Κυριακή, Νοεμβρίου 21, 2021

Ο δρόμος της καμήλας

Πρέπει να ήμουν πολύ μικρός όταν άκουσα από τον πατέρα μου μία παραβολή που μου έμεινε και με επηρέασε σε όλη τη ζωή μου.

«Ρώτησαν,» είπε ο πατέρας, «την καμήλα: τι προτιμάς; Τον ανήφορο ή τον κατήφορο; Κι απάντησε εκείνη: «Χάθηκε ο ίσιος δρόμος;»

Πολύ αργότερα έμαθα ότι το ίδιο είχε πει και ο Αριστοτέλης, με το κήρυγμα της «μεσότητας». Σπουδάζοντας φιλοσοφία, έμαθα να αγαπώ τον Αριστοτέλη πολύ περισσότερο από τον Πλάτωνα. Μπορεί ο τελευταίος αυτός να υπερτερεί σε ποιητική έμπνευση και συγγραφική δεινότητα – αλλά όσο περνούσαν τα χρόνια με απωθούσε. Ιδιαίτερα ο γηραιός Πλάτων των «Νόμων», που είχε εξελιχθεί σε στυγνό δικτάτορα, μου φαινόταν εντελώς απαράδεκτος. (Είναι χαρακτηριστικό πως και οι πιο φανατικοί Πλατωνιστές, σχεδόν αποσιωπούν το τελευταίο του έργο).

Όλα αυτά τα φιλοσοφικά, για να δηλώσω πως πολιτικά υπήρξα από την αρχή «Κεντρώος». Τα άκρα με απωθούσαν, ιδιαίτερα στις πιο φανατικές τους μορφές, και με έκαναν να ρωτάω σαν την καμήλα του πατέρα μου: «Χάθηκε ο μεσαίος  δρόμος;» Βέβαια, όταν είσαι κεντρώος, έχεις το «πλεονέκτημα» να σε χτυπάνε και από δεξιά και από αριστερά. Είναι χαρακτηριστικό ότι εξαναγκάστηκα δύο φορές σε παραίτηση από την κρατική τηλεόραση. Την μία επί ΠΑΣΟΚ το 1987 (εκπομπή: «Διάλογοι») και την άλλη επί Νέας Δημοκρατίας, το 1993 (εκπομπή: «Περιπέτειες ιδεών»).

Σαν ψηφοφόρος έψαχνα πάντα να βρω την «μεσότητα» του Αριστοτέλη. Το φανατικό ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων του Ανδρέα με απωθούσε κι ας εμφανιζόταν κατά καιρούς σαν «σοσιαλδημοκρατικό». Είχα ζήσει την αυθεντική σοσιαλδημοκρατία τα χρόνια που βρισκόμουνα στην Γερμανία και μου ήταν εμφανές ότι το λαϊκίστικό τριτοκοσμικό ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων, δεν έμοιαζε καθόλου με το κόμμα του Βίλυ Μπραντ και του Χέλμουτ Σμιτ. Πρώτη φορά αποδέχθηκα το ΠΑΣΟΚ όταν ηγέτης του έγινε ο Κώστας Σημίτης. Ο οποίος, παρά την εσωτερική αντιπολίτευση μπόρεσε να ακολουθήσει μία σοσιαλδημοκρατική γραμμή. Και (ας μην ξεχνάμε) ήταν το μόνο Ελληνικό κόμμα (από καταβολής Ελληνικού κράτους) που αντιστάθηκε στην λαϊκίστικη επίθεση της εκκλησίας (και του αρχιλαϊκιστή Χριστόδουλου) στην «μάχη των ταυτοτήτων». Κι ας το πλήρωσε μετά στις εκλογές.

Αυτό, το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη, θα έπρεπε να είναι το υπόδειγμα για το νέο ΠΑΣΟΚ (ακόμα ΚΙΝΑΛ). Και όχι βέβαια το αλλοπρόσαλλο κόμμα που το 2009, υπό τον Γιώργο Παπανδρέου, οδήγησε την Ελλάδα στην χρεοκοπία και τα μνημόνια.

Συμφωνώ απόλυτα με το άρθρο του φίλου Νίκου Αλιβιζάτου στην «Καθημερινή» της περασμένης Κυριακής με τίτλο «Μια ιδιοτελής υποψηφιότητα».  Γράφει ότι ο Γιώργος Παπανδρέου αναζητεί την ψήφο των οπαδών του Κέντρου μόνο και μόνο για να «ξεπλύνει» το όνομά του από τις δυσάρεστες εντυπώσεις της τελευταίας του πρωθυπουργικής θητείας. Και συνεχίζει: «Με ενοχλεί η άρνηση του Παπανδρέου  να παραδεχθεί έστω και ένα λάθος από την πολύχρονη θητεία του. Με ενοχλεί, με άλλα λόγια, η νοοτροπία ότι η Ελληνική κοινωνία του χρωστάει απλώς και μόνον επειδή λέγεται Παπανδρέου και γι αυτό θα πρέπει να τον ψηφίσει. Όμως μία υποψηφιότητα που αποβλέπει μόνο ή κυρίως στην αυτοδικαίωση δεν δικαιολογείται. Γιατί είναι ιδιοτελής».

Πράγματι, είναι περίεργη (αν όχι απαράδεκτη) η στάση του Γιώργου Παπανδρέου. Ο «εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσών» τέως πρωθυπουργός αρνείται τα debate, σνομπάρει τον διάλογο και απαιτεί ψήφο. Για να κάνει τι; Το ένα τρίτον τον σφαλμάτων που διέπραξε στην θητεία του να επαναλάβει, θα εξαφανίσει το κόμμα. Όπως γράφει ο Αλιβιζάτος: «Έχοντας κερδίσει  τις εκλογές του 2009 με συνθήματα όπως το περίφημο «λεφτά υπάρχουν…» ο Παπανδρέου ήταν μοιραίο να βρεθεί ως πρωθυπουργός εκτός τόπου και χρόνου. Δεν αναφέρομαι στο καταστροφικό πεντάμηνο της αδράνειας (Οκτώβριος 2009 - Φεβρουάριος 2010) όσο στην περίοδο που ακολούθησε».

Θυμάμαι που χρειάστηκε να πάει στο Davos και να αντιμετωπίσει τους ξένους δημοσιογράφους για να συνειδητοποιήσει πως η Ελλάδα είχε ήδη χρεοκοπήσει… Μία τέτοια υπόθεση για ένα μικρό κόμμα που θέλει να γίνει μεγάλο, θα ήταν μοιραία…