάρκετ, των ανελκυστήρων ή των αεροδρομίων. Ώστε να γεμίζει το κενό χωρίς να επισύρει την προσοχή. Βασικός κανόνας: η μουσική δεν πρέπει να ανταγωνίζεται το κείμενο – αλλά ούτε το κείμενο την μουσική.

Η κλασική μουσική λοιπόν δεν κάνει για «χαλί». Όπως δεν κάνει κάθε είδος μουσικής με έντονη προσωπικότητα, με τονικές εναλλαγές και έντονους ρυθμούς. Η κλασική μουσική θέλει ρόλο πρωταγωνιστού και μάλιστα σολίστ. Οτιδήποτε παρεμβάλλεται, την σκοτώνει.

Αντίστροφα ένα ισχυρό κείμενο (π. χ. ένα ποίημα) δεν χρειάζεται μουσική υπόκρουση. Θέλει την σιωπή του, για να αναδειχθεί η αρμονία και ο ρυθμός του λόγου.

Δυστυχώς οι παραγωγοί του 9.84 αγνόησαν αυτόν τον κανόνα. Έτσι συχνά ακούγεται λόγος επάνω σε κλασικά έργα – ή και σε έντεχνα τραγούδια, που κι αυτά απαιτούν συγκέντρωση.

Π. χ. την 23^η Οκτωβρίου, που ήταν η επέτειος γέννησης του Μάνου Χατζιδάκι, ο διευθυντής του σταθμού Τάκης Καμπύλης στην πρωινή εκπομπή του, περπάτησε πάνω στην 2^η Συμφωνία του Μάλερ (επειδή άρεσε στον Χατζιδάκι. Όχι το περπάτημα – η συμφωνία). Το δε μεσημέρι, η Τζίνα Μοσχολιού, τσαλαπάτησε τα ωραιότερα τραγούδια του Μάνου, που τα χρησιμοποίησε ούτε καν για χαλί – αλλά για κουρελού. Γενικά ο Χατζιδάκις ταλαιπωρήθηκε αρκετά εκείνη τη μέρα.

Βέβαια ο πιο έμπειρος (και παλαιός) Νίκος Κανελλόπουλος αποφεύγει τα στραβοπατήματα. Αλλά αυτός έχει τόσο κολλήσει στα βαλς και στους Στράους που η κλασική του όσο πάει και ελαφραίνει…

Πολλά παραδείγματα θα μπορούσα να φέρω κι από άλλες εκπομπές αλλά κι από άλλους σταθμούς. Σπουδαία είναι η κλασική μουσική. Πρόκειται όμως για μία πολύ ευαίσθητη κυρία. Αν είναι να την καταπατάμε, καλύτερα τα γνωστά μας χαλιά.

 

(Η φωτογραφία από το σκεπαστό παζάρι της Κωνσταντινούπολης).

Τα εκατό καλύτερα ελληνικά βιβλία

 

Από την Book Press ελαβα το ακόλουθο email:

 

Ο ιστότοπος της Book Press και το Βιβλιοπωλείο Πολιτεία ξεκινούν μια μεγάλη έρευνα αναζητώντας τα 100 καλύτερα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας που γράφτηκαν τους δύο τελευταίους αιώνες (1813-2013), σύμφωνα με την άποψη των ανθρώπων που διαμορφώνουν σήμερα με το έργο τους τη νεοελληνική λογοτεχνία.

 

 

Για το λόγο αυτό ζητάμε από έναν σημαντικό αριθμό συγγραφέων (πλέον των 100) να επιλέξουν, χωρίς αξιολογική σειρά, τα 20 βιβλία που αξιολογούν ως τα καλύτερα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας (ποίηση, συλλογές διηγημάτων, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα), σύμφωνα πάντα με τις αναγνωστικές προτιμήσεις τους, την κρίση τους για την επιρροή που άσκησαν ή άλλα κριτήρια που καθορίζουν τις επιλογές τους.

 

Θα ήταν τιμή μας να συμμετέχετε κι εσείς στην έρευνά μας.

 

________________________

Απάντησα:

 

Αγαπητοί φίλοι

 

Θα μου επιτρέψετε να παρατηρήσω ότι η μεθοδολογία της έρευνας είναι λανθασμένη.

 

1ον. Τα είκοσι βιβλία είναι πολλά. Θα το δείτε στην τελική επιλογή. Πέντε τίτλοι θα οδηγούσαν σε πολύ πιο "σφιχτά" κριτήρια και δεν θα κινδυνεύατε να βρεθούν σε υψηλές θέσεις βιβλία που μπαίνουν μόνο και μόνο για να συμπληρωθεί η εικοσάδα. (Αλλά και τα 100 βιβλία είναι φιλόδοξος αριθμός. Υπάρχουν; Όχι "καλύτερα". Καλά!).

 

2ον. Το γεγονός ότι δεν θεσπίσατε χωριστές κατηγορίες (ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, σάτιρα, μικρά πεζά, κλπ) θα οδηγήσει στην επικράτηση του μυθιστορήματος που είναι η πιο δημοφιλής και προβεβλημένη κατηγορία. Έτσι, ενώ στην Ελλάδα έχουμε πολύ καλύτερη ποίηση, και κατά τη γνώμη μου το σημαντικότερο βιβλίο των 200 χρόνων είναι π. χ."Τα ελεγεία της Οξώπετρας" του Ελύτη, θα επανεκλεγεί (όπως πάντα) το υπερτιμημένο "Κιβώτιο" του Αλεξάνδρου, ή οι "Ακυβέρνητες Πολιτείες" του Τσίρκα. 

 

Φυσικά καταλαβαίνω πως έχουν ήδη αποφασιστεί οι κανόνες της εκλογής. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να διατυπώσω δημόσια τις ενστάσεις μου και να μην ψηφίσω.


Υ. Γ. Από το Book Press μου διευκρίνησαν πως τα εκατό βιβλία δεν θα εμφανιστούνε κατά σειρά αξιολόγησης (ή ψήφων) αλλά κατά αλφαβητική σειρά.

Ένας κεντροαριστερός Τσίπρας;

Διάβασα το μανιφέστο των 58 – και δεν διαφώνησα. Πουθενά. (Ανησυχητικό: μήπως περιέχει πολλούς κοινούς τόπους;).

Διάβασα και την παρατήρηση του Πάσχου Μανδραβέλη ότι ο μέσος όρος ηλικίας όσων το υπογράψανε είναι 57,5. (Ο ένας από τους λόγους που δεν το υπέγραψα, ήταν για να μην ανεβάσω κι άλλο τον μέσον όρο. Ο άλλος ήταν ότι δεν μου το πρότεινε κανείς).

Τι λένε αυτοί οι εξηντάρηδες στον μέσο έλληνα που από τα 18 μέχρι το 50 είναι πνιγμένος στο άγχος; Τρέμει για την δουλειά του (αν την έχει ακόμα), για το μέλλον του και το μέλλον των παιδιών του. Έχει ποτιστεί με τεράστιες δόσεις από θεωρίες συνωμοσίας που του «εξηγούν» τα αίτια της κρίσης. Περιμένει βίαιες ανατροπές και επαναστάσεις που θα αλλάξουν τα πράγματα από την μία μέρα στην άλλη (όσο κι αν ξέρει ότι είναι δύσκολο). Και έρχονται εκεί 58 αξιοπρεπείς αλλά επαναλαμβανόμενοι διανοούμενοι και τον ταΐζουν βαρετό μπλα-μπλα.

Ούτε ένας στους εκατό από εκείνους που θα έπρεπε, δεν διάβασε ολόκληρη την διακήρυξη. Αυτοί που την διάβασαν δεν την είχαν ανάγκη – λίγο πολύ ήξεραν τα θέματα και συμφωνούσαν.

Μόνο η παρουσία ενός δυναμικού νέου πολιτικού θα μπορούσε να μεταφράσει αυτές τις αρχές σε δραστικό λόγο. Μόνο ένας χαρισματικός άνθρωπος στην ηλικία των πολλών φοβισμένων (από τα 35 μέχρι τα 45) θα μπορούσε να ενσαρκώσει μία αλλαγή. Εν πολλαίς αμαρτίαις γηράσαντες πολιτικοί όπως ο Βενιζέλος, ή αναμάρτητοι και ανύπαρκτοι όπως ο Κουβέλης θα έπρεπε να αποκλεισθούν a priori. Η δημοφιλία τους είναι μηδαμινή και η πειθώ τους ακόμα μικρότερη.

Ναι, μας χρειάζεται ένας κεντροαριστερός Τσίπρας. Πιο καλλιεργημένος, πιο έξυπνος αλλά εξίσου γοητευτικός και ελκυστικός. (Ας μην γελιόμαστε: ο Τσίπρας είναι το 75% από το 20% του ΣΥΡΙΖΑ). Αν δεν βρεθεί κάποιος ουσιαστικός ηγέτης, δέκα διακηρύξεις να γράψουν 200 σοφοί, δεν θα γίνει τίποτα.

Επιστροφή στην Ποίηση 2

Συνεχίζονται οι νέες μου Διαλογο-διαλέξεις (δηλαδή διαλέξεις με κυρίαρχο τον διάλογο) στο Ίδρυμα Β. και Μ. Θεοχαράκη. Θέμα: "Επιστροφή στην Ποίηση".

Κάθε Δευτέρα, την ίδια ώρα, μέχρι (και) τις 2.12. (με την εξαίρεση της Εθνικής Εορτής).

Ο Παναγιώτης Αριστοτελίδης (τον ευχαριστώ) ηχογράφησε την πρώτη διαλεξη. Να διορθώσω εδώ και ένα λάθος της αρχής. Με το τρακ μου (πάντα έχω τρακ) αποκάλεσα τους παρόντες "ευάριθμους" παρόλο που ήταν καμία εκατοστή.


Ηχοληψία διάλεξης
 

Βαρετή επανάληψη

Εχτές (6.10.13)  το κυριακάτικο ΒΗΜΑ είχε ανταπόκριση (του Σπύρου Μοσκόβου) για την έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης. Σε ένα ένθετο έγραφε για την πορεία των ελληνικών βιβλίων στην Γερμανία. Ουσιαστικά αναφερόταν μόνον ο Πέτρος Μάρκαρης και μετά ένα ψιλολόι - επανεκδόσεις, κλπ. Συμπέρασμα: εκτός από Μάρκαρη δεν υπάρχουμε στην Γερμανία. Το ότι η «Δυστυχία του να είσαι Έλληνας» πούλησε από τον Φεβρουάριο του 2012, 50.000 αντίτυπα (αδιανόητο για ελληνικό βιβλίο, από εποχής Καζαντζάκη) και εισέπραξε δεκάδες θετικές κριτικές (κι αυτό αδιανόητο) αποσιωπήθηκε παντελώς.

Έστειλα μία επιστολή στον υπεύθυνο των σελίδων κ. Νίκο Μπακουνάκη μόνο και μόνο για να εκτονωθώ.
Ιδού αυτή:

Αγαπητέ κύριε Μπακουνάκη

Το πιο επιτυχημένο ελληνικό βιβλίο στην Γερμανία, τόσο εμπορικά όσο και καλλιτεχνικά, ήταν η μετάφραση της «Δυστυχίας του να είσαι Έλληνας». (Kunstmann Verlag). Από τον Φεβρουάριο του 2012 που κυκλοφόρησε, πούλησε 50.000 αντίτυπα και η υποδοχή από τα γερμανόφωνα Μέσα υπήρξε διθυραμβική. Το να κάνετε επισκόπηση της κίνησης ελληνικών βιβλίων στην Γερμανία και να μην το αναφέρετε καθόλου, είναι πραγματικά περίεργο.

Συμπληρωματικά πληροφορώ πως το βιβλίο κυκλοφορεί σε 7 γλώσσες (Γαλλικά, Γερμανικά, Αγγλικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Βουλγαρικά, Κινέζικα), ανακηρύχθηκε «βιβλίο της χρονιάς 2012» από το Foreign Affairs, το περιοδικό Arcadia (Κολομβία) και την εφημερίδα La Prensa (Χιλή).  Ενδιαφέρον είναι πως η ξένη κριτική το βλέπει σαν «ερωτική εξομολόγηση στην Ελλάδα» (Süddeutsche Zeitung) ένα «πατριωτικό βιβλίο» (Die Welt) που προσπαθεί να φωτίσει το ελληνικό πρόβλημα.

Φιλικά, κλπ.

Ξέχασα να προσθέσω ότι μόλις υπέγραψα συμβόλαιο με τον ίδιο εκδότη ο οποίος θα κυκλοφορήσει σύντομα μία σειρά από κείμενά μου με τον τίτλο: «Για όλα φταίνε οι Γερμανοί». Αυτό θα ήταν είδηση, αν δημοσιεύονταν ειδήσεις περί εμού.

Αλλά εδώ παντελώς αποσιωπούν τα βιβλία μου στο εσωτερικό – δεν θα το έκαναν για το εξωτερικό, που είναι και πιο μακριά;


Υ. Γ. 1. Ο κ. Μπακουνάκης απάντησε πως το κείμενο ήταν του κ. Μοσκόβου και θα προωθούσε το μήνυμά μου σε εκείνον.

Υ. Γ. 2 (13.10.) Ουδεμία απάντηση. Ούτε από Μπακουνάκη, ούτε από Μοσκόβου, ούτε από το ΒΗΜΑ.

Γαλήνη

 

Ενα γαλήνιο Σαββατοκύριακο. Πρωί..

...απόγευμα...

 

...βράδυ. Τρεις φωτογραφίες ηρεμίας.