7+1 θαύματα

Σκέπτομαι για την πρωτοχρονιάτικη στήλη μου στο RAM να γράψω ένα κείμενο με τίτλο: «Τα 7 θαύματα του σημερινού κόσμου».

Έχω φτιάξει ένα κατάλογο με τα δικά μου επτά θαύματα, την αιτιολόγηση και τα κριτήρια επιλογής. Ξεκινώντας από την περίφημη φράση του Arthur Clark που ήδη το 1961 είπε: Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic, διάλεξα αυτά που πραγματικά ξεπερνάνε την κοινή αντίληψη. Πράγματι για κάποιον αμύητο, ένα κινητό τηλέφωνο είναι ένα μαγικό πράγμα – δηλαδή ένα θαύμα.

Παρόλο που ο πειρασμός (και λόγω περιοδικού) ήταν να παραθέσω μόνο τεχνολογικά επιτεύγματα – έβαλα και ένα 8ο θαύμα εκτός χώρου, καθαρά ηθικό. Διότι και την δική του δημιουργία και ύπαρξη την θεωρώ θαυματουργή.

Σκέφθηκα λοιπόν να δημοσιεύσω μία πρώτη μορφή αυτού του κειμένου στο blog μου και να την θέσω υπόψη σας. Έτσι ώστε πριν δημοσιευθεί να έχει περάσει κι από έναν ευρύτερο "έλεγχο". Δέχομαι προτάσεις για όλα – και για αλλαγή (δηλαδή προσθαφαίρεση) θαυμάτων. Για ευνόητους λόγους παράδοσης, ο αριθμός θα παραμείνει στα επτά – παρόλο που θα μπορούσαν να είναι και περισσότερα ή λιγότερα.

Πρώτα ο κατάλογος (όχι κατά σειράν σημασίας):

1. Η ψηφιοποίηση του περιεχομένου.

2. Ο υπολογιστής (με όλες τις μορφές του).

3. Το Διαδίκτυο

4. Η Τηλεόραση

5. Το Κινητό Τηλέφωνο

6. Οι επικοινωνιακοί δορυφόροι

7. Η κλωνοποίηση κυττάρων

και

+1 Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.

Ας προσθέσω ότι κάθε ένα θαύμα είναι μία σύνθεση πολλών άλλων θαυμάτων: ένας υπολογιστής θα ήταν ανύπαρκτος χωρίς το θαύμα του τρανζίστορ. Δεν θέλω όμως να σταματάω στα επιμέρους αλλά στο τελικό αποτέλεσμα.

Π. χ. οι μηχανές αναζήτησης (Google, Yahoo κλπ) είναι από μόνες τους ένα θαύμα που έχει ανατρέψει όλη την έννοια της πληροφορίας και της γνώσης στη εποχή μας – όμως συγκαταλέγονται όπως και το άλλο θαυμάσιο, το YouTube στο ευρύτερο πλαίσιο του Internet.

Ας ξεκινήσω από το 1. Το γεγονός ότι κάθε περιεχόμενο (content) είναι ψηφιοποιήσιμο, δηλαδή ότι κάθε κείμενο, εικόνα, ήχος ή συνδυασμός τους μπορεί να μεταφραστεί σε ένα δυαδικό κώδικα, εμπλουτίζει και αξιοποιεί όλες τις άλλες επινοήσεις. Τι θα ήταν το Διαδίκτυο αν δεν υπήρχε το ψηφιοποιημένο περιεχόμενο; Με την ψηφιοποίηση κάθε ήχος, εικόνα κείμενο κλπ., κάθε νοητικό περιεχόμενο γίνεται αναλλοίωτο και αιώνιο, αντιγράψιμο με απόλυτη πιστότητα (τα αντίγραφα δεν διαφέρουν από το πρωτότυπο), και κυρίως μεταδόσιμο παντού.

(Σκεφθείτε στο 19ο αιώνα να έλεγε ο Σούμαν στον Μπραμς: έγραψα ένα ωραίο κομμάτι και στο στέλνω να το ακούσεις…. Και μετά τον έκλεισαν στο φρενοκομείο!)

Για τον υπολογιστή τι να πω; Βρίσκεται τόσο πολύ μέσα στην ζωή μας που ούτε το συνειδητοποιούμε. Και δεν μιλάω μόνο για τα PC που αποτελούν πια προϋπόθεση για κάθε είδους εργασία, ψυχαγωγία και μόρφωση. Αόρατοι υπολογιστές υπάρχουν παντού: στα αυτοκίνητά μας, στα τηλέφωνα, τα ασανσέρ, τα πλυντήρια…

Για όλους όσοι το ζούνε, το Διαδίκτυο είναι το πρώτο θαύμα. Αποκλήθηκε «η μεγαλύτερη εξέλιξη στην ιστορία του ανθρώπου μετά την επινόηση της γραφής» και βρίσκω πως ο χαρακτηρισμός δεν είναι καθόλου υπερβολικός. Άλλαξε τα πάντα: την επικοινωνία, την πληροφορία, την γνώση, την εργασία, την παιδεία, την οικονομία, την πολιτική, τις ανθρώπινες σχέσεις, την κοινωνική ζωή… Κι ακόμα κατά τον Vinton Cerf, τον πατέρα του Internet, δεν έχει ανακαλυφθεί ούτε το 1% των δυνατοτήτων του.

Το κινητό είναι σίγουρα κι αυτό μία θαυμαστή εξέλιξη. Πέρα ότι μας συνδέει παντού έχει εξελιχθεί σε συσκευή πολυμέσων: φωτογραφίζει, βιντεοσκοπεί, παίζει μουσική… Ακόμα ψωνίζει και μας κατευθύνει (με το GPS)… E, τι παραπάνω χρειάζεται ένα θαύμα;

Την τηλεόραση την βρίζουμε ως «χαζοκούτι», χωρίς να σκεπτόμαστε ότι μας άνοιξε ένα παράθυρο στον κόσμο, την ζωή και την τέχνη. Δεν φταίει βέβαια η ίδια όταν μεταδίδει σκουπίδια – τα σκουπίδια υπάρχουν παντού: και στο Διαδίκτυο και στα βιβλία και στα έντυπα ΜΜΕ. Μεταδίδει όμως και υπέροχα πράγματα – και ταυτόχρονα μας έχει δώσει μία άλλη αίσθηση του κόσμου: το τσουνάμι και η 9/11 μπήκαν ως μέσα στα σπίτια μας.

Οι επικοινωνιακοί δορυφόροι είναι προϋπόθεση για όλα τα άλλα τεχνολογικά θαύματα – αλλά κι από μόνοι τους ένα θαύμα. Είναι και η πρώτη (και προς το παρόν η μόνη) αξιοποίηση της διαστημικής τεχνολογίας για πρακτικούς σκοπούς. Βέβαια και η επίσκεψη στην Σελήνη ήταν ένα θαύμα – αλλά στιγμιαίο και όχι διαρκές.

Η κλωνοποίηση κυττάρων υπόσχεται να αλλάξει τη ζωή μας περισσότερο από κάθε άλλη ιατρική τεχνολογία. Θα θεραπεύονται ασθένειες, θα κατασκευάζονται ανταλλακτικά όργανα, θα επιφέρουν γενετικές βελτιώσεις.

Αυτά είναι – κατά τη γνώμη μου – τα επτά θαύματα της εποχής μας. Σε δέκα χρόνια πιθανόν θα είναι άλλα: π. χ. η νανοτεχνολογία, ή οι κβαντικοί υπολογιστές. Με την ταχύτητα που εξελίσσεται η τεχνολογία δεν μπορείς να ξέρεις τίποτα σε προοπτική χρόνου. Σκεφθείτε ότι από τα 7 θαύματα που αναφέρω, κανένα δεν υπήρχε όταν γεννήθηκα και τα πέντε δεν είχαν ξεκινήσει πριν μόλις τριάντα χρόνια.

Τέλος για τις ΜΚΟ: για ένα πολίτη του 19ου ή του πρώτου μισού του 20ου αιώνα η ιδέα πως, αν φυλακιζόταν κάποιος άδικα στο Μπανγκλαντές, αν ρύπαιναν την θάλασσα στην Πολυνησία, αν έπεφτε επιδημία στην Μογγολία ή λιμός στην Σομαλία, θα τρέχανε εθελοντές από όλο τον κόσμο να βοηθήσουν, να θεραπεύσουν, να καταγγείλουν, να προστατεύσουν – θα ήταν αδιανόητη. Ακόμα και με κίνδυνο της ζωής τους (14 εθελοντές χάθηκαν πέρυσι μόνο στον Νταρφούρ). Η δημιουργία των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (με όλα τα ελαττώματά τους) είναι η μεγαλύτερη ηθική εξέλιξη στην ανθρωπότητα μετά τον Χριστιανισμό. Και θα έλεγα και πιο αποτελεσματική – γιατί ο Χριστιανισμός κήρυξε μεν την αγάπη, αλλά σπάνια την εφάρμοσε.

Ακόμα και την εποχή που ήμουν έφηβος οι καταστροφές και τα εγκλήματα που σήμερα κινητοποιούν τις ΜΚΟ, ήταν μικρές ειδήσεις στα ψιλά των εφημερίδων – χωρίς καμία περαιτέρω αντίδραση.

Μία από τις πολλές θετικές πλευρές της παγκοσμιοποίησης.