Photo blogging

Η φράση είναι κοινότοπη: «Μία εικόνα αξίζει όσο δέκα χιλιάδες λέξεις».

Εγώ θα έλεγα: «Μία εικόνα θαμπώνει δέκα χιλιάδες λέξεις».

Εδώ και χρόνια προσπαθώ να συνδυάσω τις δύο μεγάλες μου αγάπες. Το κείμενο και την φωτογραφία. Να δημιουργήσω έργα μέσα στα οποία η εικόνα θα προεκτείνει το κείμενο και το κείμενο θα βαθαίνει την εικόνα.

Ήδη μέσα μου αυτά τα είδη αλληλεπιδρούν. Μερικά βιβλία μου ξεκίνησαν από την φωτογραφία. Π.χ. το «Φως των Ελλήνων» γεννήθηκε από τρεις διαφάνειες που τράβηξα ένα απομεσήμερο στην Ομορφοκλησιά. Αυτές μου έδωσαν την ώθηση να αναλύσω το ελληνικό φως στα ιδεολογικά του συστατικά. Στο βιβλίο αυτό, το κείμενο πότε ακολουθούσε και πότε καθόριζε τις φωτογραφίες.

Το ίδιο συνήθως γινόταν και στα «Φωτογραφήματα», δισέλιδα «σαλόνια» που παρουσίαζα επί ένα περίπου χρόνο στο περιοδικό «Τέταρτο» και στα «Στιγμιότυπα» που εμφανίζονταν ολοσέλιδα επί δέκα χρόνια στο περιοδικό «Φωτογράφος».

Η σχέση φωτογραφίας και κειμένου είναι ιδιότυπη. Προσπαθώντας να τα συνδυάσω διαπίστωσα συχνά πως η φωτογραφία, ακόμα και η μέτρια, εύκολα επισκιάζει τον λόγο. (Από εκεί το «θαμπώνει»). Όταν μερικές φορές έδειξα αργότερα το κείμενο χωριστά, μου είπαν: «μα αυτό είναι ωραίο κείμενο!» Το είχαν ήδη δει πλάι στη φωτογραφία, αλλά δεν του είχαν δώσει σημασία.

Αναγκάστηκα να βάλω στην ανθολογία «50 χρόνια Νίκος Δήμου» σκέτο το κείμενο από το «Φως των Ελλήνων» γιατί διαπίστωσα ότι από όσους μου μίλησαν για το βιβλίο, σχεδόν κανείς δεν το είχε διαβάσει. (Εκτός από τον John Fowles με τα ελάχιστα ελληνικά του). Αργότερα το ανέβασα και στο site μου. Άρχισα να σκέπτομαι ότι η ιδέα του «φωτογραφικού δοκιμίου», που επιχείρησα με αυτό το βιβλίο ήταν μάλλον απρόσφορη. Συνδυασμός νόθος, είδος μικτό - και ίσως - μη νόμιμο.

Επιμένω όμως στην ιδέα της πρόσμιξης – και κάνω μία νέα απόπειρα σε αυτό το blog. Όπου εικόνες και κείμενο μαζί θα σχολιάζουν αλληλεπιδρώντας.


Φωτοβιογραφία – 60 χρόνια κλικ

Η πρώτη δική μου μηχανή ήταν ένα μαύρο κουτί, δεν θυμάμαι μάρκα. Μία επιβίωση της βασικής camera obscura. Η μηχανή δεν υπάρχει πια, υπάρχουν όμως οι πρώτες φωτογραφίες της, με κατσαρές πλευρές: Η μητέρα χαμογελάει πίσω από μία τριανταφυλλιά, το 1948. Πρώτη χλωμή απόπειρα σύνθεσης, στα δεκατρία μου.

Από τις κατοπινές μηχανές θυμάμαι την Agfa Silette που με συνόδεψε φοιτητή στην Γερμανία και μία Voigtlaender με περισσότερες αξιώσεις. Αλλά τότε συνέχιζα την παράδοση των αναμνηστικογράφων. Οι δύο μηχανές που με έκαναν να προβληματιστώ και να συνειδητοποιήσω την φωτογραφία σαν γλώσσα, ήταν η Rolleiflex και η Nikon F.

Η κλασική διοπτρική Rollei με τον υπέροχο Planar 1:2.8 με έμαθε να βλέπω. Επάνω στο τετραγωνισμένο θαμπόγιαλό της ζύγιζα κάθε λεπτομέρεια της ανεστραμμένης εικόνας. Η παραμικρή απόκλιση ανασύνθετει όλο το πλάνο. Η Rolleiflex μου έδωσε την φωτογραφία σαν σύνθεση.

Αντίθετα, η Νikon με δίδαξε την φωτογραφία σαν (παγωμένη) κίνηση. Μου επέτρεψε να παρακολουθώ και να υφαρπάζω. Με τους πρώτους φακούς zoom πολλαπλασίασε τις κινητικές δυνατότητες.

Η "στατική" Rollei ήρθε στη ζωή μου το 1964 και η "κινητική" Nikon το 1968. Κάποια στιγμή, η εύχρηστη Νikon κέρδισε το παιχνίδι και εκτόπισε την συντρόφισσά της. Εκεί βοήθησε πολύ και η ύπαρξη φιλμ όπως το Κodachrome 25 και 64 που έβγαιναν μόνο στα 35 mm.

Η δουλειά μου στην διαφήμιση (όπου θήτευσα είκοσι χρόνια), με έμαθε πολλά για την φωτογραφία. Η διαφημιστική φωτογραφία είναι μία άσκηση ακρίβειας στην έκφραση - όπως άλλωστε και το διαφημιστικό κείμενο.

Από το 1997 φωτογραφίζω κυρίως ψηφιακά – και, αντίθετα με τις παλιότερες αρχές μου, επεξεργάζομαι τις φωτογραφίες στον υπολογιστή.

Η φωτογραφία δεν έπαιξε ποτέ τον πρώτο ρόλο στα πράγματα που κάνω. Είμαι ένας άνθρωπος που γράφει. Ωστόσο δεν θα μπορούσα να φανταστώ την ζωή μου χωρίς αυτήν. Μου είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα μετά από έντονη συγγραφική εργασία. Νομίζω πως με ξαναφέρνει κοντά στο συγκεκριμένο - έστω κι αν δουλειά της είναι να το μεταβάλλει σε αφηρημένο τέχνημα.

Οι απόψεις μου για την αισθητική της φωτογραφίας βρίσκονται στο δοκίμιο «Φως, γραφή, φωτογραφία» που τυπώθηκε σαν επίμετρο στο «Φως των Ελλήνων».

Φωτογραφίες μου έχουν χρησιμοποιηθεί σε εξώφυλλα δικών μου και άλλων βιβλίων, περιοδικών καθώς και δίσκων. Έχω κάνει τρεις εκθέσεις, έχω εκδώσει δύο άλμπουμ και έχω δημοσιεύσει σε περιοδικά ελληνικά και ξένα. Παρ' όλο που κέρδισα χρήματα από την φωτογραφία, θεωρώ τον εαυτό μου πάντα ερασιτέχνη, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης.



Οι φωτογραφίες από το "Φως των Ελλήνων".