Ήθος ενός εκατομμυρίου;

Έλυσε ένα από τα δυσκολότερα μαθηματικά προβλήματα όλων των εποχών. Οι συνάδελφοί του, η Διεθνής Ένωση των Μαθηματικών τον τίμησαν με το ύψιστο βραβείο τους (Fields) και το Clay Mathematics Institute που έχει θεσπίσει χρηματικά έπαθλα για τα 7 άλυτα προβλήματα, ανακοίνωσε ότι του απονέμει ποσό ενός εκατομμυρίου δολαρίων.

Περιφρόνησε και το βραβείο και τα χρήματα. Δεν εμφανίστηκε στην πανηγυρική απονομή των βραβείων Fields (μία φορά κάθε τέσσερα χρόνια – επονομάζονται το Νόμπελ των μαθηματικών) και δεν εισέπραξε το ποσό.

Μήπως είναι πλούσιος; Ούτε καν – τώρα δεν έχει τακτική εργασία και ζει με την μητέρα του, με μόνο έσοδο την σύνταξή της. Άνθρωπος παράξενος και μονήρης, βρίσκεται μόνιμα σε διαμάχη με τους συναδέλφους του, θεωρεί ότι έχει χαθεί το ήθος από τον χώρο. Σκέπτεται να εγκαταλείψει τα μαθηματικά. Ήδη πριν από το Fields είχε αρνηθεί να αποδεχθεί ένα βραβείο από την Ευρωπαϊκή Μαθηματική Εταιρία, λέγοντας ότι οι κριτές δεν είναι άξιοι να τον κρίνουν.

Το όνομά του και η περίπτωση του έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου.

Πρόκειται για τον Grigori Perelman, 40 ετών, που έλυσε την Εικασία του Πουανκαρέ (Poincaré Conjecture). Μη μου ζητήσετε να σας πω τι σημαίνει αυτό. Φαίνεται ότι ακόμα και οι μαθηματικοί δυσκολεύονται...

Σταχυολογώ από τον ξένο Τύπο:

Ο Ρώσος Γριγκόρι Πέρελμαν -γνωστός και ως «Γκρίσα»- απέδειξε την Εικασία του Πουαγκαρέ, μια μαθηματική υπόθεση που διατύπωσε το 1904 ο Γάλλος μαθηματικός, φυσικός και φιλόσοφος Ζιλ Ανρί Πουανκαρέ, σχετικά με τα σχήματα που είναι δυνατόν να έχει το Σύμπαν. Όλες οι αποδείξεις που είχαν προταθεί ως σήμερα είχαν αποδειχθεί ψευδείς, αναφέρει η βρετανική εφημερίδα «Guardian». Έπειτα από οκτώ χρόνια προσπαθειών, ο Πέρελμαν κατέληξε το 2002 σε μιαν απόδειξη 473 σελίδων, στην οποία οι συνάδελφοί του δεν κατάφεραν να εντοπίσουν λάθος. Η α π ό δ ε ι ξ η δ ε ν δ η μ ο σ ι ε ύ τ η κ ε σ ε ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή έ κ δ ο σ η, α λ λ ά σ τ ο Δ ι α δ ί κ τ υ ο.


«Είναι κεντρικό πρόβλημα τόσο στα Μαθηματικά όσο και στη Φυσική, επειδή επιζητεί να καταλάβει ποιο μπορεί να είναι το σχήμα του Σύμπαντος», αναφέρει ο Μάρκους Ντου Σότοϊ, καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Η Εικασία αφορά τη γεωμετρία των πολυδιάστατων χώρων και αποτελεί στοιχείο-κλειδί για την Τοπολογία. Το να αντεπεξέλθει στην πρόκληση ήταν προφανώς αρκετό για τον Πέρελμαν, ο οποίος βρίσκεται εδώ και χρόνια σε «διάσταση» με την κοινότητα των συναδέλφων του. «Δεν ενδιαφέρεται για χρήματα. Το μεγάλο βραβείο γι' αυτόν ήταν να αποδείξει το θεώρημα», σχολιάζει ο δρ. Ντου Σότοϊ.

Ομολογώ πως όταν πληροφορήθηκα την άρνησή του, προβληματίστηκα. Είναι άραγε ειλικρινής; Πρόκειται για σεμνότητα, ή υπεροψία; Θα μπορούσε να είναι παραλήρημα μεγαλομανίας, καπρίτσιο ντίβας, ή διαφημιστικό τρυκ. (Με αυτό τον τρόπο έγινε πιο διάσημος παρά αν δεχόταν τα χρήματα).

Αν δεν ήθελε τα χρήματα για τον εαυτό του, ας τα έπαιρνε κι ας τα μοίραζε στους φτωχούς συνανθρώπους του - υπάρχουν τόσοι Ρώσοι που πεινάνε...

Ο αναγνώστης μου Άγγελος Γιακουμής, με τον οποίο αλληλογράφησα για το θέμα, μου επεσήμανε μερικά σημεία:

- Η δύναμη του Διαδικτύου: Ο Perelman έχει έρθει σε διάσταση με τους συναδέλφους του, που ελέγχουν τα περιοδικά. Μια δημοσίευση σε περιοδικό ήταν αδύνατη αφ' ενός διότι οι εκδότες δε θα τη δημοσίευαν, αφ' ετέρου διότι ο ίδιος δεν ήθελε να καταστήσει κριτές του έργου του ανθρώπους τους οποίους (υπεροπτικά ίσως) θεωρούσε κατώτερούς του. Οπότε χρησιμοποίησε το Διαδίκτυο και η σημαντική μελέτη του δεν έμεινε άγνωστη.

- Υπέβαλε σε «καψόνι» τους συναδέλφους του. Δημοσίευσε μόνο τα βασικά σημεία της μελέτης του, χωρίς πλήρη και λεπτομερή απόδειξη. Πήρε 4 χρόνια δουλειά στους υπολοίπους να κατανοήσουν και να ασχοληθούν με την απόδειξή του χωρίς να βρουν λάθος.

- Έχει μια προϊστορία στην άρνηση βραβείων, οπότε υπάρχουν μικρές πιθανότητες για διαφημιστικό τρυκ. Νομίζω ότι η αιτία της άρνησής του ήταν ότι δεν θεωρούσε κανένα ικανό να κρίνει το επιστημονικό του έργο. Αν το παραλάμβανε (έστω και αν μοίραζε τα χρήματα στους φτωχούς, μια και ο ίδιος παρουσιάζει τον εαυτό του υπεράνω), θα αναγνώριζε σε άλλους την ιδιότητα του κριτή.

- Έχει μια ιδιοφυΐα δικαίωμα στην υπεροψία;

- «Το μεγάλο βραβείο γι' αυτόν ήταν να αποδείξει το θεώρημα». Αυτή η φράση του συναδέλφου του από την Οξφόρδη νομίζω ότι είναι το κεντρικό ζήτημα. Και δείχνει ότι υπάρχουν σήμερα επιστήμονες που εργάζονται χωρίς να έχουν στόχο τα χρήματα, αλλά τις προκλήσεις της επιστήμης τους.


Αυτό είναι το συμπέρασμα του Α. Γ. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Ή υπάρχει κάτι βαθύτερο; Αυτή η "αποκλίνουσα συμπεριφορά" οφείλεται μόνο σε ήθος; Τα μαθηματικά, ένας κόσμος με δικούς του νόμους συχνά ασύμβατους με αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα (σκεφθείτε μόνο τις μη Ευκλίδειες γεωμετρίες) φαίνεται πως επηρεάζουν και την νοοτροπία των μεγάλων τους ιδιοφυιών. Συχνά τις αποξενώνουν από την ζωή και τους άλλους. Θυμηθείτε το τραγικό τέλος του Goedel...

______________________________________________________

Βιογραφικά και (φρέσκιες) πληροφορίες για τον Perelman στο σχετικό άρθρο της Wikipedia. Στην πρώτη φωτογραφία ο Πέρελμαν στην δεύτερη ο Πουανκαρέ.