Όταν χτυπάει ο κεραυνός

Ο μεγάλος άγγλος συγγραφέας Τζων Φάουλς, εραστής της παλαιάς και της νέας Ελλάδας, είχε κάποτε γράψει πως η ζωή του ανθρώπου ορίζεται από τρεις παράγοντες. Τους είχε ονομάσει στα αγγλικά με ελληνικά ονόματα: sideros, keravnos, elefteria.

O «σίδηρος» είναι η αναγκαιότητα στη οποία υπαγόμαστε. Ο χρόνος, η φθορά, τα όρια του κορμιού και του πνεύματος, ο θάνατος. Όταν επαναστατούμε ενάντια στην σιδερένια νομοτέλεια, τότε κινούμαστε προς την «ελευθερία». Προσπαθούμε να ξεπεράσουμε τα όριά μας. Γράφει: «για μας τους ανθρώπους, ο σίδηρος είναι στην σκιά – η ελευθερία στο φως».

Και ο «κεραυνός»; Είναι το τυχαίο, το απρόβλεπτο, αυτό που ξεπερνάει τους νόμους της αναγκαιότητας αλλά και των πιθανοτήτων. Αυτό που εμφανίζεται στο κέρδος του τζακ ποτ, ή στο τροχαίο ατύχημα, στον σεισμό, ή τον αιφνίδιο θάνατο. Μπορούμε πολλά να προβλέψουμε με βάση τη γνώση και την πείρα μας – αλλά ξαφνικά κάτι απροσδόκητο ανατρέπει τα πάντα.

Γιατί τα γράφω αυτά; Από αμηχανία. Γιατί προχθές, ακριβώς δίπλα μου, χτύπησε ο κεραυνός και με έχει αφήσει άφωνο. Κάθομαι μπροστά στο πληκτρολόγιο με το κεφάλι εντελώς άδειο. Όποιο θέμα κι αν σκεφθώ να σχολιάσω, μου φαίνεται ανύπαρκτο. 

Ζούμε – και ευτυχώς – σαν να μην υπήρχε ο κεραυνός. Ξυπνάμε το πρωί και καταστρώνουμε τα σχέδιά μας για την μέρα, σαν να ήταν δεδομένο πως όλα θα κυλήσουν ομαλά. Παίρνουμε το καράβι – σαν τους επιβάτες του Τιτανικού – και σχεδιάζουμε τι θα κάνουμε μόλις φτάσουμε. Χωρίς να σκεφτούμε πως είναι ενδεχόμενο να μην φτάσουμε ποτέ.

Κι όταν δίπλα μας χτυπήσει ο κεραυνός, όταν μας αγγίξει η μυρωδιά του καμένου, η αίσθηση του τίποτα – τότε μουδιάζουμε και αδειάζουμε. Τι να γράψω τώρα για την κυβέρνηση, τα διαπλεκόμενα, τις ταυτότητες; Όλη η επικαιρότητα, όλο το Δελτίο των Οκτώ περνάει μπροστά στα μάτια μου σαν παραλήρημα παρανοϊκού.

Ζούμε την ζωή μας πάνω σε μία λεπτή κρούστα πάγου. Κάθε τόσο σπάει και κάποιοι χάνονται. Μακάριοι όσοι πιστεύουν ότι κάτω από τον πάγο είναι ο Παράδεισος. Αλλά ακόμα κι αυτοί βουβαίνονται, όταν χτυπάει ο κεραυνός.

Υ. Γ. Ξέθαψα αυτό το κείμενο του 2000 γιατί προχθές, πολύ στενή φίλη μας, μόλις και επέζησε από απίθανο δύστύχημα. Είναι πολυτραυματίας, υφίσταται αλλεπάληλες επεμβάσεις και θα χρειασθεί μήνες για να συνέλθει - όσο συνέλθει. Στην φωτογραφία βλέπετε τον τόπο του δυστυχήματος. Το ταξί  ντεραπάρησε, έριξε τον στύλο, ανετράπη, καβάλησε το διαχωριστικό ξυλώνοντας τα φυτά και προσγειώθηκε επάνω στη μηχανή. Αμέριμνη, επάνω στη μηχανή, ήταν η φίλη μας...