Ξαναδιαβάζω τα άρθρα που δημοσίευσα το 1992 και 93 για το
περίφημο «όνομα». Και απορώ που η συζήτηση γι αυτό συνεχίζεται σήμερα με τους
ίδιους όρους. Διάφοροι προτείνουν ονόματα…
Μα δεν έχει κανείς καταλάβει πως το θέμα έχει κλείσει; Το
όνομα πια καθιερώθηκε και είναι αυτό που δεν θέλαμε. Και όποιο κι αν είναι το
αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, θα παραμείνει. Σιγά το contra omnes! Σιγά μην αλλάξουν παγκόσμια όλοι οι χάρτες, οι εγκυκλοπαίδειες,
οι γεωγραφίες. Μακεδονία θα την λένε, όπως εμάς μας λένε Γραικία (Greece, Grèce, Griechenland)
κι ας προσπαθούμε δεκαετίες τώρα να καθιερώσουμε το Hellas. (Πολύ σωστά το παρατήρησε ο
Γιάννης Μαρίνος στο περασμένο «Βήμα»). Το πολύ-πολύ, σε μερικές αναφορές, αν
καταλήξουμε στο «Βόρεια Μακεδονία», να μπαίνει ένα Β. μπροστά στο επάρατο.
Μεγαλύτερη εθνική ανοησία από τον χειρισμό αυτού του
θέματος, δεν υπήρξε στην Ελληνική ιστορία. Μας έδωσαν την λύση έτοιμη (πακέτο
Πινέιρο) κι εμείς την απορρίψαμε υπερηφάνως. ΤΟΤΕ ήταν ο καιρός, μόλις εμφανιζόταν το νέο κράτος, να γραφτούν
εξ’ αρχής οι χάρτες, οι γεωγραφίες, οι εγκυκλοπαίδειες. Ουρανομήκης, η
ηλιθιότης των υπευθύνων. Νόμιζαν ότι ο χρόνος δουλεύει για μας – ενώ ήταν σαφές
ότι ήδη συνέβαινε το αντίθετο.
Μπερδέψαμε (κι εξακολουθούμε να μπερδεύουμε) μία γεωγραφική
περιοχή, με ένα έθνος. Το έθνος μας ονομάζεται Ελλάδα. Αυτό δεν το αμφισβήτησε
κανείς. Έγραφα το 1992: «Προσωπικά δεν
θα μου άρεσε (ιστορικοί και αισθητικοί λόγοι) να χρησιμοποιούσαν τα Σκόπια τον
όρο "Μακεδονία". Αλλά λογικά και νομικά δεν είναι εύκολο να τους
απαγορευθεί. 'Όταν μάλιστα ανεχθήκαμε ήδη αυτήν την ονομασία επί δεκαετίες.
(Από το 1946 υπήρχε `Ομόσπονδη Δημοκρατία της Μακεδονίας' με `μακεδονική'
γλώσσα αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ). Και σίγουρα δεν θα το πετύχουμε με συλλαλητήρια
ή με μποϋκοτάζ – που μάλλον αντίθετη επίδραση θα έχουν».
Και το 1993: «'Όλα αυτά ανήκουν στην
ιστορία. Η Μακεδονική
Αυτοκρατορία κατακτήθηκε από
τους Ρωμαίους, ένας-ένας
οι επίγονοι κατέρρευσαν. Οι Μακεδόνες του Αλέξανδρου σκόρπισαν. Ο
χώρος όπου έζησαν αρχικά, έγινε
Ρωμαϊκή επαρχία. Ήδη, δηλαδή, από τότε,
η λέξη Μακεδονία
ήταν γεωγραφικός κι όχι εθνοτικός προσδιορισμός. Τεράστιες
μετακινήσεις λαών άλλαξαν
και ξανά άλλαξαν την σύνθεση του πληθυσμού. Το μίγμα
ήταν πλούσιο και ποικίλο.
'Έτσι έφτασε η λέξη «Μακεδονία» στις ευρωπαϊκές κουζίνες να
σημαίνει την ετερόκλιτη
σαλάτα φρούτων, ή λαχανικών.
Και ο ποιητής Auden να γράφει σε ένα
ποίημα του 1946:
"The earth would soon, did Hermes run it, / Be
like the Balkans". («Αν ο Ερμής κυβερνούσε τη γη, γρήγορα θα
γινόταν σαν τα Βαλκάνια»).
Και μετά ήρθαν το «μακεδονικό ζήτημα», οι μακεδονικοί πόλεμοι – κάποτε, τέλος
πάντων, η περιοχή αυτή μοιράστηκε στα τρία. Έτσι γράφουν και τα σχολικά μας
βιβλία. Οι πληθυσμοί μετακινήθηκαν, έγιναν
πιο ομοιογενείς. Μετά από ογδόντα χρόνια τα πράγματα μοιάζουν
ξεκάθαρα. Άλλωστε οι περιοχές
παίρνουν την εθνική ταυτότητα αυτών που τις
κατοικούν. Η Ελληνική Μακεδονία είναι
Ελληνική, όχι λόγω Μεγαλέξανδρου, Βεργίνας,
Αριστοτέλη, κλπ. – αλλά διότι κατοικείται από Έλληνες. (Αλλιώς θα έπρεπε και η Σικελία – Magna Grecia –
να είναι Ελληνική)».
Από τότε, η δημοσιευμένη πρότασή μου ήταν «Βόρεια» ή «Άνω
Μακεδονία». Το τι άκουσα δεν λέγεται. Οχετός ύβρεων περιέλουσε τον «προδότη»,
τον «αρνησίπατρη». Οι πωλήσεις των βιβλίων μου κατέρρευσαν.
Μετά από είκοσι έξη χρόνια, ή δικαίωση είναι ένα πιάτο που
δεν τρώγεται πια. Τόσο κρύο.
(Ta άρθρα του 1992 και 1993,
περιλαμβάνονται στο βιβλίο μου «Απολογία ενός Ανθέλληνα», 1997).
