Χειρώναξ

Όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα, καταφεύγω στα χέρια μου. Πιάνω να κατασκευάσω, να ρυθμίσω ή να επισκευάσω κάτι.

Δεν θυμάμαι ποιος το είχε πει – νομίζω ο Παπανούτσος. «Ο πνευματικός εργάτης πρέπει να έχει και μία χειρωνακτική ασχολία».

Όταν το πρωτάκουσα δεν το πολυσκέφθηκα. Το θεώρησα μία διανοουμενίστικη παραδοξολογία.

Αλλά με τα χρόνια κατάλαβα τη σημασία της φράσης.

Τίποτα δεν είναι πιο φλου και αστάθμητο από την πνευματική δουλειά. Κατ’ αρχήν δεν τελειώνει ποτέ. Ένα κείμενο (ή μία σύνθεση, ή ένα πίνακα) μπορεί να τα ξαναδουλεύεις άπειρες φορές. Πάντα κάτι θα βρεις να διορθώσεις ή να αλλάξεις.

«Πότε ξέρω ότι ένα ποίημα τελείωσε;» με ρώτησε μία νέα ποιήτρια.

«Όταν βαρεθείς να το βλέπεις» ήταν η απάντησή μου. Το ίδιο κάνω με τα βιβλία μου. Όταν δεν αντέχω πια να το ξαναδώ το στέλνω στον τυπογράφο.

Εκτός που δεν τελειώνει ποτέ οριστικά – ταυτόχρονα δεν είσαι ποτέ σίγουρος για την αξία μιας δουλειάς. Την μία στιγμή την θεωρείς αριστούργημα και την επόμενη αμφιβάλλεις. Και ποτέ – αλίμονο – δεν θα μάθεις τη οριστική ετυμηγορία του χρόνου για το έργο σου.

Ενώ κάτι χειρωνακτικό! Πρώτον και βασικό: τελειώνει οριστικά και συγκεκριμένα – και ξέρεις την αξία του εφόσον λειτουργεί. Χάλασε ένας διακόπτης, μία βρύση, ένα κινητό, ένας υπολογιστής; Αν δουλέψει το ρεύμα, το νερό, το σήμα, το πρόγραμμα – τελείωσες!

Από μικρός είχα μανία με τις κατασκευές. Το αγαπημένο μου παιχνίδι στα πέντε μου χρόνια λεγόταν Meccano. Έκανες κατασκευές και συναρμολογήσεις από μεταλλικές λάμες και αρθρώσεις. Από ότι είδα – αθάνατο Google! – υπάρχει ακόμα.

Μετά θήτευσα κοντά στον γαμπρό μου – σύζυγο της ετεροθαλούς αδελφής μου – που όλοι αποκαλούσαν «Μάστρο-Μανώλη». (Ξυλέμπορος ήταν ο άνθρωπος – αλλά τα χέρια του έπιαναν! Ως και σκαφάκι ναυπηγήσαμε).

Με τα χρόνια η μανία μου έφτασε μέχρι τη συναρμολόγηση υπολογιστών. Δάσκαλός μου ο Θόδωρος Σπίνουλας – τότε εκδότης του αείμνηστου RAM.

Και συνεχίζω ακόμα – όσο μου επιτρέπουν οι δυνάμεις μου – να μαστορεύω. Είναι τεράστια διαφυγή για κάποιον που καμιά φορά νιώθει μία σούπα από λόγια μέσα στο κεφάλι του… 

Αργότερα έμαθα πως οι κατασκευές – μέρος της εργασιοθεραπείας – χρησιμοποιούνται και για θεραπευτικούς σκοπούς σε διαταραγμένα άτομα.

Που πάει να πει – και τους περισσότερους γραφιάδες…