Όσο περνάνε τα χρόνια,
στενεύει ο διάδρομος της ζωής. Τα πλακάκια στο δάπεδο μικραίνουν, οι επιγραφές
τους, που ήταν όλο υποσχέσεις, ξεθωριάζουν. Η ροή του χρόνου που αδυσώπητα σε
σπρώχνει, σε κάνει να αφήνεις πίσω, σχέδια, δεσμεύσεις, όνειρα: Τα πράγματα που
δεν θα κάνεις ποτέ.
Άσε εκείνα τα μυθικά, στη
Σιβηρία, στους βυθούς και τους αιθέρες, με την αιγίδα του Ιούλιου Βερν. Εκείνο
το ταξίδι στην Ινδία, πόσες δεκαετίες το σχεδίαζες; Τώρα ξέρεις. Τα γόνατα και
το πεπτικό σου σύστημα το απαγορεύουν. Το άλλο ταξίδι – εκεί που θα αγόραζες
ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο στην Νέα Υόρκη και θα το πουλούσες μετά έξη μήνες
στο Σαν Φρανσίσκο – έχοντας διασχίσει άνετα τις μισές πολιτείες των ΗΠΑ; Ακόμα
και τον απλό διάπλου του Ατλαντικού, σε ένα από τα τελευταία υπερωκεάνεια…
Αυτόν δεν τον απαγορεύουν πια τα γόνατα αλλά το πορτοφόλι σου…
Μεγάλα ταξίδια λοιπόν δεν
θα κάνεις άλλα – ίσως μικρές εκδρομές σε μέρη αγαπημένα. Σαν τον φίλο σου, τον
Χ. Β. που, όντας τελεσίδικα καταδικασμένος από τους γιατρούς, πέρασε τον
τελευταίο του χρόνο ξαναβλέποντας τα μέρη που είχε αγαπήσει. Ο Χάρος του
φέρθηκε καλά – τον περίμενε να τελειώσει την περιήγηση. Και μετά τον τσάκισε.
Άλλο νέο βιβλίο μάλλον
δεν θα γράψεις – όμως (τι περίεργο) ακόμα οι εκδότες σου ανακαλύπτουν παλιότερα
βιβλία σου και σε προτρέπουν να τα ξανά-κυκλοφορήσεις. Και βέβαια τα «αειθαλή»
σου όλο και ανατυπώνονται. Κι από τα χιλιάδες σχόλια και άρθρα σου, εύκολα θα
συναρμολογηθούν μερικές νέες συλλογές. Για όλα αυτά ίσως υπάρξει ζωή μετά
θάνατον.
-
- Τι νόημα όμως
θα έχει, αφού δεν θα είμαι πια εκεί;
Θυμάμαι που κάποτε σε
είχαν ρωτήσει: «Τι προτιμάς για το απώτερο μέλλον; Την τύχη του Κάφκα που πέθανε
άγνωστος και δοξάστηκε απών; Η την μοίρα της κυρίας Μ. που λατρεύεται, πουλάει εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, αλλά
μάλλον θα ξεχαστεί γρήγορα;»
Είχες απαντήσει: «Τι με
νοιάζει τι θα γίνει με μένα, όταν δεν θα υπάρχω; Αυτό αφορά τους κληρονόμους
μου. Άλλωστε πραγματική αθανασία κέρδισαν ελάχιστοι συγγραφείς που μετριούνται
στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ίσως μόνον ένας: ο Σαίκσπηρ που ζωντανεύει κάθε
βράδυ σε εκατοντάδες θέατρα. Μετά: Ο Όμηρος, ο Θερβάντες - και τέρμα!»
Εμένα πιο πολύ με
απασχολούν τα βιβλία που δεν πρόλαβα να διαβάσω (και μερικά να ξαναδιαβάσω). Υπήρξε μία εποχή στην ζωή μου
όπου αγόραζα βουλιμικά όλους τους κλασικούς – και μερικούς σύγχρονους. Η
ταχύτητα της απόκτησης δεν ήταν δυνατόν να συντονιστεί με την ταχύτητα της
ανάγνωσης. Να σκεφθείτε ότι αγόραζα σειρές με ...«Άπαντα».
Έτσι έχουν μείνει αρκετά
αδιάβαστα – δεν ντρέπομαι γι αυτά. Ποιος διαβάζει ποτέ ‘Απαντα;
Τελικά, όλα αυτά τα
χρόνια, χωρίς να το ξέρω, δούλευα για την μία μεγάλη δωρεά. Με εκατοντάδες «βιβλία
έργα τέχνης» (εκτός εμπορίου) από αυτά τα αριθμημένα που πωλούνται σε
πλειστηριασμούς. Κοντά τους, αρκετές χιλιάδες αντίτυπα κλασικών έργων σε
τέσσερεις γλώσσες. Οι βιβλιοθήκες χρειάζονται τα Άπαντα.
Η ιδέα της δωρεάς με
απαλλάσσει από το άγχος. Οι επίσημες και λεπτομερείς ανακοινώσεις θα γίνουν από
τα αρμόδια όργανα. Η μεταφορά των βιβλίων θα γίνει μετά την δική μου αποδημία, που
ελπίζω να αργήσει πολύ, ώστε να προλάβω να καταβροχθίσω και μερικά καινούργια
κι άλλα από τα «αδιάβαστα».
Θα ήθελα βέβαια και μετά
θάνατον να μπορώ να τρυπώνω μέσα στο χώρο των βιβλίων μου για να συνεχίζω το
διάβασμα. Μπορώ να φανταστώ την μέλλουσα ζωή με πολλούς τρόπους – αλλά χωρίς
βιβλία είναι αδύνατον…
