Τετάρτη, Ιανουαρίου 30, 2013

Η αποθέωση της Κικής Δημουλά

Με την Κική Δημουλά έχω μία περίεργη σχέση. Ενώ είναι μεγαλύτερή μου (στην ηλικία, φυσικά και στην ποίηση) την βλέπω σαν παιδί μου, αφού ήμουν ο πρώτος που την πρόσεξε, που μίλησε και έγραψε γι αυτήν. Το δοκίμιό μου «Στην τετράγωνη νύχτα της φωτογραφίας» που κυκλοφόρησε το 1990 ήταν η πρώτη εκτενής ανάλυση της ποίησής της και όπως φαίνεται ισχύει ακόμα. Έτσι επελέγη πρόπερσι από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Gallimard ως πρόλογος για την γαλλική επιλογή των ποιημάτων της, και υπάρχουν πολλές αναφορές σε αυτό στην νεα Αμερικανική έκδοση “The Brazen Plagiarist” (Yale University Press, μετάφραση Cecile Inglessi Margellos & Rika Lesser).

Ας αφήσουμε και την φράση που είχα ξεστομίσει πριν 25 χρόνια και η οποία την συνοδεύει παντού: «Η Κική Δημουλά είναι η μεγαλύτερη ποιήτρια της ελληνικής γλώσσας μετά τη Σαπφώ». Φράση όμως που δικαιώθηκε όταν ο ίδιος ο Gallimard έβγαλε μία ανθολογία της παγκόσμιας γυναικείας ποίησης που αρχίζει με την Σαπφώ και τελειώνει με την Δημουλά.
Την αμερικάνικη έκδοση γιορτάσαμε χθες στο Μέγαρο Μουσικής. Νομίζω πως ποτέ έλληνας ποιητής δεν γνώρισε τέτοια αποθέωση. (Οι πανηγυρισμοί για τον Ρίτσο στα γήπεδα είχαν και πολιτικό χαρακτήρα). Πάνω από χίλιοι ακροατές (κατάμεστη η αίθουσα Τριάντη), δυόμιση ώρες οπτικοακουστική πανδαισία και το χειροκρότημα να μην σταματάει με τίποτα.
Η γιορτή αυτή ήταν το δημιούργημα ενός δαιμόνιου ανθρώπου. Καλός ποιητής λυρικός και σατιρικός, βραβευμένος πεζογράφος και δοκιμιογράφος (με ιδιαίτερα ευαίσθητες αναφορές σε θέματα μουσικής και γεύσης) είναι παράλληλα και ιδιοφυής οργανωτής καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Καθόλου εύκολο αυτό το τελευταίο – είναι κάτι ανάλογο με την τέχνη της σκηνοθεσίας. Μετέτρεψε την ποίηση της Δημουλά σε ακρόαμα και θέαμα επιστρατεύοντας ηθοποιούς και παρακινώντας σημαντικούς συνθέτες και σκηνοθέτες να δουλέψουν επάνω σε αυτήν.
Το όνομα αυτού: Γιάννης Ευσταθιάδης. Φίλος και συνοδοιπόρος εδώ και σαράντα χρόνια τον νιώθω κι αυτόν σαν παιδί μου, μια και προηγήθηκα στην τέχνη και της γραφής και της διαφήμισης. Έτσι στην χθεσινή εκδήλωση κρυμμένος στον εξώστη καμάρωνα σαν γύφτικο σκεπάρνι που δύο αγαπημένοι άνθρωποί μου με τους οποίους με συνδέουν τόσα πράγματα, είχαν την τιμητική τους. Φυσικά, σταρ και άξονας της βραδιάς ήταν η ανεπανάληπτη Κική και η μεταφράστριά της (εννοώ την Σεσίλ που είχε το κύριο βάρος). Ωστόσο κάτι έπρεπε να γραφτεί και για τον Γιάννη που δημιούργησε αυτή την ιστορική (ήδη) βραδιά.
__________________________________________
Το κείμενό μου για την Δημουλά βρίσκεται εδώ: http://www.ndimou.gr/articledisplay.asp?cat_parent=2&time_id=82&cat_id=2 
 

Παρασκευή, Ιανουαρίου 25, 2013

Άσχετος ή αγενής;


Εδώ και μερικά χρόνια οι μεγάλες εφημερίδες μας καθιέρωσαν στις επώνυμες στήλες να βάζουν κάτω από την υπογραφή του συντάκτη και την ηλεκτρονική του διεύθυνση (email). Για να μπορούν οι αναγνώστες να επικοινωνήσουν μαζί του. Όμως, πώς; Ιδού ένα παράδειγμα.
Την Τετάρτη 23.1. ο Δημήτρης Μητρόπουλος έγραψε στα ΝΕΑ, στη στήλη του «Αγιογραφίες», ένα κείμενο με τίτλο: «Εφήμερα». Άρχιζε έτσι:
«Το 1984, όταν επανεκδόθηκε το ημερήσιο «Βήμα», και μάλιστα για πρώτη φορά σε μορφή ταμπλόιντ, ο Παύλος Μάτεσις έγραφε για μερικούς μήνες καθημερινό χρονογράφημα. Μπορεί να είναι περισσότερο γνωστός ως θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος, αλλά ο εκλιπών είχε δώσει τότε μια δική του, αισθαντική αλλά και διεισδυτική εκδοχή για το καθημερινό δημοσιογραφικό σχόλιο. Σε ένα από τα τότε κείμενά του μάλιστα είχε αναφερθεί στο εφήμερο, ένα είδος πεταλούδας, περιγράφοντας με αυτόν τον έμμεσο τρόπο τη γοητεία αλλά και τη σύντομη διάρκεια της δημοσιογραφικής παρέμβασης. Είναι η ματιά του λογοτέχνη».
Πιθανόν να έγραφε και ο Παύλος Μάτεσις τότε στο Βήμα. Δεν το θυμάμαι. Σίγουρο είναι ότι έγραφα εγώ χρονογράφημα από την αρχή (1983 και όχι 84) ως το 87. Και ανάμεσα στα πρώτα, ήταν ένα με τίτλο «Οι Εφήμεροι», που αναδημοσιεύτηκε μετά σε βιβλία και ανθολογίες:
«Τι μένει από έναν χρονογράφο σαν πεθάνει; Ίσως μόνο ένα χρονογράφημα, που γράφει ένας άλλος, που κι αυτός έτσι θα ξεχαστεί. Ίσως κάτι περισσότερο: η ένταση ζωής που χάρισε στους αναγνώστες του. Ο πλούτος και η ευφορία που δώρισε -έστω και για στιγμές- σ' αυτούς που τον διάβαζαν. Αυτή η αίσθηση πρόσθετου βίου: μια αύρα γύρω από το όνομα, μία άλως πίσω από τις λέξεις.
Ο Αριστοτέλης (αλλά και ο Ροΐδης) έχουν γράψει για τα Εφήμερα, τα έντομα που ζουν μόνο μία μέρα: "...ζη και πέτεται μέχρι δείλης..." το εφήμερο πλάσμα. Έτσι και τα κείμενά μας, μιας ημέρας ζωή. Από σκόρπιες μέρες η ιστορία των χρονογράφων, λησμονημένες ψηφίδες. []

Εφήμερα κείμενα, για εφήμερους ανθρώπους. Η αιωνιότητα είναι άλλων το χωράφι».


Θεωρώ απίθανο να γράψαμε Μάτεσις κι εγώ, την ίδια εποχή, το ίδιο θέμα, στην ίδια εφημερίδα. Μάλλον ο Δημήτρης Μητρόπουλος μπέρδεψε τις υπογραφές.

Αυτό δικαιολογείται, μετά από 30 χρόνια. Αυτό που δεν δικαιολογείται, είναι ότι το σχετικό email που του έστειλα αυθημερόν έμεινε αναπάντητο. Και δεν ήταν η πρώτη φορά. Ήδη πριν από δύο μήνες είχα χρησιμοποιήσει πάλι το email του – χωρίς αποτέλεσμα. Και, διάβολε, δεν του έγραφε «ο ανώνυμος αναγνώστης» αλλά ένας συνάδελφος, παλαιότερος.
Έτσι με άφησε με την απορία: ο συντάκτης αυτός είναι ψηφιακά αναλφάβητος; Ή, απλώς, αγενής; 
____________________________________________
Το πλήρες κείμενο μου "Οι Εφήμεροι" βρίσκεται εδώ: http://www.ndimou.gr/articledisplay.asp?cat_parent=42&time_id=213&cat_id=42

_______________________________________________

Υ. Γ.: 10.2.13. Ο κ. Δημήτρης Μητρόπουλος απάντησε σήμερα στο μήνυμά μου - αλλά επειδή χαρακτηρίζει την επιστολή του ιδιωτική και τονίζει τον μη δημόσιο χαρακτήρα της, δεν δικαιούμαι να την δημοσιεύσω.

Y. Γ. 2: 11.2.13. Με την βοήθεια του Steppenwolf (που εντόπισε την ύπαρξη βιβλίου με τα χρονογραφήματα του Μάτεσι "Έκθεσις Ιδεών" και της Ειρήνης Γιαννάκη που το βρήκε, επιτέλους έχω στα χέρια μου το χρονογράφημα στο οποίο αναφέρεται ο Δημήτρης Μητρόπουλος. Το παραθέτω παρατηρώντας τα εξής:

α) δημοσιεύτηκε τουλάχιστον ένα χρόνο μετά το δικό μου (το βιβλίο του Μάτεσι προσδιορίζει: μετα το 85. 1985-2005).
β) έχει σχεδόν τον ίδιο τίτλο, με μία σημαντική διαφορά: "Οι εφήμεροι" (χρονογράφοι)  και "Τα εφήμερα" (έντομα) παραθέτει τις ίδιες αναφορές από Αριστοτέλη και Ροΐδη. Πρόκειται για σύμπτωση χωρίς ούτε υποψία αντιγραφής. Έχει άλλο θέμα.
γ) δεν αφορά "τη σύντομη διάρκεια της δημοσιογραφικής παρέμβασης" όπως γράφει ο Δ.Μ. αλλά τα έντομα καθ' εαυτά. Το δικό μου είναι που συγκρίνει τους εφήμερους με τα εφήμερα.

Έχουμε λοιπόν μία περίεργη σύνθεση μνήμης δύο κειμένων.


Π. Μάτεσι: Τα εφήμερα

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης ο κρυπτολυρικότατος (όχι ο διαπομπευόμενος προσφάτως με "μεταφράσεις" σε "σημερινά" ελληνικά), μεταμφιέζοντας τον λυρισμό του με προσωπίδα την ευρυμάθεια, υμνεί το αναγκαίο και το τραγικό του έρωτα πληροφορώντας μας για το εφήμερο, το φτερωτό ζωύφιο που γεννιέται το πρωί και, έχοντας ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής, πεθαίνει πλήρες ωρών με τη δύση του ήλιου. Κατά την παράθεσή του φράσεων του Αριστοτέλη "ζη και πέτεται μέχρι δείλης [...] του ηλίου δυομένου αποθνήσκει, βιώσαν ημέραν μίαν, διό και καλείται εφήμερον".

Οι μικροσκοπικοί αυτοί συγκάτοικοί μας αποτελούν απόδειξη πως το βραχύ του βίου είναι υπόθεση απόλυτα υποκειμενική, σχετική. Σε μία ημέρα του δικού μας ημερολογίου, συμπυκνώνουν μία ζωή. Και, φυσικά, δεν θα μπορούσαν να σκεφτούν πως άλλοι συνταξιδιώτες τους στον πλανήτη ζουν πολύ περισσότερο. Ίσως δεν μπορούν να σκεφτούν ότι ζουν. Και, σίγουρα, δεν ευκαιρούν καθόλου να σκεφτούν: ζουν μόνο.

Τα ζωύφια αυτά δεν τρέφονται. Ούτε τους χρειάζεται, ούτε και ευκαιρούν. Γι΄αυτό δεν διαθέτουν στόμα πρόσφορο για λήψη τροφής.

Τα εφήμερα δεν αναπαύονται, δεν κάθονται. Πετούν μόνο, πάνω από νερά ήσυχα. Η ζωή τους, ομαδική, συνοψίζεται σε ένα ολιγόωρο φτερούγισμα. Στο διάστημα αυτό, αναζητούν σύντροφο και ερωτεύονται. Μόνο. Ζευγαρώνουν στον αέρα και, με τη δύση, χωρίς να το γνωρίζουν ή να το περιμένουν, ή να το φοβούνται, πεθαίνουν στον αέρα. Και πέφτουν στο νερό. Ένα συννεφάκι τοσοδά λιγότερο διάφανο από τον αέρα, πέφτουν στην επιφάνεια του νερού. Τόσο απαλά, που το νερό δεν κάνει τον κόπο να τα κατεβάσει στον βυθό. Τα αυγά τους μόνο βυθίζονται. Λίγο πριν πεθάνει, η θηλυκιά αφήνει να πέσουν στο νερό τα αυγά που θα κατέλθουν αθόρυβα στον βυθό, να συνεχιστεί το είδος.

Αιτία θανάτου; "Εξ υπερβολής έρωτος και ηδυπαθείας".

Ένα ζωύφιο που θέλω να το φαντάζομαι της συνομοταξίας των εφημέρων, το ανακάλυψα τυχαία χτες, φυλακισμένο πίσω από το τζάμι της μπαλκονόπορτας, άγνωστο πώς. Ο ήλιος σε λίγο θα έπεφτε, και το εφήμερο πάλευε επίμονα να διατρήσει το τζάμι, αόρατο εχθρό και εμπόδιο, να περάσει έξω, προς τη ζωή που σε λίγο θα έδυε. Από λάθος (ποιανού; ) είχε περάσει τη νεότητά του και την ώριμη ηλικία του πίσω από ένα τζάμι, μακριά από τον προορισμό του. Ένας υποψήφιος γέροντας ηλικίας πέντε ωρών, παρθένος (γέροντας: αποκλείεται να' ταν γερόντισσα, αυτή θα είχε βρει τρόπο να βγει), δεσμώτης, εξόριστος, λιποτάχτης άθελά του, ενώ έξω σε λίγο το ρολόι του ήλιου θα σήμαινε τη λήξη σε μια ζωή που δεν αναλώθηκε, εξαιτίας ενός χαζού εμποδίου (η πόρτα). Η αιτία δεν ήταν ούτε καν τραγική.

Του άνοιξα, και κατάφερα να το πείσω να βγει. Χύθηκε προς την ύπαιθρο, αναζητώντας εφημέρισσα αζευγάρωτη. Μόλις πρόφταινε να πεθάνει: ο ήλιος είχε αρχίσει την κάθοδό του.

Σάββατο, Ιανουαρίου 19, 2013

Διαλογο-διαλέξεις - δικτυακό βίντεο

Τελικά είναι μεγαλύτερος ο κόπος του να ανεβάσεις μία διάλεξη στο Διαδίκτυο από του να την κάνεις. Πρώτα γιατί το ανέβασμα διαρκεί πολύ - ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ! Δηλαδή η μία δίωρη διάλεξη, σπασμένη σε 4 κομμάτια, θέλει συνολικά πάνω από 16 ώρες. Δεύτερο γιατί δεν έχεις την δυνατότητα παρέμβασης στο υλικό. Έτσι στο πρώτο βίντεο που ανέβασα υπάρχουν στην αρχή δύο λεπτά σιγής κι άλλο ένα όπου μπαίνει ο ήχος και ακούγονται άσχετα πράγματα - μέχρι να πάρω σήμα ότι έχω ήχο.

Βέβαια θα μπορούσα να αντιγράψω το DVD στον σκληρό δίσκο και να κάνω μοντάζ - αλλά αυτά τα έκανα νεότερος, δεν έχω πια περιθώρια. Λίγη υπομονή αγαπητοί θεατές!

Υπομονή όχι μόνο με το ξεκίνημα αλλά και την όλη ποιότητα. Μία και μόνη στατική κάμερα υπάρχει, δεν ζουμάρει, ο ήχος φτωχός και οι ερωτήσεις δεν ακούγονται καλά. Την επόμενη φορά (αν υπάρξει) θα συνεργαστώ με τον φορέα να γίνει κάτι καλύτερο.

Έχω ήδη στα χέρια μου έξη διαλέξεις (2-7) περιμένω τις δύο τελευταίες και υπάρχει ερωτηματικό για την πρώτη (τεχνικό πρόβλημα). Ανέβασα την δεύτερη "Περί Θεού" και σιγά σιγά θα προσθέτω τις άλλες. Είναι εδώ:
https://www.youtube.com/playlist?list=PL-YZizOT44uo-b9rrmHMCUapBsELFyGux

Αν για κάποιο λόγο δεν λειτουργεί ο σύνδεσμος, μπήτε στο YouTube και δώστε στην εύρεση (search) τις λέξεις: "Διαλογο-διαλέξεις". Καλή δύναμη!


YΓ. 48 ώρες μετά. Διαπίστωσα όχι έχω πολλά ακόμα να μάθω (π.χ. για το YouTube που δεν το είχα δουλέψει καθόλου). Ευχαριστώ τους φίλους που μου έγραψαν συμβουλές - και ιδιαίτερα τον Steppenwolf. Χάρη σε αυτούς μπόρεσα να κόψω τα αρχικά νεκρά διαστήματα από το πρώτο video.

ΥΓ. 2: Ανέβηκε και το θέμα 3, "Ελευθερία" - και χωρίς αναγγελία θα ανεβαίνουν σταδιακά και τα υπόλοιπα.

ΥΓ. 3: ΑΝΕΒΗΚΑΝ ΟΛΕΣ!. Έχω γκρουπάρει τα κομμάτια σε playlists όπου μπορεί κανείς να τα δει με την σειρά. Η διεύθυνση είναι:
https://www.youtube.com/user/nikodemus9/videos?view=1




Τετάρτη, Ιανουαρίου 16, 2013

Δεν ξεχνώ


 
Πήρα σήμερα το ακόλουθο μήνυμα:

Η FB σελίδα “Δεν Ξεχνώ” (δικό σας ως γνωστόν) https://www.facebook.com/den.3exnw είναι πρώτη στην κατηγορία Politics για την Ελλάδα με σύνολο 71.824 local fans(http://www.socialbakers.com/facebook-pages/247295425001-en-exn).

Μερικά πράγματα συνεχίζουν μόνα τους στον χρόνο...


Δευτέρα, Ιανουαρίου 14, 2013

Ένα και εβδομήντα τρία




Ψήλωσα πρόωρα. Ξαφνικά, στα δεκατέσσερα, βρέθηκα στην πρώτη τριάδα της τάξης. Μετά άρχισαν να με περνάνε ένας-ένας ώσπου κατέληξα στην τέταρτη τριάδα. Η ανάπτυξή μου τερμάτισε  στο ένα μέτρο και εβδομήντα τρία εκατοστά. Για τις αρχές της δεκαετίας του πενήντα, δεν ήταν άσκημα. Μετά άρχισαν να ψηλώνουν οι Έλληνες.
Το νούμερο αυτό με ακολουθεί μία ζωή. Με μικρό-παραλλαγές. Στο Ναυτικό με μέτρησαν 1.74, αλλά μάλλον έφταιγε το σύστημα. Αυτόν τον πόντο, που ξαφνικά κέρδισα, δεν τον κράτησα.
Με την σύντροφο και σύζυγό μου κάποτε ανταγωνιστήκαμε καθ’ ύψος. Ανάμεσα στις γυναίκες ήταν πιο ψηλή. Αλλά ψηλότερη κι από μένα, όπως παιχνιδιάρικα διατεινόταν; Μέχρι που μας μέτρησε μαζί, στο νοσοκομείο, η μετέπειτα κουμπάρα μας – και τότε αποδείχθηκε πως την ξεπερνούσα ένα πόντο. Πύρρεια νίκη, μια και υπερτερεί σε τόσα άλλα…

Τι είναι το ύψος μας; Ο κάθετος χώρος που καταλαμβάνουμε στη γή. Το μείον της απόστασης που μας χωρίζει από τα αστέρια. (Εκεί ψηλοί και κοντοί είμαστε ίσοι...)
Κυκλοφορώ λοιπόν, εξήντα χρόνια τώρα, ως 1,73. Δεν έχω μετρηθεί βέβαια πρόσφατα και μάλλον κάτι θα έχω χάσει. Ζαρώνει κανείς με την ηλικία. Στην πράξη, η πληροφορία αυτή θα αποδειχθεί χρήσιμη μόνον άλλη μία φορά… 
 
____________________________________________________________-
Εικονογράφηση του Dali για τον Δον Κιχώτη

Δευτέρα, Ιανουαρίου 07, 2013

"Διάλογοι" 1987

Περιμένοντας τα DVD των Διαλογο-διαλέξεων από το Ίδρυμα Θεοχαράκη έχω να προσφέρω κάτι ίσως πιο σημαντικό. Πληροφορήθηκα από έναν επιστολογράφο ότι η ΕΡΤ έχει ανεβάσει στο αρχείο της τους "Διαλόγους", την πρώτη "πρόσωπο με πρόσωπο" εκπομπή της Ελληνικής Τηλεόρασης. (Η διαφορά από τις συνεντεύξεις: εδώ ο οικοδεσπότης δεν ρωτάει απλώς - αλλά εκφράζει άποψη, συνδιαλέγεται). Δείτε την πρώτη εκπομπή με τον Κωνσταντίνο Τσάτσο (ήταν και η τελευταία του δημόσια παρουσία) και θα καταλάβετε τι εννοώ.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=90243&autostart=0

Υπάρχουν αρκετές ενδιαφέρουσες εκπομπές σε αυτή τη σειρά με τον Αλβανίας Αναστάσιο, τον Νικηφόρο Βρεττάκο, τον Κώστα Ταχτσή, τον Άγγελο Αγγελόπουλο - ακόμα και την ...Αλίκη Βουγιουκλάκη. Και το "είδωλον του νέου σώματός μου" που με πληγώνει να το βλέπω...

Υ.Γ. Με πληροφορούν ότι από την σειρά προς το παρόν εμφανίζονται μόνον οι εκπομπές με τον Τσάτσο και τον Βρεττάκο. Εδώ το link για την δεύτερη:

http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=91824&autostart=0

Άλλοι μπόρεσαν και είδαν την εκπομπή με τη Βουγιουκλάκη - αλλά με το αρχείο της ΕΡΤ δεν βγάζεις άκρη...
 

Πέμπτη, Ιανουαρίου 03, 2013

Κι εμείς που δεν θέλουμε Facebook?

Αγαπητέ Νίκο

Μαθαίνουμε κατά καιρούς ότι ανεβάζεις φωτογραφίες σου στο Facebook. Π. χ. κάτι ακούσαμε για ωραίους παπαγάλους. Κάποτε αυτά τα έβαζες στο blog. Τώρα πια το έχεις εγκαταλείψει και μόνο για την γκρίνια το θυμάσαι. Κι εμείς που δεν έχουμε Facebook;


Αυτό το mail ήρθε προχθές και με προβλημάτισε. Βέβαια οι Έλληνες στο Facebook πλησιάζουν τα 4 εκατομμύρια (δηλαδή λείπουν τα νήπια, οι γέροντες και οι αναλφάβητοι) πλην όμως υπάρχουν και μερικοί που δεν ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες και απλώς δεν το θέλουν. Ιδού λοιπόν! Μερικές από τις φωτογραφίες μεταναστεύουν εδώ.











 
Οι τεράστιοι αυτοί παπαγάλοι με επισκέφθηκαν ανήμερα την Πρωτοχρονιά στο εξοχικό μου. Επειδή τα πουλιά είναι καλό σημάδι (πόσοι ξέρουν πως η αρχαία σημασία της λέξης "οιωνός" σημαίνει πουλί) θεώρησα την επίσκεψή τους γούρι για τη χρονιά. Ας ελπίσουμε πως θα βγω σωστός.






Πώς βρέθηκαν στις πλαγιές της Πάρνηθας; Δεν υποφέρουν, αυτοί οι τροπικοί από το κρύο; Πάντως ήταν μία πολύ εξωτική νότα στην Πρωτοχρονιά μου.