Όταν μιλάνε για «Μεγάλους Έλληνες» αναφέρονται σε πολιτικούς, στρατηλάτες, ποιητές. Εγώ έχω μία πολύ μικρή λίστα με επικεφαλής τον Μιχάλη Δερτούζο – έναν επιστήμονα που άλλαξε την ζωή της ανθρωπότητας.
Στις 5 Νοεμβρίου θα γινόταν 82 χρόνων. Όπως συνήθως βιαζόταν και είχε «κλέψει» ένα χρόνο. Όλη η τάξη μας, του 1935 – αυτός του 36. Έκλεψε όμως και από την διάρκεια. Βιάστηκε να φύγει το 2001.
Ποιος ήταν; Ο Μιχάλης Δερτούζος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 5 Νοεμβρίου του 1936. Προχθές η Google τίμησε παγκόσμια τα γενέθλιά του με Google-Doodle. Ο πατέρας του ήταν ναύαρχος του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και η μητέρα του πιανίστρια κονσέρτων κλασσικής μουσικής. Μετά την αποφοίτησή του από το Κολλέγιο Αθηνών, φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Άρκανσω με υποτροφία Fulbright και συνέχισε τις σπουδές του κάνοντας διδακτορικό στο MIT. Άριστος παντού, το 1968 εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό του διάσημου πανεπιστημίου και το 1974 έγινε διευθυντής του Εργαστηρίου για την επιστήμη των Υπολογιστών (Laboratory for Computer Science).
Υπό την καθοδήγηση του Δερτούζου, το Εργαστήριο του MIT εξελίχθηκε σε ένα δυνατό ερευνητικό κέντρο με εκατοντάδες ερευνητές να υλοποιούν καινοτομίες όπως το ARPANET, την κρυπτογράφηση RSA, τα λογιστικά φύλλα και τον αλγόριθμο που χρησιμοποιείται για την ασφαλή μετάδοση των δεδομένων.
Παράλληλα ο Δερτούζος κατάφερε να κάνει το LCS το κέντρο του World Wide Web Consortium (W3C), μια «συμμαχία» εταιρειών με σκοπό την προώθηση, την εξέλιξη και τη διασύνδεση του Παγκόσμιου Ιστού – που ονομάζουμε Ιντερνέτ. Ήταν αυτός που προσέλαβε στο ΜΙΤ τον Sir Timothy Berners-Lee, τον επινοητή του WWW.
Ήδη από το 1980, o Δερτούζος έγραφε για την «Αγορά Πληροφοριών», (The Information Market Place) μια έννοια την οποία επεξεργάστηκε περισσότερο στο βιβλίο που εξέδωσε το 1997 υπό τον τίτλο «Πώς θα είναι: Πώς ο Νέος Κόσμος της Πληροφορίας θα αλλάξει τη ζωή μας;». Ο Bill Gates έγραψε τον πρόλογο, ονομάζοντάς τον προφήτη της νέας εποχής.
Το τελευταίο του βιβλίο αφορούσε στην διεύρυνση και την απλοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας. Δεν έζησε να δει μία μορφή της: την καταπληκτική εξέλιξη και διάδοση των έξυπνων τηλεφώνων, που έγιναν πολυχρηστικοί υπολογιστές τσέπης.
Από το 1974 ο Δερτούζος υπήρξε σύμβουλος όλων των αμερικανών προέδρων σε θέματα πληροφορικής. Ήταν ένας τεράστιος άνθρωπος (γύρω στα δύο μέτρα) με ένα τεράστιο γέλιο. Το χιούμορ του ήταν ισάξιο με την ευφυΐα του…
Για μένα ήταν φίλος. Συμμαθητής στο σχολείο, κολλητός στην εφηβεία. Μετά τον έβλεπα κάθε φορά που ερχόταν στην Ελλάδα. Συνεργαστήκαμε και στην διοίκηση του Κολλεγίου. Δημοσίευσα το τελευταίο του κείμενο - που μου είχε στείλει σε σχέδιο - στο περιοδικό των αποφοίτων. Έχω όλα του τα βιβλία με αφιερώσεις.
Σε ένα από αυτά μου έγραφε: "Στον Νίκο, που από ποιητής πάει κομπιουτεράς, από τον συμμαθητή και φίλο του ...που πάει ανάποδα. Με αγάπη, Μιχάλης 2/97."
Ήταν η τάση του: ξεκίνησε από την τεχνολογία και βλέποντας πόσο άνοιγε ο ορίζοντάς της, όδευε προς την φιλοσοφία. Στην αφιέρωση του τελευταίου του βιβλίου μου γράφει: «Καθώς βλέπεις, πάω πίσω. Εσύ έγραψες το πρώτο βιβλίο σου περί ψηφιακής εποχής. Εγώ ακόμα περιμένω έμπνευση για το πρώτο φιλοσοφικό μου».
Αναφέρεται στο βιβλίο μου «Ψηφιακή Ζωή», το πιο αποτυχημένο μου, το μόνο που δεν έκανε δεύτερη έκδοση. Άλλη μία απόδειξη πως στην Ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει ούτε ένα τεχνολογικό ή επιστημονικό περιοδικό (αλλά έχει τρία αστρολογικά!) ελάχιστοι ενδιαφέρονται για τεχνολογία.
Ο σκηνοθέτης Γιώργος Δάμπασης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Θα το έπαιζα σε όλα τα σχολεία. Μήπως και αντιληφθούν κάποιοι το νόημα της αριστείας.
Το "blog του Νίκου Δήμου" κάθε Κυριακή στο "Βήμα".
