Κυριακή, Αυγούστου 29, 2021

Βιβλία…βιβλία…+ 1 βιβλίο!

Μέσα στην εποχή των διακοπών δεν σταμάτησε η πλημμυρίδα των νέων βιβλίων. Και σαν αξιοπρεπές blog που καταγράφει τις πιο σημαντικές εμπειρίες του συγγραφέα του, όταν ψήλωσαν πολύ οι στήλες των τόμων και οι εντυπώσεις των αναγνώσεων, ένιωσα στην ανάγκη να γράψω γι’ αυτούς. Άλλωστε μέσα σε αυτό το καλοκαίρι δεν μου συνέβη τίποτα το συνταρακτικό εκτός από ένα δεκαήμερο ταξίδι στην Κρήτη (πριν την επισκεφθεί μαζικά ο κορωνοϊός)  όπου με την βοήθεια καλών φίλων είδα υπέροχα τοπία και πρόσθεσα στο βάρος μου μερικά κιλά… (Τα περί Μεσογειακής διαίτης ισχύουν μόνο σε ειδικές περιπτώσεις όπου συνοδεύεσαι όχι από ντόπιους, αλλά μόνον από αυστηρό διατροφολόγο).

Τα βιβλία που με απασχόλησαν πολύ, ήταν το οδοιπορικό του Αναστάση Βιστωνίτη «Η κοίτη του χρόνου» (ένας τόμος από 500 σελίδες που τον διαβάζω με δόσεις – λατρεύω την καλή ταξιδιωτική λογοτεχνία) και τα βαθύγνωμα ποιήματα του ίδιου. Επίσης του Δημοσθένη Κούρτοβικ «Η Ελιά και η Φλαμουριά», μία σοφή ανασκόπηση της Ελληνικής Λογοτεχνίας των τελευταίων 45 χρόνων, πρωτότυπη και διεισδυτική.

Η πορεία μου όμως σταμάτησε όταν έπιασα στα χέρια μου τον τόμο με τα «Κρυμμένα Ημερολόγια» του Ίωνα Δραγούμη (επιμελημένα και σχολιασμένα από τον Νώντα Τσίγκα).

Έχω μία αδυναμία στην μορφή, την ιστορία και την γραφή του Ίωνα Δραγούμη. Τον θεωρώ μοναδικό Έλληνα λογοτέχνη στο είδος της ημερολογιακής καταγραφής, αλλά και συναρπαστικό σαν άνθρωπο, σαν μορφή, σαν προσωπικότητα. Οι πολιτικές του θεωρίες δεν με συγκινούν (ιδίως με τον φαντασιακό ουτοπισμό τους) η αντίθεσή του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο είναι δογματική και μονοκόμματη, σαν πείσμα μικρού παιδιού, αλλά ο συνεχής διάλογος με τον εαυτό του, η εντιμότητα και η ειλικρίνειά του, το συνεχές ψάξιμο στα βάθη της ψυχής του, είναι πραγματικά μία βαθύτατα απολαυστική και παιδευτική εμπειρία. Ιδιαίτερα στο βιβλίο αυτό, που είχε εξαιρεθεί από τον κατάλογο των αρχικών εκδόσεων «Ερμής» και αναδύθηκε χάρις στην εκπληκτική εργασία ανάλυσης, σχολιασμού και υπομνηματισμού από τον συγγραφέα (και ιατρό) Επαμεινώνδα Τσίγκα, που όπως γράφει ο ανεψιός του Ίωνα, Μάρκος Δραγούμης, «γνωρίζει τον Ίωνα όσο κανένας άλλος και τον αντιμετωπίζει με μεγάλη αγάπη».

Αγάπη. Να μία λέξη-κλειδί γι’ αυτό το βιβλίο. Σε κάνει να αγαπήσεις τον Δραγούμη. Ένας απόλυτα γοητευτικός άνθρωπος. Βαθύς, στοχαστικός, αλλά και με αίσθηση του χιούμορ που φτάνει μέχρι τον αυτοσαρκασμό. Ένας τέλειος, πλήρης άνθρωπος γενναίος, ειλικρινής και ωραίος, όπως ελάχιστοι από τους εξομολογητικούς των ημερολογίων.

Δεν είναι τυχαίο πως δύο από τις πιο σημαντικές γυναίκες της εποχής του τον λάτρεψαν παράφορα: η Πηνελόπη Δέλτα (η Φίλη, όπως την αναφέρει) και η Μαρίκα Κοτοπούλη. Μετά την δολοφονία του Δραγούμη και την εκλογική ήττα του Βενιζέλου, η Πηνελόπη  Δέλτα κλείνει το τολστοϊκών διαστάσεων αυτοβιογραφικό της αριστούργημα («Οι Ρωμιοπούλες», 1380 σελίδες!), με τη φράση: Finis Greciae – το τέλος της Ελλάδας! Αυτή η φανατική Βενιζελική, έβλεπε στον Ίωνα τον τέλειο Έλληνα – πράγμα που έχει γράψει και στα δικά της ημερολόγια.

Ας σημειώσω πως από τις 446 σελίδες του βιβλίου, πάνω από τις μισές είναι υπομνήματα και σχόλια του επιμελητή, που διαβάζονται με τεράστιο ενδιαφέρον μια και διαφωτίζουν και ολοκληρώνουν το αρχικό κείμενο. Άρτια η δουλειά των εκδόσεων Πατάκη.

Ξεκίνησα να γράψω για τα βιβλία του καλοκαιριού και τελικά έγραψα σχεδόν μόνον για ένα. Όμως – θα το πιστέψετε; - το βιβλίο αυτό μου γέμισε το μισό καλοκαίρι. Και ο Ίων Δραγούμης στέκει συνεχώς δίπλα μου, με τις σημειώσεις  των ημερολογίων του. Μια σκιά από το παρελθόν – πιο ζωντανή από αυτούς που με περιτριγυρίζουν.

Κυριακή, Αυγούστου 22, 2021

«Διακοπές» - η μαγική λέξη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές περιέχει τα πάντα: Ειδύλλια αλλά και χωρισμούς. Έρωτες αλλά και τους μεγαλύτερους καυγάδες. Καλοπέραση αλλά και φρικτή κακουχία. Εκστάσεις αλλά και εμφράγματα (πολλαπλάσια από τη συνηθισμένη μας ζωή). Ταξιδιωτικό εμπλουτισμό αλλά και περιηγητικές απογοητεύσεις.

Η ιστορία με τις διακοπές αρχίζει αρκετούς μήνες πριν. Όχι μόνο  τώρα, λόγω covid-19. Από παλιά. Κάποιος από την οικογένεια θυμάται τις περασμένες ή προ-περασμένες και αρχίζει την κριτική και τις απαιτήσεις.

-          Αυτή τη φορά δεν θα την πάθουμε όπως το 2014!

-          Γιατί δηλαδή; τι πάθαμε το 2014;

Αρχίζει η κριτική των περασμένων διακοπών όπου αποδεικνύεται και η διαφορά στις εντυπώσεις και τις αναμνήσεις. Οι «τέλειες διακοπές» του ενός είχαν πολλά τρωτά για τον άλλο. Αλλιώς περάσαν οι μεγάλοι, άλλα ζήταγε η νεολαία.

Βέβαια τώρα με την πανδημία γίναμε πολύ πιο ολιγαρκείς. Η στέρηση μας έκανε ταπεινούς και συμβιβασμένους. «Ένα άντρα, ας είναι και ξύλινος» μουρμούριζαν οι παλιές γεροντοκόρες. «Μια παραλία, ας είναι και με βράχια» θα δεχόταν η παρέα, προκειμένου να κάνει τα μπάνια της.

Κι όμως φέτος ήταν πιο εύκολο να πλησιάσεις τα συστατικά των τέλειων διακοπών. Ήρθαν λιγότεροι τουρίστες – πιο εύκολη και πιο φθηνή η επιλογή καλού καταλύματος. Το ίδιο και με την εστίαση: περισσότερες επιλογές. Η απαγόρευση των ολονύκτιων πάρτι ήταν ευεργετική για τα αυτιά της πλειοψηφίας.

Άλλωστε οι «τέλειες διακοπές» είναι μία ουτοπία: σαν τον «τέλειο γάμο». Έχουμε κάτι τέτοια πρότυπα μέσα μας για να μας παρηγορούν και να μας βασανίζουν. Τίποτα δεν είναι τέλειο στη ζωή, κι αν κάποια στιγμή κάτι αγγίξει την τελειότητα, διαρκεί ελάχιστα.

Ένα παράδειγμα:

Κάποιο σούρουπο περπατούσαμε – ένα ζευγάρι – στην Via Appia Antiqua τον αρχαίο Ρωμαϊκό δρόμο που έφευγε από την Ρώμη ανατολικά. Στα ρείθρα του δρόμου στήλες επιμνημόσυνες, σπασμένοι ανδριάντες, πύλες ερειπωμένες. Το φως της δύσης τα χρωμάτιζε με ποικίλες αποχρώσεις της ώχρας, του κίτρινου και με σκιές του μωβ.

Ξαφνικά από το βάθος του τοπίου ξεκινάει μία αόρατη αλλά έντονη μουσική. Είναι Βιβάλντι, το ξέρω το κοντσέρτο  από το Estro Armonico. Χρωματίζει αλλιώς τα ερείπια που μας περιβάλλουν. Είναι μία στιγμή μαγική, έρχονται δάκρυα στα μάτια. Όπως όλα τα θαύματα δεν κρατάει πολύ. Χαμηλώνει, σβήνει και χάνεται.

Ναι, από όλες τις διακοπές στη Ρώμη επέζησε μόνο αυτή η στιγμή. Άλλωστε την πόλη την είχαμε επισκεφθεί πολλές φορές, έχει την δική της μαγεία αλλά είναι του Respighi, όχι του Vivaldi.

Στη δική μου ζωή οι «τέλειες διακοπές» σημαίναν ταξίδι. (Χωρίς να εξυπακούεται πως αυτό ήταν πάντα τέλειο – ούτε καν συχνά). Και τέχνη: κυρίως ζωγραφική ή μουσική. Όμορφες οι παραλίες της Ελλάδας, τις έζησα εντατικά στην εφηβεία μου, αλλά στον ανοιχτό κόσμο με περίμεναν ο Ρέμπραντ και ο Βαν Γκογκ, ο Μπαχ και ο Σούμπερτ. Οι κήποι των Βερσαλλιών στο Παρίσι και του  Generalife στη Γρανάδα. Ο απέραντος, υπέροχος «Αγγλικός Κήπος» στο Μόναχο, όπου έζησα έξη χρόνια.

Καμμιά φορά αρκούσε ένα ακόρντο να δώσει νόημα σε ένα ταξίδι. Περπατώντας στα σοκάκια της τσιγγάνικης γειτονιάς στην Γρανάδα, (Albaicin) από ένα μισάνοιχτο παντζούρι άκουσα μία μπάσα συγχορδία κιθάρας, καθαρό canto hondo (άσμα βαθύ) και καθηλώθηκα.

Η μαγεία.

Μιλώντας για διακοπές και ταξίδια, ο καθένας αναφέρεται στα δικά του. Το ίδιο έκανα κι εγώ. Ελπίζω η περιήγηση να ήταν ενδιαφέρουσα – μπορεί και να σας έδωσε ιδέες…

Υ. Γ. Γράφοντας στο περασμένο φύλλο για τα «εμπρηστικά» πεύκα, που λείπουν από την Κέρκυρα, πρόσθεσα και τα άλλα Επτάνησα – ξεχνώντας πόσο γεμάτο από πεύκα είναι το ορεινό εσωτερικό της Λευκάδας… Συγγνώμη!

Σάββατο, Αυγούστου 14, 2021

Κατά πεύκου – λίβελλος και έκκληση!

Από παιδί δεν συμπαθούσα τα πεύκα. Δεν ήξερα γιατί. Τώρα ξέρω.

Όταν έβλεπα πεύκο, δίπλα σε ψηλά λεβέντικα δέντρα – βελανιδιές, οξιές, πλατάνια, μου έμοιαζε σαν καμπούρης Καραγκιόζης, έτσι όπως έσκυβε και διπλωνότανε προς την μεριά που φυσούσε ο άνεμος. Ήταν και άσκημο – εννοούσα πως δεν είχε σχήμα. Τα άλλα δέντρα ήταν σφαιρικά και φουντωτά, ή ψηλόκορμα και ίσια – σαν τα κυπαρίσσια. Το πεύκο απλώς έγερνε, όπου το πρόσταζε ο αφέντης του ο αγέρας.

Έπειτα ήταν εκείνο το απαίσιο ρετσίνι που κολλούσε στα χέρια σου κάθε φορά που πήγαινες να πιαστείς από το κλαδί του. Όταν αγόρασα το πρώτο μου αυτοκίνητο έψαχνα να βρω μέρος να το παρκάρω αποφεύγοντας τα πεύκα. (Όταν στάξει στο αμάξωμα το ρετσίνι, χρειάζεσαι ώρα και πολύ οινόπνευμα για να το βγάλεις). Τότε έκανα την διαπίστωση πως στο ταπεινό προάστιο όπου έμενα, υπήρχαν μονάχα πεύκα. Για τα οποία οι κάτοικοι ήταν υπερήφανοι. (Κάποια στιγμή θα τα βλαστημούσαν…).

Έτσι κάποτε, σε ένα βιβλίο μου με πεζά κείμενα, γράφοντας έναν ύμνο στα Επτάνησα, είχα γράψει τα εξής:

«Α! Κέρκυρα-Κέρκυρα, που δεν γνώρισες την τυραννία του Τούρκου και την κακομοιριά του πεύκου. (Το δέντρο ραγιάς, άμορφο και άσκημο). Που μαζί με τ’ αδέρφια σου νησιά, σώζετε το όνομα της ποίησης και της μουσικής στην Ελλάδα».

Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε το 1981. Για να δείτε πόσο μακριά πάει η αντιπάθειά μου για το πεύκο.  Και είναι αλήθεια πως δεν θυμάμαι να είδα πεύκα ούτε στην Κέρκυρα ούτε στα άλλα Επτάνησα. (Εκτός από τα Κύθηρα – αλλά αυτή είναι μία άλλη ιστορία).

Αν ανοίξετε ένα εγχειρίδιο βοτανικής η μία εγκυκλοπαίδεια θα διαβάσετε τα εξής για το πεύκο: «Το κοινό πεύκο (επιστ. Χαλέπιος πεύκη - Pinus halepensis), γνωστό με την ονομασία Χαλέπιος Πεύκη. Βρίσκεται στη Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, στα Νησιά του Αιγαίου, στη Χαλκιδική, και στα Ιόνια νησιά (;) σχηματίζοντας δάση. Αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο, μέχρι 1000 μέτρα. Προτιμά τις ξερές και ζεστές περιοχές και τα ασβεστολιθικά εδάφη που δεν συγκρατούν υγρασία. Από το δέντρο αυτό συλλέγεται το ρετσίνι , που προστίθεται στο κρασί για τη δημιουργία της γνωστής ρετσίνας. Το ξύλο του είναι μέτριας ποιότητας. Ο βλαστός του χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία».

Αυτά από την δική μας εγκυκλοπαίδεια, την Βικιπαίδεια. Αυτό που δεν αναφέρει η εγκυκλοπαίδεια είναι ότι το πεύκο είναι ο ΕΜΠΡΗΣΤΉΣ της Μεσογείου. Ανάβει με το τίποτα, εξαπολύει τις φλεγόμενες κουκουνάρες του σαν χειροβομβίδες σε απόσταση δεκάδων μέτρων, αναζωπυρώνεται πανεύκολα και αποτελεί το κύριο υλικό για όλες τις πυρκαγιές των Μεσογειακών χωρών και ιδιαίτερα της δικής μας.

Πριν από λίγο καιρό έτυχα να βρεθώ μπροστά σε μία αναδάσωση στην Πεντέλη. Ρώτησα και μου είπαν ότι πρόκειται για αναδάσωση ενός πευκοδάσους. «Με τι θα αντικαταστήσετε τα καμένα;» ρώτησα. «Φυσικά με νέα, μικρά πεύκα» μου απάντησαν. «Μα προς Θεού» αντέδρασα, «ετοιμάζετε την επόμενη πυρκαγιά;»

Επισήμως κάνω έκκληση στις αρμόδιες αρχές: «ΑΠΑΓΟΡΕΨΤΕ ΤΟ ΠΕΥΚΟ! Εξαφανίστε το από την Ελλάδα». Ρωτήστε τους ειδικούς. Τα περισσότερα δέντρα που καίγονται σε αυτή τη χώρα είναι πεύκα! Καταργήστε τα! Τι θα μας λείψει; Η ρετσίνα; Οι περισσότεροι ξένοι που την δοκιμάζουν – την φτύνουν! Έχουμε πολύ καλύτερα κρασιά σε όλες τις κατηγορίες.  Η ρετσίνα ήταν μία λύση ανάγκης όταν δεν είχαμε τα μέσα να συντηρήσουμε τα κρασιά. Και το μέλι που παράγεται από τα πεύκα είναι χαμηλής ποιότητας.

Το μόνο που θα μας λείψει, αν φύγουν τα πεύκα, είναι οι πυρκαγιές. Και μετά τις τελευταίες εμπειρίες, νομίζω πως δεν θα τις νοσταλγήσουμε καθόλου.

Ύστερα από τις φωτιές έρχεται η ώρα της αναδάσωσης. Προς Θεού – όχι πεύκα! Ξέρω, φυτρώνουν εύκολα και γρήγορα. Αλλά πώς καίγονται!

Κυριακή, Αυγούστου 08, 2021

Οι δύο Ελλάδες

(Το κείμενο αυτό γράφτηκε πριν τις φωτιές. Είναι το πρόβλημα των εφημερίδων της Κυριακής. Αν είχα γράψει αργότερα θα έγραφα άλλα. Ίσως όμως τα είχα ήδη γράψει - προφητικά - στο περασμένο...)

Εκτός από τους πολιτικούς και άλλους διχασμούς (στους οποίους διαπρέπουμε) αναδύεται τώρα στην χώρα μας ένα βαθύτατο χάσμα που χωρίζει την Ελλάδα του Αύριο από την Ελλάδα του Χθες.

Όταν το 1999 έγραφα το βιβλίο «Ψηφιακή Ζωή» εξερευνούσα μία υποθετική χώρα και μία κατάσταση που σήμερα πάει ήδη να γίνει πραγματικότητα. Κάποιος σχολιαστής έγραψε: «Ο νέος Ιούλιος Βερν» και είχε δίκιο. Τι έκανε ο Ιούλιος Βερν; Έπαιρνε τα σχέδια των ευφάνταστων εφευρετών της εποχής του και τα προεξέτεινε στο μέλλον. Κάποιος είχε φτιάξει ένα από τα πρώτα υποβρύχια. Ο Βερν πήρε την πρωτόγονη εφεύρεση, την τελειοποίησε και την πλούτισε με την φαντασία του, μέχρι που έφθασε στον «Ναυτίλο».

Το 1994 και 95 έγραφα άρθρα όπου προέβλεπα πως θα εργαζόμαστε από το σπίτι μας. Ήταν αυτονόητο ότι κάποια στιγμή το Ιντερνετ – τότε στα πρώτα του βήματα θα έκανε δυνατή την εργασία – και την συνεργασία – από απόσταση.

Περιττό να πω ότι το βιβλίο αυτό υπήρξε η πρώτη (και μεγαλύτερη) αποτυχία μου. Οι βιβλιοπώλες μου έλεγαν: «Μα ποιος ενδιαφέρεται τώρα γι αυτά τα πράγματα;»

Αργότερα, το 2013, έγραψα (κατά παραγγελία του εκδότη μου) κάτι ανάλογο. «Μιλώντας με ένα αγανακτισμένο νέο για επαναστάσεις». Κι εκεί μίλησα για την τεχνολογία – πως θα έφερνε τις μεγαλύτερες ανατροπές στο μέλλον, που θα έλυναν και πολλά κοινωνικά προβλήματα. Άλλο ένα, μάλλον αποτυχημένο, βιβλίο.

Τελικά χρειάστηκε να εμφανιστούν ο κορωνοϊός και ο Πιερρακάκης για να αλλάξει τουλάχιστον η μισή Ελλάδα.

Η Ελλάδα που άλλαξε δεν πηγαίνει πια στα ΚΕΠ – βγάζει τις υπεύθυνες δηλώσεις, εξουσιοδοτήσεις, πιστοποιητικά, μέσα από τον υπολογιστή της, με την βοήθεια της τραπεζικής της διασύνδεσης. Αν δεν μπορεί να πάει στο γιατρό της, του ζητάει μία άυλη συνταγή, που εμφανίζεται στο κινητό και την υλοποιεί ο φαρμακοποιός.

Στην νέα Ελλάδα, Έλληνας φίλος κάτοικος Αγγλίας έρχεται εδώ αρχές Ιουνίου. Έχει κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου Pfizer. Εκεί του είπαν πως πρέπει να κάνει την δεύτερη στα μέσα Αυγούστου (όταν θα βρίσκεται ακόμα εδώ). Κάνουμε ερώτημα στο Emvolio.gov.gr και σε λιγότερο από 24 ώρες λύνεται το θέμα του. Το ΚΕΠ του κλείνει ραντεβού για το δεύτερο εμβόλιο μέσα σε τρεις εβδομάδες.

Η παλιά Ελλάδα: Γιατρός συντάσσει πιστοποιητικό θανάτου και, μαζί με ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση, το δίνει στον γιο του νεκρού. Το ληξιαρχείο δεν δέχεται την ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση και υποχρεώνει τον γιατρό (σε συνθήκες καύσωνα) να πάει σε αστυνομικό τμήμα για να πάρει βεβαίωση γνησιότητας υπογραφής.

Και πάλι η παλιά Ελλάδα: Αν είστε ιδιοκτήτης μικρού σκάφους (ιστιοπλοϊκού 11 μέτρων) και χρειάζεστε απλώς μία φορολογική ενημερότητα, θα περιμένετε τουλάχιστον ένα μήνα για να την πάρετε από την εφορία πλοίων.

Εντάξει, καταλαβαίνω πως μέχρι να αντικατασταθούν τα βαριά κιτάπια της γραφειοκρατίας από μία σύντομη σύνδεση και πληκτρολόγηση, θα χρειαστεί χρόνος.

Αλλά χρόνος δεν υπάρχει. Γιορτάζουμε (μαζί με τα 200) και τα 40 χρόνια σύνδεσης με την (τότε) ΕΟΚ. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι ότι μέσα στα 40 αυτά χρόνια μας έχουν ξεπεράσει τα περισσότερα από τα νέα μέλη της Ε. Ε. Το 1981 είμασταν σε καλύτερη οικονομική, παραγωγική και κοινωνική κατάσταση από τα άλλα υποψήφια μέλη. Τώρα σε όλες τις στατιστικές είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης.

Κι όμως πολλοί αντιδρούν και κωλυσιεργούν. Και δεν ξέρω γιατί, αλλά έχω την διαίσθηση πως, πολλοί από αυτούς που αμύνονται κατά της ψηφιακής επανάστασης, πρέπει – κατά πλειοψηφία – να ανήκουν στο …αντιεμβολιαστικό κίνημα.

Κυριακή, Αυγούστου 01, 2021

29 Ιουλίου: Ημέρα Υπέρβασης της Γης 2021

Είχα στην Γερμανία έναν συμφοιτητή, Έλληνα, που ζούσε στο... μέλλον. Ο πατέρας του, απόστρατος στρατηγός, είχε καταθέσει το συνολικό ποσό που θα χρειαζόταν ο γιός του για τις σπουδές του σε μία Γερμανική Τράπεζα. Ο γιός είχε την δυνατότητα να «σηκώνει» όποτε ήθελε, όσα χρήματα ήθελε.

Στην αρχή ο γιός ήταν συντηρητικός. Τραβούσε όσα χρήματα είχε συμφωνήσει με τον πατέρα για το μηνιαίο του εισόδημα. Έλα όμως που η ζωή στο Μόναχο είχε πολλούς πειρασμούς και ο φίλος μας πολλά ενδιαφέροντα… (Τελικά μάλιστα άλλαξε εντελώς τις σπουδές του – και αντί τις θετικές επιστήμες που είχε αρχικά επιλέξει, σπούδασε …ψυχιατρική).

Έτσι λοιπόν άρχισε να τραβάει χρήματα κατά τις ανάγκες – ή, μάλλον, το κέφι του. Και ενώ ζούσαμε (ας πούμε) τον Νοέμβριο του 1955 αυτός κατανάλωνε τα χρήματα που προορίζονταν για τον Αύγουστο του 57.

Προχθές πληροφορήθηκα ότι το ίδιο κάνει και ο πλανήτης μας. Στις 29 Ιουλίου 2021 έζησε την «Ημέρα Υπέρβασης της Γης». Δηλαδή το τέλος του 2021 – την εξάντληση των εφοδίων (ενέργειας, τροφίμων, αποθεμάτων) που θα έπρεπε να μας έφταναν μέχρι το τέλος του χρόνου. Τώρα δανειζόμαστε από το μέλλον – το οποίο, όπως τα χρήματα του στρατηγού, δεν είναι ανεξάντλητο…

Κάθε χρόνο αυτή η «Ημέρα Υπέρβασης της Γης» προχωράει …ανάποδα. Η Ελλάδα βρίσκεται σε οικολογικό έλλειμμα από το 1960. Με βάση τα κατά κεφαλήν δεδομένα για το 2017 (το τελευταίο έτος για το οποίο έχουμε πλήρη στοιχεία) το συνολικό αποτύπωμα είναι 4.1 «παγκόσμια εκτάρια» ενώ η βιο-ικανότητα είναι 1,4. Το αποτύπωμα άνθρακα του μέσου Έλληνα απαιτεί 2,5 «παγκόσμια εκτάρια» και η παραγωγή τροφής 1,3.

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα Vegan Times – που γράφεται και αναρτάται στα Ελληνικά. Εκεί υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για όλα τα θέματα που αφορούν την επιβίωση του ανθρώπου, συμφώνα με τις μελέτες των ειδικών. Είναι χαρακτηριστικό που όλοι μιλάμε για το παγκόσμιο οικολογικό πρόβλημα χωρίς να ξέρουμε για ποιο ακριβώς πράγμα μιλάμε. Άλλοι νομίζουν ότι αφορά μόνον την ποιότητα της ατμόσφαιρας, άλλοι το πρόβλημα της ενέργειας. Και εγώ μία τελείως θολή εικόνα είχα, μέχρι που μία καλή φίλη με έβγαλε από την τερατώδη μου άγνοια.

Η καλή φίλη είναι βίγκαν (αγγλιστί: vegan) που σημαίνει αποκλειστικά χορτοφάγος. (Αυτοί που δεν τρώνε κρέας, αλλά καταναλώνουν αυγά, γάλα, τυρί, μέλι και άλλα ζωικά προϊόντα είναι vegetarian – όχι vegan). Εγώ νόμιζα πως είναι μία στάση που ξεκινάει από σεβασμό στα ζώα, πράγμα που συμμεριζόμουνα έχοντας σχεδόν καταργήσει το κρέας από την διατροφή μου. Προσπαθούσα δηλαδή να γίνω vegetarian – και το είχα σχεδόν κατορθώσει.

Ε, λοιπόν τώρα πληροφορήθηκα πως πέρα από τον σεβασμό στα ζώα, ο «βιγκανισμός» είναι μία ανάγκη για την επιβίωση της γης. Η παραγωγή τροφίμων και η απορρόφηση των αερίων θερμοκηπίου αποτελούν τους δύο μεγάλους παράγοντες για το πρόβλημα του περιβάλλοντος (πάνω από 40% ο καθένας). Εξ ου και δημιουργήθηκε και το κίνημα των locavores (εντόπιων καταναλωτών) που δεν χρειάζονται τις μεταφορές τροφίμων οι οποίες επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα. Τρώνε ντόπια. Φυτοφάγος ή ντοπιοποφάγος; Το τέλειο: και τα δύο!

Αντιγράφω από τους Vegan Times:

«Το 2021 η βιο-ικανότητα που αντιστοιχεί σε κάθε άνθρωπο είναι 1,5 παγκόσμιο εκτάριο. Όμως ο μέσος άνθρωπος του πλανήτη ζει με τρόπο που απαιτεί 2,7 εκτάρια γης, με το 60% αυτής της έκτασης να είναι απαραίτητη για να απορροφήσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Σε όρους πλανητών η ανθρωπότητα χρειάζεται 1,7 πλανήτες για να επιβιώσει. Όμως έχουμε μόνον έναν».

Σκεφτείτε το την επόμενη φορά που θα βρεθείτε μπροστά σε μία μπριζόλα. Το περιοδικό συνεχίζει:

«Αν όλοι οι άνθρωποι της γης ζούσαν όπως ο μέσος Έλληνας, τότε θα χρειαζόμασταν 2,9 πλανήτες».

Δανειζόμαστε από το μέλλον. Το oποίο θα έχει λιγότερα δάση, λιγότερα ψάρια στις θάλασσες, περισσότερη ρύπανση. Ως πότε;