Μεταλλαγμένα: ευλογία ή κατάρα;

Εδώ και δεκαετίες παρακολουθώ έναν αγώνα αμφίρροπο. Από την μία μεριά είναι μεγάλες εταιρίες όπως η Monsanto, DuPont, Bayer, κ.ά. που παράγουν γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (συνήθως ποικιλίες διαφόρων φυτών), καθώς και πολλοί επιστήμονες που είτε συνεργάζονται μαζί τους, είτε είναι πανεπιστημιακοί και ερευνητές, που θεωρούν τα μεταλλαγμένα όχι μόνο ακίνδυνα αλλά σωτήρια. Λένε ότι είναι ο μόνος τρόπος να λυθεί το επισιτιστικό πρόβλημα του πλανήτη. (Πράγμα που ήδη πέτυχε σε αρκετές χώρες – π. χ. στην Ινδία που έγινε όχι μόνο αυτάρκης αλλά και εξαγωγέας ρυζιού).

Από την αντίθετη όχθη στέκονται πάλι επιστήμονες και κυρίως πολλοί οικολόγοι που θεωρούν ότι η καλλιέργεια μεταλλαγμένων ποικιλιών θα αλλοιώσει την οικολογική ισορροπία, θα επιφέρει βλάβες σε χλωρίδα και πανίδα και τελικά θα καταστρέψει την γεωργία.

Δεν είμαι ειδικός και δεν έχω τις γνώσεις να αποφασίσω ποιος έχει δίκιο. Αλλά όταν ακούω τους οικολόγους να υπεραμύνονται για την «παρθένα φύση» που κινδυνεύει, είμαι υποχρεωμένος να τους θυμίσω πως και η παραδοσιακή γεωργία κάθε άλλο από παρθένα είναι – αντίθετα ήταν από την αρχή ένας βιασμός της φύσης. Ο άνθρωπος υποχρέωνε την φύση να παράγει αυτά που εκείνος ήθελε. Και το μπόλιασμα φυτών και η επιλεκτική εξέλιξη των σπόρων είναι πανάρχαιες τροποποιητικές πρακτικές.

Επίσης το γεγονός που υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι των μεταλλαγμένων ότι σε δεκαετίες εντατικής στο καλλιέργειας, στο 25% του πλανήτη, δεν διαπιστώθηκε κάποιο αρνητικό αποτέλεσμα, είναι σημαντικό.

Φυσικά στην Ελλάδα, με τον παραδοσιακό συντηρητισμό μας είμαστε εναντίον – και μάλιστα τιμωρούμε τους παραβάτες με υπέρογκα πρόστιμα. Αναρωτιέμαι: άλλοι λαοί, όπως οι Αμερικανοί που τα καταναλώνουν επί χρόνια είναι ανόητοι ή έχουν αυτοκτονικές τάσεις; 

Ένα πρόσφατο δημοσίευμα στο in.gr, με πλούσια τεκμηρίωση, μου έδωσε την αφορμή να ξαναθυμηθώ το θέμα και να το προτείνω για συζήτηση στο blog. Διαβάστε πρώτα το κείμενο του in.gr:

Οι αντιδράσεις στα μεταλλαγμένα «εμποδίζουν μια Πράσινη Επανάσταση»

Ουάσινγκτον

Οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες όχι μόνο δεν είναι επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία, αλλά αντίθετα έχουν το δυναμικό να ταΐσουν τον αυξανόμενο πληθυσμό του πλανήτη και να περιορίσουν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, διαβεβαιώνει άρθρο στο περιοδικό Science με τη στήριξη χιλίων και πλέον ειδικών.

Συνολικά 1.400 ερευνητές από ακαδημαϊκά ιδρύματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις, εταιρείες και ιδιωτικά ερευνητικά κέντρα υπέγραψαν δήλωση με την οποία στηρίζουν την επίσημη θέση της Αμερικανικής Εταιρείας Βιολογίας Φυτών (ASPB): οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, λέει η Εταιρεία, «αποτελούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βελτίωση της διατροφικής ασφάλειας και τη μείωση των αρνητικών συνεπειών της Γεωργίας στο περιβάλλον».

Οι 1.400 επιστήμονες που υπέγραψαν τη δήλωση έχουν στο ενεργητικό τους περισσότερες από 17.600 επιστημονικές δημοσιεύσεις που καλύπτουν όλα τα επιμέρους πεδία της Βοτανικής.

Διαβάστε επίσης:

·       Η γεωργική βιοτεχνολογία εργαλείο για την καταπολέμηση της πείνας, εκτιμά ο ΟΗΕ

·       Υπέρ της χρήσης «μεταλλαγμένων» η Βασιλική Εταιρεία της Βρετανία

Στόχος των ερευνητών είναι να πείσουν το ευρύ κοινό για την ομόφωνη θέση της επιστημονικής κοινότητας ότι η τεχνολογία γενετικής τροποποίησης είναι αποτελεσματική και ασφαλής στη γεωργία.

Διαβάστε επίσης:

·       Πρόστιμα μέχρι 500.000 ευρώ για όποιον καλλιεργεί «μεταλλαγμένα» στην Ελλάδα

Σε γενικές γραμμές, τα γενετικά τροποποιημένα φυτά φέρουν ξένα γονίδια που τους χαρίζουν ανθεκτικότητα σε ασθένειες ή σε δύσκολες συνθήκες καλλιέργειας. Παράδειγμα είναι οι λεγόμενες ποικιλίες Bt, οι οποίες παράγουν ένα εντομοκτόνο βακτηριακής προέλευσης, τόσο ακίνδυνο για τον άνθρωπο ώστε χρησιμοποιείται ευρέως και σε οργανικές καλλιέργειες.

Οι ποικιλίες αυτές έχουν το δυναμικό να περιορίσουν δραστικά τη χρήση εντομοκτόνων που μολύνουν γειτονικές εκτάσεις και σκοτώνουν αδιακρίτως, ακόμα και έντομα που δεν απειλούν τις καλλιέργειες.

Διαβάστε επίσης:

·       «Μεταλλαγμένα» νέας γενιάς δεν θα περιέχουν ξένα γονίδια

Ακόμα, οι «μεταλλαγμένες» καλλιέργειες είναι συχνά πιο αποδοτικές, δίνουν δηλαδή μεγαλύτερη σοδειά για μια συγκεκριμένη έκταση συγκριτικά με τις συμβατικές ποικιλίες.

Με τον παγκόσμιο πληθυσμό να αυξάνεται, η όσο γίνεται καλύτερη αξιοποίηση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο προκειμένου να μπει φρένο στην αποψίλωση της φυσικής  βλάστησης.

Διαβάστε επίσης:

·       «Ανάμεικτα αποτελέσματα» από τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες

Τα «μεταλλαγμένα», εξάλλου, καλλιεργούνται ευρέως εδώ και πάνω από 20 χρόνια, και μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει πειστικές ενδείξεις για βλάβες της ανθρώπινης υγείας.

Διαβάστε επίσης:

·       «Αστήρικτη» η μελέτη που συνέδεε μεταλλαγμένο καλαμπόκι με καρκίνο

«Προκειμένου να καλύψουμε τις σημερινές και τις μελλοντικές ανάγκες μας σε τρόφιμα, χωρίς να καταστρέψουμε τον πλανήτη, χρειαζόμαστε κάθε αποτελεσματικό εργαλείο που έχουμε στη διάθεσή μας» γράφουν οι συντάκτες της επιστολής.

Μεταξύ των επιστημόνων που υπογράφουν την αίτηση είναι και ο Μάθιου Σκοτ, πρόεδρος του Πανεπιστημίου Carnegie Mellon: «Εφόσον αναπτυχθούν σωστά, υπό το φως της επιστημονικής γνώσης και των αναγκών του περιβάλλοντος, οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ανθρώπινη υγεία και την παραγωγή τροφίμων χωρίς επιπτώσεις στο περιβάλλον».

»Υπάρχουν μάλιστα σημαντικές δυνατότητες προστασίας του περιβάλλοντος με τη χρήση γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών προκειμένου να μειωθεί η υπερβολική χρήση γεωργικών φαρμάκων και λιπασμάτων» διαβεβαιώνει ο Δρ Σκοτ.

Οι ερευνητές επισημαίνουν, τέλος, ότι οι απόψεις τους βρίσκονται σε συμφωνία με τις επίσημες θέσεις άλλων οργανισμών, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο Αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ και η Αμερικανική Ένωση για την Πρόοδο της Επιστήμης (AAAS), ο οργανισμός που εκδίδει το κορυφαίο περιοδικό Science.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΔΟΛ