Το Τσι σκόνταψε!

Η φίλη μου Μ. είναι ιδιαίτερα μορφωμένη και καλλιεργημένη, πολύγλωσση, ικανή ποιήτρια και μεταφράστρια. Πρόκειται να αλλάξει σπίτι. Μιλούσαμε για την διαρρύθμιση και τα έπιπλα, όταν ξαφνικά μου είπε πολύ σοβαρά:

«Πρέπει να δω πως θα τα βάλω, ώστε να κυκλοφορεί ελεύθερα το Τσι».

«Μπα» ρώτησα, «πήρες σκυλάκι;»

Με κοίταξε με απορία και κάτι σαν περιφρόνηση:

«Το Τσι», μου είπε «δεν είναι σκυλάκι, ούτε γατάκι. Είναι η αόρατη, δυναμική ενέργεια, που κυκλοφορεί μέσα στον χώρο. Αν τρέχει ανεμπόδιστα και ελεύθερα, χαρίζει στον άνθρωπο ισορροπία και ψυχική αρμονία».

«Ποιος το είπε αυτό;»

Η φίλη μου με κοίταξε σαν να έπεσα από τον Άρη: «Καλά, δεν ξέρεις το Φενγκ Σούι;»

Κάτι είχα ακούσει, αλλά ομολογώ πως δεν το είχα πάρει σοβαρά. Λίγο ψάξιμο στο Internet με έβαλε στην θέση μου. 5.700.000 εγγραφές μου έβγαλε το Google. 1260 σχετικά βιβλία μου παρέθεσε το Amazon.com! Πού ζω εγώ χωρίς Τσι;

Διάβασα, μελέτησα και τι δεν έμαθα: Ότι με το Feng Shui μπορώ να καταπολεμήσω την κατάθλιψη, την υπερθέρμανση του πλανήτη, τους κωλικούς, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, να αυξήσω τις πωλήσεις και να βοηθήσω την βιοποικιλότητα. Ότι ρυθμίζει τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του με δύο τρόπους: τον γεωγραφικό και την μέθοδο της πυξίδας. Μυήθηκα και στην ορολογία: λουοπάν (luopan) η ειδική πυξίδα, μπάγκουα (bagua) το δικτυωτό πλέγμα αναφοράς και Ιο σου (Io shu) το μαγικό τετράγωνο που υπολογίζει τις καλύτερες θέσεις για να τοποθετήσεις κτίρια και αντικείμενα στον χώρο. Και η σωστή κινέζικη προφορά του Feng Shui είναι “foong shway” (έτσι να το λέτε για να ακούγεστε ειδικός).

Να λοιπόν πού έχουμε φτάσει στον εικοστό πρώτο αιώνα! Μία πανάρχαια Κινέζικη τελετουργική δεισιδαιμονία να απασχολεί αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, διακοσμητές και την φίλη μου Μ. Γιατί δεισιδαιμονία; Διότι το Feng Shui κατάγεται από το I Ching (Βιβλίο των Αλλαγών) και χρησίμευε για να καθοριστεί η πιο ευνοϊκή τοποθεσία για την ταφή ενός νεκρού. Ευνοϊκή για τι; Μα για την μετά θάνατον παρουσία του. Μην ξεχνάμε πως η Κινεζική θρησκεία ήταν προγονολατρική.

Η φίλη μου δεν λατρεύει τους προγόνους της, ούτε πιστεύει στην μετά θάνατον ζωή. Όμως έχει μπερδέψει τις αρχαίες Κινέζικες δοξασίες με επιστημονικά μαγνητικά πεδία, αστρολογικές αναφορές, αποκρυφιστικές ερμηνείες, πνευματισμό και γνωστική φιλοσοφία. Τα απομεινάρια του New Age επιβιώνουν ακόμα. Κι ας μην εμφανίστηκε ο Μεσσίας τους το 1982, που τον περίμεναν.

Όταν παθαίνει πονοκέφαλο η φίλη μου τρέχει σε Κορεάτη βελονιστή. Όπως έχουν αποδείξει ελεγχόμενα πειράματα, μία ασπιρίνη θα ήταν απείρως πιο αποτελεσματική – αλλά δεν έχει την αίγλη της Ανατολίτικης σοφίας (είναι και ξεδιάντροπα φτηνή!). Κάποτε, που είχε σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, επέμενε να επισκέπτεται (άνευ αποτελέσματος) τον ομοιοπαθητικό της, μέχρι που την πήγανε σηκωτή στο νοσοκομείο, όπου το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε.

Αλλά το Τσι έχει ελεύθερο πεδίο δράσης στο σπίτι της – μέχρι και για Φόρμουλα 1.

Ο νους μου σαλεύει από το μέγεθος του μεταφυσικού χάους μέσα στο οποίο κινούνται πολλοί συνάνθρωποί μου. Χωρίς να καταλαβαίνουν πως κάθε παράδοση είναι ένα σύνολο και δεν μπορούμε να επιλέγουμε ότι μας βολεύει και να το μεταφυτεύουμε σε έναν άσχετο χώρο. Το Φενγκ Σούι προϋποθέτει ότι πιστεύεις σε ένα ολόκληρο θρησκευτικό-μεταφυσικό σύστημα. Από εκεί αντλεί την εγκυρότητά του. Αλλιώς, αν το κρίνεις με σημερινά επιστημονικά κριτήρια, είναι σκέτη απάτη. Καμία απόδειξη – ούτε καν ένδειξη – δεν τεκμηριώνει την αποτελεσματικότητά του.

Το καλό της εποχής μας είναι πως (για πρώτη φορά στην ιστορία) έχουμε γνώση όλων των πολιτισμών της ανθρωπότητας χωρίς χρονικούς και τοπικούς περιορισμούς. Το κακό είναι πως τους έχουμε κάνει αχταρμά, ένα συνονθύλευμα από ετερόκλιτα και συχνά αντίθετα πράγματα και προσπαθούμε να τα πιστέψουμε όλα μαζί. Κάτι ανάλογο, (συγκρητισμός) σε μικρότερη κλίμακα, είχε γίνει στην Ελληνιστική εποχή, όπου λατρεύονταν παράλληλα το Δωδεκάθεο, η Ίσις, ο Μίθρας, η Αστάρτη και όποιος άλλος περνούσε εκείνη την ώρα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις η πίστη (που πάντα εμπεριέχει γνωστικές παραδοχές) γίνεται μόδα. Όπως όλες μιμούνται τις νέες φούστες, έτσι και την τελευταία πίστη. Φενγκ Σούι η κυρία Κατίνα; Φενγκ Σούι κι εμείς! Τάι Τσι ο κύριος Γιώργος; Γιόγκα η κυρία Πίτσα; Εμείς να μείνουμε πίσω;

Ε, λοιπόν όχι. Η γνώση δεν είναι μοντελάκι να την φοράμε! Έχει κανόνες που την ρυθμίζουν και ελέγχουν την εγκυρότητά της. Και η πίστη, όταν αφορά τον υλικό κόσμο, γίνεται γνώση και υπόκειται στους κανόνες της. Αν στρίψω το γραφείο του Γενικού Διευθυντή και δεν ανέβουν οι πωλήσεις... το Φενγκ Σούι διαψεύδεται.

«Μα πώς γίνεται να είναι λάθος κάτι που πιστεύεται 6000 χρόνια:». Αμ τότε να δεχθούμε ότι ο ήλιος περιστρέφεται γύρω από την γη, η οποία είναι επίπεδη και πατάει σε τέσσερις ελέφαντες. Αυτό πίστευαν οι άνθρωποι για πολλές χιλιάδες χρόνια. Τα όσα λεει τώρα η επιστήμη είναι εντελώς πρόσφατη ιστορία.

Πάντως η φίλη μου Μ., δεν τα πάει καλά τελευταία. Το Γιν της τσακώνεται με το Γιανγκ. Διότι το Τσί σκόνταψε σε ένα κακώς τοποθετημένο τραπεζάκι και έβγαλε καρούμπαλο...



(Discovery & Science, Νοέμβριος 2005)