30 λέξεις για την Απέλλα

Ένα ζευγάρι Αλβανών πέρασε στην Ελλάδα πριν 27 χρόνια. Και οι δύο με ανώτερη μόρφωση – ο άνδρας μηχανικός, η σύζυγος δασκάλα.

Από την αρχή ήταν αποφασισμένοι να πολιτογραφηθούν Έλληνες. Βαφτίστηκαν με το Ελληνορθόδοξο τυπικό, έμαθαν καλά τη γλώσσα (ιδίως η σύζυγος, σε μακρές συνομιλίες δεν κάνει κανένα λάθος). Έκαναν παιδιά – δύο αγόρια – τα οποία δεν ξέρουν λέξη αλβανικά. Ο μεγάλος τέλειωσε μία ανώτερη σχολή και υπηρετεί την θητεία του. Φυσικά, τα παιδιά έχουν ελληνική ιθαγένεια.

Οι γονείς έχουν υποβάλει αίτηση εδώ και τέσσερα χρόνια για να πολιτογραφηθούν έλληνες. Πλήρωσαν δικηγόρο για να τους βοηθήσει. Αλλά οι εξετάσεις καθυστερούν. Τώρα (ελπίζουν ότι) ήρθε ο καιρός να τις δώσουν.

-          Κύριε Νίκο τι είναι η «Απέλλα;» Με ρώτησε η κυρία.

Κάτι μου θύμιζε αυτό το όνομα αλλά δεν ήμουν σίγουρος και άνοιξα εγκυκλοπαίδεια. Εκεί επιβεβαίωσα ότι ήταν η Βουλή των Σπαρτιατών. Αλλά η ερώτηση δεν αφορά μόνο την έννοια του όρου. Ζητάει να γράψει κανείς και τριάντα λέξεις περιγράφοντας την Απέλλα. Φαντάζομαι τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο σώμα, τους τρόπους ψηφοφορίας και την ιστορία του θεσμού.

Πόσοι μορφωμένοι νεοέλληνες θα μπορούσαν να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση;

Από περιέργεια μπήκα στις σχετικές σελίδες του Υπουργείου Εσωτερικών. Και έμεινα άναυδος. Εάν αυτές τις ερωτήσεις τις θέταμε σε γηγενείς Έλληνες, στοιχηματίζω ότι το 90% θα …έχανε την ιθαγένειά του. Αντί να βάζουμε τέτοιες σπαζοκεφαλιές, θα μπορούσαμε ειλικρινά και τίμια να γράψουμε: ΞΕΝΟΙ, ΔΕΝ ΣΑΣ ΘΕΛΟΥΜΕ!

Κι όμως τους θέλουμε! Έχουμε δημογραφικό πρόβλημα και χρειαζόμαστε «αλλογενείς αλλοδαπούς», χρήσιμους και παραγωγικούς πολίτες. Που δεν έχει σημασία αν δεν γνωρίζουν  την σωστή απάντηση στην ερώτηση:

Στον 5^ο και 4^ο αι. π.Χ. δεν πήρε ποτέ την ηγεμονία άλλων ελληνικών πόλεων: Α. Η Αθήνα, Β. η Θεσσαλονίκη Γ. Η Θήβα και Δ. η Σπάρτη.

 

Η μακρινή ιστορία είναι χρήσιμη – αλλά πιο χρήσιμα θα ήταν θέματα και ερωτήσεις που αφορούν την σημερινή καθημερινότητα και θα διευκόλυναν την ένταξη των ξένων μέσα στην Ελληνική Πραγματικότητα. Εκεί καθόλου δεν βοηθούν ιστορικοί γρίφοι όπως ο ακόλουθος:

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν:

Α. εχθρός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Β. Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Γ. Το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Δ. Σύμμαχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

(Η διατύπωση αυτής της ερώτησης θα μπέρδευε και την Αρβελέρ).

 

Θέμα 12  - επιλέξτε τη σωστή απάντηση:

Ποιο από τα παρακάτω γεγονότα δεν συνέβη την εποχή της διακυβέρνησης των Ιωαννίνων από τον Αλή Πασά:

α. Μειώθηκαν οι φόροι για τους κατοίκους της περιοχής.

β. το Πασαλίκι των Ιωαννίνων έγινε σχεδόν αυτόνομη περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

γ. Υποτάχθηκε το Σούλι.

δ. Το κάστρο των Ιωαννίνων πολιορκήθηκε από στρατεύματα του Σουλτάνου.

Άλλα δείγματα:

 

Γεωγραφία (Θέμα 40):

Σημειώστε  Σωστό (Σ) ή Λανθασμένο (Λ):

Η Καλαμπάκα βρίσκεται στο νομό Τρικάλων

Ο Τύρναβος βρίσκεται στο νομό Καρδίτσας

Ο Δομοκός βρίσκεται στον νομό Μαγνησίας

Η Λίμνη Πλαστήρα βρίσκεται στον νομό Καρδίτσας

 

Ακόμα: Πόσους νομούς έχει η Ελλάδα; Πόσες περιφέρειες; (Ακολουθεί κουίζ: Ποιοι νομοί ανήκουν σε ποιες περιφέρειες).

 

Σωστό και λάθος: αρ. 4: «Οι Κύπριοι Μ.Καραολής και Α. Δημητρίου συνελήφθησαν και απαγχονίστηκαν από τις τουρκικές αρχές για τον αγώνα τους εναντίον της τουρκικής κυριαρχίας στην Κύπρο».

(Ε, να μην βάλουμε και κάτι αντιτουρκικό – έστω και ψεύτικο – που οι φιλοξενούμενοί μας πρόθυμα θα τσεκάρουν για να μας ευχαριστήσουν).

ΈΛΕΟΣ κύριε Πέτσα! Μήπως να σας επιστρέφω το διαβατήριό μου; Κατ αρχήν δεν θα πετύχαινα ούτε την βάση  (70%) σε αυτό το ερωτηματολόγιο. Επί πλέον, δεν θέλω να είμαι πολίτης μιας χώρας που μεταχειρίζεται τέτοιους τρόπους για να «θωρακίσει» την εθνική της ταυτότητα. Ξέρω πως άλλες χώρες το κάνουν – από υπεροψία (όπως το ΗΒ) και από σωβινισμό. Αλλά εμείς χρειαζόμαστε νέο αίμα.

(Όποιοι θέλουν   περισσότερες λεπτομέρειες ας πάνε στην διεύθυνση https://exetaseis-ithageneia.ypes.gr/#topics). Στην τράπεζα θεμάτων θα βρούνε: 70 θέματα γεωγραφίας, 80 ιστορίας, 100 κατανόησης και παραγωγής γραπτού λόγου, 50 κατανόησης προφορικού λόγου, 80 πολιτικών θεσμών και 70 πολιτισμού. Ελάχιστα είναι χρήσιμα).

Το ανοιχτό μίσος

Ο πατέρας μου ήταν ανώτερος δημόσιος υπάλληλος. («Στο βαθμό του συνταγματάρχη» μου είχε πει κάποτε, όταν παιδί τον ρώτησα «πόσο ανώτερος;»). Ήταν συντηρητικός και βασιλόφρων. Διάβαζε «Καθημερινή». Όμως, ακόμα και στον εμφύλιο, έδειχνε σεβασμό προς ορισμένα πρόσωπα της απέναντι πλευράς. Τον θυμάμαι να λέει πως: «Ο Σβώλος είναι αξιόλογος άνθρωπος».

Στο σχολείο είχα συμμαθητή έναν αυθεντικό κομμουνιστή, από κούνια. Γιώργος Κατηφόρης το όνομά του. Ο πατέρας του, Νίκος, συγγραφέας, από τους αξιόλογους διανοούμενους της Αριστεράς. Στα χρόνια του Γυμνασίου (τότε περιλαμβάναν και το Λύκειο) είχαμε αναδειχθεί σε ηγέτες, εκείνος της Αριστερής και εγώ της Φιλελεύθερης παράταξης. Οι αντιπαραθέσεις μας, μέσα και έξω από το σχολείο, κρατούσαν ώρες. Όμως παραμέναμε στενοί φίλοι.

(Ο Γιώργος αργότερα σπούδασε οικονομικά στο LSE, δίδαξε εκεί κάποια χρόνια, ήρθε στην Ελλάδα, έγινε οικονομικός σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου και ανεδείχθη σε ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ. Κρατούσαμε συχνή επαφή – μόνο τώρα τελευταία τον έχω χάσει).

Βέβαια για τον πατέρα μου, ακόμα και ως φιλελεύθερος, ήμουν Αριστερός. Ήταν φανατικός Δεξιός και μάταια προσπαθούσα να τον μυήσω στην «Ανοιχτή Κοινωνία» του Καρλ Πόπερ.

Παρόλα αυτά δεν τον άκουσα ποτέ να βρίζει τους Αριστερούς. Τους αναγνώριζε καλές – αλλά εντελώς εσφαλμένες – προθέσεις. Στα Δεκεμβριανά απέδρασε προς την «Σκομπία» (έτσι λεγόταν το κέντρο της Αθήνας, λόγω του Άγγλου στρατηγού Σκόμπυ που το διοικούσε) και ευτυχώς, γιατί λίγες μέρες μετά ήρθε στο σπίτι μας, στην οδό Μιχαήλ Βόδα, μία ομάδα από Ελασίτες (γραφικοί, με τις γενειάδες και τα φυσεκλίκια τους) και τον αναζητούσε. Φαντάζομαι τον ήθελαν όμηρο, στα Κρώρα. Δέκα χρονών τότε εγώ, εντυπωσιάστηκα πολύ από την εμφάνισή τους.

Πού τα θυμήθηκα όλα αυτά; Διαβάζοντας τα τελευταία χρόνια στα «Σόσιαλ Μήντια» τις αψιμαχίες και μονομαχίες δεξιών και αριστερών, μου έκανε εντύπωση το πάθος και το μίσος που αποπνέουν. Και ξέρω ότι τα πιο εμπαθή κείμενα της κάθε πλευράς λογοκρίνονται. Αλλά και αυτά που περνάνε την λογοκρισία είναι στην καλύτερη περίπτωση υβριστικά. Και δεν αρκούνται να πολεμάνε τις απόψεις. Τα περισσότερα κείμενα απευθύνονται στα άτομα – ad hominem, που λέει και η Λογική.

Τα άτομα μπορεί να είναι πολιτικά πρόσωπα – μπορεί και συγγενείς και συνεργάτες τους. Τι άκουσε τόσα χρόνια η Μαρέβα Μητσοτάκη!

Στην πραγματικότητα δεν γίνεται διάλογος. Ανταλλάσσονται ύβρεις. Θλιβερό! Γιατί ο διάλογος είναι πράγμα γόνιμο, που μπορεί να προωθήσει απόψεις και να εμπλουτίσει την σκέψη. Οι βρισιές όμως οδηγούν μόνο σε άλλες βρισιές. Αδιέξοδο.

Αλήθεια, γιατί τόσο πάθος; Θυμάμαι την Αθήνα μετά από την δολοφονία του Γρηγορόπουλου. Τι έφταιγαν τα μαγαζιά και οι βιτρίνες; Τι έφταιγαν τα άψυχα και οι κάτοχοί τους, για ένα έγκλημα, που δεν τους αφορούσε;

Η οργή, το πάθος, το μίσος, έχουν σίγουρα αιτίες. Και η αλήθεια είναι πως νιώθεις ανακούφιση και εκτόνωση όταν αφήσεις αυτά τα συναισθήματα ελεύθερα να εκδηλωθούν, να καταστρέψουν. Αλλά μετά; Αυτοί που έκαψαν τους υπαλλήλους της Μαρφίν, τι αποκόμισαν μετά την στιγμιαία έκρηξη;

Παρόλο που έζησα τον διχασμό – είχα συγγενείς, φίλους, γνωστούς σε όλες τις αντίπαλες παρατάξεις, αναγνώριζα το δίκιο όπου το συναντούσα, συμμεριζόμουν την αγανάκτηση και την αντίδραση… όμως το ξέσπασμα του μίσους, όπως το ζω τα τελευταία χρόνια δεν το αποδέχθηκα ποτέ. Το να εύχεσαι το θάνατο του αντίπαλου (η πιο συνηθισμένη «ευχή» στα Μέσα είναι: «ψόφα!») οδηγεί μόνο στην ανταπόδοσή της. Δεν σε βοηθάει να κερδίσεις κάτι.

Μίσος (σύμφωνα με το Λεξικό της Ακαδημίας): ισχυρό αίσθημα εχθρότητας, αποστροφής ή αντιπάθειας για κάποιον ή κάτι. Άγριο, απύθμενο. άσβεστο, άσπονδο, βαθύ, εθνικιστικό, θανάσιμο, θρησκευτικό, τυφλό, φυλετικό.

Και καθημερινή εμπειρία για όποιον διαβάζει τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στο κατά τα άλλα υπέροχο και τόσο χρήσιμο Διαδίκτυο.

Μόνο ο κορονοϊός μας γλίτωσε για λίγο από το μίσος. Στρέψαμε το πάθος μας προς αυτόν. Αλλά θα φύγει και θα μας αφήσει πίσω τραυματισμένους και φτωχότερους να καλλιεργούμε τι; Κι άλλο μίσος; 

Οι κακές τύχες της Κύπρου

Όποτε σκέπτομαι την Κύπρο, πονάω. Πώς τα καταφέραμε έτσι, έλλαδίτες και ελληνοκύπριοι, να πάρουμε στα χέρια μας ένα ελληνικό νησί, με μία ασήμαντη τουρκική αγροτική μειονότητα (20%) και να καταφέρουμε να το οδηγήσουμε στα πρόθυρα της διχοτόμησης!

Επισκέφτηκα για πρώτη φορά την Κύπρο το φθινόπωρο του 1971. Με ένα νοικιασμένο δεξιοτίμονο Μίνι, γυρίσαμε όλο το νησί. Μαγεύτηκα από την Κυρήνεια, το Μπελαπάις, την Σαλαμίνα, την Αμμόχωστο. Ενοχλήθηκα από τα Τούρκικα χωριά – περιφραγμένα σαν στρατόπεδα συγκέντρωσης, από όπου οι Τουρκοκύπριοι έβγαιναν την ημέρα για να δουλέψουν και μαντρώνονταν τις νύχτες.

Το Κυπριακό της εφηβείας μου: Μαθητής την δεκαετία του 50 είχα λάβει μέρος σε διαδηλώσεις για την Ένωση (θυμάμαι που κατεβάσαμε την επιγραφή του ζαχαροπλαστείου Picadilly, επειδή ήταν εγγλέζικη). Φοιτητή στην Γερμανία, με είχαν ορίσει εκπρόσωπο της επιτροπής για την Ένωση και μου έστελναν προπαγανδιστικά φυλλάδια στα Γερμανικά, γεμάτα ορθογραφικά λάθη, τα οποία δεν τόλμησα ποτέ να μοιράσω.

Παρακολούθησα τις συνομιλίες της Ζυρίχης – αν και συμφωνούσα κατά βάθος με τον Σεφέρη (που έλαβε μέρος και μετά αποχώρησε) συμβιβάστηκα με τον συμβιβασμό. Καλύτερος από τον συνεχή εμφύλιο.

Μετά μάθαινα νέα: ο εμφύλιος συνεχιζόταν με δική μας πρωτοβουλία. Χάρηκα το 1964 όταν έμαθα για το σχέδιο Άτσεσον: Οι ΗΠΑ δέχονταν την ΕΝΩΣΗ! Με όρους να παραχωρηθούν τουρκικές βάσεις στην Καρπασία και να παραμείνουν οι υπάρχουσες Αγγλικές. Ο Γεώργιος Παπανδρέου είπε επιγραμματικά: «Μας χαρίζουν μία πολυκατοικία με αντάλλαγμα μία γκαρσονιέρα». Επίσης θα επέστρεφαν οι Έλληνες που είχαν διωχθεί από την Κωνσταντινούπολη και θα αποκαθίστατο το νόμιμο καθεστώς στην Ίμβρο και Τένεδο.

Το Σχέδιο Άτσεσον το ματαίωσε τελικά ο φιλόδοξος Μακάριος, ο οποίος, στην περίπτωση εφαρμογής του, θα έπαυε να είναι αρχηγός κράτους. Ο πρέσβης Ι. Σωσσίδης, που παρακολούθησε τις διαπραγματεύσεις, αναφέρει τον Φινλανδό μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών Τουομιόγια που συμπερασματικά δήλωσε  στα μέλη της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Γενεύη: «ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ματαίωσε την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα».

Ήταν η συνέχεια της ιστορίας του Κυπριακού. Δικαίωσε τον τίτλο του βιβλίου «Ιστορία των χαμένων ευκαιριών», που έγραψε ο Ευάγγελος Αβέρωφ το 1963. Τα λάθη ήταν σχεδόν όλα δικά μας. Το χειρότερο ήταν το πραξικόπημα των χουντικών κατά του Μακάριου (αλήθεια, ποιος ηλίθιος το σκέφθηκε αυτό;) που έδωσε την χρυσή ευκαιρία στην Τουρκία να καταλάβει την μισή Κύπρο.

Τότε έκανα το μόνο που μπορούσα: συνέλαβα και τύπωσα σε χιλιάδες αντίτυπα ένα σήμα-σύμβολο για την Κύπρο. Με ματωμένη την γραμμή του Αττίλα και τα λόγια: «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ».

Και παρέμεινα θεατής των ελληνικών σφαλμάτων. Μερικά χρόνια μετά, το σχέδιο Ανάν ήταν μία πολύ ισορροπημένη λύση που μας συνέφερε – αλλά το έλιωσαν τα δάκρυα του Τάσου Παππαδόπουλου μπροστά στην Ελληνοκυπριακή λαοθάλασσα. Τελικά το ψήφησαν …οι Τουρκοκύπριοι και το καταψήφισαν οι Ελληνοκύπριοι! Έτσι φανήκαμε και ασυνεπείς προς την Ε. Ε. στην οποία είχαμε υποσχεθεί, ως μέλος, μία ενιαία Κύπρο.

Και πρόσφατα, στις ελβετικές συνομιλίες που είχε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με το Τούρκο ομόλογό του Ακιντζί, και ενώ οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει σε όλα τα σημαντικά θέματα, ο Έλληνας τίναξε στο αέρα την συμφωνία. Γιατί άραγε; Φίλος Κύπριος, που γνωρίζει πολλά, μου εξήγησε ότι εδώ έπαιξαν ρόλο προσωπικά συμφέροντα. Ελπίζω να μην πρόκειται για το σκάνδαλο των «χρυσών διαβατηρίων».

Γενικά, η ιστορία του Κυπριακού είναι μία περίπλοκη και σκοτεινή υπόθεση. Μεγάλη ισχύ έχει η παντοδύναμη και πάμπλουτη εκκλησία της Κύπρου, ενώ τα οικογενειακά δίκτυα κυριαρχούν.

Δυστυχώς, αν τελικά επικρατήσει η τελευταία Τουρκική απόφαση για οριστική διχοτόμηση – μα το Θεό, δεν θα φταίνε οι Τούρκοι…

Ιστορία και ιστορικοί

Περίεργη επιστήμη και αυτή η Ιστορία. Ο γέρων Καντ είχε γράψει πως η Ιστορία είναι ένας σωρός από γεγονότα, σαν μεγάλος λόφος. Ο κάθε ιστορικός πάει και διαλέγει αυτά που ταιριάζουν στο δικό του σχήμα και τα προσαρμόζει σε αυτό. Έτσι ο καθένας γράφει την δική του ιστορία.

Η Ελλάδα ανήκει στα Βαλκάνια - τα κράτη που, όπως είχε πει ο Τσώρτσιλ (;) παράγουν πολλή περισσότερη ιστορία από ότι μπορούν να καταναλώσουν. Έτσι έχουμε πολλές εκδοχές για τα ίδια γεγονότα. Ας πούμε η επίσημη ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία δεν έχει πολλή σχέση με τα γεγονότα.  Η ιστορία ενός αριστερού ιστορικού διαφέρει ριζικά από εκείνη που έχει γράψει ένας συντηρητικός. Η «ιδεολογική χρήση της ιστορίας» (που έλεγε ο Φίλιππος Ηλιού) δίνει και παίρνει. Όπου η επιλογή και ο φωτισμός των γεγονότων γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να βγει ένα συγκριμένο πολιτικό συμπέρασμα. Από τότε που το κατάλαβα αυτό, διαβάζω τουλάχιστον δύο ιστορικές αφηγήσεις για κάθε θέμα. Είναι σαν τις εφημερίδες: όποιος διαβάζει μόνο μία, δεν ξέρει όλη την αλήθεια.

Φαίνεται όμως πως η σύγχρονη Ελληνική ιστορία, ακριβώς λόγω της πολυσημίας της, ελκύει πολύ τους ιστορικούς έλληνες και ξένους. Έχουμε πολλές ιστορίες και πολλούς ιστορικούς. Ο Γιώργος Δερτιλής είναι ίσως ο πρύτανης των ιστορικών μας. Ο Αντώνης Λιάκος, ο Κώστας Κωστής, ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης (μνημειώδες το έργο του για τον Ελληνικό Διαφωτισμό) και ο Θάνος Βερέμης, συμπληρώνουν αυτούς που έχω μελετήσει. Από τους παλιότερος ισχύουν πάντα ο σημαντικός Νίκος Σβορώνος και ο Απόστολος Βακαλόπουλος.

Αλλά έχουμε και τους ξένους. Εκεί βέβαια ξεχωρίζει ο Μαρκ Μαζάουερ. Το βιβλίο του για την Θεσσαλονίκη (Η πόλη των φαντασμάτων) είναι πέρα από ιστορία και σπουδαία λογοτεχνία. Ο Ρόντερικ Μπήτον έγραψε πρόσφατα την «βιογραφία» της Ελλάδας. Η κλασική σύντομη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας γράφτηκε από τον Σ. Μ. Γοντεχάους.

Έχουμε βέβαια και Γερμανόφωνους ιστορικούς. Ο πιο γνωστός είναι ο Αυστριακός Χάγκεν Φλάισερ, που δίδαξε σε ελληνικά Πανεπιστήμια και έγινε και Έλληνας πολίτης. Αλλά ίσως ο σημαντικότερος (και σίγουρα ο πιο παραγωγικός) είναι ο Χάιντς Ρίχτερ. Η βιβλιογραφία του καλύπτει 13 πυκνοτυπωμένες σελίδες (358 λήμματα). Από αυτά 65 είναι βιβλία (τόμοι) πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί και ελληνικά (εκδόσεις Γκοβόστη) και σε άλλες γλώσσες. Ο Ρίχτερ είναι 82 ετών και συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει. Ταυτόχρονα είναι ο παγκόσμια μεγαλύτερος εκδότης βιβλίων σχετικών με την ιστορία της Ελλάδας και της Κύπρου με 106 τίτλους (Σειρά «Πηλεύς»).

Ο Ρίχτερ βρέθηκε πριν 3 χρόνια σε μία περίεργη θέση. Για το βιβλίο του «Η Μάχη της Κρήτης» από την μία πλευρά ανακηρύχτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ από το τοπικό Πανεπιστήμιο – ενώ σχεδόν παράλληλα μηνύθηκε για ρατσισμό, επειδή έγραψε για την άγρια υποδοχή που δέχθηκαν οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές. Αυτά τα είχα ακούσει ο ίδιος από τα στόματα Κρητικών, όταν υπηρετούσα την θητεία μου το 1961 στη Σούδα. Υμνούσαν την Κρητική λεβεντιά: «Τους πυροβολούσαμε όταν κατέβαιναν με το αλεξίπτωτο και τους αποτελειώναμε με τα χέρια, τις κάμες ή με τα δόντια, όταν έφταναν τραυματισμένοι στη γη».

Η περιγραφή αυτή, σύμφωνα με τους μηνυτές, σήμαινε πως ο Ρίχτερ ήταν ναζί, αφού ασχολήθηκε με την τύχη των τραυματισμένων αιχμαλώτων πολέμου. Όμως το δικαστήριο, που γνώριζε την τρίτη συνθήκη της Γενεύης για τους αιχμαλώτους, τον αθώωσε.

Απαντώντας σε μία συνέντευξη είπε: «Όλοι οι ιστορικοί είναι υποχρεωμένοι να αναζητήσουν και να καταγράψουν την αλήθεια. Οι σύγχρονοι ιστορικοί, από την άλλη, έχουν το πρόβλημα πως βρίσκονται οι ίδιοι πολύ κοντά στις πολιτικές ζυμώσεις της εποχής τους. Όταν ξεκίνησα να γράφω, ένας διάσημος Έλληνας ιστορικός μου είπε πως η σύγχρονη ιστορία δεν αποτελεί έναν ξεχωριστό επιστημονικό κλάδο, αλλά από μόνη της ένα πεδίο άσκησης πολιτικής. Αυτή η άποψη ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα, όπως βίωσα κι εγώ πρόσφατα».

Φανατικός της αλήθειας ο Ρίχτερ, μετά από όλη του την περιπέτεια, σε μία συνέντευξη με τον Αλέξη Παπαχελά δυσαρέστησε ακόμα και τους φίλους που τον είχαν βοηθήσει να κερδίσει την δίκη, λέγοντας άλλες «αλήθειες» που ενόχλησαν. Καλός ιστορικός αλλά πολύ κακός διπλωμάτης…