Σε τι χρησιμεύουν οι πλούσιοι;

Αναφέρθηκε εδώ η ιστορία της κοπέλας που κερδίζει 13 δολάρια την ώρα και δεν τα βγάζει πέρα, ενώ το αφεντικό της (που την απέλυσε επειδή διαμαρτυρήθηκε δημόσια) κερδίζει 13 εκατομμύρια το χρόνο.

Βεβαίως όλοι αγανακτήσαμε με την εκμετάλλευση που πλουτίζει τον ένα εις βάρος των πολλών.

Κι αναφερθήκαμε και στις στατιστικές που δείχνουν ότι η ανισοκατανομή του πλούτου όλο και μεγαλώνει. Οι πλούσιοι όλο και γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.

Το τελευταίο δεν είναι ακριβές. Οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι σε σχέση με τους πλούσιους – όχι σε σχέση με τον προηγούμενο εαυτό τους. Και η δική τους θέση βελτιώνεται στις παγκόσμιες στατιστικές, αλλά με ρυθμό χελώνας.

Η ανισοκατανομή του πλούτου είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του καπιταλισμού. Το απόλυτο οικονομολογικό μπεστ σέλερ των τελευταίων δεκαετιών, «Το Κεφάλαιο» του Τομά Πικετί είναι αφιερωμένο σε αυτό το θέμα.  

Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο (είναι γεμάτο μαθηματικά με τα οποία δεν τα πάω καλά) αλλά ξέρω περίπου τι γράφει. Πριν σαράντα χρόνια είχα γράψει κι εγώ ένα κείμενο για τον καπιταλισμό που μπορείτε να διαβάσετε εδώ: http://ndimou.gr/el/keimena/anthologia/satires/egkomion/ Προσοχή: είναι γραμμένο ειρωνικά (με την γλώσσα στο μάγουλο, που λένε οι Άγγλοι).

Όμως εδώ θα σας σερβίρω τους δικούς μου μπακάλικους υπολογισμούς.

Υπάρχει μία αφελής θεωρία. Την ονομάζω: η οικονομία ως πίτα. Σύμφωνα με αυτή ο παγκόσμιος πλούτος είναι μία πίτα. Όποιος κόβει μεγαλύτερο κομμάτι, μικραίνει το δικό μου.

Εξ ου και η άποψη ότι «οι πλούσιοι μας κλέβουνε». Κι ότι αν κατάσχουμε τα πλούτη τους και τα μοιράσουμε δίκαια σε όλους (το αρχικό κομμουνιστικό όνειρο!) όλοι θα γίνουν αν όχι πλούσιοι, εύποροι.

Και μετά; Όταν τελειώσουν τα αγαθά που μοιράσαμε – τι θα συμβεί; Θα γίνουμε όλοι πάλι φτωχοί;

Η θεωρία αυτή παραγνωρίζει ένα βασικό γεγονός: οι πλούσιοι όχι μόνο πλουτίζουν οι ίδιοι, αλλά πλουτίζοντας δημιουργούν πλούτο και για τους άλλους. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Μπιλ Γκαίητς. Στα δέκα πέντε πρώτα χρόνια της Microsoft δημιούργησε 3 δισεκατομμυριούχους και 12,000 εκατομμυριούχους ανάμεσα στους υπαλλήλους της.

Θα μου πείτε ότι δεν είναι όλοι οι καπιταλιστές τόσο γενναιόδωροι. Πρώτον ο Γκαίητς δεν ήταν καπιταλιστής. Δηλαδή κεφαλαιοκράτης, κεφαλαιούχος. Όπως και ο Τζομπς και ο Τσούκερμπεργκ (του Facebook) και οι άλλοι των Oracle, Google κλπ.) δεν χρειάστηκε να επενδύσουν κεφάλαια στην δουλειά τους. Μόνο κεφάλαιο ήταν το κεφάλι τους, οι ιδέες τους.

Ούτε υπήρξαν ιδιαίτερα γενναιόδωροι. Χαρτάκια μοίραζαν, σαν μπόνους, στους εργαζόμενους. Τώρα το ότι αυτά τα χαρτάκια ήταν κουπόνια μετοχών και πήραν μετά αξία στο χρηματιστήριο – κι αυτό στο κεφάλι τους οφείλεται.

ΟΚ, δέχομαι πως ανάμεσα στις τακτικές του Γκαίητς και του εκατομμυριούχου αφεντικού της κοπέλας των 13 δολαρίων (την ώρα!) υπάρχει άβυσσος. Όμως και αυτός ο στυγνός εκμεταλλευτής δημιουργεί πλούτο. Αν δεν υπήρχε η εταιρία του μπορεί η κοπέλα να μην έβρισκε καθόλου δουλειά.

Άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι πλούσιοι είναι απαραίτητοι διότι άλλη μέθοδο δημιουργίας γενικού πλούτου δεν έχουμε βρει στην ιστορία της ανθρωπότητας (το κράτος απέτυχε παταγωδώς). Αλλά αντί να μας εκμεταλλεύονται αυτοί, πρέπει να τους εκμεταλλευτούμε εμείς (η πλειοψηφία). Να τους αφήνουμε να δημιουργούν πλούτο, να τους ελεγχουμε όσο γίνεται και μετά να τους αρμέγουμε φορολογικά, προς όφελος του συνόλου. Εν μέρει γίνεται ήδη αυτό στις Σκανδιναβικές χώρες. Ο Πικετί έχει μερικές πιο ενδιαφέρουσες φορολογικές προτάσεις.

Εκτός βέβαια αν ο πλούσιος είναι σαν τον μυθικό τσιγγούναρο Σκρουτζ Μακ Ντακ που κυριολεκτικά κάθεται επάνω στα λεφτά του. Ούτε τα επενδύει, ούτε τα ξοδεύει (να κυκλοφορεί το χρήμα) αλλά έχει μία φετιχιστική σχέση μαζί τους. Πότε κολυμπάει μέσα στις λίρες του, πότε κάνει σκι επάνω στις πλαγιές του θησαυρού του. (Ελπίζω τουλάχιστον να πληρώνει φόρους στο IRS – αν και δεν το έχω αντιληφθεί). Ε, τέτοιοι πλούσιοι είναι άχρηστοι και κάλλιστα ανταποκρίνονται στους αρχικούς στόχους του ΣΥΡΙΖΑ, που ήθελε να μοιράσει τα υπάρχοντά τους στους φτωχούς…

Αν και, όπως είπαμε παραπάνω, έτσι δεν σώζεται ο κόσμος. Από τους νικητές των πολύ μεγάλων λαχείων – λέει η στατιστική – ελάχιστοι έλυσαν το βιοτικό τους πρόβλημα. Το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό όσων ήταν πριν φτωχοί, ξανάπεσαν μετά στην φτώχια. Θέλει κι ο πλούτος την τέχνη του…