Ευρώπη - συνέχεια χωρίς τέλος

Τα Προπύλαια του ελληνολάτρη Λουδοβίκου (πατέρα του Όθωνα)

Το προηγούμενο θέμα («Το πείραμα του Όθωνα») αποδείχθηκε το πιο δημοφιλές της νέας περιόδου του μπλογκ. Τράβηξε (μέχρι τώρα) 7,200 αναγνώστες, που άφησαν πολλά σχόλια από τα οποία δημοσιεύθηκαν 147. Που σημαίνει πως μας καίει.

Αλλά μέσα στα πολλά σχόλια, χάθηκε η ουσία. Μπήκαν πολλά παράπλευρα θέματα, απλωθήκαμε και (εγώ τουλάχιστον) ένιωσα την ανάγκη να ξανασκεφθώ το θέμα από την αρχή.

Το θέμα είναι βέβαια η σχέση μας με την υπόλοιπη Ευρώπη και γενικότερα τη Δύση.

Ο αντιδυτικισμός στην Ελλάδα έχει ημερομηνία έναρξης. Τον Ιούλιο του 1054 ο Πάπας της Ρώμης και ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης αναθεμάτισαν ο ένας τον άλλο. Από τότε οι αιρετικοί «Παπιστές», όπως αποκαλούσαν οι δικοί μας τους καθολικούς, εξομοιώθηκαν με τον Σατανά (όπως μπορούμε να διαβάσουμε σε πολλά επίσημα κιτάπια της εποχής).

Εμάς αυτό μπορεί να μας φαίνεται υπερβολικό – αλλά δεν έχουμε ιδέα τι ρόλο έπαιζε η θρησκεία για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Αποκορύφωμά του ήταν η γνωστή φράση: «κρειττότερόν ἐστιν εἰδέναι ἐν μέσῃ τῇ πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων ἢ καλύπτραν λατινικήν». Το να προτιμάς να κατακτήσουν την Πόλη οι Τούρκοι παρά να την «σώσουν» οι Δυτικοί, τα λέει όλα.

Έπαιξαν ρόλο και άλλα. Εκείνη η άθλια Τέταρτη Σταυροφορία του 1204 που αντί να ελευθερώσει την Ιερουσαλήμ κατέλαβε και διαγούμισε την Κωνσταντινούπολη. Μετά είχαμε την Φραγκοκρατία στα νησιά και την Πελοπόννησο…

Πολύ αργότερα ήρθαν μερικές θετικές στιγμές για τη σχέση μας με τη Δύση. Η κοινή γνώμη της μας συμπαραστάθηκε στην επανάσταση (όπου πολλοί φιλέλληνες βοήθησαν, δίνοντας και τη ζωή τους για την Ελλάδα)  και το Ναβαρίνο επισφράγισε την Ελευθερία μας.

Ήρθε όμως η Βαυαροκρατία, για την οποία μιλήσαμε στο προηγούμενο ποστ – και η σχέση έγινε πάλι αρνητική.

Στον εικοστό αιώνα, εκτός από την Ορθόδοξη Εκκλησία, μία άλλη μεγάλη ιδεολογική δύναμη, το ΚΚΕ (και γενικότερα η Αριστερά) καλλιέργησε τον αντιδυτικισμό για πολιτικούς λόγους. Η Δύση ήταν η πατρίδα του ιμπεριαλισμού και  του καπιταλισμού. Οι Αμερικάνοι («φονιάδες των λαών») είχαν στηρίξει την Χούντα. Έτσι μέχρι το 2010 είμασταν ο πιο αντιαμερικανικός λαός στον κόσμο. (Μετά πρώτευσαν οι Γερμανοί…).

Την γνωστή φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «Ανήκομεν είς την Δύσιν» αμφισβητούν σήμερα περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες.

Όμως εδώ υπάρχουν παραλλαγές. Άλλοι δεν θέλουν την ΕΕ. Άλλοι μόνο το Ευρώ. Άλλοι  το ΝΑΤΟ. 

Άλλοι σκέπτονται διάφορες μορφές συνύπαρξης – και άλλοι καμία.

Εντωμεταξύ η Ευρώπη αλλάζει. Το προσφυγικό απειλεί. Το Brexit ήρθε σαν σοκ. Ακούγονται διάφορες φωνές, αρνητικές, διαλυτικές, διαχωριστικές.

Θέλουμε την Ευρώπη; Ποια Ευρώπη; Πόση Ευρώπη – περισσότερη ή λιγότερη; Ας αφήσουμε τα ιστορικά κι ας δούμε το παρόν και το άμεσο μέλλον. Πού ανήκουμε; Πρέπει να ανήκουμε κάπου;

Και το κυριότερο: αυτή η νέα μεταλλασσόμενη Ευρώπη, θα εξακολουθεί να μας θέλει;

Παράκληση: τα σχόλιά σας, όσο γίνεται πιο κοντά σε αυτά τα θέματα.