Το αντί-γκάλοπ

Μια και μεθαύριο λήγει η δυνατότητα δημοσιοποίησης δημοσκοπήσεων – λέω να επωφεληθώ από την ευκαιρία για να κάνω ένα γκάλοπ στους αναγνώστες του blog.

Το ερώτημα είναι ένα και μόνο:

Ποιο από τα υπάρχοντα κόμματα ΔΕΝ θα ψηφίζατε με κανένα τρόπο – και γιατί;

Ρωτώ το αντίθετο από αυτό που ρωτάνε οι δημοσκόποι. Αυτοί θέλουν να μάθουν τι θα ψηφίζατε – εγώ τι ΔΕΝ θα ψηφίζατε. Με τον τρόπο αυτό δεν αποκαλύπτετε τις πολιτικές σας συμπάθειες, αλλά μόνο τις αντιπάθειες (μάλλον ΜΙΑ αντιπάθεια). Η διασφάλιση της μυστικότητας της ψηφοφορίας είναι δεδομένη – μια και έχετε (σχεδόν όλοι) ψευδώνυμα. Επιπλέον λέγοντας τι δεν θα ψηφίσετε, δεν φανερώνετε το που θα πάει τελικά η ψήφος σας… Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις.

Για να ξεκινήσω από μένα. Επαναλαμβάνω κάτι που οι τακτικοί αναγνώστες του blog ήδη γνωρίζουν: αποκλείεται να ψηφίσω Καραμανλή. Ο λόγος: η τραγικά λαϊκίστικη πράξη του να πάει να υπογράψει για τις ταυτότητες. Μια πράξη που υποστήριζε κάτι παράνομο (είχε ήδη αποφανθεί το Συμβούλιο Επικρατείας και μετά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) και που παραβίαζε την έννοια της λαϊκής κυριαρχίας.

Σαν κερασάκι στην τούρτα προστέθηκε πρόσφατα και η ιστορία με το φυλακτό. Πρωθυπουργός Ευρωπαϊκού κράτους είναι αυτός, ή φύλαρχος της ενδότερης Αφρικής που κυκλοφορεί με φυλακτό και το δωρίζει στο Μάγο της φυλής;

Επειδή λοιπόν κι εγώ δεν είμαι πρωτόγονος Ούγκα-Ούγκα, ήδη, όταν τον είδα να υπογράφει, είπα: «τέλος αυτός για μένα». Ήρθε και το φυλακτό και έδεσε.

(Που να ήξερα τότε τι θα γινόταν κάποτε με το ολοκαύτωμα της Ελλάδας και τις «δεσμεύσεις» του, στην Ζαχάρω…)

Ποιο είναι το δικό σας ΔΕΝ; Και γιατί;

Γιατί δεν θα πάω στο Σύνταγμα

(την Τετάρτη 29 Αυγούστου, συγκέντρωση των bloggers στην Πλατεία Συντάγματος και σε άλλες πλατείες ελληνικών πόλεων σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις πυρκαγιές).



• Γιατί όσοι σκέφτηκαν την «συγκέντρωση των bloggers» πρέπει να ζουν στις αρχές του περασμένου αιώνα… Τότε που ο Λένιν κατέβαζε τις μάζες στις πλατείες και τις ξεσήκωνε. (Αυτά συνεχίζει σήμερα το ΠΑΜΕ). Δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι διαμαρτυρίας και δράσης.

• Γιατί οι bloggers δεν είναι μαζικό κίνημα. Ουσιαστικά δεν υφίστανται σαν ενιαία οντότητα: «οι bloggers». Υπάρχουν ΑΤΟΜΑ. (Κι αυτό είναι το μεγαλείο τους). Άτομα με ισχυρές προσωπικότητες και ξεχωριστά προφίλ. Είναι οι αναρχικοί του Διαδικτύου. Δεν πορεύονται με ντουντούκες, πανό και σύνταξη ανά τριάδες. Ό,τι μαζική εκδήλωση κι αν προγραμματίσουν, θα προσκρούσει σε αυτό το γεγονός και θα αποτύχει.

• Η δράση των bloggers είναι τα blogs τους. Με αυτά μπορούν να επηρεάσουν (και επηρεάζουν) πολύ περισσότερο κόσμο από ότι με μία διαδήλωση. Ήδη blogs σε όλη τη γη ασχολούνται με το θέμα.

• Διάβασα σε ομαδικό email: «αν μαζευτούμε αρκετοί, θα μας γράψουν οι εφημερίδες και θα μας πάρει και η τηλεόραση». Σκεφθείτε: οι άνθρωποι που κυριαρχούν στο Διαδίκτυο, το πιο ουσιαστικό μέσο επικοινωνίας, να ζητιανεύουν δημοσιότητα από τα κανάλια…

• Αν αρχίσουμε τις διαδηλώσεις, τις εκδηλώσεις και τα πάρτι – κινδυνεύουμε να χάσουμε την ελευθερία της ανωνυμίας μας και (πιθανόν) να γίνουμε γραφικοί.

• Έχουμε στα χέρια μας τα ισχυρότερα όπλα – ας μην τα εγκαταλείπουμε για σφεντόνες… Με αυτά τα όπλα ήδη αλλού παραιτήθηκαν υπουργοί, έκλεισαν πολυεθνικές, κερδήθηκαν εκλογές. Χωρίς ούτε μία διαδήλωση.

• Μία «διαδήλωση bloggers» είναι αντίφασις εν εαυτή.

Επανίδρυση ή κατάρρευση;

Οι τελευταίες πέντε μέρες μου θύμισαν έντονα μία άλλη σημαντική στιγμή του Ελληνικού Kράτους: Την Γενική Επιστράτευση του 1974.

Μόνο που εκείνη ήταν τραγέλαφος, ενώ η τωρινή, σκέτη τραγωδία.

Και στις δύο περιπτώσεις το κράτος αντιμετώπισε μία κρίση και μία απειλή (δεν ξέρω αν ήταν «ασύμμετρη»). Και στις δύο περιπτώσεις το κράτος έδειξε πως κάτω από την πρόσοψη, τις επιγραφές, τα αξιώματα, τις ιεραρχίες, κρυβόταν το απόλυτο κενό.

Όπως το 74 οι μισοί επίστρατοι έψαχναν τις μονάδες τους, κι όσοι τις βρήκαν διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχαν όπλα, πολεμοφόδια, επιτελικά σχέδια, αλλά ούτε καν επιμελητεία, ούτε φαγητό – έτσι και φέτος η αντιμετώπιση της τραγωδίας έμοιαζε με φάρσα. Κανένας συντονισμός, κανένα σχέδιο, μεμονωμένες ενέργειες, ηρωικές ή ηλίθιες, αποτελεσματικές ή καταστρεπτικές… Οι εξήντα τόσοι νεκροί κυρίως αυτό αποδεικνύουν – την έλλειψη σχεδιασμού, καθοδήγησης και συνεννόησης. Οι περισσότεροι χάθηκαν τζάμπα.

Και φυσικά το πιο σημαντικό: καμία ενέργεια πρόληψης (ούτε από τις φετινές πυρκαγιές δεν μάθαμε). Να μαζέψουμε έστω και την τελευταία στιγμή τα ξερόχορτα και τα φρύγανα, να επανδρώσουμε τα παρατηρητήρια, να γεμίσουμε τις δεξαμενές, να ξεσκονίσουμε τα σχέδια διαφυγής. Αντιθέτως η κυβέρνηση, ελαφρόμυαλα, προκηρύσσει εκλογές μέσα στο κατακαλόκαιρο - που σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη διάλυση.

Για το μέγεθος του αλαλούμ, ένα μόνο παράδειγμα αρκεί: Ο πρωθυπουργός, ενώπιον μαρτύρων, δεσμεύεται ότι θα προστατευθεί ο Καϊάφας. Tην άλλη μέρα ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης διαβεβαιώνει πως ήδη υπάρχουν πυροσβεστικά αεροσκάφη στον Καϊάφα – ενώ η ωραιότερη ακτή της Δυτικής Πελοποννήσου καίγεται ανενόχλητη από ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Θα μου πείτε: μα ποτέ δεν βρεθήκαμε μπροστά σε τέτοιες ακραίες συνθήκες! Και θα απαντήσω ότι εκεί φαίνεται αν έχεις κράτος ή όχι. Το να πατάει σφραγίδες και να εκδίδει ταυτότητες (κι εκεί χάλια τα πάει!) είναι εύκολο.

Εμένα δεν με ενδιαφέρει αν υπήρξε καταχθόνιο σχέδιο εναντίον μας (που δεν θα το πιστέψω αν δεν βρεθούν πειστικότερες αποδείξεις από την 77χρονη γιαγιά, που μαγείρευε στο ύπαιθρο). Με ενδιαφέρει πως αντιδράσαμε εμείς!

Η διαδικασία διάλυσης του κράτους (αν ποτέ υπήρξε σωστό κράτος) δεν είναι έργο της Νέας Δημοκρατίας. Εκτείνεται σε βάθος χρόνου. Χρειάστηκε πολλοί να ροκανίσουν τα θεμέλια και να κόψουν τους συνδετικούς ιστούς. Να υπονομεύσουν την αξιοκρατία, να καταλύσουν την παραγωγικότητα, να θεσμοποιήσουν την φαυλότητα. Και φυσικά στην έννοια του κράτους συμπεριλαμβάνω και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης – το αποκορύφωμα της αναποτελεσματικότητας, της πελατειακής σχέσης και της διαπλοκής.

Δεν φταίει λοιπόν μόνο η Ν.Δ. Αλλά η ειρωνεία είναι πως αυτή η παράταξη επαγγέλθηκε την «επανίδρυση του κράτους». Και το αποτελείωσε.

Καημένη Ελλάδα!

Η πιο ωραία ακτή της Ελλάδας - η υπέροχη Δυτική Πελοπόννησος - έγινε σκηνή καταστροφής και θανάτου. Δύο φωτογραφίες από τον υπέροχο Καϊάφα... μνημόσυνο.

Δεν έχει νόημα η συζήτηση, ως τώρα 19 νεκροί, πολλοί εγκλωβισμένοι, τα μεγάλα πεύκα λαμπαδιάζουν...

Χρόνια τώρα κάναμε κι εμείς ότι μπορούσαμε για να φτάσουμε στο ολοκαύτωμα. Γεμίσαμε την Ελλάδα χωματερές, σκουπίδια, η ΔΕΗ δεν συντηρεί ούτε καθαρίζει τα δίκτυα, άνθρωποι ελαφρόμυαλοι καίγανε ξερά χόρτα, μία γυναίκα μαγείρευε, λένε, στο χωράφι... Πρόληψη καμιά, συντονισμός ανύπαρκτος, χάος παντού... Καημένη Ελλάδα!

Οι σταθεροί

Νέες αφίξεις στα Κιούρκα. Ολόλευκες. (Αυτό που βλέπετε είναι μουτζούρα).

Στην τελευταία σελίδα της σημερινής Καθημερινής, η Μαριλία Παπαθανασίου σχολιάζει την ζωοφιλία των Ιταλών. Αναφέρει ότι στην Ιταλία ζούνε περισσότερα κατοικίδια από μικρά παιδιά και ότι ξοδεύονται γι αυτά δισεκατομμύρια ευρώ. Καταλήγει με μία φράση που μου θύμισε έναν πρόγονο των Ιταλών: "Λατρεία των κατοικιδίων ή απώλεια της αίσθησης του μέτρου; Όπως κι αν είναι, ένα δείγμα δύσκολων καιρών και μιάς κοινωνίας με ελλείψεις".

Γράφει ο Πλούταρχος:

Όταν ο Ιούλιος Καίσαρ είδε κάποτε στη Ρώμη, μερικούς ξένους να κρατάνε αγκαλιά σκυλάκια και μαϊμουδάκια δείχνοντας πως τα αγαπάνε (εν κόλποις περιφέροντας και αγαπώντας) ρώτησε: στη χώρα τους οι γυναίκες δεν κάνουν παιδιά; Κι έτσι (συνεχίζει ο Πλούταρχος) έδωσε ένα καλό μάθημα σαν ηγέτης, σε κείνους οι οποίοι σπαταλούν σε ζώα, την τρυφερότητα και την αγάπη που υπάρχουν μέσα μας από τη φύση προοριζόμενες για τους ανθρώπους.

"Εις θηρία καταναλίσκοντας ανθρώποις οφειλόμενον". Να ήδη, σαφέστατα διατυπωμένη, η κυριότερη αντίρρηση στην ζωοφιλία. Ξοδεύουν στα ζώα, αυτό που χρωστάνε στους ανθρώπους.

Σχολιάζοντας αυτό το θέμα έγραψα κάποτε ένα δοκίμιο Υποκατάστατο ή Αναντικατάστατο;.

Για μένα όσοι γράφουν και λένε τέτοια πράγματα, δεν έχουν καταλάβει τίποτα από την σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και στα ζώα συντροφιάς.

Έγραφα στο δεύτερο μέρος του δοκίμιου:

Το ζώο στη ζωή μας δεν είναι υποκατάστατο. Η σχέση μαζύ του είναι μια πρότυπη, αυθεντική, πρωταρχική σχέση, υπαγορευμένη από την ίδια την φύση.

Θα προχωρήσω όμως πάρα πέρα. Όχι μόνο το ζώο δεν είναι υποκατάστατο - αλλά για τον άνθρωπο είναι αναντικατάστατο. Η σύνδεση με αυτό προσφέρει κάτι που δεν μπορεί να το αντλήσουμε από αλλού. Ούτε από την σχέση με άλλον άνθρωπο.

Για τον Μίλαν Κούντερα, στον οποίο χρωστάμε μια από τις βαθύτερες αναλύσεις της ζωοφιλίας (στο μυθιστόρημά του "Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι") η αγάπη ανάμεσα στο ζώο και τον άνθρωπο είναι ανώτερη από την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων.

"... η αγάπη του άντρα και της γυναίκας", γράφει "είναι εξαρχής ενός είδους κατώτερου απ' αυτό που μπορεί να είναι () η αγάπη ανάμεσα στον άνθρωπο και στον σκύλο, αυτή η παραδοξότητα της ιστορίας που ίσως ο Πλάστης να μην την είχε προβλέψει."

Και ο Κούντερα αναλύει τα χαρακτηριστικά αυτής της αγάπης. Άδολη, εκούσια, καθαρή, ελεύθερη. Ειδυλλιακή. Η λέξη ειδύλλιο αναφέρεται στον Παράδεισο.

Γιατί το ζώο είναι αναντικατάστατο;

Αρκετά χρόνια πριν από τον Κούντερα είχα γράψει στο "Βιβλίο των Γάτων":

Τα ζώα είναι αυτά που είναι:
Καθαρή φύση. Τίμια κοιτάνε,
κατάματα. Ο άνθρωπος, έξω από την φύση αναζητά.
Το ζώο είναι. Ο άνθρωπος γίνεται. Αν μπορεί.

Το ζώο είναι αναντικατάστατο διότι παρέχει στον άνθρωπο την επαφή με το καθαρό 'Ον. Μπορείτε να το ονομάσετε φύση ή παράδεισο.

Το ζώο ΕΙΝΑΙ. Απόλυτα, αυθόρμητα, τέλεια. Μια ύπαρξη πλήρης. Ο άνθρωπος, από τότε που γεύτηκε το δέντρο της Γνώσης, δεν είναι πλήρης. Διότι ξέρει πως θα πεθάνει.

Η γνώση του θανάτου και της φθοράς, υπονομεύει το ανθρώπινο ον. Το κάνει αβέβαιο, παροδικό, αμφίβολο.

Δίπλα στον άνθρωπο, το κάθε ζώο είναι ένας βράχος σιγουριάς και τελειότητας.

Ο άνθρωπος, με τη γνώση, αλλοτριώθηκε. Αποξενώθηκε. Δεν βρίσκεται μέσα στη φύση - είναι απέναντι. Δεν κάνει ένα με το παν - είναι άλλος, ξένος.

Το ζώο ανήκει στο παν. Είναι η γέφυρα που μας συνδέει με την ζωή πριν απο τη γνώση. Ίσως και με τη ζωή μετά τη γνώση...

Οι ταπεινοί σκύλοι, οι αθόρυβες γάτες, είναι πρεσβευτές του όντος κοντά μας. Είναι αγγελιαφόροι της άλλης όχθης.

Αν ρωτήσετε τους περισσότερους ζωόφιλους, τι τους ελκύει στα ζώα, θα σας μιλήσουν για την σταθερότητα, την εμπιστοσύνη. Το ζώο, θα σας πουν, δεν σε προδίδει ποτέ.

Γιατί δεν προδίδει ούτε τον εαυτό του. Είναι αυτό που είναι. Ξέρει αυτά που ξέρει, απόλυτα. Δεν ταλαντεύεται. Δεν παλινδρομεί. Δεν αμφιβάλλει ούτε αμφισβητεί. Δεν έχει άγχος θανάτου ούτε ζωής.

Και η αγάπη του είναι σταθερή και διαυγής. Δεν έχει προϋποθέσεις, ούτε διαθέσεις, ούτε διακυμάνσεις.

Το ζώο είναι και η σταθερότητα μέσα στο χρόνο - η υπέρβαση της ιστορίας. Πορεύεται δίπλα μας μέσα στην ιστορία αλλά δεν της ανήκει. Ανήκει στη φύση. Η φύση είναι ανιστορική. Εμείς αλλάζουμε συνέχεια - όμως ένας σκύλος από την Ασσυρία και μια γάτα από την αρχαία Αίγυπτο, είναι ίδιοι με τους σημερινούς.

Το πιο συγκινητικό περιστατικό που έχει ποτέ γραφτεί για συμπεριφορά ζώου, αριθμεί ηλικία τριών χιλιάδων ετών: Ο 'Αργος ο σκύλος του Οδυσσέα περίμενε είκοσι χρόνια να δει τον άνθρωπό του, για να ξεψυχήσει.

Εκεί και ο 'Αργος κείτουνταν τσιμπούρια φορτωμένος
Και τότε, όπως μυρίστηκε κοντά του τον Οδυσσέα
κούνησε λίγο την ουρά, κατέβασε τ' αυτιά του,
όμως δεν είχε δύναμη να τρέξει πια κοντά του

Και ο σκληρός Οδυσσέας, έτοιμος για εκδίκηση, παραλίγο να προδοθεί. Κλαίει για πρώτη φορά (απομόρξατο δάκρυ). Κι ευθύς ως φεύγει, ο 'Αργος πεθαίνει.

'Αργον δ'αυ κατά μοίρα λάβεν μέλανος θανάτοιο
αυτίκ'ιδόντα Οδυσύα εεικοστώ ενιαυτώ.

Μοίρα έχει και ο 'Αργος. Σαν τους ανθρώπους. Τον μαύρο θάνατο. Περίμενε είκοσι χρόνια. Πέστε μου μετά πως ο σκύλος έρχεται μόνο για το κόκαλο, κι η γάτα για το ψάρι.

Αυτή την σταθερότητα, αυτή την πίστη, σπάνια - η ποτέ - δεν την βρίσκεις σε άνθρωπο. Στο ζώο πάντα. Εκεί ισχύουν νόμοι ενός άλλου κόσμου.

Το κοντινό μας ζώο είναι ό,τι μας απόμεινε από τον παράδεισο. Από την κατάσταση της σιγουριάς, της αθωότητας και της απλότητας που κάποτε εγκαταλείψαμε.

Ήδη οι ψυχίατροι έχουν αποδείξει πως ένας τετράποδος σύντροφος είναι το καλύτερο αντίδοτο στο άγχος της ύπαρξης. Ο άλλος άνθρωπος δεν μπορεί να σας δώσει αυτό το αίσθημα του απόλυτα απλού. Ίσως μόνο ένα βρέφος, που κι αυτό στην αρχή, είναι καθαρή φύση.

Ο Κούντερα έγραψε: "κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν μπορεί να κάνει σε ένα άλλο την δωρεά του ειδυλλίου. Μόνο το ζώο μπορεί, επειδή δεν το έδιωξαν από τον Παράδεισο."

Να γιατί το ζώο είναι αναντικατάστατο.

Αποτελεί τον ομφάλιο λώρο που μας συνδέει με την αθώα και άδολη ύπαρξη, με τον αρχέγονο εαυτό μας, τις ρίζες μας.

Κι όσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από τη φύση, τόσο πιο πολύ θα μας χρειάζονται τα ζώα. Για να εξισορροπούν την αμφιβολία. Να μας βοηθάνε να ξεχνούμε την αλλοτρίωση. Να αποκαθιστούν μέσα μας την αρμονία και την ενότητα.

Νεκρώσιμες Υποκρισίες

Πήγα στην κηδεία του Γιώργου Κουμάντου.

Συνήθως δεν πηγαίνω σε κηδείες – όλη η διαδικασία με εκνευρίζει. Αλλά εδώ δεν μπορούσα να μην πάω.

Έφυγα λέγοντας ότι δεν θα ξαναπατήσω – παρά μόνο στην δική μου.

Ήταν μία συσσώρευση υποκρισίας. Γύρω από την αξιοπρεπή και ευγενέστατη χήρα του, είχαν μαζευτεί οι φίλοι αλλά και δεκάδες «επώνυμοι» - πολιτικοί, καθηγητές, δημοσιογράφοι, μαϊντανοί – που ήταν σαφές ότι ήρθαν για να λάμψουν δια της παρουσίας τους. (Είναι και προεκλογική περίοδος). Μερικούς από αυτούς ο αποθανών τους απεχθανόταν τόσο πολύ, που δεν τους έλεγε καλημέρα. Θυμάμαι όταν κάποτε συναντήσαμε έναν σημερινό μεγαλοϋπουργό, απέστρεψε το κεφάλι και μουρμούρισε μέσα στα δόντια του: «Μεγάλη λέρα».

Η «μεγάλη λέρα» στεκόταν στην πρώτη σειρά.

Ήταν η πρώτη φορά που ο Γιώργος, ο καταναγκαστικά ακριβής στην ώρα του (πήγαινε πάντα δέκα λεπτά πριν), άργησε σε ραντεβού του. Η κηδεία ήταν ορισμένη για τις 11 αλλά άρχισε στις 11:15. Υποπτεύομαι ότι περίμεναν να έρθει ο Σημίτης. (Ναι, ήταν και αυτός εκεί, με την πρόεδρο της Βουλής και τον τέως πρόεδρο, καμιά δεκαπενταριά νυν και πρώην υπουργούς, κλπ).

Τραγικοί ήταν οι επικήδειοι. Στον τρίτο αγανάκτησα και έφυγα. Μία κυρία που δεν ήξερε ούτε να διαβάσει τα χαρτιά της, μιλούσε ήδη επί ένα τέταρτο λέγοντας κοινοτοπίες. Για τον Κουμάντο! Που ακόμα και στο τηλέφωνο διατύπωνε την άποψή του σε πέντε μεστές λέξεις και το έκλεινε σε δευτερόλεπτα. Ανυπεράσπιστος κείτονταν εκεί και (ευτυχώς) δεν άκουγε.

Αλλά η μεγαλύτερη υποκρισία ήταν η ίδια η νεκρώσιμη ακολουθία. Ο Γιώργος Κουμάντος ήταν διακηρυγμένος (και δημόσια) άθεος. Το ότι μπροστά στο σκήνωμά του έπρεπε να ακούγεται όλη η εκκλησιαστική προπαγάνδα περί μελλούσης ζωής, τόπων χλοερών και κόλπων Αβραάμ, όλη η επαναλαμβανόμενη ενοχοποίηση «ότι ου ζήσεται άνθρωπος και ουχ αμαρτήσει», ήταν αδιανόητο!

Όμως, αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα μίας θεσπισμένης πολιτικής κηδείας, οι δικοί του δεν είχαν επιλογή. (Ακόμα και την καύση νεκρών, για την οποία είχε αγωνιστεί, ένα αόρατο χέρι δεν την αφήνει να εφαρμοστεί. Ενώ ψηφίστηκε και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ, πριν ένα χρόνο!)

Την εκκλησία βέβαια δεν την πονάει να κηδεύει άπιστους. Αν ήταν συνεπής, θα έπρεπε να το αρνείται. Αλλά απολαμβάνει έτσι ένα τελευταίο θρίαμβο μπροστά στο άψυχο σώμα.

Τι θα γίνει τελικά με όσους δεν πιστεύουν το μύθο της μέλλουσας ζωής, ούτε νιώθουν ρυπαροί και στιγματισμένοι από το προπατορικό και άλλα αμαρτήματα; Δεν θα υπάρξει γι αυτούς ένας αξιοπρεπής τρόπος αποχαιρετισμού;

Εκλογές. Και λοιπόν;

Αφιερωμένο στην μνήμη του Γιώργου Κουμάντου


Θα ξεκινήσω με μία σοφή φράση του Γ. Κ.:

«Χωρίς τυπική δημοκρατία, ούτε ουσιαστική δημοκρατία υπάρχει».

Αυτό για όσους απαξιώνουν τις εκλογές σαν μία τυπική και κενή διαδικασία, που δεν αλλάζει την ουσία των πραγμάτων. Ο Sartre έγραψε: “élections piège a cons” (εκλογές, παγίδα για βλάκες). Αλλά ο σοφός Popper έλεγε πως η δημοκρατία ορίζεται από το γεγονός ότι ο λαός μπορεί να διώξει μία κυβέρνηση και να ορίσει μίαν άλλη.

Έχουν λοιπόν σημασία οι εκλογές – όσο κι αν δεν είναι «το μεγάλο πανηγύρι της δημοκρατίας» (κλασικό κλισέ). Αλλά αυτές εδώ οι εκλογές, τι σημασία έχουν; Τι μπορούν να αλλάξουν;

Κατ’ αρχήν μπορούν να αλλάξουν κυβερνητική παράταξη. Χλωμό το βλέπω, οι πιθανότητες (και τα στοιχήματα) είναι, προς το παρόν, συντριπτικά υπέρ της ΝΔ.

Δεύτερον μπορούν να αλλάξουν την σύνθεση της Βουλής που, πιθανότατα, θα γίνει πεντακομματική.

Τρίτον θα μπορούσαν να αλλάξουν την συμπεριφορά της ίδιας της κυβέρνησης που, απαλλαγμένη από το φάσμα της επανεκλογής της, μπορεί να αψηφήσει λίγο το πολιτικό κόστος και να προχωρήσει σε μερικές πραγματικές μεταρρυθμίσεις.

Κι αυτό το βλέπω χλωμό. Ο άνθρωπος που υπέγραψε για τις ταυτότητες (είναι και ο λόγος που δεν θα τον ψηφίσω ποτέ) δεν φαίνεται να αντέχει στην σύγκρουση με ισχυρές αντιδραστικές δυνάμεις. Απολαμβάνει την εξουσία του σαν καλό γεύμα και προφυλάσσει την βολή του. Ούτε με τις συντεχνίες θα τα βάλει, ούτε με κατεστημένα συμφέροντα. Είπε την μεγάλη κουβέντα για τους «νταβατζήδες» και μετά βρέθηκε η παράταξή του μπλεγμένη σε δεκάδες σκάνδαλα.

Και ο αντίπαλος; Έχω γράψει συχνά για την απογοήτευσή μου. Μετά τα ανοίγματα του Γ. Π. προς ικανούς και φιλελεύθερους, είχα βγει και τον είχα υποστηρίξει δημόσια. Αλλά τελικά τον κατάπιε ο βάλτος του παλαιοκομματισμού. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο πιο οπισθοδρομικός φαίνεται ο λόγος του και τόσο πιο ανύπαρκτος ο ίδιος. Κι εκεί καμία συγκρουσιακή διάθεση – να τα έχουμε καλά με όλους, και το βαθύ κόμμα και τα συνδικάτα – ακόμα και την εκκλησία… Η επιστροφή του Λαλιώτη ήταν η οριστική επιβεβαίωση της άτακτη υποχώρησης.

Από την Αριστερά δεν περιμένω απολύτως τίποτα – ο ΣΥΝ βουλιάζει στο χάος του και το ΚΚΕ παραμένει εντοιχισμένο στο μπετόν του.

Αλήθεια, εκείνη η φιλόδοξη «Φιλελεύθερη Συμμαχία», τι απόγινε;