Γέννηση ή Θάνατος;

Εμείς ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε την επέτειο της γέννησης ενός Θεού σε θνητή μορφή – ενώ άλλοι απεργάζονται τον θάνατό του και την απάλειψη όλων των θεών.

Οι άθεοι επιτίθενται!

Δεν είναι σύμπτωση πως πρώτο bestseller (nonfiction) στον Αγγλοσαξονικό χώρο είναι το βιβλίο «The God Delusion» του Richard Dawkins, ενώ στον Γαλλόφωνο χώρο το «Traité d’ Αthéologie» του Michel Onfray. (Το δεύτερο μεταφράστηκε και στα ελληνικά).

Ένας διαπρεπής επιστήμονας (ο συγγραφέας της «Θεϊκής Αυταπάτης» είναι καθηγητής στην Οξφόρδη, γνωστός από άλλα βιβλία του όπως το «Εγωιστικό Γονίδιο», κλπ. και πρόσφατα ψηφίστηκε ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της εποχής μας μαζί με τον Chomsky και τον Eco) και ένας γνωστός γάλλος φιλόσοφος, εκστρατεύουν εναντίον των θρησκειών χωρίς κανενός είδους ταμπού ή πολιτική ορθότητα.

Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος τον οποίο έδωσε ο Dawkins σε μία σειρά σχετικών εκπομπών (υπάρχει και σε DVD) που έκανε στο BBC: «The Root of all Evil» - η ρίζα του κάθε κακού. Δεν ισχυρίζεται απλώς πως η πίστη είναι αυταπάτη, αλλά ότι είναι ολέθρια για τον άνθρωπο. Και οι δύο την θεωρούν υπεύθυνη για σωρεία κακών τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.

Στην αφίσα που προβάλλει το βιβλίο του Dawkins, το κείμενο είναι: “Imagine - no Religion” (από το τραγούδι του John Lennon) και στην εικόνα αστράφτουν στο ηλιοβασίλεμα απείραχτοι οι Δίδυμοι Πύργοι της Νέας Υόρκης.

Κατά τον Onfray: «Άθεος είναι αυτός που δηλώνει πως ο Θεός δεν υπάρχει, ότι είναι δημιούργημα της φαντασίας των ανθρώπων που θέλουν να πιστεύουν ότι θα συνεχίσουν να ζουν μετά τον θάνατο. Ο άθεος δηλώνει πως δεν υπάρχει άλλος κόσμος πέρα από τον δικό μας και ότι δεν πρέπει να ζητάμε αποδείξεις από αυτούς που λένε ότι κάτι δεν υπάρχει αλλά από αυτούς που ισχυρίζονται πως αυτό το κάτι υπάρχει». Και συνεχίζει: «το Ισλάμ, ο χριστιανισμός και ο ιουδαϊσμός κατέστρεψαν το σώμα, περιφρόνησαν τη ζωή που ζούμε εδώ και τώρα, καταδίκασαν τα πάθη, τις ηδονές, τις ορμές, υποβίβασαν τη γυναίκα, φυλάκισαν την εξυπνάδα και τη λογική για να πολεμήσουν τους αντιπάλους τους, εμπόδισαν την επιστήμη να αναπτυχθεί, εμπόδισαν την πρόοδο».


‘Όλα αυτά τα είχε γράψει πριν εκατόν είκοσι χρόνια ο Friedrich Nietzsche. Στο βιβλίο του Ecce Homo (Ίδε ο άνθρωπος) γράφει:

Η έννοια «Θεός» εφευρέθηκε σαν αντιθετική της ζωής – σε αυτήν έχει περιληφθεί, σε μία τρομακτική ενότητα, ό,τι το βλαπτικό, δηλητηριώδες, συκοφαντικό, όλο το θανάσιμο μίσος κατά της ζωής. Η έννοια του «Επέκεινα» του «αληθινού κόσμου» εφευρέθηκε για να απαξιώσει τον μοναδικό κόσμο που υπάρχει – για να μην παραμείνει κανένας στόχος, κανένας λόγος, καμία αποστολή, στη γήινη πραγματικότητά μας. Η έννοια «ψυχή», «πνεύμα» και τελικά «αθάνατη ψυχή», εφευρέθηκαν για να περιφρονηθεί το σώμα, για να γίνει άρρωστο - «ιερό» - για να καταστήσει φρικιαστικά επιπόλαια όλα τα πράγματα που απαιτούν σοβαρότητα στη ζωή… Αντί για την υγεία, η «σωτηρία της ψυχής»: μία κυκλική μανία ανάμεσα στις κράμπες της μετάνοιας και την υστερία της λύτρωσης. Η έννοια «αμαρτία» εφευρέθηκε μαζί με τα σχετικά της εργαλεία βασανιστηρίων, και η έννοια «ελευθερία της βούλησης» για να μπερδέψει τα ένστικτα, για να κάνει δεύτερη φύση την δυσπιστία απέναντι στα ένστικτα.

Το κείμενο αυτό, που παραθέτει ο Onfray σαν προμετωπίδα (το μετέφρασα από το Γερμανικό πρωτότυπο), περιέχει όλη του την προβληματική. Αντίθετα ο Dawkins έρχεται από αλλού. Στις οκτώ σελίδες βιβλιογραφίας και άλλες τόσες ευρετήριο, το όνομα Nietzsche δεν υπάρχει. Κι ας ήταν ο πρώτος που στον Ζαρατούστρα αναφώνησε πως «ο Θεός είναι νεκρός». Ο Dawkins δεν ασχολείται τόσο με την φιλοσοφική πλευρά όσο με την επιστημονική και πολιτική. Θεωρεί τον Μπους και τον Μπιν Λάντεν ως χαρακτηριστικά δείγματα του θρησκευτικού φονταμενταλισμού που μας οδηγούν στην καταστροφή. Αναρωτιέται: τι χωρίζει τους Ισραηλινούς από τους Παλαιστίνιους, τους Σέρβους από τους Βόσνιους, τους Ινδουιστές από τους Μουσουλμάνους;

Η ιδέα πως οι Θεοί είναι δημιουργήματα και προεκτάσεις του ανθρώπου είναι παλιά. Ήδη ο προσωκρατικός Ξενοφάνης είχε γράψει πως: «αν τα βόδια και τα άλογα… είχαν χέρια και μπορούσαν να ζωγραφίσουν… θα απεικόνιζαν τους θεούς τους σαν άλογα, σαν βόδια…». Και βέβαια πέρα από το ότι – όπως γράφουν και οι δύο συγγραφείς – δεν έχει υπάρξει ποτέ απόδειξη για την ύπαρξη θεού, ακόμα και η πληθώρα των Θεών, παλιών και νέων, τους ακυρώνει αμοιβαία.

Εδώ όμως δεν έχουμε απλώς μία αμφισβήτηση της ύπαρξης Θεού – αλλά κάτι καινούργιο. Την ιδέα της θρησκείας ως καταστροφικής και επικίνδυνης για την ευτυχία του ανθρώπου – αλλά και της ανθρωπότητας. Και πραγματικά οι ευτυχισμένες στιγμές που ζούμε είναι σχεδόν όλες «αμαρτωλές»: αν ακολουθούσαμε πιστά τους παπάδες θα αποκλείαμε το προγαμιαίο σεξ, θα περιορίζαμε τις γαμήλιες επαφές στα καθήκοντα της αναπαραγωγής, θα νηστεύαμε 100 μέρες τον χρόνο και, ζηλεύοντας την δόξα των μαρτύρων της πίστης, θα ανοίγαμε το κεφάλι του κάθε αλλόθρησκου για να τον φέρουμε στον σωστό δρόμο.

Είχα γράψει κάποτε πως έξω από όλες τις εκκλησίες θα έπρεπε να υπάρχει πινακίδα προειδοποίησης – όπως στα τσιγάρα: «Προσοχή – η θρησκεία βλάπτει τον εαυτό σου και τους άλλους». Σύμφωνα με τον Dawkins και τον Onfray κάτι τέτοιο θα ταίριαζε στο νέο λαϊκό κράτος. Ο Dawkins γράφει ότι το να μυούνται τα παιδιά από μικρά σε μία θρησκεία αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και παραβιάζει τα δικαιώματά τους. Ο Onfray πάλι κλείνει το βιβλίο του λέγοντας πως το να δίνει κανείς ίσα δικαιώματα ακρόασης στους υποστηρικτές μύθων και παραλογισμών από την μία και στους φιλοσόφους και τους επιστήμονες από την άλλη, δεν είναι καν δημοκρατικό: είναι απαράδεκτο.

Μέχρι τώρα οι άθεοι ήταν μία μειονότητα που δεν τολμούσε να πει το όνομά της. Τώρα μοιάζει να βγαίνουν στο φως και να επιτίθενται, χωρίς ενδοιασμούς στην κυρίαρχη ιδεολογία. Βλέπουν την επιστροφή των θρησκειών που σημειώθηκε μετά την πτώση του Τείχους και την έξαρση του ισλαμικού και χριστιανικού φονταμενταλισμού. Και διακηρύσσουν πως ήρθε ο καιρός η ανθρωπότητα να ενηλικιωθεί και να αποτινάξει τους θεϊκούς πατερούληδες.

Ένας κόσμος χωρίς θεούς, θα ήταν καλύτερος;