«Έφηβοι δεσμώτες των smartphones!» Ο τίτλος είναι ολοσέλιδος σε μεγάλη και σοβαρή κυριακάτικη εφημερίδα ενώ ο υπότιτλος επεξηγεί: «Πώς η ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οδηγεί τους νέους, και ειδικότερα τα κορίτσια, στην κατάθλιψη».
(Βεβαίως οδηγεί και σε εκατοντάδες ωραία πράγματα – κείμενα, μουσικές, εικόνες. Παρατηρώ τελευταία πως ο σημαντικός συγγραφέας Κώστας Μαυρουδής αφήνει σχεδόν κάθε μέρα ένα ωραίο ψήγμα κειμένου στο Facebook).
Η καταδίκη αυτή των κινητών μου θύμισε την πρώτη δαιμονοποίηση της τεχνολογίας που έζησα: τις επιθέσεις του Τύπου (αριστερού και δεξιού) εναντίον των flippers που οδήγησαν στην απαγόρευσή τους τον Μάρτιο του 1965 από την Κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου. Τα αθώα «φλιπεράκια», με τα οποία παίζαμε, θεωρήθηκαν «ψυχοφθόρα» και κατηγορήθηκαν για όλα τα δεινά: από την διαφθορά της νεολαίας μέχρι την «μη πιστή τήρηση της κομματικής γραμμής» (από την Αριστερά, βεβαίως). Η απαγόρευση οδήγησε στον θάνατο 4000 πολύχρωμων ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε όλη τη χώρα. Σήμερα, τα λίγα που επέζησαν, είναι αντικείμενα για συλλέκτες.
Φυσικά οι παλιοί θα θυμούνται τις αντιδράσεις όταν κυκλοφόρησαν τα πρώτα τρανζίστορ. Η νεολαία με τα ραδιοφωνάκια κολλημένα στο αυτί, είτε οι παρέες που κουβαλούσαν φορητά ηχοσυστήματα με παντοδύναμα μπάσα, ενοχλούσαν και θεωρήθηκαν και αυτές μηχανές που οδηγούσαν στον δρόμο της απώλειας.
Για να μην πούμε τι άκουσε – και τι ακούει ακόμα – η τηλεόραση. Σύσταση στους γονείς να την απαγορεύσουν τελείως στα παιδιά, τρόποι κλειδώματος και αδρανοποίησης. Ώσπου άρχισαν να εμφανίζονται σοβαρές μελέτες και έρευνες που έδειχναν καλύτερες επιδόσεις και οξύτερη αντίληψη στα παιδιά που έβλεπαν περισσότερη τηλεόραση. Το «χαζοκούτι» περιέχει σαφώς πολλά σκουπίδια. Αλλά μήπως και το μεγαλύτερο ποσοστό των εντύπων δεν είναι σκουπίδια; Η επιλογή είναι δική μας.
Και φυσικά οι υπολογιστές έχουν θεωρηθεί ένοχοι για μυριάδες κακουργήματα και τα βιντεοπαιχνίδια (που σήμερα έχουν ονομαστεί «ή δέκατη τέχνη» ενώ έχουν ξεπεράσει τον κινηματογράφο σε επιδόσεις, διάδοση και τζίρο) εισπράττουν ακόμα όλες τις συκοφαντίες της γης. Μέχρι που και εκεί αποδείχθηκε πως οξύνουν και εντείνουν την αντίληψη και την πρόσληψη των νέων. Γυμναστική του νου!
Η ανθρωπότητα προχωρεί αντιδρώντας στο καινούργιο. Το φοβάται, το δαιμονοποιεί, το πολεμάει – αλλά τελικά το υιοθετεί.
Και ευτυχώς. Το έξυπνο κινητό είναι η κορυφαία επινόηση της ιστορίας του ανθρώπου, γιατί σε αυτό συγκλίνουν όλες οι τεχνολογίες.
Ο Arthur Clark είχε πει: «Κάθε ιδιαίτερα προχωρημένη τεχνολογία δεν διαφέρει από την μαγεία». Και πραγματικά μαγικό είναι ένα κουτάκι που χωράει στην τσέπη σου, περιέχει όλο το Διαδίκτυο, όλες τις γνώσεις και τις τέχνες του ανθρώπου. (Και βγάζει καλύτερες φωτογραφίες από τις περισσότερες μηχανές).
Όπως εμφανίζεται στο ρεπορτάζ, η έρευνα είναι σαφώς μεροληπτική – πράγμα που φαίνεται όταν ορίζει το έτος 2007 ως annus horribilis – τρομακτικό έτος – όπου άρχισε η μαζική κατάρρευση των «θυμάτων». Τότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά το iPhone, το πρώτο «έξυπνο» τηλέφωνο. Αλλά, ήταν ακόμα πρωτόγονο (φυσικό) και μόνο μετά από μερικά χρόνια άρχισε να διαδίδεται και να επηρεάζει. Το ότι, και μόνο με την εμφάνισή του, βύθισε κόσμο στην κατάθλιψη, είναι λίγο περίεργο.
Φυσικά όλα τα επιτεύγματα του ανθρώπου έχουν και αρνητικές πλευρές που πρέπει να ερευνώνται. Αλλά τίτλοι όπως «δεσμώτες των smartphones» είναι τεχνοφοβικός λαϊκισμός. Η τόση έμφαση, προκαλεί την υποψία πως ψυχολόγοι και συναφείς ειδικότητες, ανακαλύπτουν νέα σύνδρομα, προκειμένου να αποκτήσουν νέους πελάτες…
