Πώς δεν έγινα δημοσιογράφος

«Εσείς οι δημοσιογράφοι φταίτε για όλα!»

Όπως όλες οι γενικεύσεις, και αυτή είναι και ρατσιστική και λανθασμένη. Αλλά είναι ακόμα πιο λανθασμένη όταν απευθύνεται σε κάποιον όπως εγώ που …δεν είναι δημοσιογράφος.

Την ακούω δεκαετίες τώρα. Το κοινό δεν ξεχωρίζει ειδικότητες. 

Όποιος υπογράφει στήλες σε έντυπα ή εμφανίζεται στην τηλεόραση θεωρείται γενικώς δημοσιογράφος.

Και ως γνωστόν οι δημοσιογράφοι ταυτίζονται με τα γεγονότα που αναφέρουν (αυτή είναι η αρχαιότερη εκδοχή των fake news). Πιο παλιά ακόμα ήταν η περίπτωση του αγγελιαφόρου στις αρχαίες τραγωδίες, ή στα παραμύθια (όπου συχνά του παίρνανε και το κεφάλι) όταν έφερνε άσκημα νέα. Να μην πούμε για τους άτυχους «μάντεις κακών». Η Κασσάνδρα όλο σωστά προφήτευε και όμως της βγήκε κακό όνομα.

Αλίμονο:  οι καημένοι οι δημοσιογράφοι ευθύνονται για τα γεγονότα, όσο και οι γιατροί για τις αρρώστιες που ανακαλύπτουν στις διαγνώσεις τους. (Τουλάχιστον όμως οι γιατροί πολύ συχνα θεραπεύουν).

Και τι γίνεται με τους γράφοντες μη δημοσιογράφους; Γιορτάζουν επέτειο!

Φέτος κλείνουν σαράντα χρόνια από το 1979, τότε που ο εκδότης Γιάννης Πουρνάρας με κάλεσε και μου πρότεινε να γράφω μία εβδομαδιαία στήλη στο περιοδικό του, τα «Επίκαιρα».

Είχε προηγηθεί, το 75, η έκδοση του βιβλίου μου: «Η Δυστυχία του να είσαι Έλληνας» που με μεταμόρφωσε από σοβαρό δοκιμιογράφο και ποιητή, σε μεγάλη celebrity. (Δυστυχώς).

Η συνεργασία με τα «Επίκαιρα» πήγε καλά. Κράτησε τρία χρόνια, η κυκλοφορία ανέβηκε και το περιοδικό γέμισε επιστολές προς την στήλη. Μέχρι που ο Πουρνάρας μου έκοψε για δεύτερη φορά ένα άρθρο (υπέρ του Πολιτικού Γάμου) και παραιτήθηκα. (Τον είχα προειδοποιήσει). Έξη μήνες μετά, το περιοδικό έκλεισε.

Ήταν η πρώτη από έντεκα παραιτήσεις – για τον ίδιο ακριβώς λόγο.

Μετά, βρέθηκα να κολυμπάω μέσα σε μια θάλασσα από ΜΜΕ. Κυριακάτικες εφημερίδες: Βήμα, Καθημερινή (δύο θητείες) Έθνος,Ελευθεροτυπία. Περιοδικά: 4Τροχοί , CAR, RAM, Discovery & Science, Φωτογράφος, Odyssey,  Status.

1987 Τηλεόραση: ET2, (εκπομπή «Διάλογοι» η πρώτη ελληνική Face to face – με  έκοψε το ΠΑΣΟΚ). 1993 ET1: «Περιπέτειες Ιδεών» (με έκοψε η Ν.Δ.). Ραδιόφωνο: 9.84, Τρίτο Πρόγραμμα.

Διαδίκτυο: LiFO, Protagon, και πίσω τώρα στο Βήμα. Παράλληλα 13 χρόνια blog (1200 άρθρα με μυριάδες επισκέψεις).

Δημοσιογράφος  δεν έγινα βέβαια ποτέ. Ούτε έρευνα, ούτε ρεπορτάζ. Πάντα εξωτερικός συνεργάτης με μπλοκάκι. Χρονογράφημα (είδος λογοτεχνικό) ή επιφυλλίδα. Δεν απέκτησα γραφείο σε ΜΜΕ ούτε θέση στο μισθολόγιο. Συνεργασία δι’ αλληλογραφίας. Παλιά με φαξ, αργότερα με email. Η ΕΣΗΕΑ δεν με ξέρει.

40 χρόνια – ούτε μία μέρα απών. Και δεν είχα καμία πρόθεση να ασχοληθώ με τα Μαζικά Μέσα – είχα σπουδάσει φιλοσοφία και βιοποριζόμουν εργαζόμενος ως κειμενογράφος στην διαφήμιση. Απώτερος σκοπός: μια συγγραφική σταδιοδρομία. Που είχε ήδη ξεκινήσει με καλούς οιωνούς, όταν, μέσα στη χούντα, μου προέκυψε, σαν αντίδραση, η «Δυστυχία».

Αυτή άλλαξε την πορεία μου. Η επιτυχία της (η πρώτη έκδοση εξαφανίστηκε αυθημερόν) περιέργως συνεχίζεται, τόσο στην Ελλάδα (37 ανατυπώσεις) όσο και παγκόσμια – έχει μεταφραστεί σε 10 γλώσσες μαζί και με άλλα μου βιβλία.

Η επιτυχία αυτή είχε για μένα οδυνηρές συνέπειες. Με απέκοψε από την σοβαρή ελληνική διανόηση (τότε αυστηρά αριστερή και αλλεργική τόσο στα «μπεστ-σέλερ», όσο και στην σάτιρα). Όταν μάλιστα έμαθαν ότι υπήρξα διαφημιστής – δηλαδή υπηρέτης των καπιταλιστών - χάος! Το τελευταίο καρφί στο φέρετρο.

Μετά το 89, που μπερδεύτηκαν οι ταμπέλες, τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα για μένα διότι δεν χωρούσα σε κανένα κουτάκι: Σε άλλα ήμουν Δεξιός, σε άλλα Αριστερός και συνήθως στη μέση. 

«Έχεις μεγάλο κοινό» μου είπε ένας εκδότης, «αλλά δεν μπορεί να βασιστεί κανείς σε σένα. Γράφεις ό,τι σου κατέβει!». «Μήπως γι αυτό έχω μεγάλο κοινό;» τον ρώτησα. 

Εντωμεταξύ δεν έπαψα να γράφω και να εκδίδω «σοβαρά» βιβλία, αλλά για το συγγραφικό συνάφι παρέμεινα εσαεί περιθωριακός.  

Έτσι έγινα ένα περίεργο υβρίδιο: για τους πολλούς, σχολιαστής της ελληνικής πραγματικότητας, (ο Ροΐδης θα έγραφε: «διορθωτής του Ρωμαίικου») για ελάχιστους Έλληνες και περισσότερους ξένους κριτικούς συγγραφέας και στοχαστής – και επιπλέον: φωτογράφος (δύο εκθέσεις και λευκώματα), μεταφραστής και παρουσιαστής τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών  Με δύο λέξεις: «Μοναχικός Πολυπράγμων», όπως ήταν ο τίτλος της έκθεσης που μου αφιέρωσε το Μουσείο Μπενάκη στα 80 μου.

Δημοσιογράφος πάντως, δεν έγινα!