Συστημένα

Χθες το μεσημέρι, γυρίζοντας στο σπίτι, βρήκα αυτή την ειδοποίηση του ταχυδρομείου.

Κατάλαβα ότι έχουμε αλλάξει ταχυδρόμο.

Ο παλιός τα συστημένα τα έδινε στην μόνιμη οικιακή βοηθό. Όχι από την αρχή. Χρειάστηκε να γνωριστούμε πρώτα. Ίσως βοήθησε και το γεγονός ότι του έδινα Δώρο Χριστουγέννων, Πάσχα και Επίδομα Αδείας.

Ελπίζω ότι αυτό θα συμβεί και με τον καινούργιο – και ότι δεν θα με υποχρεώνει κάθε δύο μέρες να στήνομαι στο Ταχυδρομείο.

Τι είπα; «Ελπίζω». Να λοιπόν από που ξεκινάει η ρίζα της διαφθοράς.

Παλιός γνωστός που ζούσε στην Αιθιοπία μου έλεγε πως εκεί έπρεπε να κόβεις τακτικό μισθό στον ταχυδρόμο και τους υπάλληλους που μετρούσαν ηλεκτρικό και νερό. Αλλιώς ο πρώτος πετούσε τα γράμματα στα σκουπίδια και οι άλλοι δύο «ξεχνούσαν» να στείλουν λογαριασμό – με αποτέλεσμα οι εταιρίες να σου κόβουν πότε το ένα και πότε το άλλο.

Επίσης όταν κυκλοφορούσες, να έχεις διπλωμένο μέσα στο δίπλωμα οδήγησης ένα δεκαδόλαρο. Κάθε λίγο σε σταματούσε ένας τροχαίος, έκανε έλεγχο χαρτιών και εφόσον έβρισκε το χαρτονόμισμα σε άφηνε να φύγεις. Αλλιώς σου έκοβε πρόστιμο για ανύπαρκτη παράβαση.

Βέβαια απέχουμε ευτυχώς από εκεί – αλλά όχι πολύ.

Έχω διατυπώσει ένα κανόνα: όσο πιο υπανάπτυκτη η χώρα, τόσο πιο διάχυτη και διαδεδομένη η διαφθορά. Διότι αυτή υπάρχει και στις πιο προηγμένες κοινωνίες, αλλά περιορισμένη: σε μεγάλες δουλειές, κρατικές προμήθειες, αγορές όπλων, χρηματιστηριακά κόλπα.

Η πάνδημη μίκρο-διαφθορά της Αφρικής, η συνεχής μέσο-διαφθορά της Ελλάδας (γρηγορόσημο, φακελάκι, κλπ) είναι αδιανόητες στην Γερμανία ή την Δανία. Το ότι πρέπει να λαδώσεις έναν υπάλληλο για να κάνει απλώς και μόνο το καθήκον του, είναι ανύπαρκτη έννοια. Ακόμα και να τον λαδώσεις για να παρανομήσει, είναι πολύ σπάνιο (και ιδιαίτερα επικίνδυνο για σένα).

Η χειρότερη μορφή διαφθοράς είναι αυτή που ονομάζω «ακατανόητη»: να πληρώσεις για να γίνει κάτι που εντελώς νόμιμα δικαιούσαι. Μετά είναι αυτή που θα την πω «βολική»: π. χ. η εξυπηρέτηση από τον ταχυδρόμο με τα συστημένα. Κάνει μία μικρή (και ανώδυνη – μια και τα δίνει σε δικό μου άνθρωπο) παρανομία – αλλά με απαλλάσσει από ένα μπελά. Και μετά πάμε στην «καραμπινάτη» διαφθορά που εξαπατά, παρανομεί, ζημιώνει το σύνολο ή κλέβει το δημόσιο.

Γυρίζοντας από το ταξίδι μου βρέθηκα μπροστά σε ένα απίθανο πλέγμα από αλληλο-λαδώματα, εκβιασμούς, συναλλαγές, μίζες, μπαξίσια, ρουσφέτια, κουμπάρους, διαπλεκόμενους... κάτι σαν δύσκολο puzzle ή Sudoku. Επειδή είχα χάσει επεισόδια μου ήταν αδύνατο να καταλάβω ποιος έκανε τι. Και παραιτήθηκα.

Είχα τη τύχη στη ζωή μου, παρόλο που δούλεψα χρόνια σε «βρώμικους» κλάδους, να μην πάρω ποτέ μου μίζα και να μην δώσω ποτέ μπαξίσι (αν εξαιρέσουμε ...τον ταχυδρόμο και τον σκουπιδιάρη). Μιλάω για τύχη γιατί, αν μου προέκυπτε μεγάλη ανάγκη, μάλλον θα το έκανα.

Όμως έζησα δύο ιστορίες σχετικές, που ακόμα με κάνουν να απορώ.

Είχα στην διαφημιστική μου εταιρία μου μία έμπιστη υπάλληλο που χειριζόταν όλα τα θέματα εξωτερικών παραγωγών. Κάποια στιγμή με πλησίασε ένας λιθογράφος και μου παραπονέθηκε ότι δεν του δίναμε πια δουλειές. Και πλησιάζοντας μου είπε στο αυτί: «μήπως πρέπει να ανεβάσω την προμήθειά σας;».

Επί χρόνια λοιπόν η «έμπιστη» έπαιρνε μίζες – στο δικό μου όνομα! Μία πολυκατοικία μαύρο χρήμα. Κι εγώ υπερηφανευόμουν ότι...

Επεισόδιο δεύτερο: ετοιμάζουμε μεγάλη καμπάνια πολιτικού κόμματος. Και παραμονές της έναρξης με επισκέπτεται υψηλά ιστάμενο πολιτικό στέλεχός του – από τους πιο ιδεαλιστές – και μου ζητάει μίζα για να «βοηθήσει» στην τελική ανάθεση. Φυσικά τον πέταξα έξω (η ανάθεση είχε ήδη γίνει από τον αρχηγό).



Να που καταλήγει μία πρόσκληση για συστημένο.

Πάω τώρα στο ταχυδρομείο.