Η σεβάσμια δέσποινα έφυγε διακριτικά, ευγενικά
και αθόρυβα όπως έζησε. Η σύντροφος του πλέον
ευφυούς και έντιμου ανθρώπου που έχω γνωρίσει. «Ευγενία, σύζυγος Γιώργου
Κουμάντου» γράφει το αγγελτήριο.
Ευφυέστατη και αυτή και άριστη νομικός έζησε
στην γιγάντια, πληθωρική σκιά του. Όμως, όσοι τους ξέραμε, βλέπαμε τον Γιώργο
συχνά να αναζητά την σιωπηρή συγκατάθεσή της για κάθε κίνηση που έκανε. Ένα
αρμονικό ζευγάρι. Όταν χάθηκε εκείνος, η Ευγενία του αφοσιώθηκε ακόμα
περισσότερο, διαχειριζόμενη την πλούσια πνευματική κληρονομιά που είχε αφήσει
πίσω του.
Το κείμενο αυτό δεν είναι νεκρολογία. Είναι
αναστοχασμός για το πόσο αρχίζουν να λιγοστεύουν οι άνθρωποι αυτού του
επιπέδου.
Αν υπάρχει κάτι που λείπει σχεδόν ολοκληρωτικά
από την σημερινή ελληνική κοινωνία είναι η αρχοντιά. Που σίγουρα έχει σχέση με
την καταγωγή, τη μόρφωση, την οικονομική άνεση – αλλά είναι κάτι πάνω και πέρα
από όλα αυτά. Ξέρω πολλούς που συγκεντρώνουν και τις τρεις αυτές προϋποθέσεις –
αλλά μόνον άρχοντες δεν θα τους πεις.
Η αρχοντιά συνδυάζει την γενναιοδωρία (κάθε
είδους) το ήθος, την ευγένεια και το καλό γούστο.
Δεν συνυπάρχει συχνά με τον
πλούτο – αντίθετα μάλιστα, οι περισσότεροι πλούσιοι που ξέρω είναι τυπικοί
νεόπλουτοι: αγενείς και κακόγουστοι. Όσο για το ήθος, ας μην μιλήσω καλύτερα.
Έχω γνωρίσει φτωχούς και απαίδευτους ανθρώπους
που αποπνέουν μία φυσική αρχοντιά, με ευγένεια και καλοσύνη. Πράγμα που
σημαίνει πως το πιο βασικό συστατικό του άρχοντα είναι το ήθος. Μετά έρχονται
όλα τα άλλα.
Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο που η αρχοντιά
όχι μόνο δεν θαυμάζεται αλλά ενοχλεί. Προκαλεί αντίδραση και φθόνο. Πιστεύω πως
ο Μπουτάρης δεν προπηλακίστηκε τόσο για
τις απόψεις του, όσο για το στυλ του: το ανοιχτό, κοσμοπολίτικο και γενναιόδωρο.
«Ποιος νομίζει πως είναι;» Η πρώτη αντίδραση μπροστά σε ένα τέτοιον
άνθρωπο. Όχι αποδοχή και θαυμασμός, αλλά ενόχληση και λοιδορία.
Έτσι, από την στιγμή που η ηθική αρχοντιά δεν
έχει αποδέκτες, είναι φυσικό να κρύβεται και να φθίνει. Όπως στο στρατό. Οι
ευγενικοί και πολιτισμένοι τρώνε το bullying
της αρκούδας και αναγκάζονται– αν μπορούν – να γίνουν σκληροί και χυδαίοι για να επιβιώσουν.
Ο νεοσύλλεκτος «γυαλάκιας», ο σπουδαγμένος, ο ευπρεπής, είναι μόνιμο θύμα.
Τώρα που όλος ο κόσμος μας έχει γίνει ένα στρατόπεδο
με αντιμαχόμενους στρατούς, πώς να υπάρξει και να επιβιώσει αρχοντιά;
Φεύγουν οι άρχοντες κι αφήνουν πίσω τους
τραμπούκους. Μπαχαλάκηδες, χρυσαυγίτες, ρουβίκωνες και άλλα τέτοια απεχθή όντα.
Αλίμονο στις νέες γενιές, που χρειάζονται υποδείγματα αρχοντιάς, ήθους και
καλοσύνης.
(Αφιερωμένο στην μνήμη του Γιώργου και της
Ευγενίας Κουμάντου).
Σημείωση
για τους νεότερους: Ο Γιώργος Κουμάντος (1925-2007) διεθνώς κορυφαίος νομικός, καθηγητής
στην έδρα Αστικού Δικαίου στο ΕΚΠΑ, αντιστασιακός (και επί Κατοχής και επί
Χούντας), συγγραφέας, αρθρογράφος για χρόνια στο «Βήμα» και μετά στην
«Καθημερινή» - και επί δύο τετραετίες
πρόεδρος της «Διεθνούς Ένωσης για την Πνευματική Ιδιοκτησία» που ίδρυσε ο
Βίκτωρ Ουγκώ.
