Μην πατάτε τη μουσική

Πάσχοντας από σοβαρό σύνδρομο στέρησης, μετά το κλείσιμο του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΤ, χάρηκα όταν άκουσα πως ο 9.84, σκοπεύει να μεταδίδει περισσότερη κλασική μουσική. «Ο 9.84 αγαπάει την κλασική μουσική» ήταν το σλόγκαν της αναγγελίας, με υπόκρουση κάποιο πολύ γνωστό κλασικό κομμάτι.

Υπόκρουση. Εκεί βγήκε το πρόβλημα.

Στο ραδιόφωνο, που μισεί το κενό όπως και η φύση (horror vacui) υπάρχει η έννοια του «χαλιού». Μην φανταστείτε κανένα τάπητα. Το «μουσικό χαλί» είναι μία συνεχής χαμηλή ροή μουσικής επάνω στην οποία «πατάνε» τα λόγια του παρουσιαστή. (Εξ ου και το όνομα). Στις παύσεις του κειμένου ανεβαίνει η στάθμη του ήχου για να κατέβει όταν ξαναρχίζει ο λόγος.

Για την χρήση αυτή ενδείκνυται κάποια μουσική χαμηλόφωνη, επίπεδη και ουδέτερη. Κάτι σαν τις μελωδίες που ακούγονται από τα ηχεία των σούπερ μάρκετ, των ανελκυστήρων ή των αεροδρομίων. Ώστε να γεμίζει το κενό χωρίς να επισύρει την προσοχή. Βασικός κανόνας: η μουσική δεν πρέπει να ανταγωνίζεται το κείμενο – αλλά ούτε το κείμενο την μουσική.

Η κλασική μουσική λοιπόν δεν κάνει για «χαλί». Όπως δεν κάνει κάθε είδος μουσικής με έντονη προσωπικότητα, με τονικές εναλλαγές και έντονους ρυθμούς. Η κλασική μουσική θέλει ρόλο πρωταγωνιστού και μάλιστα σολίστ. Οτιδήποτε παρεμβάλλεται, την σκοτώνει.

Αντίστροφα ένα ισχυρό κείμενο (π. χ. ένα ποίημα) δεν χρειάζεται μουσική υπόκρουση. Θέλει την σιωπή του, για να αναδειχθεί η αρμονία και ο ρυθμός του λόγου.

Δυστυχώς οι παραγωγοί του 9.84 αγνόησαν αυτόν τον κανόνα. Έτσι συχνά ακούγεται λόγος επάνω σε κλασικά έργα – ή και σε έντεχνα τραγούδια, που κι αυτά απαιτούν συγκέντρωση.

Π. χ. την 23^η Οκτωβρίου, που ήταν η επέτειος γέννησης του Μάνου Χατζιδάκι, ο διευθυντής του σταθμού Τάκης Καμπύλης στην πρωινή εκπομπή του, περπάτησε πάνω στην 2^η Συμφωνία του Μάλερ (επειδή άρεσε στον Χατζιδάκι. Όχι το περπάτημα – η συμφωνία). Το δε μεσημέρι, η Τζίνα Μοσχολιού, τσαλαπάτησε τα ωραιότερα τραγούδια του Μάνου, που τα χρησιμοποίησε ούτε καν για χαλί – αλλά για κουρελού. Γενικά ο Χατζιδάκις ταλαιπωρήθηκε αρκετά εκείνη τη μέρα.

Βέβαια ο πιο έμπειρος (και παλαιός) Νίκος Κανελλόπουλος αποφεύγει τα στραβοπατήματα. Αλλά αυτός έχει τόσο κολλήσει στα βαλς και στους Στράους που η κλασική του όσο πάει και ελαφραίνει…

Πολλά παραδείγματα θα μπορούσα να φέρω κι από άλλες εκπομπές αλλά κι από άλλους σταθμούς. Σπουδαία είναι η κλασική μουσική. Πρόκειται όμως για μία πολύ ευαίσθητη κυρία. Αν είναι να την καταπατάμε, καλύτερα τα γνωστά μας χαλιά.

 

(Η φωτογραφία από το σκεπαστό παζάρι της Κωνσταντινούπολης).