Ο πολύτιμος φίλος

Πόσους φίλους είχα στη ζωή μου; Ούτε δέκα. Σας φαίνονται λίγοι;

Την πραγματική σημασία της λέξης «φίλος» μου την έμαθε ένας Γερμανός καθηγητής μου στο Μόναχο. Εγώ, με τον συνήθη ελληνικό πληθωριστικό ενθουσιασμό, του έλεγα ότι «χθες βγήκα με πέντε φίλους», «προχθές ήμουν παρέα με επτά» και ούτω καθεξής...

Πόσους φίλους έχεις; με ρώτησε ο καθηγητής.

Ου! Είπα εγώ, δεκάδες – για  να μην πω παραπάνω.

Εννοείς γνωστούς, είπε ο Γερμανός. Φίλους, αν είσαι τυχερός στη ζωή σου, μπορεί να αποκτήσεις πέντε – αλλά συνήθως είναι λιγότεροι.

Κατάλαβα πως είχε δίκιο. Και η ζωή μου το επιβεβαίωσε.

Ναι υπήρξαν ο Άγγελος (ο πρώτος, που έφυγε νωρίς), ο Μιχάλης (επίσης) ο Γιώργος (που έφυγε προχθές), ο Νάσος, ο Αλέξανδρος… Ήδη ψάχνω να βρω τον έκτο.

Ο Γιώργος, που έφυγε προχθές, λεγόταν Κατηφόρης. Πολλοί από τους αναγνώστες μου ξέρουν για ποιόν μιλάω. Είμαστε συμμαθητές στο Κολλέγιο. Στενοί φίλοι από την αρχή, αλλά από τη μέση του γυμνασίου  γίναμε μαζί φίλοι και αντίπαλοι.

Αιτία: η πολιτική. Ο Γιώργος ήταν γιός του κομμουνιστή συγγραφέα Νίκου Κατηφόρη (κρίμα που έχει λησμονηθεί – ήταν πολύ αξιόλογος). Είχε διαποτίσει τον γιό του με την κομμουνιστική ιδεολογία – τόσο που τον πείραζα: «Βρε Γιώργο, δεν είσαι άνθρωπος. Είσαι κομμουνιστικό ρομπότ». Για κάθε θέμα, για κάθε περίπτωση είχε έτοιμο ένα τσιτάτο του Λένιν, του Στάλιν ή του Πλεχάνωφ.

Μιλάμε για το 1950, την εποχή που ακόμα ζούσαμε την ατμόσφαιρα και τις συνέπειες του εμφύλιου. Το Κολλέγιο, σχολείο Ελληνοαμερικανικό, ήταν περιέργως εντελώς ελεύθερο. Πολλοί καθηγητές ήταν αριστεροί, που είχαν όλα τα προσόντα για να διδάξουν σε Πανεπιστήμιο, αλλά λόγω «φρονημάτων» δεν μπορούσαν να προσληφθούν ούτε σε Δημόσιο σχολείο. Μαζί με τους εξαίρετους Αμερικανούς επισκέπτες (τα περισσότερα μαθήματα γίνονταν στα Αγγλικά με βάση κολεγιακά συγγράμματα) είχαμε ένα σπουδαίο επιτελείο διδασκόντων πανεπιστημιακού επιπέδου.

Στην συμπαγή κομμουνιστική διδαχή του Κατηφόρη, εγώ είχα αντιπαραθέσει τον άκρατο φιλελευθερισμό μου. (Όχι βέβαια την ιδεολογία του δικού μου πατέρα, που ήταν κατά τον Γιώργο «μοναρχοφασίστας»). Για να τον αντικρούσω μάλιστα είχα προμηθευτεί τα περισσότερα συγγράμματα των γκουρού του «Διαλεκτικού Υλισμού» που κυκλοφορούσαν στις Γαλλικές Editions Sociales). Στα Ελληνικά ελάχιστα υπήρχαν και γεμάτα λάθη.

Οι αντιπαραθέσεις μας κρατούσαν ώρες ολόκληρες, είτε σε κενούς χρόνους του σχολείου, είτε στο σπίτι του ενός ή του άλλου. (Υποτίθεται ότι κάναμε πάρτι. Θυμάμαι ότι έμενε στην οδό Σιβρισαρίου). Είχαμε και αρκετούς ακροατές από μικρότερες συνήθως τάξεις, που αργότερα έγιναν διαπρεπή κομματικά στελέχη.

Αυτό που έχει τεράστια σημασία είναι ότι παρ’ όλες τις αντιθέσεις μας, υπήρχε απόλυτος σεβασμός μεταξύ μας. Για να μην πω ότι μέσα στον καυγά η φιλία μας δυνάμωνε και χαλυβδωνόταν.

Ήρθε ο καιρός που έληξαν οριστικά τα μαθήματα και φτάσαμε στην αποφοίτηση. Εγώ κέρδισα τον κορυφαίο τίτλο, του Valedictorian, αλλά όπως είχαμε συμφωνήσει αργότερα μπορεί να τον έχασε ο Γιώργος λόγω ιδεολογίας. Τουλάχιστον θα μπορούσαν να του έχουν δώσει τον δεύτερο τίτλο: Salutatorian. Κατά τη γνώμη μου ήμασταν ισοδύναμοι ως μαθητές.

Εγώ έφυγα για Γερμανία (Φιλοσοφία στο Μόναχο) ο Γιώργος έμεινε εδώ και δραστηριοποιήθηκε πολιτικά. Πότε-πότε, κοινοί φίλοι μου έστελναν το κύριο άρθρο της «Αυγής» με την υπογραφή του.

Ξανασυναντηθήκαμε στην Αγγλία, όταν ο Γιώργος σπούδαζε στο London School of Economics, του οποίου έγινε αργότερα καθηγητής. Μετά στην Ελλάδα (σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου και ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ). Και αργότερα στο εξοχικό σπίτι του στη Χαμολιά, κοντά την Βραυρώνα. Φυσικά είχε αλλάξει απόψεις. Για καιρό ανταλλάσσαμε και βιβλία. Στις 10-11-85, αρθρογράφος και τότε στο «Βήμα», του έγραψα ένα «Γράμμα σε έναν αριστερό φίλο» που συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο μου «Μετά τον Μαρξ».

Όλα αυτά τα χρόνια – το γράφω με συγκίνηση – κυριαρχούσε μεταξύ μας αγάπη και σεβασμός. Ήταν ένας ωραίος άνθρωπος. Λυπάμαι που ο Κορωνοϊός δε με άφησε να τον αποχαιρετίσω στην κηδεία του.

Η Ανάσταση του Κυρίου, η Επανάσταση των Ελλήνων και ένας Θάνατ

Το «Χριστός Ανέστη» σας το είπαν σίγουρα πολλοί από χθες το βράδυ. Είθισται να γίνεται αυτό κάθε Πάσχα. (Την δική μας ανάσταση μας την υπόσχονται συνεχώς, αλλά την περιμένουμε ακόμα).

Όμως πέρυσι όλη την χρονιά γιορτάσαμε τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν αλλά νομίζω πως ξεχάσαμε  τον Αρχηγό της και το πρώτο και επιφανέστερό της θύμα. Τον Αλέξανδρο Υψηλάντη – και ολόκληρη την οικογένεια των Υψηλάντη που τα έδωσε όλα για τον Αγώνα. Αν ο Αλέξανδρος υπήρξε ο πρώτος αρχηγός της, ο Δημήτριος, ο νεότερος από τα αδέλφια, πολέμησε στην τελευταία και νικηφόρα μάχη του Αγώνα – την μάχη της Πέτρας – κλείνοντας τον κύκλο της προσφοράς.

Την απουσία των Υψηλάντη ήρθε φέτος να καλύψει μία εξαίσια έκδοση, η ωραιότερη από όσες κυκλοφόρησαν για το 21. Σε ένα μαύρο κουτί ντυμένο με πανί – στο κέντρο του μία φωτογραφία του Αλέξανδρου Υψηλάντη – περιέχεται ένα βιβλίο 441 σελίδων και βάρους σχεδόν 3 κιλών που περιέχει εκατοντάδες υπέροχες φωτογραφίες οι οποίες ζωντανεύουν όλο τον κόσμο όπου έζησαν οι ήρωές του. Η Μολδοβλαχία υπήρξε μία πατρίδα του Ελληνισμού. Από τους αρχαιότατους χρόνους στις όχθες του Δούναβη ζούσαν έλληνες. Έλληνες ήταν και αυτοί που έφεραν την αρχαία Ελληνική σκέψη και αργότερα τον Χριστιανισμό στην περιοχή.

Δημιουργός αυτού του βιβλίου είναι μία ήδη γνωστή και καταξιωμένη φωτογράφος, η κυρία Δήμητρα Στασινοπούλου, για την οποία η περιοχή αυτή είναι μία δεύτερη πατρίδα.

Αφού γύρισε την Ινδία, το Bhutan, την Νέα Καληδονία, την Κίνα, Παπούα Νέα Γουινέα, Burma και δεν ξέρω πόσες άλλες χώρες και τις αποτύπωσε σε υπέροχα βιβλία, τώρα επανήλθε στον τόπο της.

Δυστυχώς αυτό το βιβλίο δεν πωλείται. Είναι χορηγία μιας μεγάλης ρουμανικής φαρμακευτικής εταιρίας (Imedica S.A.) έχει τυπωθεί σε σχετικά περιορισμένο αριθμό αντιτύπων και δωρίζεται – ελπίζω στους σωστούς ανθρώπους. Οι υπόλοιποι όμως μπορούν να το δουν ολόκληρο δωρεάν στο Διαδίκτυο στην διεύθυνση:

https://www.yumpu.com/xx/embed/view/8ixCt2gDBa1opy3H

Πέρα από σπουδαία φωτογράφος η Δήμητρα Στασινοπούλου στο βιβλίο αυτό αποδεικνύεται και συγγραφέας. Παλιά μιλούσε μόνο με εικόνες. Τώρα τις σχολιάζει και πληροφορεί πολύ γλαφυρά.

Και ένας θάνατος.

Έφυγε αυτές τις μέρες ένας επιστήθιος φίλος με τον οποίο μας συνδέανε από το σχολείο 75  χρόνια διαλόγου …και ρήξης. Ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος που έφτασε να γίνει καθηγητής στο London School of Economics (το γνωστό LSE) σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου και Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Γι αυτόν θα γράψω την επόμενη Κυριακή.

Πρόκειται για τον Γιώργο Κατηφόρη. Δεν μπόρεσα να πάω στην κηδεία του, την Μεγάλη Δευτέρα, γιατί είμαι καθηλωμένος με Covid (ευτυχώς προς το παρόν ελαφράς μορφής) που τον έφεραν (άκουσον – άκουσον!) τα ανηψάκια μου από την Νέα Ζηλανδία!

Δυστυχώς πεθαίνουν συνεχώς άνθρωποι και ανάμεσά τους φίλοι αγαπημένοι που εκτός από την προσωπική σχέση τους μαζί μας, λείπουν και από την κοινωνία μας. Για τον Γιώργο  Κατηφόρη με τον οποίο είχαμε μία φιλία και ένα διάλογο που θα μπορούσε να κρατήσει μία αιωνιότητα, θα αφιερώσω ένα από τα προσεχή μου κείμενα στο μπλογκ. Είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω. 

Ο «Αμλέτος» στην Σπιανάδα

Στο νου μου η λέξη παράδεισος σημαίνει ένα πράγμα: Πασχαλινή Κέρκυρα.

Φαντάζομαι τον παράδεισό μου, σαν παράδεισο των αισθήσεων. Και σ' όλο τον κόσμο, μόνο σ' έναν τόπο, μόνο μία στιγμή το χρόνο, φτάνουν όλες οι αισθήσεις ταυτόχρονα στην κορύφωσή τους.

Μεγάλο Σάββατο πρωί, ώρα εννέα, στη Σπιανάδα.

Η πρώτη ευτυχία έρχεται από την αίσθηση του χώρου. Τι ηδονή για την ψυχή, που έχει χάσει τα μέτρα της ανάμεσα στο συμπιεσμένο και στο απεριόριστο! Εδώ ο χώρος λειτουργεί, αναπνέει. Έχει την άνεση, το ρυθμό και τα όρια που περιμένεις. Αισθάνεσαι τοποθετημένος στις ανθρώπινες συντεταγμένες σου - στις σωστές σου αναλογίες. Τίποτα δε σε πιέζει, όλα γύρω σου σε στηρίζουν, σε πλαισιώνουν. Esplanade, Σπιανάδα. Εδώ η λέξη πλατεία, βρίσκει το πρώτο της νόημα.

Η δεύτερη ευτυχία είναι η όραση. Βλέπεις το κερκυραϊκό φως γλυκό, μελένιο, να χαϊδεύει τις προσόψεις των σπιτιών του Λιστόν. (Α! οι προσόψεις της Κέρκυρας: πίνακες τέχνης και φύσης - όπου τα χρώματα και η υγρασία παίζουν μόνο με τόνους και ημιτόνια). Βλέπεις τον καταγάλανο ουρανό (πάντα είναι γαλανός ο ουρανός το Μεγάλο Σάββατο στην Κέρκυρα - ο Άγιος φροντίζει γι' αυτό), μέσα από τα πορφυρά λουλούδια του δέντρου του Ιούδα. Σε λίγο θα δεις τα χρυσά, τα γαλάζια και τα κόκκινα της λιτανείας.

Πανηγύρι έχει η όσφρηση. Όλη η Κέρκυρα ένας κήπος. Ευωδιάζει τόσο έντονα, που ώρες - ώρες σε ζαλίζει. Πνοές-πνοές έρχονται σαν μικρά κύματα οι μυρωδιές - κάθε λουλούδι, κάθε δέντρο, κάθε πλαγιά και κάθε χωριό της Κέρκυρας σου στέλνει το δικό του μήνυμα.

Όλα όμως θα τα δέσει η ακοή, μόλις από μακριά ακουστούν οι ήχοι της μεγάλης λιτανείας. Το Μέγα Σάββατο οι Κερκυραίοι περπατάνε τον Άγιό τους. Με φιλαρμονικές και στολές. Με σεβασμό και έξαρση. Με μουσική.

Μουσική στην Κέρκυρα - που έχει περισσότερες φιλαρμονικές από κινηματογράφους. (Ένας ορισμός του πολιτισμού; Όταν οι ασκούντες την τέχνη ξεπερνάνε τους θεατές;) Δεν θα ξεχάσω ποτέ κάποιο πρώτο πρωινό ξύπνημα σ' ένα παλιό, πανύψηλο ξενοδοχείο της Σπιανάδας, όταν από κάθε παράθυρο ακουγόταν και άλλη μπάντα.

Στην Κέρκυρα η μουσική δεν είναι απλός ήχος. Γίνεται περιβάλλον. Γίνεται ζωή. Γίνεται - τελικά - οι ακροατές της. Το κοινό δεν είναι δέκτης αλλά τμήμα του έργου.

Κάποτε αυτό θα το πούνε "χάππενινγκ".

Υπάρχει ένα μουσικό κομμάτι που ακούγεται μόνο στην Κέρκυρα, μόνο στη λιτανεία. Ένα κομμάτι μελωδικό σαν τους κήπους της Κέρκυρας, λυπημένο σαν την εβδομάδα των Παθών, λυρικό σαν το ασημένιο φως των ελαιώνων, ρυθμικό σαν το κύμα της θάλασσας. Πένθιμο εμβατήριο από τον "Άμλετ". Οι Κερκυραίοι το λένε απλά "ο Αμλέτος".

Όταν λοιπόν ανυψωθεί ο Αμλέτος σαν λυγμός και σαν έκσταση πάνω από τις κοκκινόχρυσες στολές της Παλαιάς Φιλαρμονικής, η αίσθηση δεν αντέχεται. Η ζωή τεντώνει τόσο μέσα μου, που νομίζεις πως θα σπάσεις από ευτυχία. Σαν πόνος και σαν βάλσαμο ο Αμλέτος κυματίζει πάνω από την πλατεία κι εσύ γεύεσαι τον παράδεισο σ' αυτή τη Γη.

Δεκατρείς φορές έχω ακούσει τον Αμλέτο στη Σπιανάδα και κάθε φορά νομίζω πως η καρδιά μου θα σταματήσει (και ίσως εύχομαι να σταματήσει, έτσι!). Αψηφώ την εορταστική ταλαιπωρία, την τουριστική πολυκοσμία, τη βαρβαρότητα των ορεσίβιων (δίπλα στους Επτανήσιους, όλοι εμείς είμαστε αρκούδες). Ό,τι και να γίνεται γύρω, ο Άγιος και ο Αμλέτος νικάνε - και το θαύμα λειτουργεί κάθε Μεγάλο Σάββατο στη Σπιανάδα.

Κι αν τύχει να είμαι μακριά, όπου κι αν βρεθώ, όταν έρθει Μεγάλο Σάββατο τραγουδάω μέσα μου τον Αμλέτο. Κλείνω τα μάτια και για ένα δευτερόλεπτο το θαύμα συντελείται πάλι.

Ο παλιός Αμλέτος, ο σκοτεινός πρίγκιπας της αμφιθυμίας, πνίγηκε στο φως, τη μελωδία και τη μυρωδιά της άνοιξης. Αμφιβολία καμιά: "γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα".

Ο παράδεισός μου: Φως, ανθισμένη Σπιανάδα και η Παλαιά Φιλαρμονική να παίζει, να παίζει, να παίζει τον Αμλέτο!

(Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1981. Τώρα, όλες οι φιλαρμονικές, παίζουν τον «Αμλέτο».

Ευρώπη εναντίον Βαρβάρων

Ο πρώτος άνθρωπος που με αποκάλεσε «Ευρωπαίο» ήταν ένας καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Παράλληλα με τα διδακτικά του καθήκοντα ήταν διευθυντής στην υπηρεσία ξένων φοιτητών του Πανεπιστημίου (Auslandstelle) όπου είχα εργαστεί και εγώ για λίγους μήνες (χαρτζιλίκι). Η δουλειά μας ήταν να βοηθάμε τους ξένους φοιτητές στα προβλήματά τους (καταλύματα, εγγραφές, κλπ).

Οι Έλληνες φοιτητές ήταν στην πρώτη γραμμή των προβληματικών. Τόσο που ο καθηγητής κάθε λίγο αναστέναζε: «Αχ! Αυτοί οι Έλληνες!».

Μια φορά του θύμισα διακριτικά: «Μα κι εγώ Έλληνας είμαι!». Η απάντησή του: «Α! όχι! Εσείς δεν είστε σαν κι αυτούς. Είστε Ευρωπαίος!»

Δεν είχε άδικο. Ένιωθα την Ευρώπη σαν την ευρύτερη πατρίδα μου και την Ελλάδα σαν τον ιδιαίτερο τόπο μου. Πώς λέει ένας Κρητικός: «Είμαι Έλληνας από την Κρήτη»;

Κι αυτό για να ξεχωρίζω από τους διάφορους συνάδελφους που ήταν Τούρκοι, Αιγύπτιοι, Ρώσοι αλλά και Έλληνες… που φοιτούσαν μεν σε Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια ή Πολυτεχνεία, αλλά αυτό δεν τους έκανε Ευρωπαίους.

Τι τους ξεχώριζε;

Πρώτα από όλα  η γλώσσα. Η γλώσσα διαμορφώνει την εθνικότητα. Οι περισσότεροι έφταναν εκεί χωρίς να έχουν μάθει τη γλώσσα. Προσπαθούσαν με δυσκολία να διαβάσουν τον κατάλογο των φαγητών στο εστιατόριο κι όταν δεν έβγαζαν άκρη, παραγγέλνανε πάντα το ίδιο φαγητό, για να είναι σίγουροι.

Πολλοί από αυτούς τους φοιτητές είτε παρατούσαν τις σπουδές τους γιατί ουδέποτε κατάφερναν να μάθουν τη γλώσσα – είτε, με θαυμαστό τρόπο κατάφερναν να αποφοιτήσουν χωρίς να μάθουν την γλώσσα. Αυτοί ήταν συνήθως του Πολυτεχνείου. Αποστήθιζαν μόνο τους τύπους και τις φόρμουλες της επιστήμης τους – αλλά δεν ήταν σε θέση να κάνουν μία συζήτηση για ένα «εξωσχολικό» θέμα: π.χ. πολιτικό ή οικονομικό.

Εκτός από τη γλώσσα μεγάλο ρόλο έπαιζε και η γενική τους σχέση με τον τόπο που ζούσαν. Δεν γνώριζαν την ιστορία της χώρας, δεν διάβαζαν τοπικές εφημερίδες, δεν ήξεραν πως ονομάζεται ο δήμαρχος της πόλης ή και ο πρωθυπουργός της χώρας, δεν έκαναν παρέα με ντόπιους (εκτός από κοπέλες για ευνόητους λόγους). Σύχναζαν μόνιμα σε εστιατόρια και καφενεία που σερβίριζαν φαγητά της πατρίδας τους.

Θυμάμαι την έκπληξή μου όταν με επισκέπτονταν επισκέπτες από την Ελλάδα, και το πρώτο πράγμα που μου έλεγαν ήταν: «Ξέρεις καμιά καλή Ελληνική ταβέρνα να φάμε το βράδυ; (Είχαν ταξιδέψει 3000 χιλιόμετρα για να φάνε αυτό που μαγείρευε η μάνα τους!)

Ε! λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι ουσιαστικά δεν ήταν ευρωπαίοι. Ήταν αθεράπευτοι ξένοι: Βαλκάνιοι, Ανατολίτες, Αφρικανοί. Είχε δίκιο ο Huntington όταν τράβηξε μία συνοριακή γραμμή που χώριζε τις Ορθόδοξες χώρες από τις Καθολικές και τις Διαμαρτυρόμενες. Άλλωστε ένας βασικός λόγος της διαφοράς μας ήταν η εκκλησία μας. Ο Λούθηρος δεν πέρασε από εδώ… Η Ορθόδοξη εκκλησία παραμένει βράχος ακλόνητος και αμεταρρύθμιστος.

Τι τα θυμήθηκα όλα αυτά; Μα γιατί βλέπω πως από τότε δεν άλλαξαν πολλά. Απορούν ξένοι φίλοι πώς υπάρχουν τόσοι Έλληνες που υπερασπίζονται τον Πούτιν. Πολύ φυσικό: Γιατί δεν είναι Ευρωπαίοι. Γιατί γι αυτούς δεν έχουν επισυμβεί η Μεταρρύθμιση, ο Διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση, δεν έχουν θεσπισθεί τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ούτε έχουν καταλάβει τι σημασία είχε το Ολοκαύτωμα, τα Γκούλαγκ και η Σερμπρένιτσα.

Ο πόλεμος που γίνεται στην Ουκρανία – είναι ΕΥΡΩΠΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ. Που χωρίς να σέβονται ούτε τους βασικούς κανόνες του πολέμου (αυτούς της Γενεύης) σκοτώνουν αμάχους στη μέση του δρόμου.

Λυπάμαι που αποκαλώ έτσι την χώρα του Πούσκιν, του Γκόγκολ, του Ντοστογιέφσκη του Τσέχωφ και του Τολστόι. Άλλωστε πιστεύω πως, αν ζούσαν τώρα, οι περισσότεροι από αυτούς θα πολεμούσαν με την Ουκρανία! Την οριακή χώρα, που επέλεξε να γίνει δημοκρατική Ευρώπη.

Πολεμική άνοιξη

 Είχαμε τον πόλεμο. Είχαμε την πανδημία. Να’ σου τώρα και τα χελιδόνια!

Ο πόλεμος και η πανδημία, πήγαιναν μαζί. Σκότωναν ανθρώπους. Αλλά η άνοιξη – τι δουλειά έχει μαζί τους;

Όσο κρατούσε ο Μάρτης ήμασταν κι εμείς εδώ μία παγωμένη Ουκρανία. Με θύματα, καταστροφές και άφθονο χιόνι. Δεν θυμάμαι στα χρόνια μου να κρύωσα τόσο πολύ. Αφού δεν πίστευα πια πως θα έρθει η άνοιξη. Ποτέ!

(Και τι να πει κανείς για τις τιμές του ηλεκτρικού και του αερίου;)

Α, όχι, δεν τα σκηνοθέτησε καλά ο Πούτιν. Έπρεπε να βγάλει εντελώς την Άνοιξη από το σενάριο. Εκεί που σταματάνε οι πύραυλοι, να κελαηδάνε πουλιά; Αδιανόητο!

Λέτε να γίνει το θαύμα; Λέτε να νικήσει η άνοιξη;

Κι όμως έχει νικήσει τόσες φορές. Μετά από όλες τις μεγάλες μάχες, τα αηδόνια κελάηδησαν. Αν όχι τον ίδιο χρόνο, τον επόμενο.

Μέχρι τώρα πάντα νικούσε η φύση.

Όμως στην Χιροσίμα έκανε καιρό να φανεί. Και στο Τσερνόμπιλ.

Η άνοιξη κοιτάει από το παράθυρο, μέσα στις αίθουσες συσκέψεων. Και κάνει τα δικά της σχέδια.

Στρατηγοί και ναύαρχοι, πτέραρχοι και υπασπιστές, συνεδριάζουν και σχεδιάζουν. Και η Άνοιξη χαμογελάει. Ξέρει ότι εκείνη θα νικήσει στο τέλος.

Αλλά γιατί – σκέπτεται η άνοιξη – να είναι οι άνθρωποι τόσο ανόητοι; Γιατί να προκαλούν τόσο πόνο, τόσες καταστροφές, όταν τελικά, κάποια στιγμή, θα έρθουν και η άνοιξη και η ειρήνη;

Και τι κερδίζει ένας στρατηλάτης με το να καταστρέψει μία χώρα δέκα και είκοσι φορές μικρότερη από την δική του. Όση φήμη και όσο κύρος αποκτά ένας παλαιστής που νίκησε ένα ανθρωπάκι. Ενώ ο Δαβίδ; Ακόμα τον θυμούνται, που κέρδισε τον γίγαντα Γολιάθ!

Τον Γολιάθ που φώναξε: «Ιδού εγώ ωνείδισα την παράταξιν Ισραήλ σήμερον, εν τη ημέρα ταύτη. Δότε μοι άνδρα και μονομαχήσομεν αμφότεροι. Και ήκουσαν Σαούλ και πας Ισραήλ  τα ρήματα του αλλοφύλου ταύτα και εξέστησαν και εφοβήθησαν σφόδρα». Αλλά ο Δαυίδ δεν φοβήθηκε. Πήρε μία πέτρα την έβαλε στη σφεντόνα του «και εσφενδόνησεν και πάταξεν τον αλλόφυλον επί το μέτωπον αυτού».

Τα δύσκολα δοξάζουν και αναδεικνύουν τον άνθρωπο, πρόεδρε Πούτιν. Ενώ εσύ, έχεις ήδη χάσει το παιχνίδι από τον πρώτο μήνα, έστω κι αν κερδίσεις κάτι στο τέλος…

Αυτά σκέπτεται η Άνοιξη και τώρα νοιάζεται, ακόμα και μέσα στα ερείπια, να βρει γωνιές για να στήσουν φωλιές τα χελιδόνια.

Ενώ κάποια στιγμή, ακόμα και μέσα στα χαλάσματα, ένα ζευγάρι ερωτευμένων  θα αγκαλιαστεί για να ξαναρχίσει ο κόσμος.