Στους τρεις αρθρογράφους των «Νέων Εποχών» που άμεσα ή έμμεσα σχολίασαν το κείμενό μου για τον επερχόμενο θρησκευτικό-εθνικιστικό εορτασμό της επετείου του 1821, αφιερώνω το εξής απόσπασμα από την πρόσφατη ειδησεογραφία.
Αντιγράφω το επίσημο Δελτίο Τύπου που δημοσιεύθηκε σε όλες της εφημερίδες:
Η επικεφαλής της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», κ. Γιάννα Αγγελοπούλου επισκέφθηκε χθες το μεσημέρι τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο. Η συνάντηση διεξήχθη σε εξαιρετικά θερμό κλίμα και αποτελεί την απαρχή μίας στενής συνεργασίας, η οποία και θα αναδείξει την κομβική συνεισφορά της Εκκλησίας στον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία. «Σε αυτόν τον αγώνα, αλλά και στον αγώνα για την διατήρηση της γλώσσας και της εθνικής μας ταυτότητας η Εκκλησία έθεσε την ανεξίτηλη σφραγίδα της» τόνισε η κ. Αγγελοπούλου υπογραμμίζοντας την ανάγκη συνεργασίας όλων των Ελλήνων, για να επανασυστηθεί η Ελλάδα στον σύγχρονο κόσμο».
Ο Αρχιεπίσκοπος από την πλευρά του εξέφρασε την ιδιαίτερη χαρά του για την συνάντηση και ενημέρωσε την κ. Αγγελοπούλου για το σημαντικό έργο της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος προτείνοντάς της να συναντηθεί με τον Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιο, ώστε σε πνεύμα συνεργασίας να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Ας σημειωθεί ότι η επίσκεψη της κ. Αγγελοπούλου ήταν η πρώτη της ενέργεια ως προέδρου της επιτροπής. Ήδη λοιπόν έχουμε μία ιεράρχηση των αξιών: Πρώτη η Εκκλησία με την «κομβική της συνεισφορά στον αγώνα για την Εθνική Ανεξαρτησία» «που έθεσε την ανεξίτηλη σφραγίδα της» κλπ. κλπ.
Προφανώς η κυρία Αγγελοπούλου δεν γνωρίζει τις επίσημες απόψεις του Ελληνικού Πατριαρχείου περί Ελευθεριών και Επαναστάσεων, όπως διατυπώθηκαν στο έντυπο «Διδασκαλία Πατρική» που κυκλοφόρησε στα 1798 από το Πατριαρχικό Τυπογραφείο:
Γράφει ο καθηγητής Πασχάλης Κιτρομηλίδης («Νεοελληνικός Διαφωτισμός», σελ. 276): «Η «Διδασκαλία Πατρική» προειδοποιούσε αυστηρά για «τας νεοφανείς ελπίδας της Ελευθερίας», τις οποίες ο συγγραφέας θεωρούσε ως «νεοφανή και έντεχνον παγίδα», το τελευταίο τέχνασμα το όποιο «εμεθοδεύθη» «ο πρώτος αποστάτης Διάβολος» για να παραπλανήσει τους ευσεβείς. Ως αντίδοτο στην επώδυνη φωνή της ελευθερίας, ο συγγραφέας συμβούλευε υποταγή στην «ισχυράν βασιλείαν των Οθωμανών», ή οποία ήταν το δώρο του Θεού προς τους ορθόδοξους χριστιανούς, σταλμένο για να τους προστατεύει από τις αιρέσεις. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ή Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε δημιουργηθεί από τον Θεό εκ του μηδενός, σε μια εποχή πού ή χριστιανική ρωμαϊκή αυτοκρατορία άρχισε να «χωλαίνει εις τα της ορθοδόξου πίστεως φρονήματα», με σκοπό να «είναι εις μεν τους Δυτικούς ωσάν ένας χαλινός, εις δε τους Ανατολικούς ημάς πρόξενος σωτηρίας».
Οι πραγματικοί ορθόδοξοι χριστιανοί, κατά συνέπεια, όφειλαν να υποταχθούν με ευγνωμοσύνη στους θεόσταλτους αφέντες τους και να ξεχάσουν κάθε μάταιη συζήτηση για απατηλές ελευθερίες πάνω σ’ αυτή τη γη. Το «νυν θρυλλούμενον σύστημα της ελευθερίας», πού είχε εμφανισθεί στις χώρες της Δύσης εκείνη την εποχή, αντέβαινε προς «τα ρητά της θείας Γραφής και των Αγίων Αποστόλων, οπού μας προστάζουν να υποτασσόμεθα εις τας υπερέχουσας αρχάς». Δεν αντιπροσώπευε παρά αναρχία και «ακαταστασία», οπού «το καθ’ αυτό σκοπούμενον ταύτης της ελευθερίας μία μισητή ολιγαρχία και τυραννία, ως εκ της πείρας φαίνεται». Ο υπαινιγμός σε σχέση με τις πολιτικές περιπέτειες της Γαλλικής Επανάστασης ήταν σαφής σ’ αυτές τις τελευταίες προειδοποιήσεις».
Το κείμενο αυτό απαντούσε και στις ιδέες του Ρήγα Φεραίου που είχε δολοφονηθεί την ίδια χρονιά. Μεταξύ των παραγόντων που πίεσαν για την εκτέλεσή του ήταν και ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, που από πολλούς ερευνητές θεωρείται και συντάκτης της «Πατρικής Διδασκαλίας». Χρησιμοποίησε ως ψευδώνυμο το όνομα του ετοιμοθάνατου πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμου. Το Φανάρι ακόμα επιμένει στην άρνησή του να άρει την επιστολή του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, με την οποία ασκούσε σκληρή κριτική στα βασικά κείμενα του Ρήγα.
Όταν ο Κοραής (που απάντησε στην «Διδασκαλία Πατρική» με το φυλλάδιό του «Αδελφική Διδασκαλία») έμαθε αργότερα τον θάνατο του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄, αναφώνησε: «Τώρα ο Σουλτάνος σκοτώνει και τους φίλους του;».
Αυτά λένε οι επιστήμονες ιστορικοί, κυρία Αγγελοπούλου. Τα άλλα – η Αγία Λαύρα και η «κομβική συνεισφορά της εκκλησίας στον Αγώνα» είναι μύθοι. Δεν αρχίσατε σωστά…
Αντιγράφω το επίσημο Δελτίο Τύπου που δημοσιεύθηκε σε όλες της εφημερίδες:
Η επικεφαλής της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», κ. Γιάννα Αγγελοπούλου επισκέφθηκε χθες το μεσημέρι τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο. Η συνάντηση διεξήχθη σε εξαιρετικά θερμό κλίμα και αποτελεί την απαρχή μίας στενής συνεργασίας, η οποία και θα αναδείξει την κομβική συνεισφορά της Εκκλησίας στον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία. «Σε αυτόν τον αγώνα, αλλά και στον αγώνα για την διατήρηση της γλώσσας και της εθνικής μας ταυτότητας η Εκκλησία έθεσε την ανεξίτηλη σφραγίδα της» τόνισε η κ. Αγγελοπούλου υπογραμμίζοντας την ανάγκη συνεργασίας όλων των Ελλήνων, για να επανασυστηθεί η Ελλάδα στον σύγχρονο κόσμο».
Ο Αρχιεπίσκοπος από την πλευρά του εξέφρασε την ιδιαίτερη χαρά του για την συνάντηση και ενημέρωσε την κ. Αγγελοπούλου για το σημαντικό έργο της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος προτείνοντάς της να συναντηθεί με τον Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιο, ώστε σε πνεύμα συνεργασίας να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Ας σημειωθεί ότι η επίσκεψη της κ. Αγγελοπούλου ήταν η πρώτη της ενέργεια ως προέδρου της επιτροπής. Ήδη λοιπόν έχουμε μία ιεράρχηση των αξιών: Πρώτη η Εκκλησία με την «κομβική της συνεισφορά στον αγώνα για την Εθνική Ανεξαρτησία» «που έθεσε την ανεξίτηλη σφραγίδα της» κλπ. κλπ.
Προφανώς η κυρία Αγγελοπούλου δεν γνωρίζει τις επίσημες απόψεις του Ελληνικού Πατριαρχείου περί Ελευθεριών και Επαναστάσεων, όπως διατυπώθηκαν στο έντυπο «Διδασκαλία Πατρική» που κυκλοφόρησε στα 1798 από το Πατριαρχικό Τυπογραφείο:
Γράφει ο καθηγητής Πασχάλης Κιτρομηλίδης («Νεοελληνικός Διαφωτισμός», σελ. 276): «Η «Διδασκαλία Πατρική» προειδοποιούσε αυστηρά για «τας νεοφανείς ελπίδας της Ελευθερίας», τις οποίες ο συγγραφέας θεωρούσε ως «νεοφανή και έντεχνον παγίδα», το τελευταίο τέχνασμα το όποιο «εμεθοδεύθη» «ο πρώτος αποστάτης Διάβολος» για να παραπλανήσει τους ευσεβείς. Ως αντίδοτο στην επώδυνη φωνή της ελευθερίας, ο συγγραφέας συμβούλευε υποταγή στην «ισχυράν βασιλείαν των Οθωμανών», ή οποία ήταν το δώρο του Θεού προς τους ορθόδοξους χριστιανούς, σταλμένο για να τους προστατεύει από τις αιρέσεις. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ή Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε δημιουργηθεί από τον Θεό εκ του μηδενός, σε μια εποχή πού ή χριστιανική ρωμαϊκή αυτοκρατορία άρχισε να «χωλαίνει εις τα της ορθοδόξου πίστεως φρονήματα», με σκοπό να «είναι εις μεν τους Δυτικούς ωσάν ένας χαλινός, εις δε τους Ανατολικούς ημάς πρόξενος σωτηρίας».
Οι πραγματικοί ορθόδοξοι χριστιανοί, κατά συνέπεια, όφειλαν να υποταχθούν με ευγνωμοσύνη στους θεόσταλτους αφέντες τους και να ξεχάσουν κάθε μάταιη συζήτηση για απατηλές ελευθερίες πάνω σ’ αυτή τη γη. Το «νυν θρυλλούμενον σύστημα της ελευθερίας», πού είχε εμφανισθεί στις χώρες της Δύσης εκείνη την εποχή, αντέβαινε προς «τα ρητά της θείας Γραφής και των Αγίων Αποστόλων, οπού μας προστάζουν να υποτασσόμεθα εις τας υπερέχουσας αρχάς». Δεν αντιπροσώπευε παρά αναρχία και «ακαταστασία», οπού «το καθ’ αυτό σκοπούμενον ταύτης της ελευθερίας μία μισητή ολιγαρχία και τυραννία, ως εκ της πείρας φαίνεται». Ο υπαινιγμός σε σχέση με τις πολιτικές περιπέτειες της Γαλλικής Επανάστασης ήταν σαφής σ’ αυτές τις τελευταίες προειδοποιήσεις».
Το κείμενο αυτό απαντούσε και στις ιδέες του Ρήγα Φεραίου που είχε δολοφονηθεί την ίδια χρονιά. Μεταξύ των παραγόντων που πίεσαν για την εκτέλεσή του ήταν και ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, που από πολλούς ερευνητές θεωρείται και συντάκτης της «Πατρικής Διδασκαλίας». Χρησιμοποίησε ως ψευδώνυμο το όνομα του ετοιμοθάνατου πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμου. Το Φανάρι ακόμα επιμένει στην άρνησή του να άρει την επιστολή του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, με την οποία ασκούσε σκληρή κριτική στα βασικά κείμενα του Ρήγα.
Όταν ο Κοραής (που απάντησε στην «Διδασκαλία Πατρική» με το φυλλάδιό του «Αδελφική Διδασκαλία») έμαθε αργότερα τον θάνατο του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄, αναφώνησε: «Τώρα ο Σουλτάνος σκοτώνει και τους φίλους του;».
Αυτά λένε οι επιστήμονες ιστορικοί, κυρία Αγγελοπούλου. Τα άλλα – η Αγία Λαύρα και η «κομβική συνεισφορά της εκκλησίας στον Αγώνα» είναι μύθοι. Δεν αρχίσατε σωστά…
