Η Επανάσταση που δεν κάναμε

Η πρωτεύουσα Tallinn, σαν παραμύθι

Πριν από τέσσερα χρόνια άρχισα να γράφω ένα βιβλίο κατά παραγγελία του εκδότη μου (πρώτη φορά!). Θα ενσωματωνόταν σε μία σειρά  με τον γενικό τίτλο «Μιλώντας με…». Το δικό μου: «Μιλώντας με ένα αγανακτισμένο νέο για τις επαναστάσεις».

Θα περίμενε κανείς δυναμικές ρήξεις και εξεγέρσεις. Όμως η θέση του βιβλίου ήταν πολύ ειρηνική. Θεωρούσε ότι η Ελλάδα χρειαζόταν μία μόνο επανάσταση: την τεχνολογική. Χωρίς συγκρούσεις και μολότοφ, θα κατόρθωνε να βγει από την κρίση.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε, πούλησε αρκετά – αλλά, ως συνήθως, δεν γράφτηκε λέξη γι αυτό.

Τις τελευταίες μέρες έμαθα ότι (χωρίς βέβαια να έχει διαβάσει το βιβλίο μου) μια άλλη χώρα είχε υλοποιήσει τις ιδέες μου. Με αποτέλεσμα σε δέκα χρόνια να διπλασιάσει το εθνικό της εισόδημα και να την φθονούν ακόμα και οι ΗΠΑ.

Η χώρα αυτή είναι η Εσθονία. Από πάμπτωχος δορυφόρος της ΕΣΣΔ έγινε παγκόσμιος πρωτοπόρος στην πληροφορική. Προχθές διάβασα στην «Καθημερινή της Κυριακής» ένα άρθρο του γνωστού σύμβουλου επιχειρήσεων Ανδρέα Δρυμιώτη και σας μεταφέρω μερικά αποσπάσματα:

«Δεν μπορείς να δωροδοκήσεις έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή». Η «ατάκα» αυτή είναι η αγαπημένη φράση του απερχόμενου Προέδρου της Εσθονίας, Toomas Hendrik Ilves, ο οποίος συμπληρώνει δέκα χρόνια (2 θητείες) στην Προεδρία της χώρας. Με αυτό το αξίωμα, έχουν ουσιαστικά καταργήσει την προσωπική επαφή του πολίτη με τους δημοσίους υπαλλήλους και κατά συνέπεια τη δυνατότητα «συναλλαγής». Κατά τη διάρκεια της 10-ετούς θητείας του, υπήρξε ραγδαία εξάπλωση όλων των ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τους πολίτες. Έτσι, η Εσθονία πέτυχε τη σχεδόν απόλυτη ψηφιακή εξυπηρέτηση του πολίτη. Μόνο σε τρεις περιπτώσεις απαιτείται η φυσική παρουσία: Για να παντρευτείς, για να πάρεις διαζύγιο και στην αγοραπωλησία ακίνητης περιουσίας. Όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητες γίνονται από το σπίτι ή τη δουλειά μέσω internet.

Θα σας δώσω μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία για να δείτε πώς μια μικρή χώρα (μόλις 1,3 εκατ. κατοίκους), χωρίς φυσικούς πόρους, έγινε ΤΟ υπόδειγμα στην ψηφιακή εποχή. Στον χώρο ΤΠΕ (Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνιών) δραστηριοποιούνται 3.193 εταιρείες οι οποίες απασχολούν 48.970 υπαλλήλους, δηλαδή το 9,3% της απασχόλησης. Ο συνολικός τζίρος των εταιρειών είναι 3,689 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 6,8% του ΑΕΠ και στο 14,2% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπηρεσίες και τα προϊόντα τους στον χώρο των ΤΠΕ εξάγονται σε 123 χώρες! Αυτές όλες οι εταιρείες είναι η κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Το κράτος σχεδιάζει και ο ιδιωτικός τομέας υλοποιεί (outsourcing the development). Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ιδιωτικός τομέας λειτουργεί και τις εφαρμογές (outsourcing the operations).

Το skype γεννήθηκε στην Εσθονία

Μια νέα υπηρεσία παρέχεται σε ξένους υπηκόους που έχουν δραστηριότητα στην Εσθονία. Η υπηρεσία ονομάζεται e-Residency και ουσιαστικά επιτρέπει σε ξένους υπηκόους να κάνουν τις περισσότερες δουλειές τους από τον τόπο διαμονής τους χωρίς να χρειάζεται να ταξιδεύουν στην Εσθονία. Είναι αξιοσημείωτο ότι μέσα στο 2015 έχουν αποκτήσει την ιδιότητα του e-Resident περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και 150 Ελληνες. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης στο ίδιο διάστημα γεννήθηκαν 14.000 παιδιά και πέθαναν 17.000 άνθρωποι. Ομως, ο στόχος του προγράμματος αυτού είναι να φτάσουν τα 10 εκατομμύρια μέχρι το 2025! Προσέξετε τη σημασία του e-Residency. Ουσιαστικά όταν και αν επιτύχουν τον στόχο τους, θα έχουν αυξήσει τον πληθυσμό της χώρας τους κατά 870%, έστω και αν όλοι αυτοί δεν θα κατοικούν στην Εσθονία!

Η καθολική χρήση της ψηφιακής υπογραφής έχει εξοικονομήσει στο κράτος το 2% του ΑΕΠ! Δηλαδή, έναν ΕΝΦΙΑ και κάτι ρέστα!

Δύο παραδείγματα από την καθημερινότητά μας, για να δείτε πώς λειτουργεί η ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

Δίπλωμα Οδήγησης. Το δίπλωμα οδήγησης εκδίδεται από το κράτος. Κατά συνέπεια το κράτος γνωρίζει πότε λήγει ένα δίπλωμα. Τρεις μήνες πριν από τη λήξη του διπλώματος, ο Εσθονός ειδοποιείται μέσω e-mail (όλοι οι Εσθονοί που έχουν ταυτότητα έχουν και ένα e-mail με τον μοναδικό αριθμό της ταυτότητάς τους· η ταυτότητα είναι υποχρεωτική για όσους συμπληρώνουν το 15ο έτος και προαιρετική για τους λοιπούς), ότι το δίπλωμά του λήγει την τάδε ημερομηνία και αν θέλει να ανανεωθεί πρέπει να κάνει τις συνηθισμένες ενέργειες, μεταξύ των οποίων και η βεβαίωση από γιατρό. Πάει στον γιατρό, τον εξετάζει και ο γιατρός ενημερώνει ηλεκτρονικά την υπηρεσία για τη δυνατότητα του πολίτη να οδηγεί. Δεν τυπώνεται κανένα χαρτί. Οταν λοιπόν ολοκληρωθούν οι διατυπώσεις, όλες ηλεκτρονικά, ακόμα και η πληρωμή του αντιτίμου, τότε εκδίδεται το δίπλωμα και αποστέλλεται στον πολίτη στο σπίτι του. Δεν τυπώθηκε κανένα χαρτί και ο πολίτης δεν πήγε σε καμία κρατική υπηρεσία.

Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση. Ο πολίτης επισκέπτεται τον γιατρό.

Η άλλη πλευρά: Ο Άρβο Περτ, πιο επιτυχημένος
συνθέτης κλασικής μουσικής των χρόνων μας

Μετά την εξέταση και εφ’ όσον απαιτείται συνταγή, ο γιατρός με μοναδικό στοιχείο την ηλεκτρονική ταυτότητα του ασθενούς, συντάσσει στον υπολογιστή τη συνταγή, χωρίς να τυπωθεί κανένα χαρτί. Ο ασθενής μπορεί να πάει σε οποιοδήποτε φαρμακείο της Εσθονίας και με την ταυτότητά του θα πάρει τα φάρμακά του χωρίς να τυπωθεί και πάλι κανένα χαρτί. Συγκρίνετέ το με τη δική μας «ηλεκτρονική συνταγογράφηση» και βγάλτε τα συμπεράσματά σας.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι ένας ηγέτης μιας δυτικής χώρας δήλωσε: «I should have called the Estonians when we were setting our health care website». Τα λόγια αυτά αποκτούν μεγαλύτερη βαρύτητα όταν προέρχονται από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Barak Obama! Το δυστύχημα με την Ελλάδα είναι ότι είχαμε διμερή συμφωνία (για τέσσερα χρόνια) για να μας βοηθήσουν στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, αλλά εμείς, σαν ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, την απεμπολήσαμε, όπως έχουμε κάνει και για πολλά άλλα. Είμαστε λοιπόν άξιοι της μοίρας μας.

Ξέρετε ποιο είναι το πρακτικό αποτέλεσμα αυτής της μοναδικής ηλεκτρονικής διακυβέρνησης; Η φορολογία είναι ένα flat rate 20%, ανεξάρτητα από το ύψος των εισοδημάτων! Είναι τόσο μεγάλη η άγνοιά μας, ώστε ένας Έλληνας πολιτικός αποφάνθηκε, τον Μάρτιο του 2013, στην τηλεόραση ότι: «Ευτυχώς, δεν έχουμε γίνει ακόμα Εσθονία. Η Εσθονία είναι πολύ πιο πίσω από εμάς»! Δεν ήξερε; Τουλάχιστον ας ρώταγε.

Και με πιάνει μία αγανάκτηση: γιατί, γιατί, γιατί να είμαστε τόσο απελπιστικά στείροι;