Ο μύθος του Mr. Put in

(Η λογοπαικτική πλευρά του ουκρανικού προβλήματος).

Υπήρξε κάποτε ένας ψυχρός και αδηφάγος ηγέτης, που η μόνη του επιθυμία ήταν να αποκτήσει γαίες και τόπους που η χώρα του είχε χάσει όταν διαλύθηκε. Ο λαός του δεν καλοπερνούσε αλλά ήταν συνηθισμένος – εβδομήντα χρόνια ήδη πεινούσε και καταπιεζόταν. Ίσα-ίσα που η καινούργια πείνα και καταπίεση, ήταν λιγότερη από την παλιά.

Από την αρχική του σταδιοδρομία του είχε μείνει το όνομα. Παλιός αγγλομαθής  καγκεμπίτης ότι έβρισκε διαθέσιμο το ζητούσε. Βάλτο μέσα έλεγε – στα αγγλικά. Put it in! Συντόμευση: Putin

Μια χώρα τον τραβούσε πολύ. Είχε το παρατσούκλι: «ο σιτοβολώνας της Ευρώπης». Σίτος, άρα ψωμί  για το λαό του.

Δυστυχώς η χώρα αυτή δυστυχούσε από έλλειψη εγκεφάλων. Κάτι σοκολατοβιομήχανοι κυβερνούσαν εκεί. Από την έλλειψη μυαλών της έβγαλαν το όνομα: «Ου κρανία».

Ο κύριος «Βάλτο Μέσα» έκανε πρώτα μία κρουαζιέρα στην Μαύρη Θάλασσα. Είδε μία χερσόνησο που του άρεσε. Η φήμη του είχε ήδη διαδοθεί και έτσι δεν χρειάστηκε πολλά. Είπε το όνομά του και αυτό αρκούσε για να την προσαρτήσει.

«Κρίμα» είπαν αυτοί που τον παρακολουθούσαν. Κρίμα να πάει έτσι άδοξα. Κι έτσι την ονόμασαν «Κριμαία».

Η ευκολία με την οποία προσαρτούσε χώρες ήταν απίθανη. Άρχισα να φοβάμαι κι εγώ. Το blog μου στο Διαδίκτυο, έχει το όνομα Doncat – πολύ συγγενές προς το Donbass το οποίο ήδη έχει καταλάβει. Λέτε να τα μπερδέψει κάποια στιγμή; Ας αφήσουμε που λίγο πιο κάτω υπάρχει το Donetsk. Κινδυνεύει ο γάτος μου ή το blog μου;

Ο κύριος Put in αρέσει στους Έλληνες. Στις δημοσκοπήσεις ξένων ηγετών έρχεται πρώτος. Αν πάρει αφορμή από αυτό, μπορεί ξαφνικά (έτσι τα σκηνοθετεί αυτός) να βρεθούμε μέσα στην παλιά ΕΣΣΔ. Εφιάλτης!

                                                               ********

Ας αφήσουμε τώρα τα λογοπαίγνια και τα καλαμπούρια κι ας προσπαθήσουμε να σοβαρευτούμε. Γράφω στις 22.2.22 και το ρολόι μου δείχνει 2 και 22. Οκτώ δυάρια μαζί – κάτι πρέπει να σημαίνουν…

Το κείμενο αυτό γράφτηκε από αμηχανία και αγανάκτηση. Ο άνθρωπος αυτός, ο κύριος Put in, μας δουλεύει όλους. Κρατώντας όλα τα χαρτιά στα χέρια του, μην έχοντας κανένα σοβαρό πολιτικό αντίπαλο (ο Ναβάλνι στην φυλακή, οι αντίθετοι δημοσιογράφοι επίσης – μερικοί, όπως η Πολιτκόφκαγια, είναι και στο χώμα).  Αραδιάζει ειρωνικά εξάμετρα τραπέζια συνεδριάσεων για …δύο άτομα (τι ρεζιλίκι ήταν αυτό με τον Μακρόν στο μακρόν τραπέζι!). Μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξεκινήσει ένα πόλεμο, ακόμα και με πυρηνικά  όπλα και να εξολοθρεύσει την μισή οικουμένη. Παίζει με την τιμή του αερίου. Είναι ασύδοτος και ακαταλόγιστος. Και φυσικά, με απόλυτη μαεστρία, κερδίζει όλα τα παιχνίδια. Απορώ πώς υπάρχουν σχολιαστές που γράφουν κατεβατά αναλύσεων με σοβαρά επιχειρήματα την στιγμή που αυτός σπάει πλάκα.

Ακριβώς λοιπόν επειδή φοβάμαι μην γελοιοποιηθώ κι εγώ – έγραψα μόνον καλαμπούρια. Από κει και πέρα ο Θεός (αν υπάρχει) ας μας λυπηθεί…

Αυτός ήταν Διχασμός!

«Ο κ. Έ. Βενιζέλος δεν ηδυνήθη περισσότερον των τριών εβδομάδων ν’ανεχθεί τον Ελληνικόν λαόν αναπνέοντα.  Η αναπνοή του παρουσιάσθη προ των δεσποτικών του ομμάτων ως νέα πνοή «των ασκών του Αιόλου» ετοίμη να ανατρέψει εν μια νυκτί και μόνη το σύμπαν  και το καθεστώς. Ο κ. Ε. Βενιζέλος δεν εννοεί να επιτρέψει εις τον Ελληνικόν λαόν να αναπνεύσει, ειμή υπό έναν όρον – να θερμαίνει δια της πνοής του τον Βενιζελισμόν…».

Εφημερίδα «Καθημερινή», ημερομηνία Τρίτη, 19 Μαΐου 1920, κύριο άρθρο ανυπόγραφο – αλλά με τα στοιχεία και το ύφος του ιδρυτή και διευθυντή του φύλλου, Γεωργίου Αγγέλου Βλάχου, που αργότερα υπέγραφε με τα αρχικά Γ.Α.Β.

Η  σημερινή Καθημερινή ανατυπώνει και διπλώνει μέσα στο φύλλο ολόκληρες τετρασέλιδες εκδόσεις της πρώτης της εποχής. Φανατικός αντιβενιζελικός και βασιλόφρων, ο Βλάχος, πολεμάει τον Βενιζέλο με μία οξύτατη και φαρμακερή πένα. Ίσως να υπήρξε ένας από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν στην καταψήφιση του Κρητικού στις κοντινές εκλογές. Το τι επακολούθησε το ξέρουμε – και πενθούμε τώρα την μεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη η χώρα μας στην σύγχρονη ιστορία της.

Ο πατέρας μου ήταν επίσης «βασιλόφρων» – κάτι που ποτέ μου δεν κατάλαβα. Ένας άνθρωπος έξυπνος, μορφωμένος, και με υψηλή θέση στην υπαλληλική ιεραρχία (έτσι που να αντιλαμβάνεται και αυτά που δεν βλέπουν οι απλοί πολίτες) και να τιμά αυτές τις άδειες στολές με τα πολλά παράσημα! Από τους ξενόφερτους βασιλιάδες μας, μόνον ένας άξιζε τον μισθό του – ο Γεώργιος ο Α΄ - που  συνεργάστηκε με τον Τρικούπη και τον βοήθησε να εκσυγχρονίσει (όσο μπορούσε) την χώρα. Οι υπόλοιποι έκαναν από μικρή ως μεγάλη ζημιά.

Φυσικά εγώ από αντίδραση έγινα (και έμεινα) σοσιαλδημοκράτης. Στη Γερμανία έγινα και μέλος του SPD. Μόνο που όταν γύρισα έψαχνα μάταια να βρω κάτι αντίστοιχο. (Το ΠΑΣΟΚ επί Σημίτη; Ίσως).

Μελετώντας τις εφημερίδες της εποχής, καθώς και τα ιστορικά βιβλία που αφηγούνται την τραγωδία του Διχασμού και της Μικρασιατικής Καταστροφής, μένεις άναυδος με την ποσότητα και ένταση του αδελφοκτόνου μίσους που είχε κατακλύσει τότε όλη την Ελλάδα. Ξαφνικά ένιωσα σαν να ζούσα τώρα σε κάποια ψυχρόαιμη χώρα σαν την Νορβηγία… Ευτυχώς, έχουμε προχωρήσει αρκετά. Τουλάχιστον δεν κάνουμε δολοφονικές απόπειρες σε πρωθυπουργούς, ούτε εκτελούμε στον δρόμο εκλεκτούς συμπολίτες, όπως τον αξέχαστο Ίωνα Δραγούμη. Αλλά θα πρέπει να προσέχουμε: κουβαλάμε γονίδιο διχασμού.

Όμως εκείνη την εποχή, ακόμα και τα μικρά σχόλια έσταζαν ειρωνεία και μίσος. Αντιγράφω από το ίδιο φύλλο σχόλιο με τον τίτλο «Υπόμνησις»: «Επειδή ο κ. Πρύτανης του Πανεπιστημίου, θα παρέλειψεν ίσως ν’ανακοινώσει εις τον κ. επί της Παιδείας Υπουργόν ότι ο καθηγητής της Χειρουργικής κ. Φωκάς απουσιάζει προ τριετίας της θέσεώς του, εξασκών εις ξένην γήν  τον βενιζελισμόν του, επιστολογράφος μας  μας παρακαλεί να υπενθυμίσωμεν την μικράν αυτήν απουσίαν εις τον κ. Υπουργόν. Το πράττωμεν εν πλήρει συνειδήσει ότι αύριον θα δημοσιεύσωμεν «δυνάμει του περί Τύπου Νόμου», ότι ο κ. Γ. Φωκάς, είναι μεν προ τριετίας εις Γαλλίαν, αλλά ουδέποτε απουσίασεν εξ Ελλάδος».

Ώστε ο κ. καθηγητής «ασκεί τον βενιζελισμόν του» και όχι την ιατρική! Και το άλλο καρφί στοχεύει στον «Περί Τύπου Νόμον» στον οποίο είναι αφιερωμένο και το κύριο άρθρο, απόσπασμα του οποίου παραθέσαμε στην αρχή.

Καλόν είναι να κοιτάμε και λίγο πίσω, όχι απλώς με διάθεση νοσταλγίας, αλλά και αποτροπιασμού. Ήδη γεμίζουν τα έντυπά μας με μελοδραματικά αφιερώματα στην Μικρά Ασία και την Σμύρνη ως «Χαμένο Παράδεισο». Αλλά αυτόν τον παράδεισο ΕΜΕΙΣ τον χάσαμε, με την δική μας υπεροψία, τα δικά μας εγκλήματα και λάθη. Κι αν δεν διδαχθούμε τίποτα από αυτά – τότε είμασταν άξιοι της τύχης μας. 

Η «στιχουργός»

Η Μαριανίνα Κριεζή πέθανε και οι εφημερίδες γράψανε: «Έφυγε η στιχουργός της Λιλιπούπολης».

Πόσο φτωχά λόγια για μία τεράστια παρουσία!

Και κατ’ αρχήν τι θα πει στιχουργός; Αυτός που γράφει στίχους και τους ταιριάζει στην μουσική. Στιχουργός – ας πούμε – ήταν ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, ο επιλεγόμενος «Τσάντας», επειδή κουβαλούσε πάντα μαζί του μία μεγάλη τσάντα γεμάτη στίχους και στιχάκια. Η ο Κώστας Βίρβος που τραγούδια του έχουμε όλοι τραγουδήσει. Και ο Απόστολος Καλδάρας είχε γράψει στίχους, και φυσικά ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Και η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου που έγραψε το φοβερό:

«Δυό πόρτες έχει η ζωή

Άνοιξα μία και μπήκα

Σεργιάνισα ένα πρωινό

Κι ώσπου ναρθεί το δειλινό

Από την άλλη βγήκα».

Στιχουργοί; Μήπως μιλάμε για ποιητές;

Ο Γκάτσος βέβαια δεν ονομάστηκε ποτέ στιχουργός, γιατί είχε γράψει μία ποιητική συλλογή (την «Αμοργό») και γι αυτό είχε το δικαίωμα να ονομάζεται ποιητής. Κι ο Μάνος Ελευθερίου το ίδιο. Αλλά η Λίνα Νικολακοπούλου είναι στιχουργός ή ποιήτρια;

- Μα οι στιχουργοί γράφουν ποιήματα για να τραγουδιούνται!

Το ίδιο έκαναν και οι μεγάλοι αρχαίοι ποιητές. Όταν μιλάμε για λυρική ποίηση εννοούμε ότι τραγουδιόταν με την συνοδεία λύρας.

Και οι μεγάλοι τροβαδούροι της εποχής μας; Ο Μπομπ Ντύλαν πήρε Νόμπελ Λογοτεχνίας! (Εγώ θα το έδινα στον Κοέν). Οι Γάλλοι Μπρελ, Μπρασένς, Μπαρμπαρά; Κι ο δικός μας, ο μοναδικός, Σαββόπουλος; Αν διαβάσεις το βιβλίο με τους στίχους του («Η Σούμα»: 673 σελίδες ποίηση!) σχεδόν ξεχνάς τη μουσική – οι στίχοι σε γεμίζουν ολοκληρωτικά.

Και  η Μαριανίνα Κριεζή ήταν ποιήτρια – σημαντική ποιήτρια. Με τα τραγούδια της «Λιλιπούπολης» έφτιαξε έναν ολόκληρο παραμυθένιο κόσμο. Τραγούδια με διάφορα χρώματα. Τι είπατε; Για παιδιά; Μα τα παιδιά είναι το πιο δύσκολο ακροατήριο. Αν γοητέψεις τα παιδιά έχεις κερδίσει το υψηλότερο έπαθλο.

Άλλωστε αυτό φάνηκε και από τα άλλα τραγούδια που έγραψε μετά την Λιλιπούπολη. Το «Σαμποτάζ» με την Πλάτωνος. Τα «Ήσυχα βράδια» με τον Λάκη Παπαδόπουλο. «Ακόμα κι αν φύγεις για την άκρη του κόσμου…» πάντα αντηχεί στ’ αυτιά μου η φωνή της Αρλέτας. 

Να μην ξανακούσω την λέξη «στιχουργός!» Ριμάρει με το υπουργός και το πελαργός αλλά δεν έχει κανένα νόημα. Η ανεβαίνει ο στίχος στην ποίηση – ή το έργο δεν υπάρχει. Η στιχουργία, σκέτη, είναι απλώς φτηνή και εύκολη ποίηση.

Ναι, η Μαριανίνα. Όταν την γνώρισα ήταν σαν ξωτικό, τόσο όμορφη που σε ζάλιζε. Κάναμε παρέα με την άλλη ιδιοφυία – την Λένα Πλάτωνος. Όταν αποφάσισε η Μαριανίνα να παντρευτεί, ζήτησε όλοι οι προσκεκλημένοι να φοράνε ρούχα ροζ. Γύρισα όλη την Αθήνα για να βρω ένα ανδρικό ροζ πουκάμισο.

Θαμπωμένος από την γοητεία της έγραψα κι εγώ ένα διήγημα στο οποίο πρωταγωνιστούσε. Μπορείτε να το διαβάσετε στο Διαδίκτυο, στις δικές μου σελίδες. http://ndimou.gr/el/keimena/oloklira_vivlia «Οι κομμένες λέξεις».

Τι να πω άλλο για την Μαριανίνα; Εκτός από ποιήτρια ήταν και Μούσα. Ο Ελύτης έγραψε γι αυτήν το ωραιότερο ελληνικό ερωτικό ποίημα. Το «Μονόγραμμα» έχει στο εξώφυλλό του τα αρχικά της: «Μ. Κ.»

Ελληνική Διανόηση και Βήμα

Στο περασμένο φύλλο δεν με είχε ειδοποιήσει η Σύνταξη ότι υπήρχε Κοινό Θέμα (Διανόηση) κι έτσι έμεινα απέξω. Ωστόσο είναι μία ευκαιρία να το συνδυάσω με τα 100χρονα του «Βήματος».

Η αυθόρμητη απάντησή μου στο ερώτημα που έθεσε η εφημερίδα είναι: «Ναι, η Ελληνική Διανόηση υπάρχει αλλά περνάει κρίση».

Γιατί; Ο κύριος λόγος είναι πως δεν υπάρχει ο χώρος της διανόησης. Θα τον ονόμαζα Αγορά, θυμίζοντας τον Σωκράτη, τον παππού όλων μας.

Πού και πώς ξεδιπλώνεται η διανόηση; Σε ένα χώρο όπου κυκλοφορούν οι ιδέες, οι σκέψεις, οι θεωρίες, τα ερωτήματα, οι αντιρρήσεις – όλα αυτά που οδηγούν στον Διάλογο.

Το Βήμα, για 100 χρόνια, υπήρξε ένας τέτοιος χώρος. Η πιο «διανοούμενη» εφημερίδα της χώρας, με συνεργάτες που θα γέμιζαν ένα κατάλογο της ελληνικής διανόησης.

Η λειτουργία και παρουσία της διανόησης προϋποθέτει τον διάλογο. Μονόλογοι υπάρχουν αρκετοί αλλά, όταν δεν έχουν απήχηση, σχεδόν δεν ακούγονται.

Το πρόβλημα με τον διάλογο στην Ελλάδα είναι πως στο 90% των περιπτώσεων αρχίζει ή (συνήθως) τελειώνει, μέσα σε απόλυτη αντιπαράθεση. Είμαστε η χώρα του δογματικού διχασμού. Σε αυτή την περίπτωση ο διάλογος γίνεται αδιέξοδος και αυτοακυρώνεται.

Το δεύτερο πρόβλημα μετά την έλλειψη χώρου και ζυγισμένου διαλόγου, είναι το εύρος της ανάπτυξης. Μία μικρή χώρα, όπως η Ελλάδα δεν μπορεί μόνη της να συντηρήσει την ανταλλαγή απόψεων. Η Αγορά έχει πια μεγαλώσει, είναι παγκόσμια. Γράφουμε και μιλάμε μία γλώσσα που είναι άγνωστη στο 999 τοις χιλίοις. Και ο Σωκράτης, αν ζούσε σήμερα, δεν θα είχε ακροατήριο. Η φωνή των Ελλήνων συγγραφέων, των Ελλήνων διανοουμένων δεν περνάει τα σύνορα της χώρας.

Ας υποθέσουμε πως ο Τhomas Piketty ήταν Έλληνας και έγραφε Ελληνικά. Πόσες πιθανότητες είχε το πασίγνωστο τώρα βιβλίο του («Το κεφάλαιο στον 20^ο αιώνα») να μεταφραζόταν και να εξαπλωνόταν σε όλες της χώρες του κόσμου; Ο διάσημος Γιουβάλ Νώε Χαράρι, προέρχεται από μία μικρή χώρα, αλλά γράφει Αγγλικά. Έτσι έγινε οικουμενικός διανοούμενος.

Πριν από αρκετά χρόνια η Ολλανδία πήρε μία τολμηρή απόφαση. Να ανακηρύξει δύο «εθνικές γλώσσες» με ίσα δικαιώματα. Την παραδοσιακή (πανδύσκολη) φλαμανδό-ολλανδική και την Αγγλική και να σπάσει έτσι την γλωσσική απομόνωση της χώρας. (Ήδη οι περισσότεροι Ολλανδοί μιλούσαν και έγραφαν Αγγλικά). Κάποιος (νομίζω πως ήταν η κυρία Διαμαντοπούλου) τόλμησε να προτείνει κάτι το ανάλογο για την Ελλάδα. Θύελλα! Σώπασε αμέσως (δεν θυμάμαι αν ζήτησε και …συγγνώμη).

Δεν παύει όμως να ισχύει ο κανόνας ότι μία χώρα γλωσσικά απομονωμένη δεν έχει ελπίδες να συμμετέχει στον παγκόσμιο διάλογο. Η Αγορά έχει μεγαλώσει πάρα πολύ. Και οι τοπικοί διάλογοι μοιάζουν με το κουτσομπολιό της γειτονιάς.

Αν ρωτήσετε έναν μορφωμένο Ευρωπαίο: «Ποιος φιλόσοφος έχει ασχοληθεί με την φιλοσοφία της επικοινωνίας;» θα απαντήσει σίγουρα: Ο Habermas. Και θα έχει δίκιο, έστω κι αν δέκα χρόνια πριν από τον σημαντικό Γερμανό, ένας Έλληνας είχε γράψει τρία μικρά βιβλία επάνω στο ίδιο θέμα.

Κι αν ρωτήσετε ένα μορφωμένο Αμερικανό (ναι, υπάρχουν και τέτοιοι!) ποιος ιστορικός της φιλοσοφίας έγραψε πρόσφατα ένα βιβλίο με τίτλο «Ο Έλληνας Βούδας» θα σας απαντήσει: ο καθηγητής Christopher Beckwith στις εκδόσεις του Princeton. Έστω και αν, τριάντα ένα χρόνια πριν από τον Beckwith, ένας Έλληνας είχε εκδώσει ένα βιβλίο με τον ίδιο τίτλο και το ίδιο θέμα.

(Είναι δύσκολο να αποδείξει κανείς ότι ο Beckwith αντέγραψε το βιβλίο. Πραγματεύεται βέβαια το ίδιο θέμα, αλλά με άλλη σειρά και άλλα λόγια. Όταν ρωτήθηκε, δήλωσε άγνοια, άλλωστε δεν ήξερε Ελληνικά).

Τώρα, αν το αρχικό βιβλίο είχε γραφτεί και τυπωθεί στα Αγγλικά… Περιέργως, το ίδιο ισχύει και για άλλα κείμενα – δικά μου και άλλων Ελλήνων.

Πώς θα ξεπεράσουμε το φράγμα της (ένδοξης) γλώσσας μας, για να συμμετέχουμε στον διεθνή διάλογο;

Μία πρόταση: Τόσα ένθετα έχει το «Βήμα». ‘Ένα ακόμα, αγγλόφωνο, με ελληνικές μελέτες επίλεκτες και διεθνούς ενδιαφέροντος, που θα κυκλοφορούσε και διαδικτυακά – κάτι σαν αγγλόφωνες «Εποχές». Θα ήταν μεγάλο δώρο εκατονταετίας…

Μερικά αυτοβιογραφικά για το χιόνι

Μέχρι που έφυγα από την Ελλάδα για σπουδές στην Γερμανία, δεν είχα αντιμετωπίσει χιόνι σε μεγάλες ποσότητες. Εκείνη την εποχή (1954) δεν υπήρχαν στην Ελλάδα χιονοδρομικά κέντρα ούτε χειμερινά σπορ.

Ο προορισμός μου ήταν το Μόναχο.

Το Μόναχο βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο (700 μ.) και οι Άλπεις του κλείνουν τον αέρα της Μεσογείου.

Στο Μόναχο κάνει πολύ κρύο.

Ένα Φλεβάρη - νομίζω ήταν του 58 - για ένα ολόκληρο μήνα είχαμε θερμοκρασίες πολύ κάτω από το μηδέν. Που σε ορισμένα προάστια έφθαναν και τους -20°.

Και βέβαια κάθε χειμώνα είχαμε μόνιμο χιόνι.

Κι όταν λέμε χειμώνα εννοούμε την εποχή ανάμεσα στον Οκτώβριο και τον Απρίλιο.

Από την Ελλάδα είχα φέρει μία ρομαντική εικόνα για το χιόνι. Το ήξερα κυρίως από τις καρτ-ποστάλ και τις Χριστουγεννιάτικες ζωγραφιές. Κάτι ψιλές νιφάδες στην Αθήνα δεν ήταν παρά υποσχέσεις βορινής ατμόσφαιρας. Στο Μόναχο όμως γνώρισα το χιόνι στην καθημερινή του παρουσία. Και αυτή δεν ήταν καθόλου ρομαντική.

Βέβαια ψηλά στις Βαυαρικές Άλπεις το χιόνι ήταν όμορφο. Έλαβα μέρος σε ένα διεθνές σεμινάριο στο Sudelfeld στα 1660 μέτρα υψόμετρο (καλές επιδόσεις στην συζήτηση, άθλιες  στο σκι), ανέβηκα στην Zugspitze, (3000μ.) επισκέφθηκα με χιόνι τα κάστρα του Λουδοβίκου Β΄(του Βαγνερόπληκτου παράφρονος) και το Berchtesgaden  με την μαγευτική λίμνη Königsee. Υπέροχα.

Αλλά στην πόλη είναι αλλιώς τα πράγματα. Εκεί το χιόνι σπάνια μένει λευκό και εκτυφλωτικό. Σύντομα βρομίζει - γίνεται αυτό το μίγμα χιονιού και λάσπης που οι Γερμανοί ονομάζουν matsch. Η αν κάνει πολύ κρύο, κρουσταλλιάζει και γίνεται πάγος. Δεν είναι πια όμορφο αλλά μόνο επικίνδυνο.

Επιπλέον γλιστράει, μπαίνει μέσα στα παπούτσια και βρέχει τις κάλτσες (ακόμα και τα μποτάκια δεν σε σώζανε), κλείνει τις πόρτες και τους δρόμους, μουσκεύει τα ρούχα και τα μαλλιά. Εξη μήνες χιόνι το χρόνο είναι αρκετοί για να σε κάνουν να το μισήσεις.

Από τότε μου έχει μείνει μία αντίδραση στο χιόνι που δεν την καταλαβαίνουν οι Έλληνες φίλοι. Οι οποίοι εξακολουθούν να ζουν στην εποχή των καρτ-ποστάλ.

Φυσικά αυτά που συνέβησαν εδώ, πριν μερικές ημέρες,  δεν τα αντιμετώπισα ποτέ τα έξη χρόνια που έζησα στη Γερμανία. Και να σκεφθεί κανείς ότι αυτή ήταν η φτωχή και μισοερειπωμένη μεταπολεμική Γερμανία, πριν από το «οικονομικό θαύμα» (Wirtschaftswunder) του Adenauer και του Erhardt. Υπήρχαν παντού εκχιονιστικά – για να μην κλείνουν ποτέ οι δρόμοι και «αλατιέρες» για τον πάγο.

Τα αυτοκίνητα εκεί αλλάζουν λάστιχα κάθε Οκτώβρη και χρησιμοποιούν «ελαστικά χειμώνα» (άλλο μείγμα ελαστικού) και για τους «παγοδρόμους» επιπλέον μικρά καρφάκια στην επιφάνεια. Τον Απρίλη επιστρέφουν τα χειμερινά (τα οποία παραδίδουν προς φύλαξη στο βουλκανιζατέρ τους) και φοράνε τα καλοκαιρινά – ή «παντός καιρού». Αλυσίδες σπάνια χρησιμοποιούν και έχουν δίκιο. Είναι απλό να διατάζει το κράτος εδώ να φοράνε όλοι αλυσίδες – αλλά σε μια χώρα όπου χιονίζει ελάχιστες φορές, αποτελούν σημαντική δαπάνη και μεγάλο μπελά. (Έχετε δοκιμάσει ποτέ να τις περάσετε σε ένα αυτοκίνητο;)

Ευτυχώς μερικοί Έλληνες έχουν χιούμορ. Είδα στο κινητό μου τηλέφωνο μεγάλες επιγραφές στα κάγκελα της Αττικής Οδού να διαφημίζουν «Εδώ Ημιδιατροφή: 4€» «Ημιδιαμονή 5», παρακάτω: «Εδώ κουβέρτες 2, Νερό 1€». Δεν είναι για γέλια – μάλλον για κλάματα. Ένα δρόμο υψηλών προδιαγραφών κατασκευάσαμε στην Αττική και με το πρώτο γερό χιόνι τα κάναμε θάλασσα. Αλλά εδώ θα  μου πείτε πως έκλεισε η …Κηφισίας!

Αφορισμοί και αφορεσμοί.

Αντιγράφω από την στήλη του Μιχάλη Μητσού στην τελευταία σελίδα των «Νέων» (27.12.21): «Λίγες ημέρες πριν από το Πάσχα του 2014, στην κατακλείδα ενός άρθρου του στο Protagon.gr,  o Νίκος Δήμου έγραφε: «Όσο πλησιάζει το Πάσχα και σκέπτομαι πως πάλι θα ξοδέψουμε χρήματα για να φέρουμε το (δήθεν) Αγιο Φως και να το υποδεχθούμε με τιμές αρχηγού κράτους, γίνομαι εμμανής αντικληρικός». Έγινε χαμός Ο τότε βουλευτής Βασίλης Κικίλιας ζήτησε εξηγήσεις, η Λιάνα Κανέλλη χαρακτήρισε τον Δήμου: «Πασχαλινή ατραξιόν», ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος παρακάλεσε το Θεό «να σαπίσει το στόμα» του γνωστού συγγραφέα, ενώ ακόμα και ο Σταύρος Θεοδωράκης δήλωσε πως «δεν είναι σωστό να παίζουν οι πολιτικοί με το θρησκευτικό συναίσθημα – προκαλώντας την αποχώρηση του Δήμου από το Ποτάμι».

Πολύ σωστά τα θυμάται όλα ο καλός συνάδελφος, πλην ενός. Πέρα από τις κατάρες («να σαπίσει το στόμα μου») ο Αμβρόσιος με αφόρισε! Το θυμήθηκα αυτό όταν πιο πρόσφατα ο ίδιος ιεράρχης αφόρισε τον καθηγητή Ηλία Μόσιαλο και τον συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη για ένα αστείο που είπε ο πρώτος σχετικό με τον Κρίνο που μύρισε η Παναγία και το οποίο επανέλαβε ο δεύτερος.

Έχοντας προβάδισμα σχεδόν οκτώ χρόνων στον αφορισμό, μόλις έμαθα το νέο ετοιμάστηκα να υποδεχθώ τους νέους αφορισμένους στα κάπως άβολα διαμερίσματα (κάτι σαν κελιά) που επιφυλάσσονται γι αυτούς. Τον Χρήστο Χωμενίδη τον γνώριζα ήδη, τον Μόσιαλο μόνον από την τηλεόραση.

Ενώ σκεπτόμουνα και περίμενα, αναλογιζόμουνα πόσοι έχουν προηγηθεί από μας. Βέβαια δεν είναι όλοι πλήρως αφορισμένοι – μόνον ένας, ο Λασκαράτος, για κάτι στιχάκια που ούτε για σημερινή επιθεώρηση δεν κάνουν. Προσπαθούσα να δω σε τι κατάσταση είναι τα παπούτσια του. (Είναι γνωστό πως όταν ρώτησε τι θα του συμβεί μετά θάνατον τώρα που τον αφόρισαν, του απάντησαν «Δεν θα λιώσεις!». Και τότε παρακάλεσε στον αφορισμό να συμπεριληφθούν και τα παπούτσια του, για να μην λιώνουν κάθε λίγο οι σόλες).

Άλλοι, που παραλίγο να αφορισθούν, όπως ο Ροΐδης και ο Καζαντζάκης, την γλύτωσαν παρά τρίχα – την τελευταία στιγμή.

Αυτός όμως που θα έπρεπε να είχε αφοριστεί πρώτος, είναι ο μεγάλος δάσκαλος του Γένους ο Αδαμάντιος Κοραής. Στην μελέτη που είχε γράψει με τίτλο: «Περί του εν Ιεροσολύμοις Αγίου Φωτός» γράφει πράγματα μεγάλης αξίας. Ο ίδιος τον αποκαλεί: «αληθή διαμαρτυρίαν κατά της ζώσης και παρούσης γενεάς». Ο εκδότης των «Απάντων του», Γιώργος Βαλέτας, την χαρακτηρίζει τόσο  τολμηρή  ώστε, όπως φρονεί ο συγγραφέας, «μόνον οι μεταγενέστεροι, όταν μορφωθούν θα μπορέσουν να τον καταλάβουν και να δικαιολογήσουν την πατριωτική πρόθεσή του, ενώ όλοι οι συγκαιρινοί θα τον πουν άθεο. Ο διάλογος λοιπόν,  με όλο τον συγκαλυπτικό θεολογικό του τίτλο, είναι κήρυγμα διαφωτιστικό από τα σημαντικότερα του Κοραή, σάλπισμα πολεμιστήριο ενάντια στους λυμεώνες του λαού και του αληθινού χριστιανισμού».

Και πραγματικά είναι ένα θερμό χριστιανικό κείμενο – που βέβαια απορρίπτει την απάτη του «Αγίου Φωτός», αλλά θυμίζει έναν ιδανικό Χριστιανισμό – σύμφωνο με την ουσία της επί του Όρους Ομιλίας. Ανατρέπει με στοιχεία όλες τις μαρτυρίες και στιγματίζει όλους όσοι εκμεταλλεύονται την πίστη του λαού για το κέρδος.

Με την αφορμή του αφορισμού μου ξαναδιάβασα τότε τον διάλογο που έχει στήσει ο Κοραής μεταξύ δύο προσώπων (Φώτιος και Καλλίμαχος) και θαύμασα το θάρρος του γέροντος να πει αλήθειες που και σήμερα ακόμα θα ξεσήκωναν πραγματική θύελλα. Γράφει: «Απόστολος επιθυμώ να γίνω, εμποδίζων τους επιθυμούντες την θέαν του αγίου φωτός, να εξοδεύωσιν είς μάτην…». Θα άξιζε τον κόπο να μεταφραστεί στην καθομιλούμενη γλώσσα (η καθαρεύουσα του Κοραή είναι κομμάτι δυσνόητη) και να διδάσκεται στα σχολεία!

Αλλά που τέτοια τόλμη. Θα τον αφόριζαν μετά θάνατον!

Τελικά μάταια περίμενα να προσέλθουν στα Τάρταρα οι αφορεσμένοι, να κάνουμε καμιά ωραία συζήτηση. Πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο ο Αμβρόσιος για να μεγαλώσει η παρέα…

Κυνηγός και κυνηγημένος βιβλιοφάγος…

Πέρασα όλη τη ζωή μου κυνηγώντας βιβλία – και τώρα που γέρασα με κυνηγάνε αυτά.

Μανιακά μάζευα βιβλία από τα 14 μου χρόνια. Όλοι οι συγγενείς και οι φίλοι της οικογένειας ήξεραν τι να μου χαρίσουν σε γιορτές και γενέθλια. Όταν έφυγα για σπουδές στην Γερμανία, άφησα ήδη έναν μεγάλο τοίχο (κάπου 6 μέτρα) γεμάτο ως το ταβάνι.

Αλίμονο! Κάθε φορά που γύριζα έβρισκα κενά και τρύπες. Ωστόσο φρόντιζα να φέρνω μαζί μου καινούργια ύλη για να καλύψω τα κενά. (Τα οποία ήταν έργο δύο μικρών δαιμόνιων ανεψιών που κυριολεκτικά ήταν βιβλιοφάγοι. Όταν κατέβαζαν ένα βιβλίο για να το διαβάσουν η τύχη του ήταν ήδη αποφασισμένη. Ή δεν θα επέστρεφε καθόλου, ή θα γύριζε σε τέτοια κατάσταση που θα χρειαζόταν βιβλιοδέτη).

Η άλλη πληγή – που έφερε μεγάλες ζημιές – ήταν οι φίλοι. Ούτε ένας στους 3 δεν επέστρεφε το βιβλίο που του είχα δανείσει.

Μέχρι που αναγκάστηκα να αναρτήσω μία επιγραφή που έγραφε: «ΛΥΠΑΜΑΙ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΔΑΝΕΙΖΩ ΒΙΒΛΙΑ!». Κάθε φορά που μου ζητούσε κάποιος, του έδειχνα σιωπηλά την επιγραφή με σεβασμό – σαν να την είχε γράψει κάποιος νομοθέτης.

Κι από κει και πέρα η βιβλιοθήκη αποφάσιζε σε ποιο σπίτι θα μένουμε, τι έπιπλα θα αγοράζαμε, τι πίνακες θα κρεμούσαμε. Ώσπου κάποτε βρήκε τον δικό της οριστικό χώρο. Ένα χαοτικά μεγάλο υπόγειο που δεν είχε παράθυρα (μόνον ένα φεγγίτη για λίγο φως και αερισμό. (Ξέρετε – οι βιβλιοθήκες μισούν τα παράθυρα). Φυσικά και τα άλλα δωμάτια του σπιτιού είχαν το καθένα την βιβλιοθήκη του. Και κάποτε χρειάστηκε να επιτάξω χώρους του πατρικού μου, γιατί απλά η μεγάλη βιβλιοθήκη ξεχείλισε.

Από πού κρατούσαν όλα αυτά τα βιβλία; Στην αρχή ήταν δώρα – μερικά συγκινητικά. Ένας οικογενειακός φίλος, έμπορος στο επάγγελμα, στις 6 Δεκεμβρίου του 1950 μου χάρισε 25 τόμους: όλους τους γάλλους κλασικούς, και τα άπαντα του Βύρωνα και του Σαίξπηρ. Δεν ήξερε καμιά ξένη γλώσσα, πρέπει να συμβουλεύτηκε κάποιον, που όμως έκανε εξαίρετη επιλογή.

Μετά άρχισαν οι ανταλλαγές βιβλίων. Έστελνα τα πρωτόλειά μου σε γνωστούς συγγραφείς και λόγιους. Στην αρχή δεν έπαιρνα καμία απάντηση (ούτε ένα απλό ευχαριστώ σε μία κάρτα). Τόσο που οργιζόμουνα: «καλά χρόνο δεν έχουν, αλλά ούτε ένα ευχαριστώ;» Που να φανταστώ πως κάποτε θα βρισκόμουν στη θέση τους… Ιδιαίτερα τώρα τις γιορτάρες μέρες έρχονται πέντε-πέντε και δέκα- δέκα – ταχυδρόμοι τα φέρνουν και κούριερ, συνήθως για λογαριασμό του εκδότη. Υπάρχουν εκδοτικοί  οίκοι που αναλαμβάνουν όχι μόνο την έκδοση αλλά και την κατάρτιση καταλόγων με παραλήπτες – και την αποστολή.

Νόμιζα πως αφού έκλεισα συμφωνία με την Εθνική Βιβλιοθήκη να της κληροδοτήσω όλα τα βιβλία μου και αφού άρχισα τις πρώτες αποστολές θα ησύχαζα. Αδιανόητο. Εκατό βιβλία έστελνα, διακόσια ελάμβανα. Απορούσαν οι συνεργάτες της Βιβλιοθήκης: «Μα πριν 15 μέρες αδειάσαμε 6 ράφια – πού είναι το κενό;»

Ας μιλήσουμε όμως λίγο  και για συγκεκριμένα βιβλία: Με μεγάλη συγκίνηση πήρα προχθές στα χέρια μου, μετά από αναμονή δώδεκα χρόνων, την ολοκλήρωση της δεύτερης τριλογίας, της μάγισσας των γραμμάτων μας, αυτού του περίεργου ξωτικού, που ονομάζεται Ζυράννα Ζατέλη. Δεν θα πω τίποτα, κολυμπάω μέσα στο όνειρό της.   

Από δίπλα ο άλλος μάγος των λέξεων, Αχιλλέας Κυριακίδης, μας δίνει στο μικρό αλλά τόσο βαθύ και σοφό βιβλίο: «Ελγκαρ», λύσεις για ένα μουσικό αίνιγμα που βαστάει χρόνια. Ο Φαίδων Ταμβακάκης στο στοιχείο του – τη θάλασσα – μας ταξιδεύει με το «Τελευταίο Ποστάλι».

Ποίηση: Γιώργου Βέη «Βράχια», Παυλίνα Παμπούδη:  «Νυχτολόγιο».  Δυνατές μεταφράσεις από την Aldina (Gutenberg): Don de Lillo: «Americana», Kevin Barry: «Νυχτερινό Πλοίο για Ταγγέρη», John Williams: «Το πέρασμα του μακελλάρη». Και δύο παράξενα βιβλία για την «αυλή» του Χίτλερ και την μοίρα των ζώων στο εθνικοσοσιαλισμό. (Καημένες γάτες!).

Σημαντικό: Samuel Beckett: Happy Days (Μετάφραση Διονύση Καψάλη).

Το ωραιότερο: ένα τετράφυλλο από γαλάζιο χαρτόνι, με τυπωμένη μία Χριστουγεννιάτικη ιστορία γραμμένη από τον Joseph Conrad, τον Πολωνό καπετάνιο που έγινε Άγγλος στυλίστας. Μετάφραση: Χαρά Παπαθεοδώρου, αποστολέας το βιβλιοπωλείο: «Σηματολόγιον» από την Σίκινο.

Το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα

Φυσικά, προς το παρόν, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η υγεία. Αλλά ελπίζουμε πως αυτό, με την βοήθεια της επιστήμης, θα ξεπεραστεί. Μετά τι γίνεται;

Μόλις ξεμπλέξουμε από τον κορονοϊό, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα σύνθετο θέμα που θα απειλεί ακόμα και την επιβίωση της χώρας.

Θα είναι ένας συνδυασμός του δημογραφικού με το παραγωγικό.

Οι στατιστικές είναι εφιαλτικές. Αν συνεχίσουμε έτσι το 2050 θα είμαστε μια πολύ μικρή χώρα. Από την τρίτη θέση στα Βαλκάνια θα έχουμε πέσει στην πέμπτη.

Αυτό θα οφείλεται στην υπογεννητικότητα, (30% των νέων ζευγαριών δεν σκοπεύει να κάνει παιδιά – (ΔιαΝΕΟσις) στην μετανάστευση επιστημόνων προς το εξωτερικό και στην ανυπαρξία εμπλουτισμού του πληθυσμού με επιλογή ανάμεσα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

Το τρίτο αυτό θέμα είναι ίσως το πιο καίριο. Τα πανεπιστήμιά μας παράγουν άχρηστους θεωρητικούς πτυχιούχους με προορισμό την ανεργία. Μέσες σχολές για τεχνικούς ελάχιστες και χαμηλού επιπέδου. Έτσι που ενώ έχουμε δεκάδες χιλιάδες ανέργους, οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν δεκάδες χιλιάδες κενές θέσεις!

Η αγορά υποφέρει. Την δεκαετία της κρίσης (2000-2010) πολλοί ξένοι τεχνίτες που εργάζονταν στην Ελλάδα έχασαν την δουλειά τους. Ξαναγύρισαν στην πατρίδα τους. Αυτή τη στιγμή θα ψάχνετε για καιρό αν χρειάζεστε έναν ηλεκτρολόγο ή ένα πλακά.

Έχω υπόψη μου ένα ζευγάρι. Ήρθαν στην Ελλάδα στην αρχή της δεκαετίας του 1990. Ο άνδρας ήταν σπουδαγμένος ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος, αλλά γι αυτόν ίσχυσε η αρχή: «δεν αναγνωρίζουμε πτυχία από την Αλβανία». Η σύζυγος είχε σπουδάσει δασκάλα. (Τώρα μιλάει άψογα Ελληνικά). Έκαναν όλες τις ενέργειες για να ενσωματωθούν. Βαφτίστηκαν Χριστιανοί, έκαναν θρησκευτικό γάμο. Με τις οικονομίες τους αγόρασαν ένα διαμέρισμα (τώρα το εξοφλούνε στην Τράπεζα). Στα δύο αγόρια τους – Έλληνες υπήκοοι χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ – έδωσαν αρχαία Ελληνικά ονόματα. Ο μεγαλύτερος ήδη τελείωσε τη στρατιωτική θητεία του. Πριν είχε αποφοιτήσει από ανώτερη σχολή ναυτιλιακών σπουδών.

Και οι δύο σύζυγοι είχαν κάνει αίτηση πριν έξη χρόνια στον Δήμο Αθηναίων για να πάρουν την ιθαγένεια. Τελικά η σύζυγος έλαβε μέρος …τον περασμένο Μάιο στον διαγωνισμό για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας. Πήρε βαθμολογία 95% (αμφιβάλλω αν οιοσδήποτε Έλληνας θα ξεπερνούσε το 70%). Από τότε οι τελικές αποφάσεις εκκρεμούν. Επρόκειτο να δώσουν και προφορικές συνεντεύξεις, αλλά τελικά ο κ. Βορίδης, (υπεύθυνος υπουργός) άλλαξε γνώμη και μάλλον δεν θα δοθούν. Εν τω μεταξύ πληρώνουν όλοι οι υποψήφιοι τέλος πολιτογράφησης – σαν άδεια παραμονής.

Αυτό σαν ένα μικρό παράδειγμα του πώς μεταχειρίζεται το Ελληνικό Κράτος τους ανθρώπους που θέλουν να γίνουν πολίτες του. Είναι χαρακτηριστικό πως ο σύζυγος του ζεύγους δεν ενδιαφέρθηκε πια να δώσει εξετάσεις – μετά από 22 χρόνια – γιατί  αισθάνεται ότι τους κοροϊδεύουν.

Αλλά θα μου πείτε πως εδώ καταφέραμε να διώξουμε ένα ταλαντούχο Αλβανό συγγραφέα που έμαθε άπταιστα Ελληνικά, στα οποία έγραψε τα βιβλία του, που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Όπως είπε ο ίδιος (σε μία συνέντευξη στη Lifo): «Το αν βίωσα ή δεν βίωσα τον ρατσισμό αφορά μόνο εμένα. Το γιατί δεν έχω πάρει την ελληνική υπηκοότητα μετά από 25 χρόνια νόμιμης ζωής και εργασίας και δημιουργίας, πληρώνοντας φόρους και παράβολα, αυτό, νομίζω, δεν αφορά μόνο εμένα αλλά όλους όσοι θέλουν ακόμα να λέγονται πολίτες αυτής της χώρας».

Ο Γκάζμεντ Καπλάνι (το όνομά του) βρίσκεται τώρα στις ΗΠΑ προσκεκλημένος του Harvard. Εύκολα θα πάρει την Αμερικανική υπηκοότητα. Διαβάστε το «Μικρό Ημερολόγιο Συνόρων»…

Κάτι πρέπει να αλλάξει στην πολιτική του Ελληνικού κράτους αν θέλουμε να επωφεληθούμε από την τρίτη αυτή πηγή πληθυσμού. Οι Γερμανοί, που δέχθηκαν ένα εκατομμύριο ξένους, έχουν ήδη ενσωματώσει πάνω από τους μισούς. 

Και μην ξεχνάμε: εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι οφείλουμε τη σωτηρία μας σε δύο Τούρκους μετανάστες, που σπούδασαν στην Γερμανία, βρήκαν την φόρμουλα του εμβολίου RNA, και την έδωσαν στην Pfizer, (χωρίς να έχουν ακόμα υπογράψει συμβόλαιο…).

Πρωτοχρονιάτικο 2022

-       Άλλος ένας χρόνος!

Άλλος ένας. Πού είναι η εποχή όπου βιαζόμαστε να μεγαλώσουμε; Να προσθέσουμε ένα χρόνο στην ηλικία μας, να γίνουμε Μεγάλοι… (Που να ξέραμε τα χάλια των μεγάλων…)

Βέβαια ήταν πιο δύσκολοι οι χρόνοι εκείνοι. Κατοχή, εμφύλιος, κρύο, πείνα και των γονέων…

-             -     Γιατί φέτος τι είναι; Πανδημία, να σε κυνηγάνε όλα τα γράμματα του αλφαβήτου!  Και κάθε πρόσθετος χρόνος, τώρα βαραίνει την πλάτη σου και το βήμα σου. Γεράματα!

-               -    Α – να σου πω. Δεν θα κλάψουμε τώρα την μοίρα μας. Ευτυχώς είμαστε και οι δύο υγιείς τρισεμβολιασμένοι και τα έχουμε τετρακόσια. Άντε, και καλή χρονιά!

Ο αυθεντικός αυτός διάλογος έγινε προχθές, παραμονή ανάμεσα σε μένα κι ένα παλιό συμμαθητή – έναν από τους ελάχιστους που έχουν απομείνει. Για κάποιο περίεργο λόγο, η τάξη μας δεν είχε καλή τύχη. Σχεδόν τα τρία τέταρτα έχουν αποδημήσει εις Κύριον. Και οι υπόλοιποι έχουν εξαφανιστεί. Η αλήθεια είναι πως από την αρχή είχε υπάρξει μεγάλη διασπορά και κάθε φορά που συναντούσαμε κάποιον, γινόταν μάθημα γεωγραφίας.

-          Πού ζεις τώρα εσύ;

Και καλά αν ήταν σε κάποιο κράτος ευρωπαϊκό. Αλλά οι αθεόφοβοι είχαν οργώσει την Αφρική, την Βραζιλία, την Κίνα, τον Καναδά – μέχρι και την άκρη του κόσμου που ονομάζεται Νέα Ζηλανδία.  Και ούτε καν στις πρωτεύουσες ζούσαν – αλλά σε μικρές πόλεις που δεν τις έβρισκες ούτε στον Άτλαντα.

Δύο – τρεις συναντήσεις (Class reunions) που είχαμε οργανώσει μεσοδρομίς ούτε το ένα τρίτο δεν συγκέντρωσαν. Άσε που σχεδόν δεν αναγνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Είχαμε την κακή έμπνευση να καλέσουμε και τις συμβίες, οι οποίες αποτελούσαν ένα μικρό ΟΗΕ και άκουγες γύρω σου περίεργους φθόγγους. (Χάθηκε να πάρουν παπούτσι από τον τόπο τους;).

Πέρασαν μερικά χρόνια, κι όταν κάποιοι προσπάθησαν να αναβιώσουν τις συναντήσεις, δεν έβρισκαν κανένα. Παραιτήθηκαν.

Έτσι λοιπόν χάθηκαν οι παλιοί φίλοι. Γιατί πού γίνονται οι φιλίες; Στη γειτονιά, στο σχολείο, στο στρατό. Άντε και στο πανεπιστήμιο (για όσους σπούδασαν).

Ήδη και με μας είχε αρχίσει να συμβαίνει αυτό που σύντομα θα γίνει ο κανόνας. Στη ζωή μας αλλάζαμε δουλειές, αλλάζαμε περιβάλλον, αλλάζαμε συζύγους… Μεγάλη κινητικότητα. Παλιά οι άνθρωποι ζούσαν σε ΕΝΑ τόπο, έκαναν ΜΙΑ δουλειά (που συνήθως κληρονομούσαν από τον πατέρα) παντρεύονταν την γειτονοπούλα ή την συμμαθήτρια και ήταν σταθερά προσηλωμένοι στο κόμμα που ψήφιζαν, την ομάδα που υποστήριζαν, την παρέα όπου σύχναζαν.

Οι νέες γενιές, όπως λένε οι ειδικοί, στην διάρκεια της ζωής τους, θα αλλάζουν δύο και τρία επαγγέλματα, τόπους διαμονής, άντε και οικογένειες.

Με τρεις γάμους πίσω μου, δύο διαζύγια, διάφορες ειδικότητες, άλλες σπουδές για άλλες δουλειές, είμαι ήδη κι εγώ ένας από αυτούς. Μόνο σταθερό: το γράψιμο. Αλλά έχει διαφορά αν γράφεις ποιήματα, διαφημιστικά κείμενα, σενάρια, διηγήματα, δοκίμια, επιφυλλίδες, blog, μελέτες ή σάτιρες. Πολλές φορές αρχίζεις και μοιάζεις με αυτό που γράφεις – διαμορφώνεσαι μαζί του.

Και τώρα περιμένουμε πώς θα μας φερθεί ο καινούργιος χρόνος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μετά από μας θα μιλάνε για την «εποχή της πανδημίας». Αυτοί που θα έχουν μείνει πίσω… όσοι βεβαίως επιβιώσουν.

Ελπίζουμε οι νέες ποικιλίες ιών να μας φερθούν ηπιότερα. Ήδη η «Όμικρον» απαιτεί πενθήμερη καραντίνα (αντί της δεκαήμερης) εφόσον δεν εκδηλωθούν βαριά συμπτώματα.

Καλή χρονιά, αναγνώστες! Εύχομαι πάντα δύο πράγματα: Υγεία και Τύχη! 

Κακός προφήτης – ευτυχώς!

 Όταν αναγγέλθηκε για πρώτη φορά ο εορτασμός των 200 ετών από την επανάσταση και εκλήθη η κυρία Αγγελοπούλου στο Μέγαρο Μαξίμου, αισθάνθηκα ρίγη στην πλάτη μου.

Τότε, αυθόρμητα, έγραψα ένα μελλοντολογικό σατιρικό κείμενο που συνόψιζε τα χειρότερα που προοιωνιζόμουνα με τίτλο: «Πώς θα γλυτώσω το νέο 21;» όπου συνόψιζα όλες μου τις σκοτεινές προβλέψεις. Είχα οραματισθεί τους κλασικούς εορτασμούς με φουστανέλες, πανηγυρικό δημοδιδασκάλου και πατριωτικό ποίημα επί 200 και με είχε καταλάβει πανικός. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο blog τις 8.11.19 και ενόχλησε αρκετούς που πήραν την σάτιρα στα σοβαρά.

Ευτυχώς είχα πέσει έξω.

Ίσως βοήθησα κι εγώ να αποφευχθεί το κακό λαϊκό θέατρο. Στις 6.6.20 έγραψα ένα άρθρο με 12 σοβαρές προτάσεις: αποφυγή του εθνικισμού, επικέντρωση όχι τόσο στην επανάσταση καθαυτή αλλά περισσότερο στα 200 χρόνια που διαμόρφωσαν το ελληνικό έθνος και κράτος όπως το ξέρουμε σήμερα. Γιατί η επανάσταση καθαυτή είναι μία σκοτεινή σελίδα που (εκτός από τις πρώτες νίκες) διαπρέπει μόνο στο εμφύλιο μίσος. Προβολή των επιτευγμάτων του Ελληνικού κράτους επί δύο αιώνες – και των ηγετών που πρωτοστάτησαν σε αυτά.

Φιέστες είχαμε λίγες – ευτυχώς. Αλλά με την ευκαιρία εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν σοβαρές ιστορικές μελέτες, Ελλήνων και ξένων ιστορικών. Εμπλουτίστηκαν οι βιβλιοθήκες και οι γνώσεις μας. Οι πανηγυρισμοί ξεχνιούνται αλλά τα κείμενα μένουν.

Και τα βιβλία των (ξένων κυρίως) ιστορικών μας έδωσαν μία νέα εικόνα της Ελληνικής Επανάστασης ιδωμένης μέσα από το πρίσμα της όλης ευρωπαϊκής και διεθνούς συγκυρίας. Πολύ πιο πλούσια και σε βάθος.

Χαίρομαι λοιπόν πολύ που με το πρώτο – σατιρικό – κείμενό μου αποδείχθηκα κακός προφήτης. Οι σημερινοί Έλληνες αποδείχθηκαν πιο ώριμοι, παραιτήθηκαν από τους χορούς και τα πανηγύρια. Βοήθησε βέβαια, άθελά της, και η πανδημία που ανάγκασε τον κόσμο να αποφύγει συγκεντρώσεις και εορταστικές εκδηλώσεις.

Ελπίζω λοιπόν τα θετικά στοιχεία του εορτασμού, να επιδράσουν περισσότερο βοηθώντας τον Ελληνικό λαό να εμβαθύνει στη μοίρα του.

Γιατί αμέσως, τον επόμενο χρόνο, έχουμε μιαν άλλη, μόνο πικρή, επέτειο – τα εκατόχρονα της Μικρασιατικής καταστροφής – που κι αυτή θα πρέπει να επιδράσει διδακτικά στον Ελληνικό λαό.

Μπορεί οι πρόγονοί του να ανακάλυψαν το μέτρο – αλλά οι πρωταγωνιστές της Μικρασίας το έχασαν τελείως. Μαζί με τα διδάγματα της επανάστασης μπορούν να μας οδηγήσουν προς την πλήρη ωριμότητα. Την έχουμε απόλυτη ανάγκη. 

ο μικρόν και Ω! μεγάλο

Ο έχων τα πάντα «εν σοφία ποιήσει», μας έστειλε πρώτο τον κορωνοϊό (ή COVID-19). Κάτι κακό θα είχαμε κάνει και θέλησε να μας τιμωρήσει. Αφού πέθαναν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες οι επιστήμονες κατάφεραν (με χίλιους κόπους) και βρήκαν το εμβόλιο. Αμέσως εξαπέστειλε την παραλλαγή «Δέλτα» να καλύψει το κενό. Και πριν τα βρούμε με την Δέλτα, να σου και το «Όμικρον»!

Αλίμονο! Το ελληνικό αλφάβητο έχει 24 γράμματα– κι άμα τελειώσουν τα φωνήεντα θα πάμε και στα σύμφωνα!

Κατάλαβα πάντως γιατί οι ευσεβείς πιστοί, μοναχοί, ιερείς και αρχιερείς δεν αποδέχονται τα εμβόλια – και χρειάστηκε όλη η πειθώ του κράτους για να τα δεχθούν – έστω και με το ζόρι. Γιατί πώς συμβιβάζονται οι πανδημίες με την εικόνα ενός Πανάγαθου και Παντοδύναμου Θεού;

Ναι, επαναλαμβάνω την αφελή απορία που έκανε τον καθηγητή της θεολογίας στο δημοτικό, να με πετάξει έξω από την τάξη. «Μα εσύ είσαι άθεος!» μου είπε στο διάλειμμα.

Ωστόσο κανένα από τα σοφά φιλοσοφικά και θεολογικά βιβλία που διάβασα αργότερα δεν μου έδωσε την απάντηση στο ερώτημά μου. Το πρόβλημα του πως εισήλθε και δρα το Κακό στον κόσμο παραμένει άλυτο για τους πιστούς. Ολόκληρος κλάδος της φιλοσοφίας ονομαζόμενος «Θεοδικία» ασχολείται με αυτό. (Ναι: Δικάζει τον Θεό!). Οι λύσεις που προτάθηκαν ήταν αφελείς και στρεψόδικες.  Και τελικά οδήγησαν σε αντίθετα αποτελέσματα. Ήδη, στα πιο προηγμένα κράτη του κόσμου, η πλειοψηφία των κατοίκων είναι άθεοι ή αγνωστικιστές.

Ο αρχαίος εκείνος θεσμός, πολύ αρχαιότερους από όλους του Θεούς, ο Χάροντας (που βασιλεύει αυτά τα δύο χρόνια) μαζεύει συνεχώς θύματα. Πιστούς και άπιστους, καλούς και κακούς, νέους και γέροντες. Το δρεπάνι του έχει στομώσει.

Και η μόνη μας ελπίδα είναι μία πολύ νεότερη θεά – η επιστήμη. Που από τα παλιά χρόνια η Εκκλησία την είχε υπό διωγμόν. Μάγους και μάγισσες θεωρούσαν οι πιστοί, οι κληρικοί και οι επίσκοποι, όσους διερευνούσαν τα μυστικά της ύλης. Συχνά τους έκαιγαν στην φωτιά. Η Ιερά Εξέταση τους αγαπούσε πολύ…

Δύο είναι οι κυρίαρχες απαντήσεις που δόθηκαν στους διώκτες: Η περιφρόνηση του Τζορντάνο Μπρούνο – που προτίμησε να καεί στην φωτιά – και η ειρωνική στάση του Γαλιλαίου που δέχθηκε να ανακαλέσει τις απόψεις του για να γλυτώσει την καταδίκη – αλλά φεύγοντας από το δικαστήριο ψιθύρισε το περίφημο «e purre si muove» «και όμως κινείται». Γιατί σαν επιστήμων ήξερε ότι η απάντησή του δεν θα άλλαζε σε τίποτα την τάξη του σύμπαντος.

Όσοι λοιπόν δεν καταλαβαίνουν την αντίσταση της εκκλησίας στα εμβόλια θα πρέπει να γυρίσουν πίσω στην ιστορία και να κατανοήσουν πως εδώ πρόκειται για ένα πολύ παλιό αγώνα που αφορά την ίδια την ύπαρξη αυτών των δύο θεσμών: Εκκλησίας και Επιστήμης. Και μη νομίσετε ότι επειδή μερικοί θρησκευτικοί ηγέτες πήραν το μέρος της κυβέρνησης, λύθηκε το πρόβλημα. Οι πιστοί ακούνε τους ιερείς και ακόμα περισσότερο τους μοναχούς, τους «γεροντάδες» του Αγίου Όρους, που δεν έχουν μετακινηθεί ούτε ένα πόντο.

Αν όπως υποστηρίζουν αρκετοί επιστήμονες και φιλόσοφοι της επιστήμης (με επικεφαλής τον  Γιουβάλ Χαράρι) στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, η επιστήμη καταργήσει τον θάνατο, οι θρησκείες θα πάψουν να έχουν λόγο ύπαρξης! Η παρουσία τους οφείλεται στον φόβο του θανάτου, στην υπόσχεση μιας μέλλουσας ζωής, στην πίστη σε ένα ολόκληρο σύστημα αγίων και μύθων. Η εκκλησία το ξέρει αυτό, το διαισθάνεται και αμύνεται – έστω και με λάθος τρόπο.

Σίγουρα ξέρετε το παλιό ανέκδοτο. «Καλός είναι ο αγιασμός, ας πάρουμε και μία γάτα». Η επιστήμη είναι η γάτα που καταπολεμάει αποτελεσματικά ποντίκια και ιούς.

Καλά κάνω εγώ και αγαπάω τις γάτες…

Ο οριστικός θάνατος της Σταδίου;

Ήταν ένας ωραίος δρόμος, ό,τι πρέπει για περίπατο, για ψώνια. για συναντήσεις. Με δέντρα, πλατείες ωραία νεοκλασικά κτήρια, κινηματογράφους, καταστήματα, καφενεία.

Ξεκινώντας από την Ομόνοια, δεξιά σου είχες το πολυκατάστημα των Αδελφών Λαμπρόπουλων. Εδώ είχα αγοράσει τους πρώτους δίσκους, κλασικής μουσικής, 78 στροφών και ασήκωτους. Απέναντι ήταν, από την ίδια μεριά του Δρόμου, το μεγάλο πολυκατάστημα της «Κατράντζος σπορ» που κάποια στιγμή κάηκε ολοσχερώς εγκαινιάζοντας την σειρά των εμπρησμών (μερικά τετράγωνα πιο κει καιγόταν το Μινιόν).

Ανεβαίνοντας προς το Σύνταγμα συναντούσες την αντιπροσωπεία της Cortebert (μικρός χάζευα αυτά τα ρολόγια) το πολυκατάστημα Χρυσικόπουλου και άλλα μαγαζιά. Από την απέναντι μεριά ήταν το κατάστημα υψηλής ποιότητος έτοιμων ρούχων «Βάρδας-Αναγνωστόπουλος» (συνεχίζει αλλού ως «Βάρδας»). Πιο πάνω, ο κινηματογράφος «Ορφεύς» που τις Κυριακές το πρωί γινόταν αίθουσα συναυλιών. Εκεί μαζευόμασταν κάθε Κυριακή μία ομάδα μουσόφιλων εφήβων και ακούγαμε  την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό την διεύθυνση του Φιλοκτήτη Οικονομίδη, του Βαβαγιάννη και του Παρίδη.

Στο υπόγειο του Ορφέα είχε στηθεί μετά την Κατοχή το πρώτο θέατρο του Κάρολου Κούν. Και εκεί συχνάζαμε πολύ. Και αργότερα στο «Άστυ» της πλατείας Κοραή.

Τι να πρωτοθυμηθώ; Στην ίδια σειρά με τον Ορφέα ήταν το πιο πολύτιμο για μένα βιβλιοπωλείο της Αθήνας. Ο περίφημος Κάουφμαν, με θησαυρούς ξένων βιβλίων, κυρίως γαλλικών. Εκεί κατέθετα το μεγαλύτερο μέρος από το χαρτζιλίκι μου και αρκετά από τα σπάνια βιβλία που έχω ήδη κάνει δωρεά στην Εθνική Βιβλιοθήκη (τα πολλά μετά θάνατον) έχουν αγοραστεί εκεί.

Και άλλοι κινηματογράφοι έκλεισαν: Απόλλων, Αττικόν, το ζαχαροπλαστείο «Διεθνές», και φρικτό σύγχρονο μνημείο – το κτήριο όπου κάηκαν οι υπάλληλοι της «Μαρφίν».

Η οδός Σταδίου σήμερα είναι κάτι σαν μαυσωλείο. Τα μαγαζιά και οι κινηματογράφοι έχουν κλείσει, οι στοές άδειες, ελάχιστος κόσμος κυκλοφορεί. Και αν τελικά υπερισχύσει το πείσμα του δημάρχου να γίνει η Πανεπιστημίου ημι-πεζόδρομος, η Σταδίου θα απαξιωθεί εντελώς.

Ενώ υπάρχει η πρόταση του γνωστού αρχιτέκτονα Δημήτρη Κονταργύρη που συνυπογράφουν πενήντα αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι, η Σταδίου να γίνει πεζόδρομος που να καταλήγει σε πεζοδρομημένη πλατεία Συντάγματος και οδό Φιλελλήνων, συναντώντας το κύριο ρεύμα κίνησης στην Λεωφόρο Αμαλίας. Συμφώνα με αυτή τη μελέτη η Πανεπιστημίου γίνεται πάλι δρόμος διπλής κυκλοφορίας με έξη λωρίδες, όπως οι ιδίου πλάτους Αμαλίας και Βασιλίσσης Σοφίας, τα πεζοδρόμιά της στενεύουν (ποιος θέλει να κάνει περιπάτους μέσα στο καυσαέριο;) ενώ η Σταδίου θα δέχεται μόνο Μέσα Μαζικής Συγκοινωνίας και, φυσικά, πεζούς στα πεζοδρόμια.

Η πρόταση Κονταργύρη δημοσιεύθηκε ήδη με λεπτομερή σχεδιαγράμματα και πίνακες στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Οι ανώνυμοι μελετητές των σχεδίων του Δημάρχου θα έκαναν καλά να την μελετήσουν και να την μετρήσουν. Αυτό που έχει συμβεί με την Πανεπιστημίου έχει προκαλέσει μόνο αρνητικά σχόλια. Πραγματικά δεν έχω συναντήσει έναν άνθρωπο (ειδικό ή όχι) που να του αρέσει. (Ακόμα και οι δημοσκόποι δεν βρήκαν πάνω από 8%).

Αντίθετα, η πεζοδρόμηση της Σταδίου θα της δώσει νέα ζωή. Τα μαγαζιά θα ξανα-ανοίξουν, αφού οι υποψήφιοι πελάτες τους θα κυκλοφορούν μπροστά στις βιτρίνες. Άλλωστε η  Σταδίου ορίζει γεωμετρικά το εμπορικό τρίγωνο του Κέντρου της Αθήνας και είναι εύκολο να ξαναγίνει αυτό που ήταν επί εκατό χρόνια: ο πιο εμπορικός δρόμος της πόλης!

Κι αν ο συμπαθέστατος δήμαρχός μας δεν συμφωνεί με την πρόταση αυτή – ας προκηρύξει ένα διαγωνισμό, να πάρουμε κι άλλες ιδέες. Όχι να πειραματίζεται με φοίνικες, πλατάνους και θημωνιές στην πλάτη μας και με τα δικά μας χρήματα! 

Περιμένοντας…

Παρασυρμένος από την καταιγίδα των προσφορών της «Μαύρης Παρασκευής» αγόρασα, σε σπουδαία τιμή, ένα τεχνολογικό μικρό επίτευγμα. Αλίμονο! Όταν το πήγα σπίτι και το έβαλα στην πρίζα, βρήκα ότι δεν δούλευε. Καθόλου.

Θυμήθηκα την παλιά παροιμία «η φτήνια τρώει τον παρά» και αποφάσισα να απευθυνθώ στο τμήμα «σέρβις» του καταστήματος και να ρωτήσω μήπως κάνω κάτι λάθος και φταίω εγώ για το πρόβλημα.

Μιλάμε για το μεγαλύτερο κατάστημα με δεκάδες παραρτήματα σε όλη την χώρα που ανήκει σε ξένο πολυεθνικό όμιλο και φημίζεται για  τα προϊόντα και την ποιότητα της εξυπηρέτησης.

Βρήκα το τηλέφωνο του και, όπως άλλωστε περίμενα, μου απάντησε μηχανική φωνή. Μετά από διευκρινήσεις που έδωσα για το πρόβλημά μου, δήλωσε ότι θα με συνδέσει με το αρμόδιο τμήμα και ότι η αναμονή θα διαρκέσει «πάνω από πέντε λεπτά».

Όταν τα πέντε λεπτά έφτασαν να γίνουν τρία τέταρτα, έκλεισα το τηλέφωνο. Ξανακάλεσα, η διαδικασία επανελήφθη. Τότε κατάλαβα ότι το «πάνω από πέντε λεπτά» είναι μία πονηρή δήλωση: Πάνω από πέντε λεπτά κρατάει και ένας αιώνας…

Εκεί ανακάλυψα και τις ταξικές διαφορές μεταξύ πελατών. Η μηχανική φωνή με είχε ρωτήσει από την αρχή αν έχω υπογράψει το ειδικό συμβόλαιο συντήρησης. Απάντησα όχι (δεν άξιζε τον κόπο το προϊόν). Προφανώς, αν το είχα υπογράψει (και πληρώσει) η εξυπηρέτηση θα ήταν πιο γρήγορη…

Καθηλωμένος στο ακουστικό, άρχισα να σκέπτομαι πόσο χρόνο από την ζωή μου έχω περάσει περιμένοντας. Ένα πρόχειρο άθροισμα των τελευταίων μόνο  περιπτώσεων μου, έφερε ζαλάδα.

Υπάρχουν όλων των ειδών τα τηλέφωνα με κάθε είδους αναμονές. Υπάρχουν αυτά που σε διδάσκουν κλασική μουσική. Υπάρχουν τα άλλα που είναι γεμάτα διαφημίσεις της εταιρίας στην οποία τηλεφώνησες. Και – αθάνατη Ελλάδα – υπάρχουν εκείνα που δεν απαντάνε ποτέ. Ιδιαίτερα σε κρατικές υπηρεσίες.

Μία ολόκληρη ζωή κλείνει μέσα του αυτό το «περιμένοντας». Είτε είναι στο ακουστικό, είτε στο δρόμο, είτε στην ουρά. Από την εποχή της Κατοχής που με έστελνε η μάνα μου να πάρω το πακέτο της βοήθειας (και πόσες φορές περίμενα τζάμπα γιατί είχαν τελειώσει) μέχρι τα πρώτα μου ραντεβού, που είχαν μεγάλο συντελεστή αβεβαιότητας. (Με παρέμβαση γονιού μερικές φορές το κορίτσι δεν ερχόταν καθόλου – και δεν υπήρχαν τότε κινητά!)

 

Περιμένοντας στο νοσοκομείο την έκβαση μιας μεγάλης εγχείρησης. Περιμένοντας στην τράπεζα, στην εφορία, στο δικαστήριο. Άλλες φορές με αγωνία… άλλες με αγανάκτηση, άλλες με σκέτη υπομονή.

Τα τελευταία χρόνια:  περιμένοντας στο τηλέφωνο με τις ώρες για να συνεννοηθείς με μία εταιρία κινητής τηλεφωνίας. Αυτές οι εταιρίες λόγω αντικειμένου φαίνεται πως αγαπούν τα τηλέφωνα και καλλιεργούν την μακροχρόνια χρήση τους.

Τι σας νοιάζει, μου είπε μία υπάλληλος, αφού δεν πληρώνετε την αναμονή;

Μα κι ο χρόνος κοστίζει, κυρία μου. «Ο χρόνος είναι χρήμα!» λένε οι Αγγλοσάξονες. Δεν είμαι αργόσχολος. Έχω ένα σωρό πράγματα να κάνω. Θα έπρεπε κάπου να χρεώνεται και να πληρώνεται η καθυστέρηση.

Περιμένοντας… μία ζωή… την ίδια την ζωή.

Ναι, τα κενά διαστήματα της ζωής είναι χρυσάφι που ουδέποτε εξαργυρώνεται. Αν στον τελικό απολογισμό μιας ζωής τα κενά αναμονής καταλαμβάνουν το ένα τέταρτο – αυτός ο άνθρωπος έζησε 25% λιγότερο!

Και όταν φθάσεις κάποτε να περιμένεις το τέλος… τότε έχεις την τραγωδία του κενού. Δεν είσαι πια δραστήριος, δεν είσαι πια ζωντανός και περιμένεις τι; Την οριστική λήξη.

Στην τρίτη ηλικία σέρνεσαι πια περιμένοντας…  όχι να γίνει κάτι. Αλλά να γίνεις τίποτα.

Το νέο φάρμακο

Παρ’ όλο που δεν είμαι λοιμωξιολόγος ούτε καν γιατρός (παρά μόνον «εξ αγχιστείας») έφτασα, μετά από παρατηρήσεις δύο ετών, σε ένα συμπέρασμα που ίσως να εξηγήσει μερικά περίεργα ιατρικά φαινόμενα.

Ο ιός Covid-19 βλάπτει, όπως είναι γνωστό, κυρίως τους πνεύμονες, την καρδιά και άλλα ζωτικά όργανα. Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι επηρεάζει και την λειτουργία του εγκεφάλου. Όχι μόνον αυτών που προσβάλλει – αλλά και αυτών που δεν προσβάλλει.

Αλλιώς δεν θα ήταν δυνατόν να εξηγηθεί π. χ. η απόφαση του ηθοποιού Αρη Σερβετάλη να παύσει να πρωταγωνιστεί στην παράσταση του γνωστού έργου «Ρινόκερος» (Ιονέσκο) εφόσον η παράσταση αυτή δίδεται ενώπιον μόνον …εμβολιασμένων θεατών.

Θα ήταν πολύ λογικό να συνέβαινε το αντίστροφο: να μην εμφανίζεται σε κοινό ΜΗ εμβολιασμένων θεατών. Γιατί; Διότι θα κινδύνευε να κολλήσει. Ενώ οι εμβολιασμένοι, είναι ακίνδυνοι.

Τι εξηγεί αυτή την παράδοξη συμπεριφορά; Εδώ έρχεται η θεωρία μου. Σιωπηλά, χωρίς άλλα συμπτώματα, ο ιός εισέρχεται στον εγκέφαλο και ανατρέπει τους κανόνες της λογικής.

Μήπως δεν είναι παράλογο αυτό που συνέβη πρόσφατα; «Ειδικός» (έτσι τον θεωρούν οι ασθενείς) μιλάει στο τηλέφωνο με κατάκοιτη ασθενή και της λέει: «Σήκω από το κρεβάτι (ή ράντζο) πέταξε τα σωληνάκια και τους ορούς και φύγε από το νοσοκομείο!». Θα μου πείτε: η ασθενής πέθανε μόλις βγήκε στον δρόμο. Μα αυτό ήθελε ο ιός. Όσο η ασθενής βρισκόταν σε θεραπεία δεν μπορούσε να την σκοτώσει.. Επέδρασε στον εγκέφαλο του «ειδικού» και πέτυχε τον τελικό του σκοπό.

Όλοι αυτοί οι αφιονισμένοι που αμύνονται λυσσαλέα εναντίον των εμβολίων, σας φαίνονται φυσιολογικοί άνθρωποι; Φυσικά όχι! Είναι και αυτοί θύματα του ιού που δεν τους έχει χτυπήσει στους πνεύμονες ή στην καρδιά – αλλά στο κεφάλι.

Τι παραπάνω χρειάζεται για να καταλάβουμε ότι η πανδημία δεν έχει ανάγκη μόνον από πνευμονολόγους, εντατικολόγους και καρδιολόγους – αλλά και νευρολόγους, ψυχολόγους και ψυχιάτρους. Οι οποίοι θα ασχολούνται με τους φαινομενικά υγιείς.

Διότι στην πραγματικότητα δεν είναι υγιείς!

Αν ρωτήσουμε οποιονδήποτε άνθρωπο ποιο είναι το πολυτιμότερο πράγμα στη ζωή του, πιθανότατα θα μας πει: Η υγεία μου. Τι είναι το χειρότερο που μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος; Να πεθάνει.

Εδώ λοιπόν φίλτατε έχουμε ένα φάρμακο που σε προστατεύει από την χειρότερη σημερινή αρρώστια και από έναν σίγουρο θάνατο. Το έχουν ήδη χρησιμοποιήσει εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι και επέζησαν. Πάρε το, δωρεάν. Το θέλεις;

-          Όχι! Όχι! Όχι!

-          Εδώ, φωνάζουμε τον ψυχίατρο.

Οι διάφοροι μύθοι περί της βλαπτικής επίδρασης του εμβολίου, έχουν βασικά μειονεκτήματα. Είναι πολλοί, διαφορετικοί και αλληλοσυγκρουόμενοι. Δεν έχει κάνει καλά την προπαγάνδα του ο ιός. Πότε φταίνε ο Γκαίητς και ο Σόρος, πότε οι Illuminati  και οι Ιωαννίτες, πότε οι Εβραίοι, οι Μασόνοι και οι Σατανιστές.

Δεν θα ήθελα να ήμουν στην θέση του ψυχίατρου…

Φυσικά και το δωρεάν είναι λάθος. Θυμηθείτε τις πατάτες του Καποδίστρια; Έπρεπε να τις εκτιμήσουν, και να τις κλέψουν για να μάθουν να τις τρώνε.

Το εμβόλιο θα έπρεπε να είναι ακριβό. Μόνο σε «ειδικές, εξαιρετικές περιπτώσεις» να γίνεται δωρεάν εμβολιασμός. Συχνά βέβαια. Πολύ συχνά…

Και για να σοβαρευτούμε περισσότερο: Παράλληλα με τις ιατρικές επιστημονικές επιτροπές που οργανώνει η κυβέρνηση θα χρειαζόταν και μία επιτροπή με ειδικούς στην προώθηση ιδεών, στον ψυχολογικό πόλεμο, στην προπαγάνδα. Αυτή η γενική δυσπιστία κοντεύει να τινάξει στον αέρα και την απογραφή του πληθυσμού. Ο κόσμος αντιμετωπίζει τους δύστυχους απογραφείς σαν να ήταν πράκτορες του εχθρού!

Και μετά μου λέτε πως δεν βλάπτει ο COVID-19 τον εγκέφαλο…

Ο δρόμος της καμήλας

Πρέπει να ήμουν πολύ μικρός όταν άκουσα από τον πατέρα μου μία παραβολή που μου έμεινε και με επηρέασε σε όλη τη ζωή μου.

«Ρώτησαν,» είπε ο πατέρας, «την καμήλα: τι προτιμάς; Τον ανήφορο ή τον κατήφορο; Κι απάντησε εκείνη: «Χάθηκε ο ίσιος δρόμος;»

Πολύ αργότερα έμαθα ότι το ίδιο είχε πει και ο Αριστοτέλης, με το κήρυγμα της «μεσότητας». Σπουδάζοντας φιλοσοφία, έμαθα να αγαπώ τον Αριστοτέλη πολύ περισσότερο από τον Πλάτωνα. Μπορεί ο τελευταίος αυτός να υπερτερεί σε ποιητική έμπνευση και συγγραφική δεινότητα – αλλά όσο περνούσαν τα χρόνια με απωθούσε. Ιδιαίτερα ο γηραιός Πλάτων των «Νόμων», που είχε εξελιχθεί σε στυγνό δικτάτορα, μου φαινόταν εντελώς απαράδεκτος. (Είναι χαρακτηριστικό πως και οι πιο φανατικοί Πλατωνιστές, σχεδόν αποσιωπούν το τελευταίο του έργο).

Όλα αυτά τα φιλοσοφικά, για να δηλώσω πως πολιτικά υπήρξα από την αρχή «Κεντρώος». Τα άκρα με απωθούσαν, ιδιαίτερα στις πιο φανατικές τους μορφές, και με έκαναν να ρωτάω σαν την καμήλα του πατέρα μου: «Χάθηκε ο μεσαίος  δρόμος;» Βέβαια, όταν είσαι κεντρώος, έχεις το «πλεονέκτημα» να σε χτυπάνε και από δεξιά και από αριστερά. Είναι χαρακτηριστικό ότι εξαναγκάστηκα δύο φορές σε παραίτηση από την κρατική τηλεόραση. Την μία επί ΠΑΣΟΚ το 1987 (εκπομπή: «Διάλογοι») και την άλλη επί Νέας Δημοκρατίας, το 1993 (εκπομπή: «Περιπέτειες ιδεών»).

Σαν ψηφοφόρος έψαχνα πάντα να βρω την «μεσότητα» του Αριστοτέλη. Το φανατικό ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων του Ανδρέα με απωθούσε κι ας εμφανιζόταν κατά καιρούς σαν «σοσιαλδημοκρατικό». Είχα ζήσει την αυθεντική σοσιαλδημοκρατία τα χρόνια που βρισκόμουνα στην Γερμανία και μου ήταν εμφανές ότι το λαϊκίστικό τριτοκοσμικό ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων, δεν έμοιαζε καθόλου με το κόμμα του Βίλυ Μπραντ και του Χέλμουτ Σμιτ. Πρώτη φορά αποδέχθηκα το ΠΑΣΟΚ όταν ηγέτης του έγινε ο Κώστας Σημίτης. Ο οποίος, παρά την εσωτερική αντιπολίτευση μπόρεσε να ακολουθήσει μία σοσιαλδημοκρατική γραμμή. Και (ας μην ξεχνάμε) ήταν το μόνο Ελληνικό κόμμα (από καταβολής Ελληνικού κράτους) που αντιστάθηκε στην λαϊκίστικη επίθεση της εκκλησίας (και του αρχιλαϊκιστή Χριστόδουλου) στην «μάχη των ταυτοτήτων». Κι ας το πλήρωσε μετά στις εκλογές.

Αυτό, το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη, θα έπρεπε να είναι το υπόδειγμα για το νέο ΠΑΣΟΚ (ακόμα ΚΙΝΑΛ). Και όχι βέβαια το αλλοπρόσαλλο κόμμα που το 2009, υπό τον Γιώργο Παπανδρέου, οδήγησε την Ελλάδα στην χρεοκοπία και τα μνημόνια.

Συμφωνώ απόλυτα με το άρθρο του φίλου Νίκου Αλιβιζάτου στην «Καθημερινή» της περασμένης Κυριακής με τίτλο «Μια ιδιοτελής υποψηφιότητα».  Γράφει ότι ο Γιώργος Παπανδρέου αναζητεί την ψήφο των οπαδών του Κέντρου μόνο και μόνο για να «ξεπλύνει» το όνομά του από τις δυσάρεστες εντυπώσεις της τελευταίας του πρωθυπουργικής θητείας. Και συνεχίζει: «Με ενοχλεί η άρνηση του Παπανδρέου  να παραδεχθεί έστω και ένα λάθος από την πολύχρονη θητεία του. Με ενοχλεί, με άλλα λόγια, η νοοτροπία ότι η Ελληνική κοινωνία του χρωστάει απλώς και μόνον επειδή λέγεται Παπανδρέου και γι αυτό θα πρέπει να τον ψηφίσει. Όμως μία υποψηφιότητα που αποβλέπει μόνο ή κυρίως στην αυτοδικαίωση δεν δικαιολογείται. Γιατί είναι ιδιοτελής».

Πράγματι, είναι περίεργη (αν όχι απαράδεκτη) η στάση του Γιώργου Παπανδρέου. Ο «εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσών» τέως πρωθυπουργός αρνείται τα debate, σνομπάρει τον διάλογο και απαιτεί ψήφο. Για να κάνει τι; Το ένα τρίτον τον σφαλμάτων που διέπραξε στην θητεία του να επαναλάβει, θα εξαφανίσει το κόμμα. Όπως γράφει ο Αλιβιζάτος: «Έχοντας κερδίσει  τις εκλογές του 2009 με συνθήματα όπως το περίφημο «λεφτά υπάρχουν…» ο Παπανδρέου ήταν μοιραίο να βρεθεί ως πρωθυπουργός εκτός τόπου και χρόνου. Δεν αναφέρομαι στο καταστροφικό πεντάμηνο της αδράνειας (Οκτώβριος 2009 - Φεβρουάριος 2010) όσο στην περίοδο που ακολούθησε».

Θυμάμαι που χρειάστηκε να πάει στο Davos και να αντιμετωπίσει τους ξένους δημοσιογράφους για να συνειδητοποιήσει πως η Ελλάδα είχε ήδη χρεοκοπήσει… Μία τέτοια υπόθεση για ένα μικρό κόμμα που θέλει να γίνει μεγάλο, θα ήταν μοιραία…

Τα γατάκια του Γκανά

Ο σημαντικός και γλυκύτατος ποιητής, Μιχάλης Γκανάς έχει γράψει μία συλλογή με τίτλο: «Ο ύπνος του καπνιστή» (κυκλοφόρησε το 2003). Το εισαγωγικό και προλογικό ποίημα είναι ένα σονέτο. Παραθέτω τα δύο πρώτα τετράστιχα:

Λίγο πριν κοιμηθώ, αργά το βράδυ

Ανοίγει κάποια πόρτα στο σκοτάδι

Κι ακούω μες στο στήθος μου γατάκια

Που κλαίνε σε αυλές και σε σοκάκια

 

Μέχρι να βρούνε στο μαστό του ύπνου

Το ρόφημα του βλαβερού τους δείπνου

Θηλάζοντας την πίσσα της ημέρας

Στη ρώγα μια αόρατης μητέρας.

 Πενήντα χρόνια πάνε που έκοψα το τσιγάρο – και είχα ξεχάσει τα γατάκια που άφηνε πίσω του. Μέχρι που πρόσφατα επανήλθαν. Σε μία φάση που τίποτα δεν δικαιολογούσε την παρουσία τους.

Ήμασταν εκδρομή στο πάντα όμορφο Ναύπλιο, καιρός φθινοπωρινός ηλιόλουστος, και φυσικά δεν είχα ξαναρχίσει το κάπνισμα. (Όταν το σκέπτομαι τώρα, μερικές φορές απορώ πως το άντεξα όταν το ξεκίνησα. Το συνέχισα  για 17 χρόνια και μετά το έκοψα – μαχαίρι. Μόνο έτσι ξεμπερδεύεις). Πρόλαβα όμως να γνωρίσω τα …γατάκια.

Η παρουσία τους τώρα ήταν ένα αίνιγμα. Και όταν γυρίσαμε στην Αθήνα, ψάξαμε να βρούμε την λύση του.

Μία από τις ευλογίες της ζωής είναι να αποκτήσεις γυναίκα γιατρό και μάλιστα από αυτές που νοιάζονται. Όχι μόνο για σένα (προφανώς έχεις την προτεραιότητα). Αλλά για τους ασθενείς της (φυσικά) τους φίλους μας, τους γνωστούς και τους γνωστούς των φίλων μας.

Πέρα από αυτό, η ξαφνική παρουσία των περίεργων ήχων, που συνόδευαν την αναπνοή μου όταν ξάπλωνα, αποτελούσε ένα ιατρικό πρόβλημα που μεταμόρφωνε κάθε γιατρό σε Πουαρό ή Σέρλοκ Χολμς.

Δεν θα σας απασχολήσω με τις προσπάθειες για την λύση του αινίγματος (που ακόμα, τώρα που γράφω, δεν έχει ακόμα λυθεί). Μου έδωσε όμως μία ευκαιρία να ζήσω από κοντά το πόσο πολύπλοκη και περίπλοκη είναι η σημερινή ιατρική και πόσο πολλές και ξεχωριστές είναι τόσο οι ειδικότητες, όσο και οι τεχνολογικές δυνατότητες.

Ξεκινήσαμε φυσικά από τους καρδιολόγους και πνευμονολόγους (όσους δεν έχουν αφοσιωθεί στην αποκλειστική μελέτη και πρακτική του covid). Εξετάσεις πολλές και διάφορες, αναλύσεις, μετρήσεις, πειράματα… Μία οδύσσεια, όπου όμως συναντάς πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους.

Ένα απλό τεστ, που μου δείχνει πόσοι άνθρωποι (στην περίπτωση αυτή γιατροί) ασχολούνται με τα εκτός από την επιστήμη τους ενδιαφέροντα, π.χ.  με τα βιβλία, τις καλές τέχνες,  την ποίηση, είναι το «τεστ αναγνώρισης». Υπάρχουν αυτοί που δεν ρωτάνε καθόλου το όνομά σου («α! ο κύριος Νίκος Δήμου – καλώς ήλθατε!») αυτοί που ρωτάνε και μετά επεξηγούν («καλά το έλεγα εγώ ότι κάπου σας ξέρω») και αυτοί που συνεχίζουν να συμπληρώνουν γραφειοκρατικά την καρτέλα σας, ρωτώντας «όνομα πατρός;».

«Βλέπεις! Μου λένε οι φίλοι. Η μανία σου με τις γάτες σε ακολουθεί και μέσα στον ύπνο!»

 Αχ – τα γατάκια του Μιχάλη Γκανά μου άνοιξαν δουλειές. Κι ελπίζω να μην συνεχίσουν, όπως στο ποίημα:

Βυθίζομαι μαζί τους λίγο λίγο

Στις νύχτας την διπλή δικαιοσύνη

Και σ’ έναν εφιάλτη καταλήγω:

 

Ιαγουάροι μαύροι έχουν γίνει

Κι αλαφιασμένος τρέχω να ξεφύγω

Σε στέπες που αχνίζουν νικοτίνη.

Ελπίζω να έχει κόψει το κάπνισμα...

 

Ή Διχόνοια που βαστάει / Ένα σκήπτρο η δολερή…

Το πανηγυρικό έτος 2021 βαίνει προς το τέλος του. Πρέπει να ομολογήσουμε πως ήταν καλύτερο από ότι φοβόμασταν. Αλλά όχι τόσο καλό όσο το επιθυμούσαμε.

Η άποψη αρκετών σκεπτόμενων Ελλήνων ήταν πως μία τέτοια σειρά εκδηλώσεων θα βοηθούσε στην ωρίμανση του έθνους. Ας μην ξεχνάμε πόσο νέοι είμαστε, και πόσο απόμακροι. Φαντάζομαι πως αν γινόταν μία δημοσκόπηση με το ερώτημα: «Τι είδους κράτος θα θέλατε να γίνει η Ελλάδα;» η πλειοψηφία θα απαντούσε: «ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος». Εννοώντας κάτι σαν την Δανία, την Ολλανδία ή την Φιλανδία.

Αλλά απέχομε ακόμα αρκετά από αυτόν τον στόχο. Όχι μόνο λόγω χρόνου. Κυρίως λόγω ιστορίας και γεωγραφικής θέσης. Έχουμε ακόμα μέσα μας πολλή Ανατολή και Βαλκάνια. Και – το πιο σημαντικό: Δεν έχουμε βιώσει κανένα από τα κινήματα που έκαναν την Ευρώπη αυτό που είναι σήμερα. Από τον Βυζαντινό Μεσαίωνα και την τουρκοκρατία, εκτοξευτήκαμε στην νεωτερικότητα. Ούτε Αναγέννηση ζήσαμε, ούτε Μεταρρύθμιση, ούτε Διαφωτισμό, ούτε την επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση. Τεράστια κινήματα που άλλαξαν την μορφή όλου του κόσμου και συνεχίζουν να εξελίσσονται.

Εμείς, ακόμα και την επανάστασή μας, που γιορτάζουμε φέτος, την βιώσαμε σαν εμφύλιο, μεταξύ προνεωτερικών και νεωτερικών. Οι προνεωτερικοί στα τσιφλίκια τους και οι νεωτερικοί στα κιτάπια τους. Οι εσωτερικές εμφύλιες συρράξεις  ουσιαστικά έφτασαν στο σημείο να σβήσουν την επαναστατική φλόγα και να κινδυνεύσουμε να μείνουμε επαρχία του Οθωμανικού Κράτους (ας είναι καλά οι Μεγάλες Δυνάμεις) ήταν το αποτέλεσμα αυτού του διχασμού – του πρώτου από τους πολλούς που ζήσαμε.

Πολύ σωστά γράφει ο σοφότερος των σημερινών Ελλήνων, ο Στέλιος Ράμφος: «Αντί να προσπερνούμε τους εμφύλιους του 21 στο σχολείο και στα διαβάσματά μας, βιαστικά, σαν λυπηρά συμβάντα, καλό θα ήταν να τους μελετούμε προσεκτικά σαν δικά μας προβλήματα».

Σε τρία ολοσέλιδα (!) άρθρα στην κυριακάτικη «Καθημερινή» με τίτλο:  «Οι εμφύλιοι πόλεμοι» ο Ράμφος ανατέμνει χειρουργικά όλες τις εσωτερικές συρράξεις που οδήγησαν σε ανήκουστα πράγματα όπως την δολοφονία του γενναιότερου μας μαχητή Οδυσσέα Ανδρούτσου (από έλληνες!) τη φυλάκιση του μοναδικού στρατιωτικού ηγέτη Κολοκοτρώνη και τον εμπρησμό των δύο καλύτερων και νεότερων σκαφών του στόλου μας από τον ίδιο τον Μιαούλη!

Ελπίζω τα άρθρα αυτά να εκδοθούν σε βιβλίο και θα πρότεινα να μοιραστούν δωρεάν σε όλους τους καθηγητές γυμνασίων και λυκείων, σαν αντιστάθμισμα στην πατριωτική φλυαρία των σχολικών βοηθημάτων.

Γιατί στις ρίζες των εσωτερικών αυτών συρράξεων κρύβονται οι απαρχές πολλών από τα σημερινά μας προβλήματα. Ο Ράμφος αναδεικνύει τις διασυνδέσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι όλη η Νεοελληνική Ιστορία είναι διαδοχή διχασμών!

Γράφτηκαν και άλλα σοβαρά κείμενα και μερικοί Έλληνες και ξένοι ιστορικοί έκαναν σωστή δουλειά. Αλλά το πρόβλημα είναι πώς θα κατορθώσουμε τα πορίσματα του ιστορικού σπουδαστηρίου να φτάσουν ως το λαό, και ιδίως τους νέους που τρέφονται με τα αναμασήματα του πατριωτισμού (για να μην γράψω εθνικισμού…).

Αυτή θα ήταν η σημαντική προσφορά του επετειακού έτους: συμβολή στην αυτογνωσία και την ωριμότητα. Με σημαίες και λάβαρα δεν θα πάμε μπροστά!

Σημείωση: όσοι διαβάζουν το Doncat από Facebook/Twitter (βασικά δημοσιεύεται στο Βήμα) το είδαν με δυόμιση ώρες καθυστέρηση. Ήμουν εκτός Αθήνων και ξαφνικά μία βλαβη μου στέρησε το Διαδίκτυο. Επέστρεψα εσπευσμένως και το ανέβασα. Συγγνώμη!

Οι καλοί μας σύντροφοι

Μεταφράζω Walt Whitman:

«Σκέπτομαι: θα μπορούσα να πάω να ζω με τα ζώα, είναι τόσο ήρεμα και κλεισμένα στον εαυτό τους,

Στέκομαι και τα παρατηρώ ώρες κι ώρες,

Δεν ιδρώνουν ούτε παραπονιούνται για την κατάστασή τους,

Δεν μένουν ξύπνια την νύχτα, να κλαίνε για τις αμαρτίες τους,

Δεν με κάνουν να αηδιάζω συζητώντας το καθήκον τους απέναντι στο Θεό,

Κανένα δεν είναι δυσαρεστημένο, κανένα δεν τρελαίνεται με την μανία της ιδιοκτησίας,

Κανένα δεν γονατίζει μπροστά στο άλλο, ούτε στους προγόνους του που έζησαν πριν χιλιάδες χρόνια…».

Πόσο τον νιώθω τον Whitman…

Πόσο σέβομαι τα ζώα, αυτά τα αθώα όντα που ταΐζουν, ντύνουν, μετακινούν, συνοδεύουν, τον άνθρωπο για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.

Και κυρίως αυτά που ζούνε μαζί μας, τα ζώα συντροφιάς.

Που μας κοιτάνε με καθαρό βλέμμα και τίμια ματιά.

Προσοχή:  Κανένα ζώο δεν θα σε προδώσει ποτέ.

Σύντροφοι για μία ζωή – την πιο σύντομη, την δική τους.

Κι εμείς;

Αν ανήκουμε σε αυτή την μειοψηφία που ονομάζονται ζωόφιλοι ή (λανθασμένα) φιλόζωοι (όλοι αγαπούν την ζωή) τότε τα γνωρίζουμε σωστά, τα φροντίζουμε και τα αγαπάμε.

Αλλά πολλοί τα εκμεταλλεύονται όσο τα χρειάζονται και μετά τα παρατάνε. Παίρνουν ένα γατάκι ή ένα κουτάβι για το παιδάκι τους και μόλις μεγαλώσει το διώχνουν. Αφήνουν τα γέρικα γαϊδουράκια να πεθάνουν της πείνας, δεμένα σε ένα ξερό χωράφι.

Διώχνουν τα σκυλιά με κλωτσιές ή τα παρατάνε κάπου μακριά, ώστε να μην μπορούν να γυρίσουν στο σπίτι τους.

Για να μην μιλήσουμε για τους βασανιστές και τους σαδιστές… άρρωστους ανθρώπους που βγάζουν την εσωτερική τους κόλαση σε αθώα και ανύποπτα πλάσματα.

Υπάρχει μία εκπομπή στην ΕΡΤ2 που την παρακολουθώ από την αρχή με φανατική προσήλωση κάθε Κυριακή στις 7 το απόγευμα..

Τίτλος: «Πλάνα με ουρά» υπεύθυνη η δημοσιογράφος Τασούλα Επτακοίλη.

Την περασμένη Κυριακή βρισκόταν στην Ξάνθη όπου μία δυναμική και ευαίσθητη γυναίκα έχει δημιουργήσει από το τίποτα μία στέγη για αδέσποτα σκυλιά. Ονομάζεται Άννα-Μαρία Ζαφειριάδου και με εντυπωσίασε με την ευφυΐα και το πείσμα της.

Υποτίθεται ότι το πρόβλημα των αδέσποτων ζώων είναι στην αρμοδιότητα της Δημοτικής Αρχής. Στην Ξάνθη η Δημοτική Αρχή δεν έχει καθόλου ασχοληθεί με το θέμα, αγνοεί παντελώς την προσπάθεια της κυρίας Ζαφειριάδου, ο δε δήμαρχος ούτε καν απαντάει στα υπομνήματά της.

(Με διαβάζει η Περιφέρεια;)

Η στέγη των αστέγων ονομάζεται:  «Τα αδεσποτούλια της Ξάνθης» και καταλαμβάνει ένα χωράφι που έθεσε στην διάθεσή της ένας φιλόζωος αγρότης. Οι ιστορίες των διαφόρων σκυλιών που μας αφηγήθηκε η δημιουργός αυτού του ασύλου ήταν τόσο συγκινητικές, που καταναλώσαμε ένα κουτί χαρτομάντηλα.

 

Είναι γνωστό σε πολλούς ότι είμαι γατόφιλος (άλλωστε «Το Βιβλίο των Γάτων» έχει ανατυπωθεί πολλές φορές) αλλά πρέπει να πω πως η αθωότητα στο βλέμμα των σκύλων με παραλύει κυριολεκτικά. Οι γάτες έχουν πολλές χάρες αλλά όχι αυτή την καθαρότητα στο βλέμμα.

Η κυρία Ζαφειριάδου έχει και άλλα σχέδια – ας ελπίσουμε πως θα μπορέσει να τα πραγματοποιήσει. Ας ελπίσουμε επίσης πως ο Δήμαρχος της Ξάνθης και όλη η Δημοτική αρχή θα ξυπνήσουν κάποτε από τον νήδυμον ύπνο τους. (Υπάρχει ελπίς; Πήρα ένα μήνυμα ενώ τελείωνα το κείμενο. Φαίνεται πως έκανε την καλή δουλειά της η τηλεόραση).

 Σκέπτομαι: κρίμα στην πολύμηνη και πολυπληθή διαβούλευση, στις αντιπαραθέσεις για την στείρωση ή μη στείρωση, για τα τσιπάκια, τις ευθύνες της τοπικής αυτοδιοίκησης, την εκπαίδευση στην υπευθυνότητα… κλπ. κλπ. Τελικά, μόνον η ατομική πρωτοβουλία μας σώζει σε αυτό τον τόπο…

Σήμερα Κυριακή 31 Οκτωβρίου στις 6 η ώρα (νέα!) μία καινούρια εκπομπή για τους φίλους μας με ουρά.

Ματιές στο 2040

Άκουσα χθες την πρόεδρο της επιτροπής για τον εορτασμό των 200 ετών από την επανάσταση του ’21, κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, να λέει ότι η επιτροπή του εορτασμού έχει ετοιμάσει και ένα μελλοντολογικό πόνημα με συμβουλές και προβολές που αφορούν την Ελλάδα του 2040.

Δεν έχει δοθεί ακόμα στην δημοσιότητα αυτό το πόνημα, αλλά με έβαλε σε σκέψεις. Τι άραγε να προτείνει; Τι άραγε να προβλέπει; Και άφησα την φαντασία μου ελεύθερη να επισκεφθεί την Ελλάδα του 2040 και να αναρωτηθεί πόσο άλλαξε η χώρα στα 19 χρόνια που πέρασαν.

Π. χ. πόσες χωματερές θα έχει η Ελλάδα το 2040; Και τι πρόστιμο θα πληρώνουμε στην Ε.Ε. γι αυτό μας το προνόμιο; Το μισό από σήμερα; Λιγότερο; Περισσότερο;

Και μια και μιλάμε για σκουπίδια –  θα έχει ολοκληρωθεί και θα λειτουργεί το σύστημα επεξεργασίας και αξιοποίησης όλων των αποβλήτων μας, γενικώς;

Παρακολούθησα πρόσφατα το πρόβλημα ενός υπερήλικου επισκέπτη (τουρίστα αν προτιμάτε) που έπασχε από ένα συχνό θέμα των ανθρώπων  της ηλικίας του: συχνουρία. Γυρίζοντας από μία περιήγηση της Αθήνας μου είπε: Ωραίοι οι περίπατοι και τα φοινικόδεντρα (δεν είχαν μπει ακόμα οι πλάτανοι) αλλά μήπως η πόλη θα χρειαζόταν περισσότερες «Βεσπασιανές;»

Άραγε μέχρι τότε θα έχει δημιουργηθεί δεύτερο αποτεφρωτήριο; Δεκαπέντε χρόνια πέρασαν από την ημέρα που ψηφίστηκε στη Βουλή ο νόμος για την καύση των νεκρών και μόνο ένα αποτεφρωτήριο έχουμε, που ανήκει σε ιδιώτη! Τόσοι δήμαρχοι έκαναν εξαγγελίες και έδειχναν σχέδια… και τελικά τίποτα. Αν σας πέρασε η ιδέα ότι παρενέβη η εκκλησία, έχετε απόλυτο δίκιο. Εδώ ο δήμος Μαρκόπουλου είχε ψηφήσει παμψηφεί για την δημιουργία του και όταν ο Μεσογαίας Νικόλαος (που υποτίθεται πως είναι προοδευτικός και μορφωμένος) ανέβηκε στον άμβωνα, όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι ακύρωσαν την ψήφο τους.

Αυτό μας οδηγεί σε ένα άλλο, πολύ σοβαρό θέμα. Πότε και πώς θα γίνει ο χωρισμός κράτους και εκκλησίας;  Γι άλλη μία φορά, με την πανδημία, φάνηκε πόσο οπισθοδρομική είναι η εκκλησία μας, πόσο αμόρφωτοι οι κληρικοί μας. Η Ελλάδα δεν θα γίνει ποτέ ένα πραγματικά σύγχρονο κράτος αν δεν απαλλαγεί από τον βρόγχο αυτό – αν δεν έρθει (έστω και με καθυστέρηση 200 ετών!) ο Διαφωτισμός στη χώρα μας. Ο «επικατάρατος Διαφωτισμός» όπως τον έλεγε ο Μακαριστός Χριστόδουλος.

Για την γραφειοκρατία: ελπίζω μέχρι τότε ο δαιμόνιος Πιερρακάκης να έχει κάνει τα μικρά και μεγάλα του θαύματα και να έχει απλοποιήσει και αυτοματοποιήσει όλες τις διαδικασίες, παρά την σθεναρή αντίσταση των αρμόδιων στις καινοτομίες.

Άλλη πληγή: οι συντεχνίες και οι συνδικαλιστές. Που επιμένουν π.χ. να μην αξιολογούνται οι καθηγητές και οι δάσκαλοι. Το πόσο εξωφρενικό είναι αυτό, το καταλαβαίνεις όταν το συζητήσεις με οποιονδήποτε μορφωμένο ξένο επισκέπτη, ο οποίος αδυνατεί να το καταλάβει. Η αξιολόγηση είναι ένα νόμος της κοινωνίας από αρχαιοτάτων χρόνων. Στο πιο μικρό χωριό, ο φούρναρης που έκανε σκάρτο ψωμί, έκλεινε! Η κοινωνική και ουσιαστική αξιολόγηση είναι άτεγκτη και δεν επιδέχεται ρουσφέτια και παρεμβάσεις.

Και τέλος εύχομαι να επιτευχθεί η «παρακμή των πτυχίων». Αντί να παράγουμε χρήσιμους ανθρώπους, κυρίως τεχνικούς, απαραίτητους σε μία τεχνολογική κοινωνία, βγάζουμε πλήθη ολόκληρα από δικηγόρους, γιατρούς, και αρχιτέκτονες, που παραμένουν άνεργοι και παρασιτικοί. Προγραμματιστές, τεχνικούς υπολογιστών, ηλεκτρολόγους, ακόμα και υδραυλικούς, δεν έχουμε. Όλοι οι γονείς θέλουν το παιδί τους να γίνει «πτυχιούχος» ΑΕΙ. Αν γινόταν ξυλουργός, θα έβγαζε τα τριπλά λεφτά, και αν είχε άλλες ανησυχίες, στα κενά της δουλειάς του, ας διάβαζε φιλοσοφία!

Μάλιστα: 19 χρόνια μέχρι το 2040. Λυπάμαι που δεν θα είμαι παρών για να κρίνω το πόσο προκόψαμε. Αλλά scripta manent. (Τα γραπτά παραμένουν). Κάποιος μπορεί τότε να ξεθάψει αυτό το blog και να κάνει μία σύγκριση. Δεν είμαι αισιόδοξος – όσα δεν πετύχαμε σε διακόσια χρόνια, είναι δύσκολο να τα κάνουμε σε δέκα εννέα. Αλλά τουλάχιστον, ας προσπαθήσουμε.

 

Κομμουνιστική μελαγχολία

Όποτε σκέπτομαι το Κομμουνιστικό κόμμα Ελλάδος, μελαγχολώ. 

Πώς έχει έτσι ξεμείνει, το μοναδικό κόμμα του είδους στην Ευρώπη – ίσως και στον κόσμο. Θυμάμαι την εφηβεία μου όπου καταβρόχθιζα, Μαρξ, Λένιν, Πλεχάνωφ. Ναι πέρασα κι από αυτή την φάση, πριν δω τα πράγματα από κοντά, πριν την 17 Ιουνίου της Ανατολικής Γερμανίας, την Επέμβαση στην Ουγγαρία και την «Άνοιξη της Πράγας».

Στις 17 Ιουνίου του 1953, μετά την καταστολή του κινήματος των εργατών στην ανατολική Γερμανία (πρώτη εμφάνιση των Ρωσικών τανκ) ο Μπρεχτ (ο δικός τους) είχε γράψει ένα φαρμακερό ποίημα με τίτλο «Η λύση». (Μεταφράζω πρόχειρα):

Μετά την εξέγερση της 17 Ιουνίου

Ο γραμματέας της Ένωσης των Συγγραφέων

Έβαλε να μοιράσουν φυλλάδια στην Λεωφόρο Στάλιν

Όπου μπορούσες να διαβάσεις

Ότι ο λαός είχε χάσει την εμπιστοσύνη της κυβέρνησης

Και μονάχα με διπλή δουλειά

Θα μπορούσε να την ξανακερδίσει.

Αλλά δεν θα ήταν πιο απλό

Η κυβέρνηση να διαλύσει τον Λαό

Και να εκλέξει  έναν άλλο;

Το 2013 απαντώντας σε ένα κείμενο του Αυγουστίνου Ζενάκου στο περιοδικό Unfollow που έγραφε: «Ας μην γελιόμαστε. Φιλελεύθεροι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν. [ ] Γι' αυτό η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί να διασώσει τα φιλελεύθερα προτάγματα στην Ελλάδα είναι η Αριστερά. Όπως άλλωστε έκανε πάντα».

Η απάντησή μου τότε: «Με την πρώτη φράση συμφωνώ. Δυστυχώς. Έχοντας παλέψει δεκάδες χρόνια για την διάδοση του Φιλελευθερισμού στην Ελλάδα (προσοχή: καμία σχέση με τον νέο-φιλελευθερισμό!) πρέπει να ομολογήσω την ήττα μου. Οι πραγματικοί φιλελεύθεροι στη χώρα μας μετριούνται στα δάχτυλα και δεν κατάφεραν ποτέ να επηρεάσουν σημαντικά την δημόσια ζωή και σκέψη. Είναι φανερό πως από εδώ δεν πέρασε ο Διαφωτισμός.

Συμφωνώ ακόμα και με την δεύτερη φράση. Πράγματι οι αυθεντικοί Αριστεροί θα έπρεπε να ήταν φιλελεύθεροι. Και ο Μαρξ ήταν παιδί του Διαφωτισμού και η απελευθέρωση του ανθρώπου από την εκμετάλλευση, είναι φιλελεύθερο αίτημα.

Δυστυχώς η τρίτη με βγάζει από τα ρούχα μου. «Όπως έκανε πάντα». Μα πάντα η Αριστερά έκανε το αντίθετο! Όσοι αριστεροί σκέπτονταν ελεύθερα (δηλαδή διαφορετικά),  βρέθηκαν απομονωμένοι, κυνηγημένοι, αφορισμένοι, και συχνά νεκροί. Ακόμα και είδωλα της Αριστερής διανόησης από τον Τρότσκυ και τη Ρόζα Λούξεμπουργκ μέχρι τον Γκράμσι και τον Τσε, αντιμετώπισαν την κομματική «ορθοδοξία». Να μην θυμηθώ τις «δίκες» της Μόσχας. Καμία παράταξη, παγκόσμια, δεν έχει κατασπαράξει τόσα στελέχη της.

Πάντα με μπέρδευε αυτό το δήθεν «κίνημα απελευθέρωσης», που υποδούλωνε τα μυαλά. Στο όνομα της «ενότητας»  έπεφτε η δογματική «γραμμή» και αλίμονο αν κάποιος την αγνοούσε».

Και έκλεινα γράφοντας:

«Σε έναν άλλο κόσμο, (εκείνον, τον «εφικτό») Αυγουστίνε Ζενάκο, η Αριστερά ίσως να είναι φιλελεύθερη. Σε αυτή εδώ τη γη και σε όλη την ιστορία της, ήταν δυστυχώς το αντίθετο. Σήμερα θαυμάζουμε την τριλογία «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, αλλά η τότε Αριστερά μας τον διέγραψε και ο Ζντάνωφ της εποχής, Μάρκος Αυγέρης, εκτόξευσε εναντίον του ένα λίβελο».

Και συνεχίζω σήμερα: Τι έχει αλλάξει από τότε; Όταν έπεσαν τα τείχη και είδαμε τα γκούλαγκ, ένα-ένα τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλο τον κόσμο εξαφανίζονταν. Ή μεταμορφώνονταν σε άκρως καπιταλιστικά (όπως το ΚΚ της Κίνας) που παλεύει εναντίον των ΗΠΑ, για τα πρωτεία της παγκόσμιας οικονομικής δύναμης.

Εκτός από δύο: το ΚΚ της Βόρειας Κορέας, που επιτρέπει στον ηγέτη του να παίζει με πυραύλους και το δικό μας που ονειρεύεται ακόμα την απόλυτη δικτατορία. Την υπενθυμίζει σε κάθε του λόγο ο ηγέτης του: Την δικτατορία του προλεταριάτου.

Δεκάδες φορές, σε δεκάδες κράτη, εφαρμόστηκε και απέτυχε παταγωδώς. Ακόμα ελπίζουν;