Το υπόγειο της αφθονίας (και το τίμημα)

Γράφει η Παράγραφος

«Αύριο θα έχουμε καύσωνα!», μου είπε μια συμφοιτήτρια, «τι θα κάνεις;». Περίμενα κι εγώ να δω τι είναι αυτός ο περιβόητος «καύσωνας» τής Αθήνας. Μετά κατάλαβα ότι εμείς στη Λευκωσία έχουμε καύσωνα όλο... το καλοκαίρι!



Μέσα σε τέτοιες συνθήκες μείναμε TOTE για δυο-τρεις μέρες, κάτω από τον ήλιο, σε μια σκηνή, κι αφού η γιαγιά έπαθε ελαφρά ημιπληγία, μετακομίσαμε στο υπόγειο μιας φίλης της, τής θεια-Γιαννούλας, δίπλα από τον Πεδιαίο ποταμό - ούτε ρυάκι δεν είναι πια.

Το σπίτι τής θεια-Γιαννούλας ήταν στο ύψος ενός ήσυχου δρομίσκου, που σε αλλοτινούς καιρούς ίσως αποτελούσε την ένδοξη όχθη ενός αληθινού ποταμού. Από την αριστερή πλευρά τού σπιτιού κατέβαινες καμιά εικοσαριά σκαλιά, προχωρούσες λίγα βήματα και στη πίσω μεριά έβρισκες μια χαμηλή σιδερένια πόρτα. Αν κατάφερνες να την ανοίξεις, έμπαινες σε ένα μεγάλο σκοτεινό δωμάτιο με μια σκέτη λάμπα στο ταβάνι. Στο βάθος αριστερά ήταν η τουαλέτα, απέναντί της μια υποτυπώδης κουζίνα και στη μέση κάτι προπολεμικά στρώματα και παλιατζούρες.

Εν συγκρίσει με τη ζωή στη σκηνή τού Ερυθρού Σταυρού (με την τροπική ζέστη, την αποπνικτική σκόνη, το σπάνιο τρεχούμενο νερό και τις χημικές τουαλέτες με τις μόνιμες ουρές), το δροσερό υπόγειο ήταν σωστό παλάτι, αν εξαιρούσες τη λίγη μούχλα και τα πολλά ποντίκια.

Έξω από την πόρτα ήταν ο βόθρος τού κυρίως σπιτιού, όμως πολύ καλά σκεπασμένος με τσιμέντο ώστε να σχηματίζει μια αρκετά συμπαθητική αυλίτσα με θέα στην πράσινη ρεματιά. Εκεί κάτω, στο υπόγειο, μείναμε για ένα σύντομο διάστημα: η γιαγιά, η μανούλα, ο αδελφούλης μου κι εγώ. Εκεί πρωτολατρέψαμε τις γάτες, όχι μόνο διότι μας έσωσαν από τις νυφίτσες (έτσι λέμε τους αρουραίους στην Κύπρο) αλλά κυρίως επειδή μας γλύκαιναν με τη συντροφιά τους, αφού τα παιδιά τής προσωρινής μας γειτονιάς είχαν πολλούς λόγους να είναι άφαντα...

Εκεί περάσαμε, για δυο-τρεις βδομάδες, ζωή χαρισάμενη. Δεν μας έλειψε απολύτως τίποτε! Αν και η πούγκα μας ήταν άδεια, είχαμε απ΄ όλα τα καλά του Θεού! Μέρα παρά μέρα ερχότανε η θεια-Γιαννουλα με τα χέρια γεμάτα. Και τι δεν μας έφερνε! Ρούχα, παπούτσια, φαγώσιμα, γάλα, ως κι ένα μικρό ψυγειάκι και ψωμιέρα! Χώρια τα σεντόνια, τα δυο διπλά κρεβάτια, τα καθαρά στρώματα, το μικρό καναπεδάκι και χίλια δυο άλλα χρήσιμα μικροπράγματα. Έφερε και έναν μάστορα που πέρασε σωλήνες, έβαλε λάμπες, δυο μικρά χωρίσματα, πέταξε την μεταλλική πόρτα και στη θέση της τοποθέτησε μια πανέμορφη ξύλινη με φωτεινό γυαλί κι έκαμε ένα σωρό κουτσοδούλια (μερεμέτια). Τα απογεύματα έμενε ώρες μαζί μας και θυμόντουσαν με τη γιαγιά (ήταν παιδικές φίλες) τα παλιά, «τότε που η Λευκωσία είχε ακόμα καλά πλάσματα (ανθρώπους)».

Μια μέρα εξαφανίστηκε. Μάθαμε ότι είχε ένα ατύχημα. Πήγαμε απρόσκλητοι στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, που ήταν φίσκα από τραυματισμένους στρατιώτες και αμάχους -ό,τι χειρότερο για τα μάτια μιας παιδούλας. Μετά από απίστευτη και πολύωρη ταλαιπωρία, ρώτα εδώ ρώτα εκεί, τη βρήκαμε γεμάτη επιδέσμους και μώλωπες. Μόλις μας είδε ξαφνιάστηκε. όμως αμέσως χαμογέλασε εγκάρδια. Τρέξαμε, την αγκαλιάσαμε και μας φιλούσε όλο στοργή. «Τι έπαθες θεια-Γιαννούλα, τι έγινε, πως και κατασκοτώθηκες; Και στο πρόσωπο πώς χτύπησες; Και τα δάχτυλα πώς τα έσπασες; Και τα πλευρά σου γιατί είναι δεμένα;» Η μαμά, μέσα στην αφέλειά της, της έκανε ένα σωρό ερωτήσεις (αργότερα το μετάνιωσε) και εισέπραττε μισόλογα, αντί για απαντήσεις, που θα βάζανε σε υποψίες ακόμα κι ένα πεντάχρονο παιδί.

Η γιαγιά δεν μιλούσε καθόλου. Της χάιδευε με θλίψη και ευγνωμοσύνη το χέρι και τα μαλλιά και μέσα-μέσα τής έλεγε: «Γιαννούλα μου, δεν έπρεπε να το κάνεις αυτό, δεν έπρεπε...». Όταν γυρίσαμε πίσω, η γιαγιά ήταν άλλος άνθρωπος: «φεύγουμε», διέταξε με αυστηρότητα. Δεν είχαμε και τίποτε δικό μας για να το πάρουμε μαζί μας... και το ίδιο απόγευμα επιστρέψαμε στο βουνό, σ΄ εκείνο το σπίτι με τις πολλές οικογένειες.

Αν και εκεί περνούσαμε καλούτσικα ωστόσο το υπόγειο τής αιφνίδιας και ακαριαίας αφθονίας δεν έλεγε να φύγει από το νου και συνεχώς ρωτούσα τη μανούλα: «γιατί ήλθαμε εδώ πάνω στο βουνό ξανά, αφού εκεί κάτω είχαμε τα πάντα;». Αντίς γι' απάντηση, κοιταζόντουσαν ένοχα με τη γιαγιά.

Το μικρό εμπορικό κατάστημα που είχε τότε ο άντρας της, τώρα είναι ένα τεράστιο σούπερ-μάρκετ και το διευθύνουν τα παιδιά τους. Αν και η θεια-Γιαννούλα έχει «φύγει» από χρόνια, ποτέ δεν έπαψα να τη μνημονεύω με ευγνωμοσύνη και λίγες ενοχές, αφού όλη εκείνη η αναπάντεχη αφθονία που ζήσαμε στο υπόγειό της έστω για λίγο, ερχότανε κρυφά από τα ράφια του άντρα της, ο οποίος σαν το έμαθε...

«Τι να έκανε κι εκείνος ο φτωχός;», μου εκμυστηρεύτηκε κάποτε η μανούλα. «Ήταν λίγο μετά την καταστροφή..., τόσα στόματα είχε να θρέψει...».


Με αγάπη

Παράγραφος