Παράδεισοι και Ουτοπίες

Ο κ. Νάσος Θεοδωρίδης, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και συνεργάτης της «Αυγής» σχολίασε το κείμενό μου στο περασμένο τεύχος της LiFO (Περί Φασισμού). Παραλείπω τους υβριστικούς χαρακτηρισμούς του για μένα (προς τι, άραγε;) και παραθέτω αυτούσια τη γνώμη του:

«Κύριε Νίκο Δήμου, ο άνθρωπος δεν γεννιέται φασίστας, ούτε αγενής, ούτε με επιθετική συμπεριφορά, αφού, ως κοινωνικό ζώο που είναι, κάτι τέτοιο θα ήταν μειονέκτημα για την επιβίωσή του. Τουναντίον γεννήθηκε με ευγενική συμπεριφορά και αισθήματα αλληλεγγύης προς το είδος του. Αισθήματα (ένστικτα) ντροπής για κάθε παραβατική συμπεριφορά.

Όπως μια ουρά λεωφορείου κανείς δεν την παραβιάζει εύκολα, αλλά περιμένει τη σειρά του (με τις εξαιρέσεις να επιβεβαιώνουν τον κανόνα υπό κανονικές συνθήκες), είναι το ηγετικό και το εξουσιαστικό σύστημα που κάνει τον άνθρωπο πονηρό και βίαιο.

Έχει υποστηριχθεί ότι αυτό ονομάζεται και καπιταλισμός».

Δεν ξέρω αν ο κ. Θεοδωρίδης συνειδητοποιεί ότι αναπαράγει την γνωστή θεωρία για τον «ευγενή άγριο» (noble sauvage). Που στην αρχική του εμφάνιση ήταν …άγιος. «Τίποτα δεν ήταν τόσο ευγενές όσο ο άνθρωπος στην πρωτόγονη κατάσταση» γράφει ο Ρουσώ στην «Διατριβή περί ανισότητας» (1754). Και συνεχίζει:  «…αυτή ήταν η πραγματική νιότη του κόσμου και όλη η πρόοδος που ακολούθησε ήταν φαινομενικά μόνο βήματα για την τελειοποίηση του ατόμου – αλλά στην πραγματικότητα για την παρακμή του είδους».

Βέβαια κατά τον Ρουσώ και τους άλλους υποστηρικτές της θεωρίας, αυτό που χάλασε τον άνθρωπο δεν ήταν ο καπιταλισμός, αλλά ο πολιτισμός.

Ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε επιστημονικά  η θεωρία αυτή – το αντίθετο μάλιστα. Οι πρωτόγονοι δεν ζούσαν σε αρμονία, αγάπη και αλληλεγγύη, αλλά σε διαρκή πάλη και αντιπαράθεση μεταξύ τους και με το περιβάλλον. Χιλιάδες χρόνια σφάζονται οι άνθρωποι. Ωστόσο η θεωρία  (μία απήχηση του Βιβλικού μύθου για τον Παράδεισο και την έκπτωση του ανθρώπου – μην ξεχνάμε ότι ο Ρουσώ ήταν θρησκευόμενος) αποδείχθηκε μακρόβια και ανθεκτική. Επιβιώνει και σε ρομαντικά οράματα οικολόγων που φαντάζονται πως αν επιστρέψουμε σε μία πιο πρωτόγονη κατάσταση θα γίνουμε ευτυχισμένοι.

Ρομαντικοί είναι άλλωστε και όσοι Αριστεροί οραματίζονται έναν κόσμο χωρίς ιδιοκτησία και κέρδος, χωρίς ανισότητα και εκμετάλλευση. Η αταξική ουτοπία του Μαρξ, έχει τα χαρακτηριστικά του Παραδείσου και της Βασιλείας των Ουρανών.

Homo homini lupus – ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο, είχε πει πριν από τον Ρουσώ ο Χομπς. (Το επαληθεύει, με τις ύβρεις του, ο σχολιαστής μου). Έτσι, για την πραγματικότητα (και ιδιαίτερα την ελληνική) θα χρησιμοποιήσω το ίδιο παράδειγμα με αυτόν: το σπρώξιμο, τις αγκωνιές και το τσαλαπάτημα στην ουρά του λεωφορείου.

Φαίνεται ότι εκείνος κινείται με ταξί.

____________________________________________________

Υ. Γ. Φίλος που ασχολείται με εξελικτική βιολογία, συμπληρώνει:

Όλα μας τα ένστικτα βασίζονται στην εξής αρχή: αλτρουισμός προς τα μέλη της "ομάδας" (λόγω του ότι στη σαβάνα που εξελίχθηκε το ανθρώπινο είδος, "Ομάδα" σήμαινε μάλλον και συγγένεια και άρα προστασία του γονιδιώματος) και επιθετικότητα προς οτιδήποτε ξένο.

Σου θυμίζει κάτι? Ο ορισμός του ρατσισμού!

Τα παραδείγματα που βασίζονται στο κυρίαρχο ένστικτο μας παρά πολλά: αθλητικός χουλιγκανισμος, συνεχείς πόλεμοι ανάμεσα σε πόλεις κράτη στην Αρχαία Ελλάδα, τοπικες έχθρες ανάμεσα σε σχολεία της ίδιας πόλης κλπ κλπ.


Και επειδή είναι δύσκολο να βρούμε σύγχρονο Μόγλη (ή καλύτερα Μόγληδες επειδή οι συμπεριφορές που συζητάμε προκύπτουν σε Ομάδες) για να  μελετήσουμε τον άνθρωπο σε άγρια κατάσταση, ας παρατηρήσουμε τους κοντινότερους συγγενείς μας, τους χιμπατζήδες. Τα ίδια ένστικτα με τα παραπανω, ο ίδιος δηλαδή "ρατσισμός" και επιθετικότητα προς το ξένο.