Η ΤΙΝΑ και ο Ludwig

O δικός μας blogger με το ψευδώνυμο Viennezos, με αποκάλεσε εχθές «νέο-φιλελεύθερο» και οπαδό της TINA. Η Τίνα δεν είναι κοπέλα αλλά ακρωνύμιο (There Is No Alternative). Ήταν το αγαπημένο σλόγκαν της Margaret Thatcher και σήμαινε πολύ απλά ότι, κατά τη γνώμη της, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση για την οικονομία παρά μόνο η ελεύθερη αγορά.

Ο Viennezos έχει δίκιο κατά 50%. Πράγματι θεωρώ ότι η ελεύθερη αγορά είναι ο πιο αποτελεσματικός και παραγωγικός τρόπος για να κινείται και να ανθίζει η οικονομία. Αλλά υπάρχει στη σκέψη μου και το άλλο 50% που περιέχεται στον Γερμανικό όρο που καθιέρωσε ο Ludwig Erhard και αποκαλείται Soziale Marktwirtschaft δηλαδή «κοινωνική οικονομία της αγοράς». Η λέξη κοινωνική προηγείται της αγοράς – και δηλώνει ότι ο τελικός σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η ευημερία της κοινωνίας - το κοινωνικό κράτος πρόνοιας.

Ο Viennezos, όπως αποκαλύπτει το ψευδώνυμo αλλά και σχόλιά του, ξέρει γερμανικά και έτσι τον παραπέμπω να διαβάσει (έστω στην Γερμανική Wikipedia) τις δεκάδες σελίδες που αφιερώνει στον όρο Soziale Marktwirtschaft και στην προηγούμενη  θεωρία του Ordo-Liberalismus του Walter Eucken, επί της οποίας βασίστηκε.

Εγώ εδώ θα αναφερθώ στην βιωμένη εμπειρία αυτής της θεωρίας. Πήγα στην Γερμανία το 1954. Η χώρα ήταν ακόμα μισοκατεστραμμένη. Σε κάθε τετράγωνο έχασκαν κενά οικόπεδα από τους βομβαρδισμούς. Ελάχιστα αυτοκίνητα στους δρόμους, τα περισσότερα παλιά, ή πρωτόγονοι σκαραβαίοι. Τα μαγαζιά  μόλις και ξεκίναγαν. Φτώχεια και ζητιάνοι στις γωνίες. Καγκελάριος ο Αντενάουερ, υπουργός Οικονομικών ο Έρχαρτ.

Ήταν βέβαια ήδη πιο πλούσιοι οι Δυτικοί από τους Ανατολικούς (δεν υπήρχε το Τείχος και η σύγκριση ήταν εύκολη) αλλά όχι πολύ. Όμως, ένα χρόνο πριν πάω, στις 17 Ιουνίου του 1953, ο λαός (και ιδιαίτερα οι εργάτες) της Ανατολικής Γερμανίας είχε ξεσηκωθεί στην πρώτη αντισταλινική επανάσταση της ιστορίας – που καταπνίγηκε στο αίμα από τα Σοβιετικά τανκς.

Έφυγα από την Δυτική Γερμανία έξη χρόνια μετά. Ήταν μία άλλη χώρα. Πλούτος απίθανος για την εποχή. Ανεργία μηδέν (άρχισαν και εισαγωγές Gastarbeiter). Μέσα σε ελάχιστα χρόνια οι εξαγωγές είχαν πενταπλασιαστεί, το εισόδημα του μέσου εργάτη τριπλασιαστεί, οι επενδύσεις δεκαπλασιαστεί. Είχε επισυμβεί το λεγόμενο «Οικονομικό θαύμα» (Wirtschaftswunder). Και όχι εις βάρος κανενός – όλοι είχαν επωφεληθεί. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι νέα, γυαλιστερά αυτοκίνητα. Οικοδομικός οργασμός παντού.

Το «θαύμα» συνεχίστηκε για μερικές δεκαετίες ακόμα. (Ενδιαφέρον: ο πρώτος καγκελάριος που εισήγαγε λίγη λιτότητα στην Γερμανία ήταν ο Σοσιαλδημοκράτης Gerhard Schroeder – για ανταγωνιστικούς λόγους). Και η Γερμανία παραμένει ισχυρή οικονομική δύναμη.

Έτσι λοιπόν αγαπητέ Viennezos. Δεν είμαι οπαδός της ΤΙΝΑ αλλά της soziale Marktwirtschaft που απέδειξε ότι υπάρχει εναλλακτική λύση – συνδυασμός της ελεύθερης αγοράς με κοινωνικό κράτος. Κι αν πράγματι γνωρίζετε την Βιέννη θα ξέρετε και τις κοινωνικές παροχές της Αυστρίας που αυτή τη θεωρία ακολουθεί.

Φυσικά δεν είναι H ιδανική λύση. Ανισότητες υπάρχουν και καλό θα ήταν να απαλειφθούν ή έστω να μειωθούν (ίσως με σκανδιναβικό τρόπο). Αλλά όχι και να φτάσουμε στον συνδυασμό τρομοκρατίας και φτώχειας της ΕΣΣΔ. (Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών: «τέσσερις λέξεις – τέσσερα ψέματα», έλεγε ο Καστοριάδης).