Όταν βρίσκεται κανείς σε προχωρημένη ηλικία, νιώθει σαν
παραθεριστής που τελειώνουν οι διακοπές του. Δεν ξέρει ακριβώς πόσες μέρες του
μένουν, αλλά γνωρίζει πως είναι λίγες. Αγαπάει τον τόπο που έζησε και λυπάται
που θα τον αφήσει. Όμως, δυστυχώς, πρέπει.
Για το τι θα γίνει μετά την αναχώρησή του, θα μπορούσε και
να μη νοιάζεται. Πώς το έλεγαν οι αρχαίοι; «Εμού θανόντος…». Αλλά πάλι τον έχει
αγαπήσει και πονέσει αυτόν τον χώρο. Και, περιέργως, τον ενδιαφέρει τι θα γίνει
μετά.
Κι εγώ λοιπόν ξέρω ότι μάλλον δεν θα ζήσω το τέλος της
κρίσης – που το εκτιμώ σε δεκαετία και βάλε. Ξέρω επίσης ότι το απώτερο μέλλον
της Ευρώπης δεν θα το μάθω ποτέ. Όμως και τα δύο θέματα με καίνε.
Και πιο πολύ από τη χώρα μου με νοιάζει η Ευρώπη. Διότι αν
χαθεί η Ευρώπη θα βουλιάξει και η Ελλάδα στη δίνη που η Ευρώπη θα αφήσει πίσω
της: κενό πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό, κοινωνικό. Όταν βουλιάξει ένα
τεράστιο πλοίο, παρασύρει και τις βαρκούλες στο βυθό.
Θυμάμαι παιδί, πριν από τον πόλεμο, η γαλλόφωνη νταντά μου
να με τρομάζει με τον φόβο των Boches.
Έτσι ονόμαζαν υβριστικά οι Γάλλοι τους Γερμανούς. Μίσος αστείρευτο χώριζε τους
δύο λαούς, που αιώνες πολεμούσαν για την κατοχή στον Ρήνο και την Ευρώπη.
Και σήμερα μιλάμε για «Γάλλο-Γερμανικό άξονα»! Μόνο όποιος
έχει διαβάσει πολλή ιστορία, ή έχει ζήσει παλιότερες εποχές, μπορεί να
καταλάβει τι επίτευγμα είναι αυτό.
Όλοι αυτοί οι ανεγκέφαλοι που ευαγγελίζονται την διάλυση της
Ευρώπης δεν συνειδητοποιούν ότι αυτό που έγινε τα τελευταία 60 χρόνια είναι το
μεγαλύτερο κατόρθωμα του παγκόσμιου πολιτικού πολιτισμού. Η Γηραιά Ήπειρος που αιώνες
τώρα μαστιζόταν από εθνικιστικό μίσος, θρησκευτικό μίσος, πολέμους, εχθρότητες,
αντιδικίες, σφαγές και κατατρεγμούς – να λειτουργεί τώρα σαν ένα σύνολο.
Μα είναι συγκεντρωτική, γραφειοκρατική, συντηρητική,
ελιτίστικη, καπιταλιστική, νεοφιλελεύθερη – ψάξτε και βρέστε κι ότι άλλο
μπορείτε να της καταλογίσετε. Ένα θα πω: Καλύτερα η χειρότερη Ευρώπη από μια
διαλυμένη Ευρώπη. Αλλαγές γίνονται, μεταρρυθμίσεις εφαρμόζονται, λάθη διορθώνονται.
Αλλά να υπάρχει η κοινή βάση.
Η Μεγάλη Βρετανία έκανε τραγικό λάθος με το Brexit. Είμαι σίγουρος πως θα το πληρώσει
ακριβά. Αλλά – εδώ που τα λέμε – ήταν πάντα λίγο …χώρια. Εμείς οι υπόλοιποι
ήμασταν γι αυτούς «the Continent»
- η Ήπειρος. Για τους Άγγλους ήμασταν ένα πράγμα. Μακάρι έτσι να μείνουμε.
Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσουν ακόμα οι διακοπές μου στον
πλανήτη γη. Είμαι ογδόντα δύο χρόνων. Αλλά ένα πράγμα σας λέω: την Ενωμένη
Ευρώπη και τα μάτια σας! Οι Ολλανδοί μας έδειξαν το δρόμο.
 |
| Πύργος Chambord στον Λίγηρα. Κομμάτι της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς |
