Παρασκευή, Φεβρουαρίου 12, 2016

Εμείς και τα αριστουργήματα



Ένα ενδιαφέρον καινούργιο θέμα προτείνει η αναγνώστρια (και συγγραφεύς σχολίων με το ψευδώνυμο EFFIE) Έφη Β. Μου γράφει:

«Διαφώνησα με φίλες ως προς το εάν τα καθιερωμένα ως “αριστουργήματα” οφείλουν να αρέσουν σε όλους τους αναγνώστες. Υποστήριξα ότι εάν η προσωπική μου ιδιοσυγκρασία και “φιλοσοφία” έρχονται σε σφοδρή αντίθεση με το σύμπαν του συγγραφέα, έχω κάθε δικαίωμα να δηλώσω ότι το βιβλίο του δεν μου αρέσει (ακόμη και αναγνωρίζοντας τη δεινότητά του στη γραφή ή τις επιτυχημένες αφηγηματικές τεχνικές του). Ακόμη, διατύπωσα τη γνώμη ότι μπορώ να έχω άποψη για ένα βιβλίο τού οποίου έχω διαβάσει τα 2/3 (διότι προσπέρασα -για ποικίλους λόγους- κάποιες σελίδες).

Δέχτηκα επίθεση, με κύριο επιχείρημα ότι το βιβλίο ανήκει στα κλασικά αριστουργήματα, ότι διδάσκεται σε σχολεία και ότι, συνεπώς, μάλλον εγώ δεν είμαι “ώριμη” να το αξιολογήσω αναλόγως. Και ότι δεν δικαιούμαι να έχω άποψη, δεδομένου ότι προσπέρασα μέρος του όγκου του βιβλίου.

Δεν θέλω να αναφέρω το όνομα του συγγραφέα ούτε τον τίτλο του επίμαχου βιβλίου, προκειμένου η ερώτησή μου να έχει ένα γενικευτικό χαρακτήρα».

Αυτά γράφει η αναγνώστρια Έφη.

Ας ξεκινήσω με ορισμένες παρατηρήσεις. Αν συζητάμε για το «αρέσει – δεν αρέσει» δεν υπάρχει θέμα. Ο καθένας δικαιούται να εκφράζει το προσωπικό του γούστο. Η λέξη «αρέσει» όμως με ενοχλεί.  Η σχέση με ένα σημαντικό έργο πρέπει να ξεπερνάει το επίπεδο του «αρέσει». 

Το ότι ένα έργο θεωρείται γενικώς «αριστούργημα» και διδάσκεται στα σχολεία δεν σημαίνει τίποτα. Ιδιαίτερα στα σχολεία διδάσκονται και άθλια πράγματα. Όμως αν ένα έργο έχει κερδίσει την γενική αναγνώριση και τον παγκόσμιο θαυμασμό, τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα. Αυτός που θα μου πει: δεν μου αρέσει ο «Άμλετ», ή ο «Δον Κιχώτης», ή η «Ενάτη Συμφωνία», θα με βάλει σε σκέψεις.

Υπάρχει η τέχνη της φυγής (περνάω ευχάριστα την ώρα μου- «αρέσει») και η «αποκαλυπτική» (αυτή που μας βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τον κόσμο). Αυτή η δεύτερη δεν είναι ποτέ εύκολη – ιδιαίτερα όταν φαίνεται εύκολη. Π. χ. η παλιά ζωγραφική – πορτρέτα και τοπία – είναι πιο δύσκολη από την μοντέρνα, αφηρημένη τέχνη.

Το ότι ένα έργο τέχνης ανήκει στην «αποκαλυπτική» δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι δύσπεπτο και βαρετό. Μπορεί να είναι διασκεδαστικό και ευφρόσυνο:  π. χ. τα πεζά του Γκόγκολ, οι όπερες του Μότσαρτ.

Κάθε καλό έργο τέχνης είναι πολυεπίπεδο. Και  αυτός που το έχει «καταλάβει», μπορεί ξαφνικά να διαβάσει μία ανάλυση διαπιστώνοντας πόσα δεν είχε προσέξει.

Όταν ήμουν νέος διάβασα την «Συναισθηματική Αγωγή» του Φλομπέρ και την βρήκα βαρετή – ενώ τα άλλα βιβλία του τα είχα βρει θαυμάσια. Όμως αργότερα διαπίστωσα πως σοβαροί κριτικοί την θεωρούσαν  ως το αριστούργημά του. Την ξανάπιασα λοιπόν στα σαράντα μου – και είδα πως στην πρώτη ανάγνωση απλώς εγώ δεν ήμουν έτοιμος. Και στον ανεξάντλητο Σαίξπηρ, κάθε παράσταση που παρακολουθώ συνήθως προσθέτει κάτι στα έργα που έχω ήδη δει.

Τους μεγάλους είναι αδύνατο να τους συγκρίνεις – αλλά δικαιούσαι να έχεις «συμπάθειες». Από τους δύο ταυτόχρονους γίγαντες Τολστόι και Ντοστογιέφσκι, εγώ συμπαθώ τον δεύτερο.

«Πηδώντας σελίδες». Συνήθως τα πολύ καλά έργα δεν έχουν περιττή ύλη…

«Δύσκολα» βιβλία. Για να διαβάσεις τον «Οδυσσέα» του Τζόυς, χρειάζεσαι οπωσδήποτε οδηγό – ξεναγό. Αλλά αξίζει τον κόπο.

«Εύκολα» βιβλία. Τον Δον Κιχώτη – φαινομενικά μία απλή παρωδία ιπποτικού ρομάντζου – τον έχω διαβάσει ολόκληρο τρεις φορές, σε τρεις ηλικίες. Κάθε φορά μου άρεσε – αλλά για διαφορετικούς λόγους. Που αθροίζονται από ανάγνωση σε ανάγνωση. Σύμφωνα με τον «πάπα» της κριτικής, τον Harold Bloom, είναι το «απόλυτο» βιβλίο. Αλλά είναι και το βιβλίο που ευκολότερα διαβάζεται λάθος.

Άρα προσοχή με τα «αριστουργήματα». Μπορούμε να τα κρίνουμε, αλλά μας κρίνουν και αυτά…

124 σχόλια:

  1. Κατ'αρχήν. οποιοσδήποτε ισχυρίζεται ότι είναι σε θέση να αξιολογήσει λογοτεχνικό κείμενο διαβάζοντας το από μετάφραση είναι ή άσχετος ή βλάξ. Κάντε ένα απλό πείραμα ... διαβάστε μεταφρασμένο Καβάφη (δεν λέω καν Ελύτη) σε οποιαδήποτε ξένη γλώσσα γνωρίζετε - ΟΥΔΕΜΙΑ σχέση με το πρωτότυπο σαν υποκειμενική πρόσληψη. Αλήθεια πως μεταφράζεται στα αγγλικά η απλούστατη λέξη "κόχη"? "Corner" μήπως!? Πρόκειται περί γελοιότητας προφανώς ...

    Το τι θεωρούμε σήμερα ως μεγάλο καλλιτεχνικό έργο έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με την μόδα της στιγμής και με την επιβολή της αυθεντίας των ειδικών στο αυθυποβαλλόμενο πόπολο. πχ Μουσικά έργα χαμένα στην αφάνεια για αιώνες επανεμφανίστηκαν ως αριστουργήματα, μουσουργοί που απολάμβαναν τεράστιου κύρους στην εποχή τους (από τους ειδικούς, το κοινό αλλά και το σινάφι τους) πλέον δεν τους ξέρει ούτε η μάνα τους, και το αντίστροφο φυσικά.

    Τι θα ήταν ο Γουόρχολ χωρίς την δημόσια "περσόνα" του και τις σχέσεις του με τον "δικό μας" Α.Ιόλα?

    Επίσης πολλά πχ μουσικά έργα γράφονται ή τροποποιούνται ως επιδεικτική δήλωση του δημιουργού προς τους ομοτέχνους του και εν συνεχεία επιβάλλονται ως αποδεκτά από το σινάφι των "ειδικών" υπό το προσχήμα των δεξιοτεχνικών διασκευών και "étude" παρά την περιορισμένη καλλιτεχνική αξία τους και παρά την πρόθεση του αρχικού τους δημιουργού (πχ τα καραγκιοζιλίκια του Arcadi Volodos σήμερα, του Cziffra χθες, ή τα αντίστοιχα των πχ Liszt, Paganini και Chopin παλαιότερα).

    Δεν θα μιλήσω καν για κάθε είδους σύγχρονη καλλιτεχνική πρωτοπορία που οποιοσδήποτε μπουζουκοκέφαλος "με άκρες στο σύστημα" και αρκούντος γοητευτική προσωπική παρουσία μπορεί να περνιέται για την καλλιτεχνική αποκάλυψη του αιώνα ...

    k2825

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό που γράφετε για την γλώσσα ισχύει για την ποίηση (με εξαιρέσεις: π. χ. οι μεταφράσεις του Rilke ή του Celan, ενίοτε καλύτερες κι από το πρωτότυπο) αλλά δεν ισχύει για την πρόζα η οποία δεν βασίζεται τόσο στη μαγεία της λέξης.

      Για τα έργα τέχνης σίγουρα υπάρχουν μόδες και αλλαγές στις εκτιμήσεις των ειδικών - αλλά εδώ μιλάμε για εκείνα τα έργα που σπάνια ή καθόλου δεν έχουν αμφισβητηθεί...

      Διαγραφή
    2. Μα ακόμα και πχ στο "Εγκλημα και Τιμωρία" αυτή καθαυτή η επιλογή των ονομάτων των ηρώων θέτουν ένα σαφές νοηματικό πλαίσιο ερμηνείας για τον καλλιεργημένο Ρώσσοφωνο αναγνώστη, απολύτως απρόσιτο για τον μη γνώστη της Ρωσσικής ... Με πχ το "Pασκόλνικωφ" να σημαίνει οτιδήποτε μεταξύ της "σχιζοειδούς προσωπικότητας" και του εσωτερικού διχασμού και της υπαινικτικής αναφοράς στο σχίσμα της ορθόδοξης Ρωσικής Εκκλησίας.

      Η μετάφραση είναι μεταγραφή. Διαβάζω μετάφραση σημαίνει προκαλώ απώλειες και εισάγω θόρυβο στο σύστημα. Υποκειμενική πρόσληψη του νοήματος του κειμένου από τον Μεταφραστή + εξουδετέρωση σκόπιμα διφορούμενων ερμηνειών λόγω γλωσσικής αναντιστοιχίας + συγγενείς απώλειες γλωσσικής μεταγραφής = ΑΝΤΕ ΓΕΙΑ !!!

      Σαν να κάνω σεξ φορώντας ολόσωμη χοντρή αδιάβροχη νιτσεράδα, ή σαν να κάνω μπανιστήρι νύχτα φορώντας μαύρα γυαλιά ηλίου, ένα πράμα δηλαδή.

      k2825

      Διαγραφή
    3. Τι είναι προτιμότερο, αν δεν ξέρει κανείς Ρώσικα: να μην διαβάσει καθόλου Ρωρισκή λογοτεχνία - ή να την διαβάσει χάνοντας ένα μικρό ποσοστό για την πρόζα και μεγαλύτερο για την ποίηση;
      Την απόλυτη μέθεξη την πετυχαίνει μόνον ο γηγενής - αλλά τους άλλους τους αποκλείουμε; Ακόμα και τους ξενόγλωσσους που σπούδασαν την γλώσσα; Νομίζω πώς υπερβάλλετε...

      Διαγραφή
    4. @Nikos Dimou
      2016-02-12 09:37:51+00:00

      > οι μεταφράσεις του Rilke ή του Celan, ενίοτε καλύτερες κι από το πρωτότυπο

      Μετάφραση Ρίλκε καλύτερη από το πρωτότυπο! Ποια;

      Διαγραφή
    5. Μωρέ να διαβάσει Ντοστογιέφσκι - κι ας μην ξέρει ρωσικά ... να ακούσει Μπετόβεν - κι ας βαρυακούει ... Να ψηλαφίσει με τα μάτια την "νυχτερινή περίπολο" του Ρέμπραντ - έστω και σε γραμματόσημο .... ΟΜΩΣ ας το κάνει ξέροντας ότι η προσωπική πρόσληψη και ερμηνεία των όσων διαβάζει/ακουει/βλεπει πιθανότατα μικρή σχέση έχει με τον έργο καθαυτό και τις προθέσεις του δημιουργού του ... και φυσικά ας ΜΗΝ το κάνει προσποιούμενος τον - και καλά - "ψαγμένο" επαΐοντα ...

      k2825

      Διαγραφή
    6. Έχει μεταφράσει Γάλλους συμβολιστές ποιητές. Πρέπει να ψάξω τα Άπαντά του για λεπτομέρειες.

      Διαγραφή
    7. Με την ίδια λογική και τα έργα της κλασικής μουσικής δε θα έπρεπε να εκτελούνται από κανένα πέραν του ίδιου του συνθέτη και όποιος πρόλαβε, πρόλαβε. Όποιος θέλει νακούσει σήμερα την ενάτη θα πρέπει ως εκ τούτου να προμηθεύεται φωτοτυπίες της αρχικής παρτιτούρας και κατόπιν να επαφίεται στις τηλεπαθητικές του ικανότητες για να καταλάβει τί άκουγε στο μυαλό του ο Μπετόβεν. Δεν ξέρω παρεμπιπτόντως αν έχει προσέξει κανείς ότι τις χειρότερες αναγνώσεις ποιητικών έργων τις κάνουν οι ίδιοι οι ποιητές. Υπάρχουν φυσικά καλές και κακές μεταφράσεις, αλλά δεν παύουν να αποτελούν θεμιτές απαντήσεις σένα σοβαρό τεχνικό πρόβλημα. Και μια ξένη γλώσσα στο κάτω κάτω από μετάφραση τη μαθαίνει κανείς στα πρώτα στάδια, άσε που μερικοί – οι περισσότεροι δηλαδή – δεν κατέχουν ούτε τη μητρική τους γλώσσα πέρα από ένα στοιχειώδες επίπεδο.

      Διαγραφή
    8. Ένσταση για την Νυχτερινή Περιπολία σε γραμματόσημο. ΑΥτό που κάνει τον πίνακα μοναδικό είναι το μέγεθος. Σχεδόν πέντε μέτρα! Όταν τον είδα στο φυσικό του μέγεθος (καταλαμβάνει μόνος του μία αίθουσα) εκεί έζησα την διαφορά από τις αναπαραγωγές.

      Διαγραφή
    9. @Nikos Dimou
      2016-02-12 11:06:03+00:00

      > Έχει μεταφράσει Γάλλους συμβολιστές ποιητές.

      Τώρα κατάλαβα: ο Ρίλκε ως μεταφραστής, όχι ως μεταφραζόμενος!

      Διαγραφή
    10. Να πάρεις ένα ξυράφι και να γράψεις ένα μυθιστόρημα, Ein Steppen. Για να θέλεις αργότερα να το αποσύρεις.

      Διαγραφή
  2. Πώς φαίνεται ο άνθρωπος που όχι μόνο έχει διαβασει πολύ, αλλά και του αρέσει να διαβάζει! Κι ας μην σας αρέσει το "αρέσει "!.

    Οι χιλιάδες ώρες πτήσης με ένα βιβλίο στο χέρι πλουτίζουν όχι μόνο το νου,το συναίσθημα, την αίσθηση του κόσμου και την αντίληψη του "άλλου, αλλά οξύνουν σίγουρα και την ικανότητα να επιλέγεις. Όχι κρίνοντας απαραίτητα, αλλά συνδυάζοντας τα στοιχεία ενός βιβλίου ή στυλ συγγραφέα, να αποτιμας τη δική σου αντίδραση στα γραπτά,εμβαθύνοντας αναλόγως, με έναν κώδικα εμπιστοσύνης, θαυμασμού και μέθεξης που υπογραμμίζει και ένα βασικό συστατικό της Τέχνης, την επικοινωνία. Είναι τελικά ευτυχία που έχουν προηγηθεί τόσοι πολλοί, φωτισμενες φωνές κ σπουδαίοι άνθρωποι. Κι ας μην προλαβαίνουμε να χαρούμε τα αριστουργηματα όλων τους...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δροσερή πραγματικότητα της ανυστερόβουλης όρασης τα λευκά ανθάκια της ελληνικής βροχής. Δεν θα σημειώσω κάτι άλλο από το ορώμενο. Στα γραπτά του Ν.Δ. μπορούμε να διαβάσουμε την Ελληνική Γλώσσα, Έλληνα του 2100 και του 2200 (ή και όποιας αριθμητικής στιγμής Έλληνα - η αισθητική και αισθησιακή αλήθεια από στιγμή σε στιγμή δεν μειώνονται). Επίσης στα ίδια αυτά γραπτά είναι δυνατό να βρούμε τη Γλώσσα μας και να την κρατήσουμε- τελείως εκτός της αχαριστίας του γνώριμου ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Να διαπιστώσουμε γραμματική, σύνταξη, στίξη, λέξεις. Η προσφορά του ΝΔ δίνεται με αμεσότητα αλληλεγγύης και γι' αυτό κατατάσσεται αυτομάτως στα ευτυχήματα της αριστουργηματικής, καθαρής ζωής μας. Αν επιπλέον ο ίδιος ο ΝΔ λέει ότι υπάρχουν και άλλα αριστουργήματα; Έχουμε μία διεύρυνση της θετικής προσφοράς του προς το μέρος της ανθισμένης ζωής, με μία ευγενική χειρονομία-πρόταση, που δύσκολα θα αγνοήσουμε, αν σεβόμαστε τη Γλώσσα που μιλάμε, το λιγότερο.

      Διαγραφή
  3. Μια και αναφέρθηκα πριν στον Harold Bloom ας παραθέσω εδώ τους συγγραφείς που θεωρεί την βάση για τον Δυτικό Κανόνα της λογοτεχνίας. Τροφή για σκέψη:

    William Shakespeare
    Dante Alighieri
    Geoffrey Chaucer
    Miguel de Cervantes
    Michel de Montaigne
    Molière
    John Milton
    Samuel Johnson
    Johann Wolfgang von Goethe
    William Wordsworth
    Jane Austen
    Walt Whitman
    Emily Dickinson
    Charles Dickens
    George Eliot
    Leo Tolstoy
    Henrik Ibsen
    Sigmund Freud
    Marcel Proust
    James Joyce
    Virginia Woolf
    Franz Kafka
    Jorge Luis Borges
    Pablo Neruda
    Fernando Pessoa
    Samuel Beckett

    Απουσιάζουν: ο Ντοστογιέφσκι και Τσέχοφ, πολλοί Γάλλοι: Ραμπελαί, Βολτέρος, Σταντάλ, Ουγκώ, Μπαλζάκ, Φλομπέρ, Μωπασάν, δύο μεγάλοι αμερικανοί: Μέλβιλ και Πόε, Τομας Μαν, Ρόμπερτ Μουζιλ και Τ. Σ. Έλιοτ.
    Δες τε και τα δικά μου: "30 Βιβλία" ΕΔΩ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ποιο είναι το καλύτερο ποίημα αυτού του Μπλουμ;

      Διαγραφή
    2. Από ότι ξέρω δεν έχει γράψει ποιήματα - μόνο μελέτες και κάποτε ένα μυθιστόρημα που ήθελε αργότερα να το αποσύρει.

      Διαγραφή
  4. Δεν θα αναφερθώ σε βιβλία αλλά στη μουσική... Πρωτάκουσα το Astral Weeks όταν ήμουν 18-19 χρονών (είμα 54 τώρα) γιατί ο Ήχος του έδινε 5 αστεράκια. Δεν μου άρεσε, με ξένισε η φωνή του Van Morrison. Είπα να του δώσω μια ακόμη ευκαιρία μερικά χρόνια αργότερα και ευτυχώς που το έκανα. Τότε κατάλαβα γιατί θεωρείτο αριστούργημα. Το δίδαγμα για μένα: όταν κάποιος ειδικός λέει ότι κάτι είναι αριστούργημα, κάτι ξέρει και αξίζει αφενός να το δοκιμάσεις και αφετέρου να του δώσεις μια δεύτερη ευκαιρία αν δεν σου αρέσει την 1η φορά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κατέβασα από torrent Stendhal. Memoirs, Lucien I & 2, Rossini, Charterhouse. Κόκκινο και Μαύρο. Αγγλικές μεταφράσεις του: Slater, Samuel, Raffel (με ανάμνηση στήθους Πέτρου Χ. στο εξώφυλλο), Bair, Adams. Αν όμως εγώ δεν συγκρατηθώ και το δω το πράγμα σαν προσθήκη αμμωνίας στο αιθυλοχλωρίδιο και μετά με ΝαΟΗ για αμίνη (πλην νερό και πλην NaCl) και αν δεν το διαβάσω στο μπάνιο στην ελληνική από το βιβλίο και αρχίσω να διαβάζω εδώ και μετά εκχωρηθώ στην μουσική θα πάθω κάτι σαν τέχνη ώρες την ημέρα οκτώ και η απαραίτητη δουλειά μου δεν θα γίνει. Είτε το ένα επιλέξω είτε το άλλο, η καταστροφή είναι σίγουρη. Γιατί ο νους ψάχνει δρόμους δημιουργικούς, φυσιολογικούς, και η άγρια σκέψη παραμονεύει για να τροφοδοτεί με τους γκρεμούς της και τα γκρεμοτσακίσματα την δημιουργική κατάσταση της επόμενης στιγμής. Εμείς -όσοι- δεν είπαμε και δεν μπορέσαμε να βιώσουμε το ψεύτικο και φτηνό και νταβατζηλίδικο: "σας γαμώ τα Λύκεια". Πιο ωραία είναι άλλα πράγματα: πώς παρασκευάζεται η 2,3-διμεθυλοβουτανόλη-2, όταν μοναδική διαθέσιμη οργανική ύλη είναι η οξυγονούχος στύση μας; Και πώς θα μας άφηναν εμάς ανισοπέδωτους, δάσκαλοι και πράκτορες; Να μην πω ότι μετέχει σε άλλη νοημοσύνη τελείως, όποιο ελληνάκι διαβάζει και λύνει την εισαγωγική, σχολική Οργανική Χημεία. Τι σχέση έχει η προσπάθεια μου με τα "Καλημερούδια", που δεν βλέπω, αλλά τα ξέρω από το YouTube, και δεν πατάω να δω. Άμα θέλω να συναισθανθώ ποταπότητες ολκής και λόγια χυδαία, δεν φτιάχνω τις πρώτες και δεν λέω και μόνος μου τα δεύτερα; Η πατρίδα μας διαθέτει τις ομορφιές της...και δεν είναι η αισθητική αλήθεια των -και η ζωολογική αλήθεια των- της επιπόλαιας πρόσβασης. Και το φαινόμενο της ζωής, επίσης...παρομοίως.

      Διαγραφή
  5. «Μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων» είπεν ο Διδάσκαλος. Δυστυχώς δεν το τήρησε ο ίδιος με τις γνωστές συνέπειες. Οι βουδιστές μοναχοί από την άλλη απαιτούν από το μαθητευόμενο μακροχρόνια και σκληρή προετοιμασία πριν του δώσουν την άδεια να διαβάσει μόνος του τα ιερά κείμενα και δεν επιτρέπουν στον κάθε τυχάρπαστο να λερώνει τα όσια με τη βλακεία του. Απαραιτήτως λοιπόν καταρχήν τεστ IQ και πιστοποιητικό πνευματικών φρονημάτων προτού επιτραπεί σε οποιονδήποτε συμμετοχή στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ για πρόσβαση στους κλασικούς. Σε όσους περάσουν όλες τις δοκιμασίες με επιτυχία θα επιτρέπεται μετά την ηλικία των 40 να εκφράζουν εμπεριστατωμένη κρίση για περιορισμένο αριθμό έργων. Μονολεκτικές εκφράσεις του τύπου «μαρέσει», «δεμαρέσει», «γουάου», «μπλιαχ» κλπ. δεν αποτελούν κρίσεις, αλλά επιφωνήματα και ως εκ τούτου επιτρέπονται σε όλες τις μορφές ζωής.

    Disclaimer: ο χαρακτηρισμός ενός έργου ως κλασικού αποτελεί μια διαδικασία φυσικής επιλογής και μακροπρόθεσμα δεν εξαρτάται από εφήμερες κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες, εκτός φυσικά από τα έργα που έχουν εσκεμμένα υποστεί οριστική γενοκτονία, όπως για παράδειγμα τα κείμενα των σοφιστών. Ακόμα και στο ναζιστικό ή σταλινικό καθεστώς τα έργα που θεωρούνταν από την επίσημη ιντελιγκέντσια ως κλασικά, κατά κανόνα ήταν σταλήθεια κλασικά – αλλά λίγα..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @Nikos Dimou
    2016-02-12T10:37:00+02:00

    > Δεν θέλω να αναφέρω το όνομα του συγγραφέα ούτε τον τίτλο του επίμαχου βιβλίου, προκειμένου η ερώτησή μου να έχει ένα γενικευτικό χαρακτήρα».

    Αν θέλετε, μας τ' αποκαλύπτετε σε δυο-τρεις μέρες.

    > Αυτός που θα μου πει: δεν μου αρέσει ο «Άμλετ», ή ο «Δον Κιχώτης», ή η «Ενάτη Συμφωνία», θα με βάλει σε σκέψεις.

    Του Έλιοτ δεν του άρεσε ο Άμλετ, του Βέρντι το φινάλε της Ενάτης. Και οι δύο είχαν εξηγήσει τους λόγους τους.

    > Π. χ. η παλιά ζωγραφική – πορτρέτα και τοπία – είναι πιο δύσκολη από την μοντέρνα, αφηρημένη τέχνη.

    Γιατί όμως;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δαβάστε σχόλια Παλαμά και παρατρεχάμενων συγχρόνων για Καβάφη ... τρελά γέλια ...

      k2825

      Διαγραφή
    2. Ίσως να μην είχαν άδικο. Ο Καβάφης εξογκώθηκε. Θα σκάσει σαν μπαλόνι και ο Έλλην θα γυρίσει πίσω στον πατέρα Παλαμά.

      Διαγραφή
  7. Πάντα με προσοχή όταν μιλάνε οι ομότεχνοι... για τον Βέρντι δεν γνωρίζω - το κείμενο του Ελιοτ για τον Άμλετ δεν είναι απορριπτικό - απλώς κριτικό.
    Η παλιά ζωγραφική φαίνεται πιο εύκολη γιατί είναι παραστατική και μας παρασύρει το θέμα (π.χ. μία ωραία γυναίκα ή ένα τοπίο). Αλλά η ζωγραφική ποιότητα φαίνεται αλλού: στο παιχνίδι του φωτός, στους τόνους, στην σύνθεση. Αυτά τα αφηρημένα σπάνια τα καταγράφει ο αμύητος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν μας τα λες καλά καπετάνιο περί μοντέρνας τέχνης ...

      πχ

      http://www.moma.org/collection/works/78386

      vs

      https://www.rijksmuseum.nl/en/my/collections/177821--chris-moroney/night-watch/objecten#/SK-C-5,0

      Τα συμπεράσματα δικά σας/μας ...

      k2825

      Διαγραφή
    2. Ποια συμπεράσματα; Ότι ο πίνκαας του Πόλοκ που αναφέρετε είναι σχεδόν ένα μέτρο μεγαλύτερος από την Νυχτερινή Φρουρά; Με το πήχη πάει η τέχνη;

      Διαγραφή
    3. @Nikos Dimou
      2016-02-12 11:03:52+00:00

      > για τον Βέρντι δεν γνωρίζω

      Δεν έβρισκε ισορροπημένο το συνδυασμό των φωνών.

      >το κείμενο του Ελιοτ για τον Άμλετ δεν είναι απορριπτικό - απλώς κριτικό.

      Μα δε θεωρούσε το έργο ως αποτυχημένη προσπάθεια σύνθεσης δύο παλαιότερων — μιας τραγωδίας εκδίκησης κι ενός φιλοσοφικού στοχασμού, δηλαδή απ' τη μια ενός έργου δράσης κι απ' την άλλη ενός αδυναμίας δράσης; Δε θεωρούσε το χαρακτήρα του κεντρικού ήρωα αλλοπρόσαλλο;

      Διαγραφή
    4. Ήταν η προσπάθεια ενός ανερχόμενου ποιητή και κριτικού να φανεί αποδομώντας ένα αριστούργημα. Η κριτική του ήταν άνιση και δεν κατόρθωσε να επιρρεάσει την πρόσληψη του έργου. Φυσικά και ο Άμλετ είναι αλλοπρόσαλλος αυτό είναι το υπαρξιακό του πρόβλημα. Ο Έλιοτ θεώρησε συγγραφική αδυναμία την ουσία της ύπαρξής του και κατακρίθηκε γι αυτό. Επίσης χαρακτηριστικό είναι πως σε όλο το δοκίμιο δεν υπάρχει αναφορά στην ποιητική ποιότητα του έργου. Τελικά όλη η προσπάθεια έγινε για να αναπτύξει ο Έλιοτ την θεωρία του περί objective correlative...

      Διαγραφή
  8. Ίσως oτι - σε αντιδιαστολή με όσα γράφτηκαν παραπάνω - δεν είναι η άγνοια του αμύητου που κάνει τον κάθε Πόλοκ ακατανόητο αλλά το ότι απλά είναι ένας υπερτιμημένος ατάλαντος με "άκρες" στο σινάφι του ...

    Πόσες πιθανότητες δίνεται στον Ρέμπραντ να ήταν σε θέση να ζωγραφίσει πίνακα του Πόλοκ και πόσες να συμβεί το αντίθετο!?

    Μοντέρνα Τέχνη: Αν ξεβρακωθώ στο Σύνταγμα και χέσω στην μέση του Αγνώστου Στρατιώτη θα καταλήξω στο ψυχιατρείο ή στην φυλακή - Αν με λένε Πόλοκ/Γουρχολ ή ότι άλλο και κάνω το ίδιο ακριβώς πράγμα συντελώ σε μείζον καλλιτεχνικό δρώμενο και το έργο μου χρήζει περαιτέρω ανάλυσης από ειδικούς, κοινό και ομοτέχνους ...

    k2825

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Κρίμα. Το θέμα είναι ενδιαφέρον - αλλά τα σχόλια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τα σχόλια. Εγώ δεν θέλω να διαβάσω περίπου κανένα από τα 30 ή τα άλλα προτεινόμενα. Ιδιαίτερα πια Κάφκα, Δάντη, και μη χειρότερα: Έλιοτ! Έχω ανάγκη και να ζήσω και να μην τους διαβάσω. Είναι η τάση μου να μην απασχοληθώ με τις γλωσσικές ορέξεις των συγγραφέων. Τι να γνωρίζω για αυτούς, ή για τα έργα τους; Αλλά εγώ κρίνω και πράττω μόνον για εμένα.

      Διαγραφή
    2. Καθολου ενδιαφερον...

      Ο λαος δεν νοιαζεται για τις αμπελοφιλοσοφιες
      του καθε ψωνιου...

      Αλλα για το πώς θα βγαλει φραγκα...
      Και η κουλτουρα δεν εχει ψωμι..
      Του ειναι αχρηστη...

      Πριμουμ βιβερε...

      Διαγραφή
    3. @Nikos Dimou
      2016-02-12 13:53:25+00:00

      > Κρίμα. Το θέμα είναι ενδιαφέρον - αλλά τα σχόλια...

      Tο πρόβλημα ήταν μάλλον ο περιορισμός:

      @Nikos Dimou
      2016-02-12T10:37:00+02:00

      > Δεν θέλω να αναφέρω το όνομα του συγγραφέα ούτε τον τίτλο του επίμαχου βιβλίου, προκειμένου η ερώτησή μου να έχει ένα γενικευτικό χαρακτήρα».

      Είναι δύσκολο να πας κατευθείαν στο αφηρημένο χωρίς να περάσεις από το συγκεκριμένο. Τώρα που η EFFIE μας αποκάλυψε τις λεπτομέρειες, η συζήτηση θα πάει καλύτερα.

      Διαγραφή
    4. Μα ήδη πάει καλύτερα και πριν την αποκάλυψη...

      Διαγραφή
  10. @k2825

    Κατά τη γνώμη μου (άλλος ένας ανώνυμος σχολιαστής στο ιστολόγιο αυτό) η σύγκριση μεταξύ Πόλοκ και Γουόρχολ είναι εντελώς άνιση.
    Ο Πόλοκ ήταν ένας σπουδαίος καλλιτέχνης που άνοιξε νέους δρόμους στη ζωγραφική.
    Ο Πόλοκ ήταν ένας έξυπνος άνθρωπος που εκμεταλλεύτηκε τα μέσα μαζικής επικοινωνίας της εποχής του.

    Προχωρώντας το παράδειγμά σου, αν βρεθείς στην Βαρκελώνη, στο μουσείο Πικάσσο, υπάρχει ένας Πίνακας με τίτλο "Science and Charity" που τον έκανε ο Πικάσσο όταν ήταν 15 χρονών!!!
    (εδώ:http://www.bcn.cat/museupicasso/en/collection/mpb110-046.html)
    Μετά ξέφυγε τελείως και άνοιξε κι αυτός νέους δρόμους στην τέχνη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κανένας από αυτούς δεν άνοιξε απολύτως κανέναν ορατό δρόμο. Αν είχαν ανοίξει θα τον φανερώνατε καθαρά και χωρίς συγκρίσεις, αποκρύψεις και μισόλογα.

      Διαγραφή
  11. Απόλυτα συμφωνώ με την προσέγγισή σας. Κάποτε είχα διαβάσει έναν δικό σας κατάλογο των δέκα αριστουργημάτων, που έπρεπε κάποιος να έχει διαβάσει οπωσδήποτε. Τον 'Ηλίθιο' του Ντοστογιέφσκη κατάφερα να τον τελειώσω, αλλά μάλλον με κούρασε με τις ατελείωτες λεπτομέρειες- ίσως έφταιξε και το ... ασυνεχές διάβασμα- μπορεί βέβαια και να μην είχα 'ωριμάσει' , όπως σωστά επισημαίνετε. Τον 'Οδυσσέα' του Τζόυς τον παράτησα στις πρώτες σελίδες...Θα ήθελα να ξαναπροσπαθήσω, αν μπορούσατε να μου υποδείξετε 'οδηγό-ξεναγό', όπως λέτε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η Οδύ(σ)σεια του Νίκου Καζαντζάκη είναι ο καλύτερος οδηγός για τον Τζόυς.

      Διαγραφή
    2. Βέβαια η Οδύσσεια του Καζαντζάκη δεν έχει καμία σχέση με τον Τζόυς. Στα ελληνικά δεν γνωρίζω κανένα βιβλίο σχετικό - αν ξερετε Αγγλικά υπάρχουν πολλά. Θα συνιστούσα του Sean Sheehan: "Joyce's Ulysses, A reader's guide".

      Διαγραφή
    3. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησαν τρεις μεταφράσεις του «Οδυσσέα»
      1. Αυτή των εκδόσεων Παϊρίδη …πολυσυλλεκτική [μεταφραστική ομαδα γαρ!!!] Η παλιότερη. Κολοβή & προβληματική μύησε αλλά και απώθησε [αποθαρρύνοντας περαιτέρω] πολλούς. Κυκλοφόρησε σε 10 μικρά τομίδια και ήταν εύχρηστη –το μόνο καλό της- οι επόμενες εκδόσεις μεταφράσεις ήταν κανονικότατα τούβλα.
      2. Η σοβαρή προσπάθεια του Σωκράτη Καψάσκη με επιμέλεια του Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλου [εκδόσεις Κέδρος-δεκαετία του ΄90]
      3. Η πιο πρόσφατη από τις εκδόσεις Κακτος (2014) σε μετάφραση του …βλάσφημου τηλεοπτικού γιατρού Ελευθερίου Ανευλαβή [της Ταρζανο-Τριανταφυλλοπουλικής «Ζούγκλας»] . Που όμως διόλου …ανευλαβής δεν στάθηκε απέναντι στο έργο του Τζόϋς. Αληθινή αποκάλυψη. Ο ίδιος τόλμησε επίσης και κατάφερε να φέρει εις πέρας την μετάφραση ενός αντικειμενικά μη μεταφράσιμου και εν πολλοίς ακαταλαβίστικου κειμένου [Η ογκώδης «Αγρύπνια των Φινεγκαν» σε ιρλανδέζικη συχνά αργκό, λόγια μεθυσμένου σε παραλήρημα που αργοπεθαίνει μετά από ένα σοβαρό χτύπημα στο κεφάλι. Το κύκνειο άσμα του Τζόϋς που τόγραφε δυό δεκαετίες ] πάλι από τις εκδόσεις Κάκτος ένα χρόνο νωρίτερα. Πρόκειται για άθλο. Η μεταφραστική προσπάθεια στον «Οδυσσέα» του Τζ. Τζόϋς από τον Ανευλαβή είναι σπουδαία κι αυτό που εντυπωσιάζει είναι η παράθεση πληθώρας χρησιμότατων πραγματολογικών, ερμηνευτικών σχολιασμών που πολλές φορές καταλαμβάνουν ακόμα και το μισό της σελίδας. Νομίζω πως πια έχουμε οδηγό πλοήγησης στον «Οδυσσέα» και στα ελληνικά. Αξίζει να σημειωθεί πως η έκδοση …σεβάστηκε [είναι η μόνη!] τα αυτούσια στα αρχαία ελληνικά και λατινικά παραθέματα από τον Τζόϋς μέσα στο βιβλίο. Για τις δυο αυτές δουλειές του Ανευλαβή –που φαντάζομαι αφορούν πολλών πολλών πολλών ετών ενασχόληση- τα media έβγαλαν το σκασμό! [δεν είναι δα η πρώτη φορά και ούτε τυχαίο].
      ΥΓ. Η ανθρώπινη μοίρα δεν μας επιφύλαξε τύχην να έχουμε και μια ακόμα σοβαρή μεταφραστική προσπάθεια: αυτήν της Μαντώς Αραβαντινού που ο θάνατος την βρήκε εν πλω-επί το έργον. Μας άφησε σπαράγματα της μεταφρασής της προ-δημοσιευμένα εδώ κι εκεί και δυο σπουδαίες μονογραφίες [«Τζ. Τζόϋς -Ζωή και έργο» και «Τα ελληνικά του Τζ. Τζόϋς»].

      Διαγραφή
    4. Ευχαριστούμε Νώντα για τις πολύ χρήσιμες πληροφορίες. Δυστυχώς δεν γνωρίζω καθόλου τις ελληνικές μεταφράσεις από γλώσσες τις οποίες διαβάζω στο πρωτότυπο.

      Διαγραφή
    5. Ο Άρης Μαραγκόπουλος έχει εκδώσει δυο βιβλία σχετικά με το θέμα: Οδυσσέας, Οδηγίες προς Ναυτιλλομένους και Οδυσσέας, Οδηγίες Ανάγνωσης, και τα δυο εξαντλημένα νομίζω, εκ των οποίων είχα διαβάσει το πρώτο, μετά τη δεύτερη βουτιά στο συγκλονιστικό κείμενο του Τζόις, χωρίς να με βοηθήσει όμως σε κάτι ουσιώδες, αφού είχα ήδη σχηματίσει τη γνώμη μου, κάτι που ισχύει γενικότερα και για το σύνολο σχεδόν των κριτικών τέχνης. Αν κάτι δε με συγκινεί από μόνο του, καμιά κριτική δεν πρόκειται να μου αλλάξει τη γνώμη (ο χρόνος όμως μπορεί). Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που βρίσκω την κριτική πιο ενδιαφέρουσα του αντικειμένου της, όπως για παράδειγμα τα πολύ αποκαλυπτικά σχόλιά σας, κύριε Δήμου, στην ποίηση της Δημουλά. Και θα συμφωνούσα με τον Ελύτη που κάποτε σας είπε, αν ενθυμούμαι σωστά – πως η κριτική λογοτεχνίας είναι το μεγαλύτερο ταλέντο σας.

      Διαγραφή
    6. Πράγματι ο Ελύτης προσπαθούσε να με πείσει να γίνω ο Μπιελίνσκυ της Ελλάδας - όχι τόσο λόγω ταλέντου δικού μου, όσο λόγω ελλείψεως καλών κριτικών στην χώρα μας.

      Ο "Οδυσσέας" χρειάζεται πλοηγό. Διότι είναι τόσες οι διακειμενικές αναφορές και παραπομπές που διαβάζοντας μόνο αυτά που φαίνονται, χάνεις το μισό έργο. Δεν είναι θέμα κριτικής αξιολόγησης - αλλά εμπλουτισμού του κειμένου.

      Το σημαντικό στο κείμενο για την Δημουλά: είναι το πρώτο που γράφτηκε γι αυτήν και εξακολουθεί να ισχύει 27 χρόνια μετά.

      Διαγραφή
    7. Δε διαφωνώ φυσικά ως προς την ανάγκη πραγματολογικού/γραμματολογικού προσανατολισμού σε κείμενα όπως ο Οδυσσέας ή ο Μόμπι-Ντικ, ας έχουμε όμως υπόψιν ότι σε πολλές περιπτώσεις η κρυπτικότητα ενός κειμένου εντάσσεται ουσιωδώς στις αισθητικές προθέσεις του συγγραφέα και η βεβιασμένη άρση της μπορεί να καταστρέψει ολοσχερώς την αναγνωστική εμπειρία – για έργα τέχνης μιλάμε, όχι για δοκίμια! Η ανάλυση έπεται της εμπειρίας και η παρεξήγηση μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να είναι πιο δημιουργική από την αποκάλυψη. Αυτός εξάλλου είναι και ο βασικός λόγος που οι περισσότεροι δημιουργοί είναι τόσο φειδωλοί σε διαφωτιστικές διευκρινίσεις. Μια πραγματολογική προεργασία πάντως είναι μερικές φορές – όχι πάντοτε – αναγκαία σε κείμενα που προέρχονται από ριζικά διαφορετικό (υπάρχει τέτοιο σταλήθεια;) κοινωνικό περιβάλλον.

      Διαγραφή
    8. Δείτε αν θέλετε τις μονογραφίες που ξεπήδησαν απο την μεταφραστική Οδύσσεια του Α.Κ. Χριστοδούλου στον Μόμπυ Ντίκ [από μια φράση, απο μια εμμονή από ένα motto του Μέλβιλ].
      Ξεφυλλισετε απλά και μόνον τις μεταφρασεις του Ανευλαβή στον Τζ'οϋς και θα δείτε το βάθος και το μεγεθος της δουλειάς.
      Ωστόσο δε λέω ... καλή είναι κι η περιπέτεια και οι ανακαλυψεις. Αλλά σκεφτείτε να περιπλανιέστε στο Λούβρο χωρίς οδηγό. Θα πηγαινετε απο αιφνιδιασμός σ' αιφνιδιασμό έχοντας όμως χάσει και πολλά που δεν θα 'πρεπε...

      Διαγραφή
    9. @Nikos Dimou
      2016-02-13 17:15:53+00:00

      > Πράγματι ο Ελύτης προσπαθούσε να με πείσει να γίνω ο Μπιελίνσκυ της Ελλάδας — όχι τόσο λόγω ταλέντου δικού μου, όσο λόγω ελλείψεως καλών κριτικών στην χώρα μας.

      Μα και άριστος κριτικός είσαι, και έλλειψη υπάρχει, και —σπανιότατο— δεν είσαι εμπαθής.

      Διαγραφή
  12. Ένα άλλου τύπου αριστούργημα
    ---------------------------------------------

    Λατρεύω τη ρωσική πεζογραφία και την "αγγλική" ποίηση και πεζογραφία και λυπάμαι πολύ που δεν έμαθα ρωσικά (όταν μου δόθηκε η ευκαιρία). Ίσως γι΄ αυτό επεδίωξα να μάθει ρωσικά η Μαρία-Φωτεινή (από τη ναντά της, τη Ντιάνα) και όταν η Μ-Φ βλέπει ρωσικές κλασικές παιδικές εκπομπές της σοβιετικής εποχής (είναι εξαιρετικές, αν και γκροτέσκο) κάθομαι κι εγώ δίπλα, προσποιούμενος ότι καταλαβαίνω.

    Παρά ταύτα δεν θα μιλήσω για λογοτεχνία και τα αριστουργήματά της, αλλά για κάτι άλλο. Πάλι όμως για αριστουργήματα:

    Αναφέρομαι στα βιβλία τριών ιστορικών, των Gombrich, Hobsbawm και Mazower: Μικρή Ιστορία Του Κόσμου και στο Χρονικό Της Τέχνης από τον πρώτο, ειδικά ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας του δευτέρου και η Σκοτεινή Ήπειρος του τρίτου. Φρονώ δε ότι δίχως αυτά τα έργα, η σύγχρονη ιστορική επιστήμη θα ήτανε πάμπτωχη.

    Το αριστούργημα όμως των αριστουργημάτων είναι, κατά την ταπεινή μου γνώμη, η ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.

    Όσοι ασχολούμαστε επαγγελματικά είτε με την ιστορία είτε και με τη συγγραφή, δεν χορταίνουμε να το διαβάζουμε. Γνώση, τέχνη, ομορφιά, ανθρωπιά και πάλι γνώση, δηλαδή ένα βιβλίο με ατελείωτα "ταξίδια" και ανεξάντλητες "αποκαλύψεις".

    Μετά τιμής,
    Κάπα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Κουλτουριαρικο θεμα...
    Δεν με εμπνεει...

    " Για γουστα & για χρωματα ,δεν πρεπει να μαλωνουμε ",
    λενε οι Φραγκοι...

    Ο καθενας ο,τι γουσταρει...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Από την Παυλίνα θρουμουλοπούλου:

    Μήπως τα αριστουργήματα είναι η απάντησή μας στον θάνατο;
    Ίσως η κριτική και η " σωστή " κατανόησή τους δεν έχουν τόση σημασία, όσο το συναίσθημα και η γνώση που μεταδίδουν σε όποιον είναι έτοιμος να τα δεχτεί μέσα στον χρόνο της ζωής;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Για πεθαμένους να μιλούμε τώρα!12 Φεβρουαρίου, 2016 20:06

      Σε ποιο θάνατο από τους αθάνατους θανάτους; Δύο θάνατοι. Ο νοητικός. Και ο σωματικός. Και τρίτος δεν υπάρχει. Εγώ άκουσα από έναν πολιτικό στη Βουλή στίχους του Εγγονόπουλου. Και θυμήθηκα τον στίχο του τελευταίου:
      "η τέχνη κι’ η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
      η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
      να πεθάνουμε"
      αλλά και άλλους στίχους του Εγγονόπουλου, κατάλληλους μόνο για παρεξήγηση από από τα εσωτερικευτικά άτομα των αριστουργημάτων, που λέγουν:
      "λέγε μέσα σου
      πως δεν θα πάψεις
      ποτέ να ελπίζεις
      πως δεν θα πάψεις
      ποτέ να πιστεύεις
      πως δεν θα πάψεις
      ποτέ να ικετεύεις
      πως δεν θα πάψεις
      ποτέ να επιστρατεύεις
      όλη την Αγάπη
      που έχεις μέσα σου κρυμμένη
      ενάντια στις
      δυνάμεις του κακού".

      Διαγραφή
  15. Εεε.. για να μην ξεχνιόμαστε, να θυμηθούμε λίγο και τους γερμανούς αξιωματικούς σε κάποια στρατόπεδα στην Πολωνία που το βράδυ απολάμβαναν τη μουσική του Βάγκνερ και του Σούμπερτ, τα έπη του Ομήρου και τα ρομάντζα του Γκαίτε – και το πρωί την βασανιστική θανάτωση εβραίων κρατουμένων. Όχι δηλαδή ότι κάποιοι «λαϊκοί» που βλέπουν τους «κουλτουριάρηδες» ως «τροφή για τα πιστόλια» παίζουν σε άλλη κατηγορία..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ίσως να υπήρξαν και τέτοιοι Γερμανοί - αλλά μάλλον πρόκειται για κλισέ. Οι άνθρωποι που έκαναν αυτά τα εγκλήματα είτε ήσαν κτήνη είτε γραφειοκράτες σαν τον Άϊχμαν (θυμηθείτε την "Κοινοτοπία του Κακού" της Άρεντ).

      Διαγραφή
    2. Δυστυχώς δεν πρόκειται για κλισέ. Οι γερμανοί δεν αποποιήθηκαν την υπέροχη κουλτούρα τους όταν ακολούθησαν τον Χίτλερ (και τον ακολούθησαν ΟΛΟΙ εκτός από εκείνους που αποτέλεσαν στόχο), μονάχα ένα μικρό «εκφυλισμένο» τμήμα της. Ο λόγος που οι περισσότεροι σφαγείς ήταν απλώς «κτήνη» (κανονικοί άνθρωποι δηλαδή, για να μην ξεχνάμε και την Άρεντ που αναφέρατε), είναι απλώς ότι οι μορφωμένοι αποτελούν πάντοτε μειοψηφία στο σύνολο της κοινωνίας, πόσο μάλλον στο στρατό. Θα μπορούσα να φέρω αναρίθμητα παραδείγματα και παραπομπές, τα περισσότερα όμως είναι ήδη μπροστά μας, γιαυτό και δεν τα προσέχει κανείς. Δεν προσυπογράφω τη γνωστή ρήση του Αντόρνο για την ποίηση μετά το Άουσβιτς, πιστεύω απλά πως η τέχνη είναι ψυχολογικά και ηθικά ουδέτερη. Καλά κάνει και την απολαμβάνει όποιος την απολαμβάνει, ας μη νομίζει όμως ότι εργάζεται για κάποιο ανώτερο κοινωνικό ιδεώδες. Από αυτό ακριβώς το «ανώτερο» είναι που ξεκινάει το πρόβλημα..

      Διαγραφή
    3. Μίλησα για κλισέ επειδή σε κανένα από τα κείμενα επιζώντων δεν το έχω συναντήσει - αντίθετα το διαβάζω σε κείμενα ανθρώπων που δεν έχουν άμεσες εμπειρίες. Είναι και φυσικό γιατί η αντίθεση ανάμεσα στην υψηλή κουλτούρα των Γερμανών και την βαρβαρότητα του Ολοκαυτώματος φέρνει αμέσως στο νου την σκέψη: πώς ο λαός που γέννησε και λάτρεψε τον Μπετόβεν κλπ. να κάνει τέτοια αίσχη! Από εκεί μέχρι να φανταστούμε την εικόνα του σφαγέα που παίζει Σούμπερτ, είναι απλό. (Με την ευκαιρία - ο Σούμπερτ ήταν Αυστριακός...).

      Διαγραφή
    4. Ο Δημήτρης Μητρόπουλος είχε πρόβλημα να διευθύνει από το ΄40 και μετά με την ΝΥPO "γερμανικη" μουσική [και η βιενέζικη χωρεί εδώ..]του Μπαχ, του Μπετόβεν και άλλων έχοντας στο νου που οδηγουσε πλέον τον κόσμο αυτός ο λαός...
      Πολλοί απο τους Ναζί ήσαν καλλιεργημενοι και φιλόμουσοι. Αυτό όμως δεν μας επιτρέπει να γενικεύσουμε για τον γερμανικό λαό και πολυ περισσότερο να φορτωσουμε στους επιγόνους παρομοιες χάρες ή προσθέσεις. Απο που κι ως πού; Το "ζώο" στον άνθρωπο [αν έτσι βολεύει να συμβολίσουμε την βορβορώδη και σκοτεινη του πλευρά ] καταφέρνει απλώς να ξυπνα και στον πιό καλλιεργημένο. Ενω αάνθρωποι αμπορφωτοι, ταπεινόι, κατωτερων κοινωνικών ταξεων επιδεικνύουν συχνά μεγαλείο παρά τα αναμενόμενα.
      Να θυμίσω πως κι ο σπουδαίος Εζρα Παουντ -ίσως ο μεγαλύτερος των ποιητών του 20ιυ αιώνα- προσχώρησε στην τρέλα του φασισμου [ενω ο σημαντικός συγγραφέας Μαλαπάρτε την εγκατέλειπε...]. Ο "δικός μας" ο Λώρενς Ντάρελ θριάμβευσε ως υπευθυνος προπαγάνδας του αποικιοκρατικού καθεστώτοςς των άγγλων στην Κύπρο- που φρόντισε να στείλει στην κρεμάλα πολλούς. Επίσης ο Πολ Ποτ ήταν απόφοιτος της Σορβόνης. Ο Μάο μέγας καλλιγράφος,η χήρα του συνθετρια Κινεζικης Όπερας, Ο Σταλιν σινεφίλ και μουσικόφιλος... κλπ κλπ κλπ.

      Διαγραφή
    5. Οι περισσότεροι Ναζί αξιωματούχοι ήταν κτηνωδώς αμόρφωτοι. Ο πλέον διανοούμενος της ηγεσίας, ο Γκαίμπελς, στα απομνημονεύματά του αποκαλύπτεται ως αγράμματος. Ο Πάουντ (που δεν είναι και τόσο μεγάλος...) είχε ψυχωσικό σύνδρομο από χρόνια και ο Ντάρρελ έστελνε μόνο δελτία τύπου (και όχι Κύπριους στην κρεμάλα...). Ήταν άφραγκος, έγραφε το "Αλεξανδρινό Κουαρτέτο" και έκανε αγγαρεία στο γραφείο Τύπου. Στο βιβλίο του για την Κύπρο (Bitter Lemons) δείχνει αγάπη για τους Κυπρίους...

      Διαγραφή
    6. #ο Ντάρρελ έστελνε μόνο δελτία τύπου#
      Δανείζομαι από το εκτενές/μοιραία εμπαθές και εμπεριστατωμένο κείεμνο του Μ. Ιγνατίου :
      [...]ο Ντάρελ επέμενε αργότερα, όταν διορίστηκε ως επικεφαλής της αποικιακής προπαγάνδας στη Λευκωσία, να του αναθέσουν και τη διεύθυνση του ραδιοφωνικού σταθμού της κυβέρνησης, μια που έβλεπε πως είχε αποτύχει ως δάσκαλος των αγγλικών στο έργου του να επηρεάζει τους μαθητές του και να τους στρατολογήσει με το μέρος της Βρετανίας".

      Δεν ισχυρίστηκα ότι ο Ντάρελ έστειλε κόσμο στην κρεμάλα /ίσως φταίει η κακή διατύπωση [αυτά τα έκανε το καθεστώς που υπηρέτησε και τον μισθοδοτούσε].
      Οι Ντάρελ έζησαν πλούσια ζωή στην Κέρκυρα. Ισως μετα να ξέπεσαν-με τον πόλεμο.

      Πράγματι η ..παράνοια τον Πάουντ [που τον οδήγησε στο φασισμό] τον γλίτωσε απο την κρεμάλα.

      Τέλος πάντων ξεκινήσαμε να μιλάμε για τα αριστουργήματα της Τέχνης [και δη τα λογοτεχνικά] και καταληξαμε να μιλαμε για εγκλήματα και φοινιάδες. Έχουμε κρυμενη επιθετικότητα και θυμό...
      Περιμενω τον Harrysmatic να μας βαλει σε ταξη.

      Διαγραφή
    7. Πράγματι εμπαθές και άδικο το κείμενο. Έχω ιδίαν αντίληψη - αλλά έχουμε απομακρυνθεί πολύ από το θέμα. Ας μείνουμε στο ότι ο Ντάρελ έχει κάνει ερωτική εξομολόγηση στην Ελλάδα με τα ταξιδιωτικά του για την Κέρκυρα και την Ρόδο, έφερε τον Μίλλερ που έκανε άλλη ερωτική εξομολόγηση, και έγραψε το αριστουργηματικό Κουαρτέτο χωρίς το οποίο ο Στρατής Τσίρκας μάλλον δεν θα είχε γράψει τις Ακυβέρνητες Πολιτείες του.

      Διαγραφή
    8. Nikos Dimou Sat Feb 13, 01:58:00 PM
      Τι θα λέγατε για τον Σελίν;

      Διαγραφή
    9. Πολύ μεγάλος. Ιδιαίτερα το πρώτο του βιβλίο "Ταξίδι στην άκρη της νύχτας". Υπάρχει και στα Ελληνικά σε εξαίρετη μετάφραση της Σεσίλ Ιγγλέση-Μαργέλλου.

      Διαγραφή
    10. @Νώντας Τσίγκας
      2016-02-13 11:26:52+00:00

      > ο σπουδαίος Εζρα Παουντ -ίσως ο μεγαλύτερος των ποιητών του 20ού αιώνα

      Σπουδαία του έργα:

      1. Έγραψε το With usura.

      2. (Βεβαίως δεν έγραψε, αλλά τουλάχιστον) έσβησε την Έρημη Χώρα.

      3. ;

      Διαγραφή
    11. Λύκε έγραψε κι άλλα - κυρίως τα Cantos που είναι άνισα - μερικά υπέροχα, μερικά σαν παραλήρημα και τα περισσότερα βαρετά. Τα πρώτα του ποιήματα ήταν πολύ καλύτερα. Η συμβολή του στην Έρημη Χώρα αποφασιστική. Εδώ λατρεύτηκε υπέρμετρα (Λορεντζάτος κλπ).

      Διαγραφή
    12. Φυσικά τα Cantos. [Eυτύχησαν και σε ελληνική μετάφραση -Α.Ζέρβα]. Και τα δυό "αποσιωπημένα cantos" επίσης
      Και βέβαια τα το Lustra & το Hugh Selwwyn Μauberely.
      Είχε τη γνώση και την παιδεία να ενώσει πολιτισμούς στο έργο του. Να ενσωματώσει ρυθμό Ακούστε τον να διαβάζει. Έρχεται απο χρονους αρχαίους αυτή η φωνή. Κι απο την ώρα που ήταν ...συνεπιμελητης του Ελιοτ στην "Έρημη Χωρα"...

      "Μείνετε πάντα μέσα στο Σοφοκλή το σκληρό φως
      Και με χαρά δεχτείτε τις πληγές σας απ' αυτό."

      Διαγραφή
  16. Πρώτα πρώτα, θα ευχαριστήσω τον κύριο Δήμου που με τίμησε θέτοντας ως σημερινό θέμα συζήτησης την ιδέα που του πρότεινα. Αναφερόμουν στη λογοτεχνία, αλλά η περί αριστουργημάτων ανταλλαγή απόψεων έφερε στο προσκήνιο και άλλες τέχνες. Φυσικό ήταν. Έτσι, ας μου επιτραπεί να διατυπώσω και τις δικές μου αντιδράσεις για τη ζωγραφική, αφήνοντας το θέμα της ζωγραφικής για το επόμενο σχόλιό μου. Και, στο τέλος, θα εκτεθώ, επειδή δεν μπορώ ν’ απαρνηθώ, στην ηλικία μου, την άχαρη ιδιότητα της ειλικρίνειας.
    Αν και επί δύο χρόνια (1972-74, αχ νιάτα), ως φοιτήτρια, παρακολούθησα τα μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης του αείμνηστου Χρύσανθου Χρήστου στο ΑΠΘ, εισπράττοντας μάλιστα δεκάρια στις προφορικές του εξετάσεις, δεν έγινα ποτέ ιδιαιτέρως φιλότεχνη (ενν. τις καλές τέχνες, τα εικαστικά). Επισκέφθηκα από ενδιαφέρον πολλά μουσεία, είδα στη ζωή μου άπειρα έργα τόσο παλαιότερης όσο και μοντέρνας τέχνης, και ήταν σχετικώς λίγες οι φορές που πραγματικά συγκινήθηκα. Δυστυχώς. Παρ΄ όλ’ αυτά, βίωσα την τεράστια διαφορά που μπορεί να υπάρχει μεταξύ πρωτότυπου έργου και αναπαραγωγής. Δεν νομίζω ότι έπαιξε ρόλο το μέγεθος του πίνακα, δεν ήταν πολύ μεγάλος (αν με ρωτούσαν θα έλεγα «ένα μέτρο», στο διαδίκτυο βρίσκω «73 x 92 cm»). Ήταν σε μια έκθεση Βαν Γκόγκ στη Φρανκφούρτη (2001), όταν αντικρίζοντας ένα πασίγνωστο πίνακα (Σταροχώραφα με κυπαρίσια) έπαθα κυριολεκτικά σοκ. Η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά, ανατρίχιαζα, ένιωθα κάτι σαν πανικό στο μυαλό μου. Ήταν ως εάν ο ζωγράφος μού μετέδιδε την εσωτερική του ταραχή, το δικό του χάος. Ως εάν ο καλλιτέχνης είχε εισχωρήσει στα βάθη της ψυχής μου. Μου είναι πραγματικά δύσκολο να εκφράσω με λέξεις το άφατο που με είχε κυριεύσει. Κι όμως, η εικόνα μού ήταν ήδη γνωστή και οικεία... Γι΄ αυτό και εξακολουθώ να επισκέπτομαι μουσεία, περιμένοντας την επόμενη βαθιά συγκίνηση. Που δεν έρχεται. Σημειώνω και το εκπληκτικό στοιχείο, ότι ο αναφερόμενος πιο πάνω πίνακας θεωρείται ημιτελής. Όταν πλησίασα πολύ κοντά για να τον περιεργαστώ, μετά την πρώτη συγκλονιστική εντύπωση, παρατήρησα ότι αρκετά σημεία του καμβά ήταν ακάλυπτα! (Αγαπημένοι μου ζωγράφοι, εκτός του Βαν Γκογκ, οι Καραβάτζιο και Ρουώ. Αδύνατον να εισχωρήσω στον κόσμο του Πικάσο. Ο Λεζέ μ΄έκανε να χαζεύω. Το ίδιο μου συμβαίνει με τη ρωσική πρωτοπορία – υπάρχει αυτόν τον καιρό σχετική έκθεση στην πόλη μου και αναρωτιέμαι αν τελικά θα την επισκεφθώ. Αναρωτιέμαι αν θα έπρεπε να ντρέπομαι γι’ αυτό.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Κύριε Δήμου, με κάνατε να ανατρέξω στο «Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» για να δω τον ορισμό του τριτοπρόσωπου «αρέσει». Ιδού: «για κτ. που προκαλεί συναισθήματα (ερωτικής, αισθηματικής κ.ά.) ευχαρίστησης, απόλαυσης, ικανοποίησης: Mου αρέσει η μουσική / το θέατρο […]». Όταν μου αρέσει, λοιπόν, ένα μυθιστόρημα, αυτό σημαίνει ότι μου προκάλεσε συναισθήματα ευχαρίστησης, απόλαυσης και ικανοποίησης. Γιατί διαβάζουμε, λοιπόν, αν όχι για να δημιουργηθούν μέσα μας αυτά τα συναισθήματα; (ξέρω, και γι’ άλλους πολλούς θα πείτε, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Υπάρχει το χέρι του πειρατή βγαλμένο από φιλιστρίνι αμπαριού. Εκτείνεται οριζοντίως μέσα στα βάθη του νερού της θάλασσας. Το χεράκι αυτό εκτείνεται μέσα στον όγκο της θάλασσας και χαίρεται και ακινητεί καθώς αντιστέκεται στη διανυσματική ταχύτητα του πλοίου. Καρχαρίες κόβουν τις άγριες περιφορές κατά τις υδάτινες τροχιές τους με τα λαμπρά δοντάκια τους. Σκυλόψαρα μελετούν εντόσθια μιας μέδουσας, ή διαβάζουν τα μελανά τα βάθη με τα φωσφορικά ματάκια τους. Μία ωραία κόρη, ελληνίς, γονατίζει μπροστά στο σώμα του πειρατή, για να συλλέξει τα μαργαριτάρια που έπεσαν από τη φούχτα της και χάθηκαν μέσα στις ρωγμές του ξύλινου σκαριού. Το αμπάρι πλημμυρίζει. Ο πειρατής και η κόρη ανεβαίνουν στο κατάστρωμα. Το καράβι παίρνει κλίση, χτυπημένο από άλλο χαρούμενο κύμα, ή από την σκληρότατη αύρα των αφρών. Γυρίζει πλαγιαστά, ίσα που ακουμπάει την επιφάνεια του νερού και το ταξίδι έτσι συνεχίζεται. Συνθήκες έλλειψης βαρύτητας επικρατούν. Η κόρη βάφει τα νύχια της. Τηγανίζει το καλαμάρι της. Απλώνει τα μαλλιά της τα ξανθά με μανταλάκια στο σχοινί ανάμεσα στον ουρανό και στην υγρή έκταση. Ο πειρατής στερεώνει ένα πόδι στο κατάστρωμα, το άλλο σε κάποιο ξύλο περίπου κατακόρυφο. Ισορροπεί. Βλέπει τα αστέρια. Απορεί: τι είναι τα τόσα φώτα πάνω από τα σύννεφα; Τι θέλουν στον τεφρώδη ουρανό οι παγωμένες λάμψεις του διαστήματος; Του καραβιού η κλίση σε τίποτα δεν εμποδίζει τον αστρονομικό συλλογισμό, το βάψιμο των νυχιών, την μυρωδιά του καλαμαριού, για φτάσιμο ή στα ωκεάνια ρουθούνια του πειρατή, ή στις άδηλες μύτες των φωσφορικών σκυλόψαρων, ή μέχρι τους κύκλους του βότσαλου του καρχαρία, που αφέθηκε από λυπημένο πτερύγιο σε βάθος χρονομετρημένο να πέσει ώς την άβυσσο της Γης και να την διαπεράσει.

      Διαγραφή
    2. Μια και μιλάμε για αριστουργήματα, κάποιος ανώνυμος ποιητής ("σαλτάρω;") μου στέλνει άφθονα δικά του. Κόβω... κόβω... Είπα λοιπόν ας δημοσιεύσω και ένα δείγμα ντόπιας παραγωγής...

      Διαγραφή
  18. Θα αποκαλύψω τον τίτλο και το όνομα του συγγραφέα που στάθηκαν αφορμή για τον προβληματισμό μου. Πρόκειται για τον «Λύκο της στέπας» του Έρμαν Έσσε, βιβλίο που αποφασίστηκε να διαβαστεί σε λέσχη ανάγνωσης στην οποία συμμετέχω. Συνολικά περίπου 300 σελίδες, από τις οποίες, μέχρι στιγμής διάβασα τις πρώτες εκατό και τις τελευταίες τριάντα, έχοντας διαβάσει διαγωνίως και κάμποσες στο εσωτερικό. Μετά το παράτησα (όχι, όμως, οριστικά).
    Κάνοντας ίσως και κατάχρηση του χώρου και της φιλοξενίας, σας παραθέτω αυτούσιο ένα κειμενάκι που ανάρτησα στο facebook, στην κλειστή ομάδα της λέσχης στην οποία συμμετέχω, γραμμένο εν θερμώ. Η ανάρτηση «ενόχλησε εξαιρετικά» κάποια συναναγνώστρια και δημιουργήθηκε ένα κλίμα ψυχρότητας που πραγματικά με στενοχώρησε και με οδήγησε στην πρόταση του θέματος εδώ.
    «Δεν ξέρω ποια είχε την ιδέα να προτείνει τον "Λύκο της στέπας" αλλά προσωπικά, έχοντας διαβάσει τον πρόλογο, το υποτιθέμενο βιβλιαράκι που δίνουν στον αφηγητή στην αρχή, μερικές σκόρπιες σελίδες δω και κει, καθώς και το τέλος, αποφάσισα να μη χαραμίσω άλλο χρόνο από τη ζωή μου για χάρη του! Αρκεί! (Eleni, να υποθέσω ότι επιλέχτηκε ως παράδειγμα "βιβλίου μέσα στο βιβλίο"; emoticon smile )
    »Δεν θυμάμαι πότε ήταν, πάνε πολλά χρόνια, είχα παρατήσει νομίζω στα μισά και τον "Ντέμιαν". Ούτε που θυμάμαι την ιστορία, αυτό που έχω συγκρατήσει είναι η σκέψη ότι "εντάξει, είμαι ενήλικη, πέρασαν αυτά".
    »Με τον "Λύκο" ίσως να μου μείνει η σκέψη "Πήγαινε, καλέ μου, σε κανένα ψυχίατρο..."
    »Η αλήθεια είναι ότι ο Έσσε ήταν το κερασάκι στην τούρτα: αυτήν την εβδομάδα: για τις απαιτήσεις μιας άλλης λέσχης, ασχολήθηκα αρκετά με τον δικό μας Νίκο Καζαντζάκη, σύγχρονο τού Έσσε και παρόμοιας ιδιοσυγκρασίας, με αντίστοιχες επιρροές (Νίτσε, ανατολική φιλοσοφία και δε συμμαζεύεται). Μπούχτισα με τους ναρκισσισμούς τους! ακατάλληλοι για την εποχή μας! Όχι πως δεν συμφωνώ σε πολλά, σε πάρα πολλά από τα λεγόμενά τους. Αλλά το κρεσέντο τους φθάνει να με ενοχλεί. Ίσως και λόγω ηλικίας...
    »Και ένα υστερόγραφο στην ανάρτησή μου (μπορεί μέχρι τη μέρα της συζήτησης να έχω ξεχάσει αυτήν τη σκέψη). Τον εσωτερικό δυισμό και τις άυλες συγκρούσεις, με τι μαεστρία, τι ατμόσφαιρα και τι υπέροχη πλοκή τα χειρίστηκε ο Μαν στο "Θάνατο στη Βενετία"! κι εκεί νιτσεϊκές επιρροές αλλά τι ιδιοφυΐα, τι μεγαλείο!»
    Παραδέχομαι ότι η έκφραση «χαραμίζω χρόνο» ήταν άστοχη, ίσως αγενής, ωστόσο το «χαμογελάκι» που συνόδευε κάποιο σημείο της ανάρτησης (που εδώ φαίνεται με την ένδειξη emoticon smile) νομίζω ότι φανερώνει τον παιγνιώδη τόνο μου. Ωστόσο, δέχτηκα ιερεμιάδα – και όχι από την Ελένη που τ’ όνομά της φαίνεται στην ανάρτηση.
    Από το παραπάνω κείμενο, αν και βιαστικά και εν θερμώ, όπως ήδη είπα, γραμμένο, υποδηλώνει χοντρικά δύο πράγματα: α) ότι δεν «απορρίπτω» συνολικά τον συγγραφέα και το βιβλίο του, εφόσον γράφω «Όχι πως δεν συμφωνώ σε πολλά, σε πάρα πολλά από τα λεγόμενα…» και β) το σημαντικότερο, ότι δεν το θεωρώ κατάλληλο για την εποχή μας. Και με το δεύτερο σημείο, ερχόμαστε σε καίριο σημείο που αφορά την πρόσληψη του έργου τέχνης: στον ορίζοντα των προσδοκιών του αναγνώστη.
    Βιώνουμε μια ταραγμένη εποχή, τη βιώνουμε όλοι μαζί και δεν χρειάζεται να σας την περιγράψω. Η ναρκισσιστική ενδοσκόπηση του (περίπου) σχιζοειδούς αφηγητή του «Λύκου» με ενόχλησε, μολονότι εκτίμησα τόσο την ενδιαφέρουσα τεχνική όσο και την ευφάνταστη επινόηση ενός δεύτερου θηλυκού εαυτού που υποτίθεται μαθαίνει τον κόσμο στον «άγριο» λύκο. Και το τελικό του γέλιο δεν με έπεισε καθόλου. Άλλα πράγματα ποθούν η ψυχή και ο νους μου, σ΄αυτήν τη συγκεκριμένη εποχή. (Αν και μεγάλοι συγγραφείς, όπως ο Σαίξπηρ ή ο Ντοστογιέφσκι, κατορθώνουν να καταστήσουν επίκαιρα τα υπαρξιακά ζητήματα που θέτουν, σε κάθε εποχή. Γι’ αυτό είναι πράγματι μεγάλοι.)
    Θα κλείσω ζητώντας συγνώμη που μακρηγόρησα και μ’ ένα τελευταίο σχόλιο. Γράφετε, κύριε Δήμου, «Συνήθως τα πολύ καλά έργα δεν έχουν περιττή ύλη…». Η «Άννα Καρένινα» είναι ένα αξεπέραστο αριστούργημα. Τι προσθέτουν στο όλον εκείνες οι ατέλειωτες σελίδες κυνηγιού;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστούμε για την αποκάλυψη. (Ελπίζω να μην θιγεί ο φίλος και παλαιός blogger Steppenwolf). Για μένα ο Hesse έχει γράψει μόνον ένα αριστουργημα, στα τελευταία του χρόνια: το Glasperlenspiel (Παιχνίδι με τις χάντρες). Τα νεανικά του έργα που έγιναν πολύ της μόδας τις δεκαετίες του εξήντα και εβδομήντα με τα κινήματα των Beats και των Hippies είναι πιο αδύναμα. Το Λύκο της Στέπας τον έχω διαβάσει πριν 60 χρόνια, δεν το θυμάμαι, πράγμα που μιλάει μόνο του.

      Να θέσω όμως και το θέμα της μετάφρασης. Ο συγγραφέας αυτός έχει ιδιαίτερα κακομεταφραστεί στα Ελληνικά. Η μακαρίτισσα φίλη μου ποιήτρια Νανά Ησαΐα τον μετέφραζε από τα Αγγλικά! Ποιος είναι ο μεταφραστής στην έκδοσή σας;

      Διαγραφή
    2. Και ένα υστρόγραφο: Αναφερθήκατε στον Τόμας Μαν. Κάποτε τους μνημονεύανε μαζί (τα δύο Νόμπελ, κλπ.). ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ! Ο Μαν είναι γίγαντας. Όσο περισσότερο τον διαβάζω, τόσο περισσότερο τον θαυμάζω.

      Διαγραφή
    3. Διάβασα τον "Λύκο" σε μετάφραση Γιάννη Κωστόπουλου. Ρέει η γλώσσα, αλλά σε κάποια σημεία είχα αναρωτηθεί εάν ο μεταφραστής αποδίδει σωστά το υπό μετάφραση πρωτότυπο.

      Διαγραφή
    4. "Ο λυκος της Στέππας" έμεινε [δε λεω δυστυχώς...] στις πρώτες του σελιδες σαν τυψη [όχι πολύ μεγάλη...] αλλα και σαν μελλοντική εκπλήρωση [όχι πολύ βεβαία...].Το θυμαμαι καλά αυτό στα 1983 σ' ενα ραφι της βιβλιοθήκης τον άφησα. Και έκτοτε μεταφέρεται απο σπίτι σε σπίτι που αλλάζουμε σαν όλα "τα αδιάβαστα"...

      Διαγραφή
    5. @EFFIE
      2016-02-13 00:43:42+00:00

      > Πρόκειται για τον «Λύκο της στέπας» του Έρμαν Έσσε.

      Ελληνικές μεταφράσεις του «Λύκου»

      1. Η μετάφραση —απευθείας από τα γερμανικά— που ο Νώντας Τσίγκας δεν έχει κατορθώσει να διαβάσει ακόμη (ευτυχώς!) είναι τίγκα στα λάθη:

      In den Dichtungen des alten Indien ist dieser Begriff ganz unbekannt.

      Στη λογοτεχνία της αρχαίας Ιταλίας, η έννοια αυτή είναι άγνωστη πέρα για πέρα.


      Στα ποιήματα της αρχαίας Ινδίας…

      (Τι είναι η «λογοτεχνία της αρχαίας Ιταλίας»; Η ετρουσκολατινικοδωρική; Λάθος του στοιχειοθέτη, μάλλον).

      Und in unsrer modernen Welt gibt es Dichtungen, in denen hinter dem Schleier des Personen- und Charakterspiels, dem Autor wohl kaum ganz bewußt, eine Seelenvielfalt darzustellen versucht wird.

      Και στο σύγχρονο κόσμο υπάρχει λογοτεχνία, όπου πίσω από το πέπλο των προσώπων και του παιχνιδιού των χαρακτήρων, διαφαίνεται ακόμα και στον ίδιο το συγγραφέα όχι τόσο ξεκαθαρισμένη μια πολλότητα ψυχών.


      …υπάρχουν ποιήματα, όπου πίσω από το πέπλο της μελέτης προσώπων και χαρακτήρων, ο δημιουργός επιχειρεί —χωρίς να το πολυσυνειδητοποιεί— να παραστήσει την πολυεδρικότητα της ψυχής.

      (Η παύλα στο »Personen-« κάποιο ρόλο έχει).

      Wer dies erkennen will, der muß sich entschließen, einmal die Figuren einer solchen Dichtung nicht als Einzelwesen anzusehen, sondern als Teile, als Seiten, als verschiedene Aspekte einer höheren Einheit.

      Όποιος θέλει να αναγνωρίσει την πραγματικότητα αυτή, πρέπει να παραδεχτεί πως οι μορφές αυτές μιας τέτοιας λογοτεχνίας, δεν είναι μεμονωμένες αποστάσεις, αλλά μέρη, πλευρές και όψεις μιας υψηλότερης ενότητας.


      …πρέπει να πάρει απόφαση να μη βλέπει τα πρόσωπα ενός τέτοιου ποιήματος ως ξεχωριστά πλάσματα…

      (Τι θα πει «μεμονωμένες αποστάσεις»; Μάλλον «υποστάσεις» ήταν πριν τη στοιχειοθεσία).

      Wer etwa den Faust auf diese Art betrachtet, für den wird aus Faust, Mephisto, Wagner und allen andern eine Einheit, eine Überperson, und erst in dieser höhern Einheit, nicht in den Einzelfiguren, ist etwas vom wahren Wesen der Seele angedeutet.

      Αν κανείς παρατηρήσει τον Φάουστ, λόγου χάρη, που είναι μια ενότητα και ένα υπερπρόσωπο του Φάουστ, του Μεφιστοφελή, του Βάγκνερ και άλλων, θα δει πως η αληθινή ουσία της ψυχής βρίσκεται σ' αυτή την υψηλή ενότητα κι όχι στις επιμέρους μορφές.


      Αν λ.χ. ο Φάουστ θεωρηθεί μ' αυτόν τον τρόπο, τότε ο Φάουστ, ο Μεφιστοφελής, ο Βάγκνερ κι οι άλλοι σχηματίζουν μια μονάδα, ένα υπερπρόσωπο, και μόνο σ' αυτή την υπερμονάδα διαφαίνεται κάτι απ' την αληθινή φύση της ψυχής.

      (Ή μάθετε σύνταξη ή βγείτε στη σύνταξη!).

      Der Wahn, zu dessen Entlarvung Indien tausend Jahre lang sich so sehr angestrengt hat, ist derselbe, zu dessen Stützung und Stärkung der Okzident sich ebenso viele Mühe gegeben hat.

      Η φαντασίωση αυτή, που οι ινδοί εδώ και χιλιάδες χρόνια προσπάθησαν να την εξουδετερώσουν, προξένησε και στη Δύση πολύ πόνο για να μπορέσει να στηριχτεί και να ισχυροποιηθεί.


      Την ίδια πλάνη που η Ινδία τόσο μόχθησε επί χιλιετίες να ξεσκεπάσει, η Δύση κόπιασε άλλο τόσο να την κρατήσει και να τη δυναμώσει.

      Διαγραφή
    6. @EFFIE
      2016-02-13 00:43:42+00:00

      Ich wäre der Holden so von Herzen gut,
      fräße mich tief in ihre zärtlichen Keulen,
      tränke mich satt an ihrem hellroten Blut,


      Θα ήμουν ο αγαπημένος από τα βάθη της καρδιάς,
      αν, να με έτρωγες μέσα στα τρυφερά σου σαγόνια,
      πότισέ με χορταστικά στο ρόδινό σου αίμα,


      Θα είχα την καλή μου μη στάξει και μη βρέξει,
      θα 'τρωγα μέχρι το βάθος τους τρυφερούς μηρούς της,
      θα ξεδιψούσα με το ρόδινό της αίμα,

      (Τι σημαίνει «τρυφερά σαγόνια»; Το αυτοπαθές πρώτο πρόσωπο οριστικής γίνεται δεύτερο προστακτικής).

      Sogar mit einem Hasen wär ich zufrieden,
      süß schmeckt sein warmes Fleisch in der Nacht
      ach, ist denn alles von mir geschieden,
      was das Leben ein bißchen fröhlicher macht?


      Μ' ένα λαγό θα ήμουν ευχαριστημένος,
      γλυκιά είναι η γνώση της ζεστής σου σάρκας μέσα στη νύχτα—
      αχ, όλα έφυγαν από μένα,
      τι κάνει τη ζωή να 'ναι λιγάκι ευτυχισμένη;


      Ακόμα κι ένας λαγός θα μου 'φτανε,
      …γεύση … του…
      Αχ, να μ' έχουν άραγε αποχωριστεί όλα
      όσα δίνουν λίγη χαρά στη ζωή;

      (Μάλλον η «γεύση» έγινε «γνώση» και το «του» «σου» στη στοιχειοθεσία. Το «ό,τι» γίνεται ερωτηματικό «τι»).

      [ich]
      höre
      den Wind in der Winternacht blasen,
      tränke mit Schnee meine brennende Kehle,
      trage dem Teufel zu meine arme Seele.

      Άκου τον αέρα που σφυρίζει στη χειμωνιάτικη νύχτα,
      Βρέξε με χιόνι το φλογισμένο μου λαρύγγι,
      Φέρε το διάβολο μέσα στην άθλια ψυχή μου.


      Ακούω…
      Βρέχω…
      Φέρνω στο διάβολο την…

      (Μπερδεύει την οριστική με την προστακτική, το άμεσο αντικείμενο με το έμμεσο).

      Όποιος έχει διαβάσει αυτή τη μετάφραση, έχει διαβάσει οτιδήποτε άλλο εκτός από το «Λύκο».

      Διαγραφή
    7. @EFFIE
      2016-02-13 00:43:42+00:00

      2. Η μετάφραση που διαβάσατε εσείς έχει γίνει από τ' αγγλικά (το γράφει άραγε πουθενά;), όπως μαρτυρούν τα μεταφραστικά λάθη:

      Die eine Hälfte dieser Musik, die lyrische, war schmalzig, überzuckert und troff von Sentimentalität, die andre Hälfte war wild, launisch und kraftvoll, und doch gingen beide Hälften naiv und friedlich zusammen und gaben ein Ganzes.

      One half of this music, the melody, was all pomade and sugar and sentimentality. The other half was savage, temperamental and vigorous. Yet the two went artlessly well together and made a whole.

      Το μισό μέρος της μουσικής, η μελωδία, ήταν όλο πομάδα και ζάχαρη και φτηνό συναισθηματισμό. Το άλλο μισό, ο ρυθμός ήταν άγριος, ρωμαλέος και γεμάτος ιδιοσυγκρασιακό πάθος. Και τα δύο όμως, μαζί έδεναν με τέχνη κι έφτιαχναν ένα αρμονικό σύνολο.


      Η μετάφραση του »lyrisch« ως «μελωδία» μαρτυρεί την παρεμβολή του αγγλικού "melody".

      Το »schmalzig, überzuckert« («γλυκερός, μελιστάλακτος») γίνεται "all pomade and sugar" στ' αγγλικά και «όλο πομάδα και ζάχαρη» στα ελληνικά, αν και η pomade είναι για τα μαλλιά, ενώ η πομάδα για το πρόσωπο.

      Το »naiv und friedlich« μεταφράζεται στ' αγγλικά ως "artlessly" («ανεπιτήδευτα»), όπου μπουρδουκλώνεται με το "artfully" («επιδέξια»), καταλήγοντας «με τέχνη.

      Το »launisch« («ιδιότροπος») γίνεται —μέσω του αγγλικού "temperamental"— «γεμάτος ιδιοσυγκρασιακό πάθος» (δηλαδή;).

      Αυτή η μετάφραση όντως «ρέει», αν και όχι πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση…

      Διαγραφή
    8. @EFFIE
      2016-02-13 00:43:42+00:00

      > »Με τον "Λύκο" ίσως να μου μείνει η σκέψη "Πήγαινε, καλέ μου, σε κανένα ψυχίατρο..."
      > »αυτήν την εβδομάδα ασχολήθηκα αρκετά με τον δικό μας Νίκο Καζαντζάκη, σύγχρονο τού Έσσε και παρόμοιας ιδιοσυγκρασίας, με αντίστοιχες επιρροές (Νίτσε, ανατολική φιλοσοφία και δε συμμαζεύεται). Μπούχτισα με τους ναρκισσισμούς τους! ακατάλληλοι για την εποχή μας! Όχι πως δεν συμφωνώ σε πολλά, σε πάρα πολλά από τα λεγόμενά τους. Αλλά το κρεσέντο τους φθάνει να με ενοχλεί. Ίσως και λόγω ηλικίας...

      > Η ναρκισσιστική ενδοσκόπηση του (περίπου) σχιζοειδούς αφηγητή του «Λύκου» με ενόχλησε, μολονότι εκτίμησα τόσο την ενδιαφέρουσα τεχνική όσο και την ευφάνταστη επινόηση ενός δεύτερου θηλυκού εαυτού που υποτίθεται μαθαίνει τον κόσμο στον «άγριο» λύκο. Και το τελικό του γέλιο δεν με έπεισε καθόλου. Άλλα πράγματα ποθούν η ψυχή και ο νους μου, σ΄αυτήν τη συγκεκριμένη εποχή.

      Η παρούσα ανάρτηση θέτει δύο διαφορετικά ερωτήματα, πράγμα που δεν είχα αντιληφθεί εγκαίρως.

      α) Επιτρέπεται ν' απορρίψουμε ένα «αριστούργημα»;

      β) Επιτρέπεται ν' απορρίψουμε έργο του Κανόνα;

      Ο «Λύκος» δεν ανήκει στον Κανόνα. Άλλωστε δεν έχουν περάσει ούτ' εκατό χρόνια από τη δημοσίευσή του. Έχει πειραματική μορφή κι ασχολείται μ' ένα άτομο. Πολύ δύσκολο ν' αναγνωρίσει κάθε αναγνώστης τον εαυτό του σ' αυτό το συγκεκριμένο άτομο, κι ας πίστευε το αντίθετο ο συγγραφέας. Και μόνο γι' αυτό δεν πρόκειται να μπει ποτέ στον Κανόνα.

      Η αντίρρησή σας για το «Λύκο» είναι εμπεριστατωμένη. Συνεπώς τ' άλλα μέλη της λέσχης δεν δικαιούνται δϊά να ομιλούν «Μα ο κόσμος το θεωρεί κλασικό/αριστούργημα! Άρα, για να μη σου αρέσει, κάτι δεν πάει καλά μ' εσένα!», αλλά πρέπει ν' αναδείξουν την αξία του. Τώρα πώς θα το καταφέρουν, αν το έχουν διαβάσει στα ελληνικά, μου διαφεύγει…

      Διαγραφή
    9. Και τι θέλει πια αυτός ο Χέσσε να μου πει και να μου δώσει για την υγεία μου.- Διότι καλά είναι τα νεκρικά λόγια περί ψυχής, περί αναπνοής δηλαδή, αλλά την αναπνοή αυτή ένας ζωντανός άνθρωπος την εξασκεί. Δεν είναι δυνατόν ποτέ μου να μην πληροφορηθώ και να μην μάθω το τι θέλουν -όλοι- αυτοί -οι Χέσσε- να με φανερώσουν. Για έλα στο φως.

      Διαγραφή
    10. @Ein Steppenwolf
      Υποκλίνομαι!
      Το όνομα του μεταφραστή, στην έκδοση Καστανιώτη που χρησιμοποίησα, φαίνεται μόνο στη σελίδα του copyright και πουθενά αλλού! αυτό και μόνο αποδεικνύει την έλλειψη εμπιστοσύνης στο παραδιδόμενο προϊόν... Από τα αγγλικά, λοιπόν (αυτό δεν το αναφέρουν πουθενά).
      Σας ευχαριστώ!

      Διαγραφή
    11. @EFFIE
      2016-02-14 13:39:07+00:00

      Παρακαλώ! Πρέπει κάποτε να σταματήσει το δούλεμα του ελληνόφωνου αναγνώστη, να μάθει το κοινό τι άθλια προϊόντα του πασάρουν. «Μα με τόσο μικρή αγορά οι εκδοτικοί οίκοι δε θα “βγαίνουν” αν ανεβάσουν την ποιότητα». Δείτε όμως τι έγινε με τη μετάφραση του Σελίν από την Ιγγλέση-Μαργέλλου, που δεν προλάβαινε ν' ανατυπώνεται.

      Διαγραφή
    12. Ν.Δήμου- Ein Steppenwolf ανασκουμπωθείτε και προβειτε άμεσα στη ΝΕΑ μετάφραση του Λύκου του Χ. Έσσε. Το προλογικό σημείωμα της ΚΡΙΤΙΚΗΣ έκδοσης ο ...διαδικτυακός Λύκος βέβαια.
      Το βιβλίο και σε e-book φυσικά [ μα εγω θ' αγοράσω το χάρτινο!]

      Διαγραφή
    13. Νώντα φίλε, είμαι πολύ ψείρας μεταφραστής και ταλαιπωρούμαι απίθανα. Τις "Φωνές του Μαρακές" του Κανέτι τις δούλεψα τέσσερα χέρια και μου πήραν ένα χρόνο (100 σελίδες βιβλίο!). Δεν το ξανακάνω με τίποτα.

      Διαγραφή
    14. @Ein Steppenwolf
      2016-02-19 15:04:01+00:00

      Φρέσκο παράδειγμα

      Οι Εκδόσεις Πατάκη στέλνουν το tweet «Η ζωή είναι σύντομη, η τέχνη απέραντη, η ευκαιρία στιγμιαία και το πείραμα αβέβαιο». Umberto Eco (1932-2016).
      Το απόσπασμα είναι από το «Νησί της προηγούμενης ημέρας». Στο πρωτότυπο (L'isola della giorno prima) έχει ως εξής: [… dopo aver riconosciuto che] la vita è breve, l'arte vasta, l'occasione istantanea e l'esperimento malcerto ….
      Βεβαίως όμως ο αφορισμός δεν είναι του Eco, αλλά του Ιπποκράτη και πασίγνωστος: Ὁ βίος βραχύς, ἡ δὲ τέχνη μακρή, ὁ δὲ καιρὸς ὀξύς, ἡ δὲ πεῖρα σφαλερή[, ἡ δὲ κρίσις χαλεπή]. Παρ' όλ' αυτά οι Έλληνες δεν αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για μετάφραση μετάφρασης, αλλά σταχυολογούν τη ρήση ως δήθεν του Eco, και μάλιστα ολόκληρος εκδοτικός οίκος τη βάζει σε tweet στη μνήμη του! Ακόμα και νεκρός ο Eco δεν παύει ν' αποκαλύπτει την πικρή αλήθεια.
      Αντιθέτως οι Ιταλοί ξέρουν ποιος την είπε. Ψάξτε στο Google το ιταλικό κείμενο, θα λάβετε αποτέλεσμα "Ippocrate" — όχι "Eco".

      Διαγραφή
    15. δεν ξέρει κανείς αν πρέπει να γελά ή να κλαίει με κάτι τέτοιες γκάφες...

      Διαγραφή
  19. Κάνω την πέμπτη άσκηση για εξάσκηση από το φυλλάδιο αυτό για παράδειγμα. Νιώθω την γωνία ICM με δέουσα αυστηρότητα-γελοιότητα. Μυρίζω την καθαριότητα της φύσης και τα πανιά της ψυχής μου φουσκώνουν από τον άνεμο της δροσερής χαράς μου. Ποια φράση του Τόμας Μαν θα μπορέσω να φέρω στο μπροστινό μέρος του μυαλού μου και να την πω ώστε να διατηρήσω τον άνεμο της ψυχής μου και να συνεχίσω την πτήση μου με τα πουλιά του ύψους μου μέσα στην άπλα του γαλάζιου ουρανού μου; Σε ποιο βιβλίο περιέχεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αλλο ένα αριστούργημα ντόπιας παραγωγής. Δημοσιεύω ένα στα πέντε που μου στέλνει ο ποιητής... αλλά για αυτό το ποστ - τέλος!

      Διαγραφή
    2. Φοβάμαι ότι με την έστω μία, στις πέντε, δημοσίευση ευνοείτε, έστω σε πολύ μικρό βαθμό, αυτό που έχω εντοπίσει ως ρίζα της ελληνικής κακοδαιμονίας: Ελλάς = σύνολο εξαιρέσεων.
      Στη Δύση, στην οποία και διαβιώ, δεν κουράζονται ιδιαίτερα. Απλώς πετσοκόβουν τις οχληρές -για το σύνολο- εξαιρέσεις. Μπορείς να εκφράσεις την ιδιοπροσωπεία σου με απείρως ωφελιμότερους τρόπους. Αλλά όχι ενοχλώντας το σύνολο.
      Βοηθήστε τον -πραγματικά- αποκλείοντάς τον μια κι έξω, για πάντα. Δεν είστε ούτε αστυνόμος ούτε ψυχίατρος.
      Υ.Γ.: Το παλιό μου άβαταρ μου είναι απάνω στο μπλουζάκι με όλα τα άλλα του 2006. Τότε για τον σαλτάρω, και για όλους τους ελλαδίτες σαλτάρω είχα άλλη γνώμη. Τώρα έχω αλλάξει. Χαίρομαι και συγκινούμαι γι' αυτή τη προσπάθειά σας.

      Διαγραφή
    3. You can't teach an old dog, new tricks.

      Thanks!

      Διαγραφή
    4. ⚠ OFF TOPIC ⚠

      @clotho lachesis atropos
      2016-02-13 13:52:11+00:00

      Προς ομήγυρη: δε θα σας πάρει πάνω από δέκα λεπτά να διαβάσετε όλο το κομψό ιστολόγιο των Τριών Μοιρών.

      Δύο δείγματα (το πρώτο επεξηγεί το δεύτερο):

      1. Barbarians

      If they oust us, what they would become without barbarians?

      2. The Dome

      A dome is a difficult construction. All forces concentrate at exactly one point: the top. Any material will crack under enormous pressure. However there is an ingenious solution. The hole. You open a hole around the top and you put an iron ring. Thus, the static forces cancel each other before they reach a unique point.

      The Greek deficit functions exactly as this hole.

      Διαγραφή
  20. Hesse? HESSE? Τζηζας! Ποια ουτιδανή ειμαι εγω να μιλησω ασχημα για τον Εσσε... αλλα τη γνωμη μου την δικαιουμαι!
    Λοιπον μου χαρισαν καποτε -πριν παρα πολλα χρονια, που ειχα χρονο για ενδοσκοπησεις- ενα βιβλιο του Hesse (γμτ δεν θυμαμαι και ποιο), με αφιερωση δια την ταραγμενην μου ψυχην, κι ευχες να με βοηθησει. Ηταν καλοκαιρι, περνουσα πανθομολογουμενως τρελλα ζορια, κλειστηκα στο εξοχικο ενα σ-κ με το βιβλιο, αντικουνουπικα και καρπουζι.
    Το πρωτο 10ωρο, ενω συνηθως καταβροχθιζω βιβλια non-stop χωρις καν να αλλαζω θεση, ειχα καταβροχθισει απο τη βαρεμαρα μου ολοκληρο το (20-κιλο) καρπουζι, εναμισυ ψυγειο με ο,τιδηποτε υπηρχε (μεχρι μπαμιες ασάλτσωτες), κι εκανα καθε τρεις και λιγο διαλειμματα για να ξελαμπικαρω απο την ολη μιρμιριαση, την απαισιοδοξια, το ΚΟΛΛΗΜΑΑΑΑΑ του συγγραφεα... που δεν ελεγε να ξεκολλησει τους ηρωες να κανουν κατι αφου περνουσαν σκατα, να μιλησουν, να φυγουν, να αλληλοχαστουκιστουν, κατι ρε παιδι μου! Σα γκομενες με τακούνες στη μεση της ερημου, ουτε μπρος να πανε, ουτε να τις βγαλουν! Στο τελος του πρωτου 24ωρου κοντεψα να φαω και το φιδακι και τη βαση του και τα σπιρτα απο την απογνωση...
    Το δευτερο 24ωρο παρατησα το βιβλιο (τα 2/3 αντεξα) και πηγα παραλια ολη μερα. Με παρεα που ουτε που ηθελα προ-βιβλιου να τους δω. Ε, καταλαβα: εκει ηταν η χαρα της ζωης. Με τους ζωντανους.
    Οντως με βοηθησε το βιβλιο, αλλα με εντελως αντιθετο τροπο απο αυτον που περιμενε ο ανθρωπος που μου το χαρισε. Δεν του το ειπα ποτε (χάου ντροπιαστίκ, τι να του έλεγα?!) και με τα χρονια καταλαβα γιατι του αρεσε εκείνου τοσο το βιβλιο (πολυ σκοτεινη, βασανισμενη, ακοινωνητη ψηχη).
    Και ναι, περναω περιτρανα το τεστ του Γατου με αρνητικο προσημο, χαιρε βαθος αμετρητον!
    Ζε σουί Τσίγκελ!(γερμανιστι) :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ziegel = Τούβλο ή μάλλον κεραμίδι. Ναι ο Έσσε (προφέρεται Χέσε) κάνει τέτοια συμπτώματα. Ιδιαίτερα σε πληθωρικούς ανθρώπους όπως η θεά μας...

      Διαγραφή
  21. Η Αφροδίτη είναι σε κέφια! Διαβάστε στο περασμένο ποστ ένα σπαρταριστό αφήγημα για την παιδική της ηλικία (τελευταίο στα σχόλια).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Δυστυχως το Σ/Κ οι Γκρεκοι κανουν αποχη απο το ιντερνετ...
    Κλασσικο δειγμα 3κοσμικου λαου ,
    που θεωρει τη τεχνολογια κατι το ξενο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Λάθος Χάρη - έχουμε αρκετούς επισκέπτες, όπως τις καθημερινές. Μόνο που μετά την Αφροδίτη ποιος τολμάει να γράψει σχόλιο...

      Διαγραφή
  23. Και με την παρέμβαση της Αφροδίτης, επήλθε η κάθαρση!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Για μενα η λεξη 'αριστουργημα' παραπεμπει κυριως στην γλυπτικη. Με την λογοτεχνια, οσο συγκλονιστικα καλο και αν ειναι ενα εργο, δεν θα μου προκαλεσει δεος.
    Οταν πρωτοειδα σε βιβλιο την Pieta του Michelangelo που εδειχνε τις λεπτομερειες των χεριων του Ιησου με τις αναγλυφες φλεβες και τα σημαδια απο τα καρφια, σκεφτηκα οτι αυτο ειναι η τελειοτητα.
    Αργοτερα σε οσα μουσεια επισκεπτομουνα ειτε στην Ελλαδα ειτε στο εξωτερικο, στις αιθουσες με τα γλυπτα μπορουσα να καθομαι ωρες να τα θαυμαζω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Παντως, ακομα & η νεολαια απεχει απο τα σαητς το Σ/Κ...
    Μονο στο ΦΒ εναι ονλαην...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Ακουω να αναφερετε πλειστους ξενους συγγραφεις (και καλα κανετε). Δεν εχω τρελη εμπειρια απο δαυτους πλην φλομπερ γκογκολ μπουκοφσκι(για παραλια ο καλυτερος) .Δεν θελω να γλειψω τον αγαπηνενο μου blogger αλλα δυο Νικοι μου αλλαξαν τα μυαλα και τη υπεροχα βαρετη ζωη μου. Καζαντζακης και Δημου.Ο δευτερος τυχαινει να ζει και τον ευχαριστω παρεπιπτοντως. Τελευταια ομως καταπινω Καραγατση που τον ειχα πιασει 18αρης και βαρεθηκα τη περιγραφικοτητα του. Και για να μη ξεφυγω απο το θεμα ..Γιουγκερμαν . Δε θα πω πολλα γιατι ειναι γνωστο, δε ξερω αν κατατασσεται στα "αριστουργηματα" παγκοσμιου εμβελειας αλλα ειναι απλα μοναδικο και πιστευω ( η θελω να πιστευω) οτι ανηκει στη δευτερη κατηγορια εργων τεχνης την αποκαλυπτικη με χρηση ομως κυριε Δημου της πρωτης δηλαδη ανακαλυψη μεσω ευχαριστης αφηγησης.Ξερω ισως να μην ανταποκρινομαι στις αναγνωστικες εργατοωρες ολονων εδω μεσα αλλα καλη και η μανταμ μποβαρυ αλλα ο βασιας γιουγκερμαν χτυπαει κατευθειαν ριζες και χορδες

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μα ο Καραγάτσης είναι σπουδαίος συγγραφέας. Αν δεν τον βλέπετε πολύ ψηλά στις εκτιμήσεις των ειδικών αυτό οφείλεται σε δύο χαρακτηρηστικά που δεν του συγχωρήθηκαν ποτέ:

      α) Διαβάζεται ευχάριστα
      β) Δεν ήταν Αριστερός (το αντίθετο).

      "Ό,τι διαβάζεται ευχάριστα δεν είναι φυσικά λογοτεχνία". Είχα κάποτε σχολιάσει αυτή τη φράση ενός κριτικού των "Νέων" σε ένα κείμενο με τίτλο: "Η τέχνη ως δυσκοιλιότης" που θα βρείτε ΕΔΩ

      Διαγραφή
  27. Α!! Και παρεπιπτοντως υπαρχει ανθρωπος με νοημοσυνη (δε θα βαλω αριθμο) που να θεωρει το κοιμητηριο της πραγας του Εκο αριατουργημα και οχι βιβλιο που το βαζουν στο κεφαλι τα μοντελα για να μαθουν να περπαταν σε πασαρελα?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν θα διαβάσω τον Έκο ποτέ. Ούτε συμβούλους πρωθυπουργών οπού συνέγραυσαν. Αστεία πράγματα.

      Διαγραφή
    2. Κακώς δεν θα διαβάσετε τον ΕΚΟ. "Το όνομα του Ρόδου" είναι άριστο βιβλίο - και έχει γραψει πανέξυπνα δοκίμια.

      Διαγραφή
    3. Συν τοις άλλοις, ο Έκο έχει μια τεράστια βιβλιοθήκη (μεγαλύτερη και από του κ. Δήμου ακόμη!). Τις προάλλες διάβαζα ότι αριθμεί 54.000 τόμους.

      Λάζαρος Μ.

      Διαγραφή
    4. Μετά το Ιντερνετ τι ρόλο παίζουν οι έντυπες βιβλιοθήκες; Ωραία ταπετσαρία για τους τοίχους...

      Διαγραφή
    5. Για εμάς που μεγαλώσαμε με τη μυρωδιά και την αφή του χαρτιού δεν ξέρω αν οι ψηφιακές βιβλιοθήκες θα αντικαταστήσουν ποτέ τις έντυπες στην καρδιά μας. Αλλά σίγουρα η τεράστια εξοικονόμηση χώρου, η ευχρηστία και το οικολογικό αποτύπωμα αποτελούν συντριπτικά πλεονεκτήματα. Νομίζω ότι για αρκετά χρόνια οι δύο μορφές βιβλίου θα εξακολουθήσουν να συνυπάρχουν αρμονικά στην αγορά. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν πάντως τα πορίσματα ερευνών για τα οφέλη του τυπωμένου χαρτιού στην ανάγνωση: http://www.kathimerini.gr/758290/article/epikairothta/episthmh/giati-to-typwmeno-xarti-yperexei-apo-ka8e-eidoys-o8onh

      Λάζαρος Μελίδης

      Διαγραφή
    6. Φυσικά θα συνυπαρχουν παράλληλα οι δύο μορφές βιβλίου. Όπως η φωτογραφία δεν κατάργησε τη ζωγραφική, ο κινηματογράφος το θέατρο και η τηλεόραση τον κινηματογράφο. Εκείνα που ήδη εξαφανίστηκαν είναι τα βιβλία αναφοράς (εγκυκλοπαίδιες, λεξικά) λόγω όγκου και ευκολίας στο ψάξιμο.

      Διαγραφή
    7. @Anonymous (Λάζαρος Μελίδης)
      2016-02-18 21:48:50+00:00

      > ο Έκο έχει μια τεράστια βιβλιοθήκη (μεγαλύτερη και από του κ. Δήμου ακόμη!). Τις προάλλες διάβαζα ότι αριθμεί 54.000 τόμους.

      @Nikos Dimou
      2016-02-19 05:45:49+00:00

      > Μετά το Ιντερνετ τι ρόλο παίζουν οι έντυπες βιβλιοθήκες;

      Πολλά από τα βιβλία του Έκο είναι συλλεκτικά (incunabula, σπάνιες εκδόσεις κλπ.).

      @Anonymous (Λάζαρος Μελίδης)
      2016-02-19 08:15:25+00:00

      > Για εμάς που μεγαλώσαμε με τη μυρωδιά και την αφή του χαρτιού

      Να το βγάλουμε σε αποσμητικό χώρου.

      > Ενδιαφέρον παρουσιάζουν πάντως τα πορίσματα ερευνών για τα οφέλη του τυπωμένου χαρτιού στην ανάγνωση

      Χτες-προχτές έψαχνα αρκετή ώρα με το μάτι το περιστατικό με το Νίκο Δήμου και τον περιπτερά. Αν είχα την αυτοβιογραφία του Νίκου Δήμου σε ηλεκτρονική μορφή, θα είχα πατήσει control-F και τέρμα…

      Διαγραφή
    8. Ουμπέρτο Έκο (1932-2016) R.I.P.

      «Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων»

      Διαγραφή
    9. Μεγάλη η απώλεια του Ουμπέρτο Έκο. Και τον συζητούσαμε τις τελευταίες μέρες...

      Λάζαρος Μ.

      Διαγραφή
  28. ΠΩ ΠΩ τι νύχτα ήταν αυτή! Εγώ κοιμόμουν και το blog δούλευε!

    Κυρίως δούλευε ο δικός μας Λύκος της Στέπας που μας έδωσε ρεσιτάλ συγκριτικής ανάλυσης και μετάφρασης.

    Αλίμονο στο συγγραφέα ή μεταφραστή που θα πέσει στα νύχια του!

    Όπως είχα υποθέσει το περί ου λόγος βιβλίο έχει κακοπάθει μεταφραστικά - πράγμα συνηθέστατο στην Ελλάδα, ιδιαίτερα από την Γερμανική γλώσσα.

    ΜΠΡΑΒΟ STEPPENWOLF!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. Η λογοτεχνία η καλή και τα φιλοσοφικά δοκίμια θέλουν και χρόνο να διαθέσεις και μεγάλα ψυχικά αποθέματα και νου προσηλωμένο. Όλα τα υπόλοιπα, ποίηση, θέατρο, μουσική, ζωγραφική κτλ, μπορούν να καταναλωθούν ανάλαφρα σαν αναψυκτικό

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανάγκη όπως νιώσει κάποιος από τα βάθη της άνεσης άνετα και για να πραγματοποιήσει πρακτικά τελείως τις διαδικασίες: ανάγνωση, παρατήρηση, ακρόαση, παράδοση στο ζωντανό κόκκινο. Δεν είναι αυτονόητο ότι μπορούμε οποιαδήποτε στιγμή να αφεθούμε και να λειτουργήσουμε όπως νομίζουμε ότι θέλουμε ή μπορούμε. Κάθε που πηγαίνω τους Αδελφούς Καραμάζοφ αρχίζω να σκέφτομαι "τι γυρεύω εγώ στην αναμονή για την επιβίβαση στην πτήση Λονδίνο-Δουβλίνο", δυσφορώ και το αφήνω. Το όνομα Ντοστογιέφσκι πολλές φορές μου φαίνεται σαν λαϊφστάιλ είδηση. Πεθαίνω στα γέλια και αναρωτιέμαι επίσης τι είδους χλευασμός τους ήταν: ο Εγγονόπουλος να κάθεται μόνο σε τραπέζι και ποτέ σε καναπέ ή ξαπλωμένος και να διαβάζει τους κλασικούς ξανά και ξανά.

      Διαγραφή
    2. Η βύθιση σε ογκώδη βιβλία ενέχει τον κίνδυνο του να βρεθείς ξεκρέμαστος ανάμεσα στον κόσμο του βιβλίου και την πραγματικότητα, δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από τους διανοούμενους με την ευρύτερη έννοια και τους φοιτητές που σχετίζονται με την λογοτεχνία λόγω των σπουδών τους όλοι οι υπόλοιποι αποφεύγουν νια διαβάζουν, ειδικά η νεολαία, και καλά κάνει, είναι προτιμότερο να ζεις ή να κάνεις κάποιο μεταπτυχιακό ή να μάθεις και μια δεύτερη ή τρίτη γλώσσα.

      Διαγραφή
    3. Ποια πραγματικότητα όμως. Χρειάζεται επεξήγηση.

      Διαγραφή
    4. Αυτή που είναι γύρω μας, η ζωή μας, με την δουλειά, με τα προβλήματα, τα άγχη, τις προσμονές, τις απογοητεύσεις, τις καλές στιγμές. Το θέατρο, η ποίηση, η μουσική, η ζωγραφική, είναι διαλείμματα, άλλες φορές ευχάριστα και άλλες όχι τόσο, αντίθετα η φιλοσοφία ή ή λογοτεχνία που είναι φιλοσοφία όπως καλή ώρα αυτή του Ντοστογιέφσκι, επειδή επιστρέφεις και την επόμενη μέρα και εβδομάδα για να συνεχίσεις το διάβασμα απαιτούν ανθρώπους με καλές ψυχικές ισορροπίες , δεν είναι τόσο εύκολο. Ξέρετε κανέναν οικογενειάρχη που να μην σχετίζεται με την φιλοσοφία, με ή χωρίς λογοτεχνική φόρμα, και να την διαβάζει; Εγώ όχι, που να πηγαίνουν θέατρο ή στην συναυλία πολλούς.

      Διαγραφή
    5. Δεν καταλαβαίνω τις "ψυχικές ισορροπίες". Τι πράγματα είναι. Και γιατί στα λεγόμενα διαλείμματα δεν περιλαμβάνεται και η παρακολούθηση τηλεόρασης και τα σκυλάδικα τραγούδια το πρωί στο αυτοκίνητο; Δεν αποδίδει σε εμένα κάποιο νόημα η πρόταση: "Ξέρετε κανέναν οικογενειάρχη που να μην σχετίζεται με την φιλοσοφία, με ή χωρίς λογοτεχνική φόρμα, και να την διαβάζει;". Και η τελευταία επίσης. Και γιατί λέμε ότι η πραγματικότητα βρίσκεται γύρω μας;

      Διαγραφή
    6. Στα διαλείμματα συμπεριλαμβάνονται και αυτά και άλλα τόσα, διάλειμμα διασκέδασης για διαφορετικά γούστα και κέφια είναι και η επίσκεψη σε κάποια έκθεση ζωγραφικής και η βόλτα για καφέ. Η καλή λογοτεχνία που είναι φιλοσοφία και τα νέτα σκέτα βιβλία φιλοσοφίας θέλουν χρόνο και πνευματική θέληση. Εγώ αυτό πιστεύω, και οι παρατηρήσεις που κάνω νομίζω ότι δεν με διαψεύδουν, διαβάζονται από νεολαίους και από ανθρώπους σχετικούς, οι υπόλοιποι είναι μακριά και αλάργα, και καλά κάνουν.

      Διαγραφή
    7. Δύσβατο: "Εγώ αυτό....καλά κάνουν." Ο Ντοστογιέφσκι θα εκφραζόταν καλύτερα από εμάς και το ξέρουμε και οι δυο μας. Θα ήταν μοναδική τύχη να τον ακούσουμε, με ζωντανή φωνή να μας πει τις γλωσσικές δυσκολίες και τις τροπικές εξερευνήσεις του, ή να θυμηθεί ένα ξύσιμο του μολυβιού του απέναντι στην θράκα του. Μπορώ όμως να συμφωνήσω ότι από στιγμή σε στιγμή παίζονται και η υγεία του σώματος και η υγεία του νου μας. Το τι θα κάνει κάποιος με αυτά τα πράγματα μάλλον είναι κάτι που δεν μας το αποκαλύπτουν πολιτισμοί και γεννήτορες. Δε βαριέσαι. Η μοναξιά μας συνεχίζεται.

      Διαγραφή
    8. Νομίζετε ότι ο Ντοστογιέφσκι όταν τζογάριζε, ως παίκτης που ήταν, μιλούσε ως διανοούμενος με όλους αυτούς που ήταν στο τραπέζι; Ή ότι όλοι αυτοί οι δημιουργοί ήταν εστέτ στην καθημερινότητά τους; Κανείς, και αν υπήρξε κάποιος σίγουρα αυτός θα αποτρελάθηκε στο τέλος

      Διαγραφή
  30. Διαβάζω από ένα μικρούλι oxford world's classic, The picture of Dorian Gray. Το προτελευταίο κομμάτι του 11ου κεφαλαίου. Τα λόγια του είναι ωραία λόγια. Ίσως και από εκεί να πήρε ο Έλλην ποιητής το μαχαίρι του. Και πάντως οπωσδήποτε εγώ σκέπτομαι ατέρμονες ιμάντες στη Σελήνη, σκονισμένους· και πυκνωτές και μάλιστα τους πυκνωτές του απόπατου και μαύρου και πισσωμένου διαστήματος, στα πέρατα της ύλης, από απροσδιόριστο ύψος σκονισμένους. "And gave poison to Ginevra d'Este in a cup of emerald". Αυτά είναι ωραία λόγια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. Ορισμένοι Δωριείς, με τους λεκτικούς τρόπους τους μπορούν να με βγάλουν εκτός εαυτού. Αλλά μπορούν, έναν αθώο άνθρωπο, άλλο, και στο ακρότατο δωριειλίκι άμαθο, ή να τον οδηγήσουν στην απορία, ή στη συνειδητοποίηση της βίας και στην αντίδραση. Μελετώ τους ορισμένους Δωριείς από τα απομεινάρια τους. Αν ζήσω; Θα φανερώσω ποιοι είναι. Ένας φραπεδάτος Δωριέας καταφθάνει και μου λέει να τον βοηθήσω. Δεν είναι ζήτημα βοηθείας. Δεν είναι αίτηση. Είναι πολλά πράγματα μαζί. Όπως: θέλω και να με βοηθήσεις, αλλά για να γίνει όπως το θέλω (= όπως με ευχαριστεί - Δωριέως ευχαρίστησις) πρέπει: 1. να σε χωρίσω με την αγαπημένη σου (και που την αγάπησες; και πώς; και είσαι σίγουρος; μήπως είσαστε και οι δυο σας μηδαμινοί;), 2. να σε εξευτελίσω ηθικά, 3. να σε γρονθοκοπήσω, 4. να σε εξαπατήσω και να σε χλευάσω. Ή όλα αυτά μαζί, από οποιοδήποτε εκκινώντας και συνδυάζοντας. Ακρότατο δωριειλίκι. Τι να μου πει ο αυταρχικός, πυρηνικός τρόπος του ιωνικού λαγοκέφαλου; Όταν έχω καθημερινά την ίδια, απατηλή και μόρτικη κατάσταση, αλλά δεν βγαίνω έξω της, για να την δω. Τα Αριστουργήματα υποθέτω θα βοηθούν και στην παρόμοια όραση και στο ακόνισμα έτσι του νου. Και πρέπει να τα χρησιμοποιήσω όχι όπως ο συντάκτης της εφημερίδας - που -να μην πω καλλιτεχνίζει- να πω, που λογοτεχνίζει· συναντήσεις, τοποθεσίες σημείων συνάντησης και προθέσεις των εξουσιαστών. Άτιμοι, ακρότατοι, φιλάργυροι, ηλίθιοι, ακρότατοι Δωριείς. Αλλά οι Δωριείς φταίνε - έστω και οι ακρότατοι; Όχι. Δεν φταίνε οι Δωριείς. Φταίει ο έρωτας -ο αρχαίος έρωντας- που τους Δωριείς τρελαίνει. Να περάσω τη ζωή μου αναζητώντας έναν φυσιολογικό Δωριέα και να βρω λέξεις, σημασίες, ηχομημιτικές καταπακτές, έννοιες, για την εξύμνηση του, οπωσδήποτε, παραπάει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. Οι περισσότεροι ζούμε σε μία άσχημη νοητική κατάσταση. Και ένας άνθρωπος ανάμεσα μας ίσως να μην μπορεί ούτε να μιλήσει ούτε να εκφράσει και να αποκαλύψει τις καλοσυνάτες σκέψεις του, συσκευασμένες σε λόγο λέξεων εκεί πέρα. Ο θρήνος μας είναι πελώριος, όταν ένα ζωντανό πλασματάκι θερίζεται από κάθε λογής σφαίρες τη στιγμή που φτάνει και δεν φτάνει να φτάσει να κατορθώσει, με τις δυνάμεις του τις βιολογικές, με τα χεράκια και τα χειλάκια του, να μας πει ότι σκέπτεται κάτι αγαθό και χρήσιμο και ότι θέλει να μιλήσει και να μας μαγέψει. Και ισοπεδώνεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. Υπάρχουν πόνοι της καρδιάς, ωτίτιδες, υπάρχουν πολλά, υπάρχει και υπομονή. Σε διαστήματα υπομονής υπάρχουν βιβλία που μετατοπίζουν τον ωκεανό του κρανίου του σώματος, κάτω από έναστρο, κυανόμαυρο ουρανό. Υπάρχουν βιβλία-πνιγμοί, βιβλία που έχουν περιορισμένο όγκο, σαν στερεά που είναι. Υπάρχουν βιβλία, ακίνητα βιβλία, καλοσχηματισμένα, που εντείνουν τον φόβο του θανάτου των πουλιών, τον πανικό της πτήσης, την απροσδόκητη απώλεια του νέου φεγγαριού της ζωής. Υπάρχει και η απλότητα του χαρούμενου μελανιού της γραφής, που ορίζει τη ζωή μου σε διάστημα (-άπειρο, 2], την μεταφέρει δύο μονάδες δεξιά, βρίσκει την συμμετρική της ως προς τον άξονα χ, την ανεβάζει δύο μονάδες προς τα πάνω. Υπάρχουν σκάλες ζωής φτιαγμένες από ξερό και πράσινο χόρτο και ζωντανό μελάνι. Υπάρχει και δροσερό νερό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. Αυτό είναι πολύ παράξενο: "Ο Γιος του Γρηγόρη τού Δήμου δεν παίρνει δεκαεννέα και τρία δέκατα. Παίρνει είκοσι!". Εμάς στο σχολείο δεν μας εξήγησαν ποτέ τα Αρχαία Ελληνικά και περάσαμε με τις μεταφράσεις. Πώς θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε ένα μάθημα που δεν παραδόθηκε και δεν είχαμε ποτέ γι' αυτό την παραμικρή λογική, κατανοητή νύξη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.