Από τον Μαβίλη στον Βάρναλη

Πλοίο σκουριάζει στο Κατάκωλο

Ξύπνησα σήμερα με κάτι στίχους του Μαβίλη στο μυαλό μου:

Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε

την πίκρα της ζωής. 'Οντας βυθίσει

ο ήλιος και το σούρουπο ακλουθήσει,

μην τους κλαις, ο καημός σου όσος και να’ ναι

Και τους σκέφθηκα, γιατί θυμήθηκα ένα φίλο που πέθανε το 2009 – ακριβώς πριν ξεκινήσει η κρίση. Και, μέσα στο πένθος μου για την απουσία του, τον καλοτύχισα που δεν την έζησε. Ήταν τέτοιος ο άνθρωπος – υπερευαίσθητος – και τέτοια η δουλειά του, που θα είχε τρομερά υποφέρει.

Και μετά σκέφθηκα (έτσι θεωρητικά) αν ξαφνικά ξαναρχότανε στη ζωή, τι θα ένιωθε; Πώς θα του εξηγούσα τι συνέβη τα έξη αυτά χρόνια; Τι θα καταλάβαινε από αυτό το ακατάληπτο χάος, ιδιαίτερα από τον παραλογισμό του τελευταίου χρόνου. Ο φίλος ήταν αριστερός – της ανανεωτικής Αριστεράς, οπαδός του Κύρκου. Θα έβλεπε την Αριστερά αγκαλιά με την Ακροδεξιά, να εφαρμόζουν μέτρα λιτότητας. Πώς θα αντιδρούσε; Μάλλον θα πάθαινε δεύτερο, οριστικό, έμφραγμα.

Και μετά θυμήθηκα το τέλος αυτού του σονέτου («Λήθη» – πολλά ποιήματα του Λορέντζου Μαβίλη τα ξέρω απέξω) που ταίριαζε πολύ στην διάθεσή μου:

'Αν δε μπορείς παρά να κλαις το δείλι,

τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνήσουν:

θέλουν, μα δε βολεί να λησμονήσουν.

Ας αφήσουμε τον νεκρό φίλο – κι ας πάμε σε ξενιτεμένο που επιστρέφει μετά από έξη χρόνια από πολύ μακριά και προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει στην χώρα του. Πώς θα του εξηγούσατε με λίγα λόγια αυτό που ζήσαμε για έξη χρόνια – κι αυτό που ζούμε τώρα;

Ξέρω πως το θέμα είναι φθαρμένο, το σκεπτόμαστε και το συζητάμε δέκα εκατομμύρια άνθρωποι για χρόνια, αλλά με ποιο συμπέρασμα; Εγώ τουλάχιστον, όσο πιο πολύ το σκέπτομαι τόσο λιγότερο καταλαβαίνω και τόσο περισσότερο δυσκολεύομαι να καταλήξω σε κάποιο πόρισμα. Ζηλεύω αυτούς που απλοποιούν και σερβίρουν έτοιμες λύσεις. Αφήνω τον Μαβίλη και καταφεύγω στον Βάρναλη:

Ποιος φταίει; Ποιος φταίει; Κανένα στόμα

Δεν το ‘βρε και δεν το ’πε ακόμα!

Λάθος, κυρ Κώστα. Σχεδόν όλα τα στόματα το έχουν βρει και το λένε. Μόνο που ο καθένας λέει άλλο και εννοεί άλλο.  Που για μένα είναι σαν να μην έχουν πει τίποτα. Ένα είναι κοινό στις απαντήσεις τους: το πάθος. Μας φταίνε όλοι!

Οι απαντήσεις διαφέρουν – αλλά το μίσος είναι ίδιο. Μίσος για ξένους, για δικούς, για όλους, για ορισμένους…  'Αραγε αυτό θα μας μείνει;

Λες κάποτε, Βάρναλη, να έρθει η ώρα που περιγράφεις;

Να ιδώ τον κόσμο ανάποδα

τον αδερφό μου ξένο

και τον οχτρό αδέρφι μου

αδικοσκοτωμένο.