 |
| Το εμβληματικό δημαρχείο |
Η πρώτη μου άφιξη στο Μόναχο έγινε στις 7 Σεπτεμβρίου 1954.
Ένα Μόναχο φτωχό και βομβαρδισμένο. Η τελευταία ήταν τον Σεπτέμβριο του 2004.
Τότε έγραψα ένα μικρό ποίημα.
Επιστροφή
Περπατάω στην Schelling Strasse.
Επτά του Σεπτέμβρη 2004.
Ακριβώς πενήντα χρόνια μετά.
Τίποτα δεν έχει αλλάξει εδώ γύρω.
Μόνον εγώ.
Εδώ, στην Pension Frank
πέρασα την πρώτη μου νύχτα στο Μόναχο
άγρυπνος από την αγωνία:
άγνωστος τόπος, δύσκολη γλώσσα, φιλόδοξοι
στόχοι
(βουνό μου φαινόταν μες το σκοτάδι η
φιλοσοφία).
Αγωνία και άγχος: τι θα γίνω; Τι θα γίνω;
Τώρα ξέρω την απάντηση.
Έγινα ένας γέρος που νοσταλγεί τα νιάτα του.
Ακόμα και την αγωνία τους.
Έκρυβε τόσες δυνατότητες.
Τώρα εξαντλήθηκαν όλες.
Η επιστροφή
στο Μόναχο είναι πάντα οδυνηρή. Μου δείχνει πόσο έχω αλλάξει – πόσο έχω
γεράσει. Οι αποστάσεις όλο μεγαλώνουν και τα τετράγωνα που κατάπινα κάποτε, μοιάζουν
ατελείωτα. Η γειτονιά όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο μου, σχεδόν δεν υπήρχε στην
δική μου εποχή. Οικόπεδα, αλάνες και χαμόσπιτα έχουν δώσει την θέση τους σε
κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα και πολυτελείς κατοικίες.
 |
| Τα χρώματα της Βαυαρίας, της Γερμανίας και του Μονάχου |
Αλλά η μεγάλη
αντιπαράθεση γίνεται μέσα μου. Τότε ζούσα
κι αν μπορούσα να γράψω την λέξη με ύψος και πάχος αφίσας, θα το έκανα.
Δεν
ζούσα για να πετύχω κάτι – π. χ. να κερδίσω χρήματα, να γράψω βιβλία, να γίνω
κάποιος. Απλώς ζούσα: με όλους τους πόρους ανοιχτούς, με όλες τις κεραίες
τεντωμένες. Άπληστο σφουγγάρι που ρουφούσε ό,τι τύχαινε στο δρόμο του.
Τα έξη
χρόνια στο Μόναχο ισοδυναμούσαν με τουλάχιστον είκοσι – γι αυτό και στην
αυτοβιογραφία μου έχω αφιερώσει το ένα τέταρτο (έναν ολόκληρο τόμο) σε αυτά. Και
λίγο είναι. Από το υλικό που μάζεψα τότε (γνώσεις, εμπειρίες, βιώματα) αντλώ
ακόμα – και είναι τόσο πολύ, που δεν θα προλάβω να το εξαντλήσω.
Τότε ζούσα. Τώρα απλώς επιβιώνω. Γι αυτό και η οδύνη.
 |
| H Theatiner Kirche όπου αναπαύονται ο Όθων και η Αμαλία |
Υ. Γ. Το
μπλογκ θα παραμείνει ανοιχτό και κατά την απουσία μου. Μπορείτε να στέλνετε
σχόλια για οποιοδήποτε ποστ – η moderation θα γίνεται με το κινητό. Μπορεί να αργεί λίγο. Δεν ξέρω αν θα προλάβω να στείλω «ανταποκρίσεις» - πιθανότερο μετά την
επιστροφή. Οι φωτογραφίες είναι από την τελευταία μου επίσκεψη.
Στα παλιά τα λημέρια
ΑπάντησηΔιαγραφήΤους δρόμους τους βαφτίσανε αλλιώς
και τα παλιά τα σπίτια τα γκρεμίσαν.
Κι ο αριθμός του τηλεφώνου σ' ο παλιός
του πρόσθεσαν ψηφία και τον κλείσαν.
Το μαγαζάκι όπου ψώνιζες ψωμί
νοικιάζει τώρα τσόντες και ταινίες.
Και τ' αγριόχορτα λιπαίνουνε μαζί
παλιοί καλοί σου γείτονες και όμορφες κυρίες …
Δεν γυρίζεις ποτέ στα παλιά σου λημέρια …
Παλιοί γνωστοί που ήξερες καλά,
για τις μεγάλες διακοπές έχουν για πάντα φύγει.
Κι από τους κήπους τα καλά λαχανικά
ξερόχορτα γινήκανε να κατουράν οι σκύλοι!
Τα λεωφορεία μ' άλλο χρώμα κι αριθμό
αφετηρία τους αλλάξανε και τέρμα.
Δρόμοι, αεροδρόμια, βαγόνια του μετρό
γεράσανε, πληθύνανε κι όλα σου μοιάζουν ξένα!
Δεν γυρίζεις ποτέ στα παλιά σου λημέρια …
Όλοι οι παλιοί σου δάσκαλοι σ' αγγέλους πια διδάσκουν
και κυνηγούν τα σύννεφα κάποιοι παλιοί σου φίλοι.
Τ' αστέρια πια διατάζουνε να σβήσουν και ν' ανάψουν
καραβανάδες που 'ψηναν ψάρια πολλά στα χείλη.
Δυο τρία δένδρα έμειναν μεσ' στις αυλές μονάχα
ψηλώνοντας ακλόνητα ίσια στους ουρανούς.
Τα σύννεφα αγναντεύοντας νομίζοντας πως τάχα
είναι παλιοί τους σύντροφοι που φύγαν με καπνούς
Πόσο πολύ αλλάξανε όλα μας τα λημέρια;
Πόσο πολύ αλλάξαμε αλίμονο κι εμείς …
Αθήνα, Απρίλιος 2014
Με αφορμή την επιστροφή μου στην Αθήνα μετά από 30 χρόνια στις Βρυξέλλες
(από το http://okipos.blogspot.gr/2014/04/blog-post.html)
Η παλιά μου γειτονιά, η καλλιτεχνο-φοιτητική, το Schwabing δεν έχει αλλάξει πολύ - είναι εν μέρει διατηρητέα, όπως στο Παρίσι το Quartier Latin. Αλλά οι άνθρωποι, μέσα σε 60 χρόνια έχουν όλοι φύγει...
ΔιαγραφήΤοπία είδα στο Schwabing. Τα άγια λείψανα των βασιλέων μας δίπλα στους γυμνόστηθους ουρανοξύστες. Ένας επίπεδος τόπος, που ζει πολλά χρόνια πάνω από τις δυνάμεις του και σήμερα πρέπει να ζήσει με τα λεφτά που έχει. Τουλάχιστον διαθέτει χαμηλά σύννεφα και γαλάζιο ουρανό.
ΔιαγραφήΕίμαι σχεδόν σίγουρη ότι από τη στιγμή που θα πατήσετε το πόδι σας στο Μόναχο θα νιώσετε ότι ζείτε ξανά - και όχι ότι απλώς επιβιώνετε, όπως λέτε. Εύχομαι να σας παρασύρει η χαρά του να βλέπει κανείς την πόλη που αγάπησε και η 'οδύνη' να μετατραπεί σε γλυκιά νοσταλγία. Να περάσετε πολύ καλά, όλοι εδώ θα περιμένουμε τα νέα σας όταν με το καλό επιστρέψετε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓράφετε:
ΑπάντησηΔιαγραφή“Έγινα ένας γέρος που νοσταλγεί τα νιάτα του.
Ακόμα και την αγωνία τους.
Έκρυβε τόσες δυνατότητες.
Τώρα εξαντλήθηκαν όλες.”
Αυτές όμως οι “εξαντλημένες δυνατότητες” δίνουνε νόημα στα γηρατειά μας.
Εκείνος που έγραψε “Μονάχα όσα δίνουμε/ για πάντα είναι δικά μας” δεν το είπε για παρηγοριά αλλά γιατί το εννοούσε. Κι'εγώ έτσι το εννοώ. Κάποτε διάβασα ένα δοκίμιό σας για τα “Αηδόνια” (αλήθεια δεν το βρίσκω στα δημοσιευμένα κείμενά σας – βοηθείστε αν θέλετε) που με βοήθησε -έστω και οριακά - από άπιστος Θωμάς να γίνω όχι ένας πιστός Θωμάς αλλά τουλάχιστον ένας σκεπτόμενος δύσπιστος Θωμάς. Και σας το πιστώνω.
Μπορεί οι δυνατότητές μας να είναι εξαντλημένες, αλλά ήταν κάποτε υπαρκτές. Και δημιουργικές. Δεν είναι εγωισμός να τις σκεπτόμαστε με νοσταλγία.
Ανδρέας Θωμάς
Ευχαριστώ. Το κείμενο για τα αηδόνια (Τίτλος: "Απροσδόκητα") υπάρχει στο βιβλίο "Μικρά Βήματα" αλλά και στο ndimou.gr: ΕΔΩ
ΔιαγραφήΕυχαριστώ για τη βοήθεια.
ΔιαγραφήΣυμφωνώ με αυτό που λέει ότι μπορεί να γλυκάνει κάποιες στιγμές μας. Αλλά όχι μόνο κάποιες σημαδιακές αλλά ακόμη και σημερινές, αφόρητης ρουτίνας και ισοπεδωτικά συνηθισμένες.
Ανδρέας Θωμάς
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘερμές ευχαριστίες. Δύσκολη δουλειά το 77 "Thy glass will show thee..." αλλά αξιοπρεπής η απόδοση.
ΔιαγραφήΥπερβολες!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕνας γερος εξαντλημενος δε θα εγραφε ποτε ετσι.
Κανεις εδω μεσα δε σας πιστευει!
Καλα να περασετε!!!
Συμφωνώ! Μάλλον ψαρεύεις κομπλιμέντα! Γράφεις καλύτερα από ποτέ!
ΔιαγραφήΚοιτάζοντας πίσω, τα χρόνια που πέρασα στο εξωτερικό ήταν και για μένα εξαιρετικά σημαδιακά. Δεν θα πω ‘αντί για δέκα ήταν είκοσι’ – δεν μπορώ να το δω ποσοτικά. Ήταν χρόνια που με έκαναν άλλο άνθρωπο. Ακόμα και πενήντα χρόνια σε ένα μέρος, μπορεί να μη σου αλλάξουν κατεύθυνση. Εμένα άνοιξε το μυαλό μου – και δεν το εννοώ από άποψη σπουδών, αλλά από τη διαφορετική πραγματικότητα που έζησα σε ένα άλλο κράτος. Έγινα άλλος από αυτός που ήμουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤρομάζω, βέβαια, με την σκέψη πως θα πήγαινα πίσω τώρα. Τα οικονομικά μου δεν μου το επιτρέπουν – αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι που δεν πάω. Ίσως ο φόβος του τι θα δω. Πως θα με αντιμετωπίσουν.
Τελευταία φορά που πήγα, ήταν ένα μόλις χρόνο μετά την τελική αναχώρησή μου. Η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική: εκεί δεν είχαν αλλάξει πολλά. Σε μένα, που είχα επιστρέψει στην Ελλάδα, που μόλις είχα κάνει στρατό, που έψαχνα για δουλειά, που κοιτούσα ακόμα την Ελλάδα σαν εξωτικό μέρος, είχε αλλάξει το σύμπαν. Τότε η ζωή στο άλλο κράτος ήταν η ρουτίνα και η συντήρηση και η ζωή στην Ελλάδα ήταν το νέο και το …exciting.
Ανάμεσα στα πράγματα που φοβάμαι, ίσως είναι αυτό το συναίσθημα. Να δω δηλαδή πόσα βήματα έκανε το εκεί κράτος, πόσο άλλαξαν (άνετα, χωρίς άγχος και φοβερή προσπάθεια) οι παλιοί φίλοι – και πόσο πίσω πήγαμε εμείς.
Ίσως και το τι θα ακούσω από αγνώστους, όταν πω ότι είμαι από την Ελλάδα.
Και άλλα πολλά….
Νόστιμον ήμαρ:επιστροφή στη γενέθλια (ή σε όποια άλλη αγαπημένη) γη μετά από χρόνια. Δεν ανταλλάσσεις κουβέντα με κανέναν.Φίλοι εξαφανισμένοι και δρόμοι πεζοδρομημένοι.Εμπορικά κέντρα και άγνωστοι που ασχολούνται με το smartphone.Ο φούρνος της παιδικής σου γειτονιάς επιβιώνει.Δαγκώνεις μία μπουκιά της ζεστής του τυρόπιτας και αυταπατάσαι πως δεν έχουν παρέλθει 35 χρόνια.Κρίμα:μνήμες νιότης και ενηλικίωσης,συντηρούνται τεχνητά με αρτοσκευάσματα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπάρχουν και πλεονεκτήματα στην θεώρηση αυτής της επίσκεψης έναντι της νεανικής: Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ΑπάντησηΔιαγραφήήδη θα το κατάλαβες (το Μόναχο) τι σημαίνει! Διέπραξα ανοσιούργημα... Το ξέρω! Εννοώ ότι το δίλημμα της σοφίας έναντι τού ενθουσιασμού της νιότης, δεν έχει εύκολη απάντηση. Οι περισσότεροι θέλουν να ξαναγίνουν νέοι με τις γνώσεις και την πληρότητα, που απέκτησαν μεγαλώνοντας. Αυτά ξέρουμε πως είναι ασύμβατα. Καλή διαμονή. Περιμένουμε τις ώριμες εντυπώσεις. Τις νεανικές τις ξέρουμε.
«Όταν το παιδί ήταν παιδί
ΑπάντησηΔιαγραφήήταν η ώρα για αυτά τα ερωτήματα:
Γιατί είμαι εγώ, και γιατί δεν είμαι εσύ;
Γιατί είμαι εδώ, και όχι εκεί;
Πότε ξεκίνησε ο χρόνος και πού τελειώνει το διάστημα;
Δεν είναι η ζωή κάτω από τον ήλιο απλώς ένα όνειρο;».
Πέτερ Χάντκε
να περάσετε όμορφα!
μνήμες να ξαναζήσουν...
Σας γράφω ξανά πόσο σας ζηλεύω! Βαυαρία και Μόναχο!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕύχομαι μια υπέροχη βδομάδα και περιμένουμε ανταπόκριση και φωτό!
Χ. Ρ.
Καλά να περάσετε!!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε όλες τις σκέψεις μου μπορώ να νιώσω ό,τι προκύψει. Τι αλλάζει από το 1954 στα 2016. Δεν αλλάζει τίποτα. Ζούσα και ζω. Πολύ αμφιβάλλω αν μπορώ να έχω βεβαιότητα για κάτι αυθεντικότερο και καλύτερο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘυμήθηκα μια σκηνή, όταν το πνεύμα των περασμένων Χριστουγέννων, οδηγεί τον Εμπενέζερ στο σπίτι που πέρασε την παιδική του ηλικία και αυτός συγκινείται και γεμίζει τρυφερότητα, όταν βλέπει τον εαυτό του παιδί. Κάτι λέει... Καημένο παιδάκι... Πάντα μοναχικό... Προσπαθούσε... Δεν θυμάμαι τις λέξεις ακριβώς αλλά το νόημα. Σίγουρα αγαπητέ μας Ν. αν συναντούσες τον εαυτό σου τον προ 50ετίας στο Μόναχο, θα είχες πολλά να του πείς, και να τον ενθαρρύνεις στις δύσκολες στιγμές. Πές του επίσης ότι θα είναι καλά (και θα τον ξαναδείς) μετά 60 χρόνια. Το έχω σκεφτεί και για τον εαυτό μου αυτό. Πόσο θα ήθελα να έμπαινα στην "Μηχανή του Χρόνου" και να πήγαινα στην γειτονιά της παιδικής μου ηλικίας. Θα αγκάλιαζα εκείνο, το μάλλον ανασφαλές παιδάκι με τα κοντά παντελόνια, που δεν ήταν σίγουρο για τίποτα, και θα του έδινα θάρρος. Το ίδιο θα έκανα και στους γονείς μου. Είχαν και αυτοί τον δικό τους αγώνα. Δεν θα με αναγνώριζαν έτσι όπως έχω γίνει, θα τους αγκάλιαζα, θα τους έλεγα δυό λόγια αγάπης, ενθάρρυνσης και κουράγιου -σαν μεγαλύτερος-και μετά θα έφευγα και θα ξαναγύριζα στο παρόν. Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαιρετισμούς από την Ελλάδα! Καλή διαμονή! :)
ΑπάντησηΔιαγραφή"H Theatiner Kirche
ΑπάντησηΔιαγραφήόπου αναπαύονται
ο Όθων και η Αμαλία"
Κυριε Δήμου, έτσι όπως το είδα γραμμένο κάτω απ'τη φωτογραφία, δέν μου φάνηκε τυχαίο, μου θύμισε στίχο ή επίγραμμα ! Το "αναπαύονται" είναι η ψυχή του, η πινελιά απο χρώμα, η σταγόνα απο άρωμα που μετασχηματίζει τυχαίες λέξεις σε ποίημα.
"Αναπαύονται..." - συγκίνηση, σεβασμός, νοσταλγία, σιωπή, θυμίζει Ζωή Καρέλλη.
Έφτασα. Άλλος κόσμος. Προσπαθώ να προσαρμοστώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝίκο προσοχή στους ποδηλατόδρομους όταν περπατάτε. Πατάνε δεν χαρίζουν κάστανα ..οι ποδηλάτες. Λίγο κουδούνισμα από μακρυά και μετα ίσα κατεπάνω σου. Με τσαλαπάτησε πριν δέκα χρόνια μια ηλικιωμένη κάπως κυρία μπραστά στον ναό του Όθωνα και της Αμαλίας(μας;). Εγώ απλώς στεκόμουν αφηρημένος και φωτογράφιζα [ως συνήθως].
ΔιαγραφήΥΓ. "Φτουουυού να παρει η ευχή! Ατυχία! Λίγο ακόμα και θα είχαμε έναν γιατρό λιγότερο" θα σκέφτεται ο "kriomolina"...
Ξενοδοχεία...καρτούλες...ψυγείο με αναψυκτικά...χυμοί...πισίνες ξενοδοχείων...βροχή...δέντρα στο παράθυρο...ωραία τα βόρεια μέρη.
ΔιαγραφήΑγαπητέ Νώντα, οι θεσσαλικοί ποδηλατόδρομοι είναι απείρως γοητευτικότεροι των γερμανικών.Ξεκινάς αμέριμνος την πορεία σου,ελίσσεσαι ανάμεσα σε βαρήκοους υπερήλικες και αμέριμνους περιπατητές. Κατεβαίνεις στο οδόστρωμα,για να αποφύγεις το φορτηγό που ανεφοδιάζει το συνοικιακό παντοπωλείο ή το σούπερ μάρκετ.Ιδιοκτήτες Ι.Χ. μπλοκάρουν την πορεία σου,προσποιούμενοι πως επισκέπτονται το παρακείμενο φαρμακείο.Μοτοσακό ορμούν πάνω σου,κάνοντας ντελίβερι.Φθάνοντας στον προορισμό σου,νιώθεις δικαιωμένος.Άλλη μία ημέρα που επιβίωσες...
ΔιαγραφήΈφτασα. Άλλος κόσμος. Προσπαθώ να προσαρμοστώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα εχετε ευχαριστη διαμονη με δυνατες εμπειριες! Καλο ταξιδι και περιμενουμε τις εντυπωσεις σας!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπέστρεφε συχνά και παίρνε με,
ΑπάντησηΔιαγραφήαγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με
Καλή διαμονή!
Με ζήλια,
Κάπα
Να περάσετε όμορφα. Είμαι διδακτορική φοιτήτρια στο Μόναχο και είμαι ευγνώμων για αυτήν την εμπειρία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤον θεό, Afroditi μου. Το Μόναχο είναι το υπερτερότερο. I love you.
ΔιαγραφήΘεούλη μου... (Και είμαι άθρησκος).
ΑπάντησηΔιαγραφήΜόλις διάβασα ένα άρθρο από ένα όργανο προπαγάνδας τρομοκρατών. Άφωνος από το βάθος του μίσους τους!!!!
Και άφωνος από την απλή παραδοχή τους - πάνε ενάντια σε ό,τι μπορεί να υπερασπιστεί ένας δυτικός και να καθορίσει τον τρόπο ζωής του:
What’s important to understand here is that although some might argue that your foreign policies are the extent of what drives our hatred, this particular reason for hating you is secondary (...) The fact is, even if you were to stop bombing us, imprisoning us, torturing us, vilifying us, and usurping our lands, we would continue to hate you because our primary reason for hating you will not cease to exist until you embrace Islam.
Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το (pdf) περιοδικό λέγεται DABIQ και είναι, υποτίθεται, το μέρος όπου θα γίνει ο τελικός πόλεμος και θα νικήσει, φυσικά, το ισλάμ.
Σόρι, πραγματικά, για το άσχετο. Πιστεύω θα έπρεπε να το διαβάσουν όλοι για να δουν το απίστευτο μέγεθος του φανατικού παραλογισμού και να πάψουν να λένε «ναι αλλά και οι δυτικοί έτσι και αλλιώς…» Δεν είμαι όμως σίγουρος εάν μπορώ να βάλω το link χωρίς να δημιουργηθούν μπελάδες.
Σόρι ξανά για το άσχετο. Καλή διαμονή και χαιρετισμούς στη (πιο δυτική από εμάς) Δύση!
Εμένα μου φαίνεται βουνό ό,τι μου εξηγούν ότι πρέπει και να μην ελέγχω και να μην καταλαβαίνω. Η ακουόμενη και ορατή και αναγνώσιμη φιλοσοφία μοιάζει σε εμένα μία σειρά μαζεμένα τα άσχημα συναισθήματα που ξεγεννούν άλλα άσχημα συναισθήματα. Είναι έξυπνοι τρόποι για τα ζητήματα της ύλης κι αυτοί δεν είναι οι φιλοσοφικοί. Τ = μN οι φιλόσοφοι δεν ξέρουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι αν περπατάς στους ίδιους δρόμους
ΑπάντησηΔιαγραφήεπανάληψη δεν θα μπορούσε να ναι.
Κάθε δευτερόλεπτο που περνά είσαι άλλος.
Θες μεγαλύτερος;
Θες με γκρίζες αντοχές;
Έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν μετρήθηκε
το «ζω» με ομοιότητες.
Κύριε Δήμου, επειδή το προφίλ σας στο Facebook είναι πλήρες, θα μπορούσατε νε επιτρέψετε το Follow, όπου δεν υπάρχει περιορισμός, για να μπορούμε να βλέπουμε αυτά που γράφετε. Γεια χαρά και όλα καλά!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν γράφω στο Facebook - αναγγέλλω μόνο τα νέα άρθρα του blog. Θα ψάξω όμως να ενεργοποιήσω το follow.
Διαγραφή