Μίσος. Μία λέξη της οποίας ως τώρα αγνοούσα το νόημα. Πέρασα μία ολόκληρη ζωή χωρίς να μισήσω. Αντιπάθεια ένιωσα, ενόχληση, αντιπαράθεση – ακόμα και έχθρα. Αλλά μίσος, ποτέ. Δεν θα ήξερα καν πώς να περιγράψω αυτό το συναίσθημα – λάθος: δεν πρόκειται για συναίσθημα αλλά για πάθος.Και να τώρα που μαζί με το γήρας ήρθε κι αυτός ο ανεπιθύμητος επισκέπτης. Ξαφνικά ένιωσα μέσα μου την μανία της εκμηδένισης ενός άλλου. Τον μισώ σημαίνει: του αρνούμαι το δικαίωμα της ύπαρξης. Δολοφονώ τον άλλο μέσα μου – αφού δεν είμαι αρκετά δυνατός για να το κάνω στην πράξη.
Θα πίστευε κανείς πως η μεγάλη ηλικία σε κάνει πιο ήπιο. Λάθος. Γι αυτό και βλέπουμε κάτι περίεργα εγκλήματα «ογδονταπεντάχρονος δολοφόνησε τον αδελφό του για κτηματικές διαφορές». Ποια κτήματα και τι περιουσία στην είσοδο του Άδη; Τον αντιπαθούσε μία ζωή και στα γεράματα ξεχείλισε το μίσος.
Να είναι το ότι η κοντή προοπτική συμπυκνώνει τα συναισθήματα και τους δίνει απρόσμενη ένταση; Ίσως. Εγώ πάντως τώρα μίσησα – κι όχι έναν. Στιγμιαία μόνο. Αλλά αυτές οι στιγμές ήταν αρκετές για να πάρω μία γεύση χολής. Μη θεωρήσετε ότι στόχος ήταν εκείνοι τους οποίους επικρίνω στα γραπτά μου. Το μίσος είναι το πιο ιδιωτικό πάθος. Ούτε θα έγραφα, ούτε θα μίλαγα για κάποιον που μισώ.
Ποτέ λοιπόν δεν είναι αργά για να εμπλουτίσεις την εμπειρία σου, για να συμπληρώσεις την κλίμακα των παθών. Σίγουρα δεν εννοούσε αυτό ο Σωκράτης με το «αεί». Αυτός άλλα «διδασκότανε», ψύχραιμα, ζυγισμένα και ορθά.
Πιο σοφός ο Dylan Thomas έγραφε στο ποίημα για τον γέρο πατέρα του:
Rage, rage against the dying of the light.
Ναι, λύσσα, λύσσα αληθινή, απέναντι στην δύση του φωτός.
_________________________________________________
Η εικόνα: πίνακας (του Vouet;) με την πρώτη εκδήλωση μίσους στην Βίβλο.
