Ειρήνη υμίν!

Υπάρχει άνθρωπος που να είναι εναντίον της ειρήνης; Εγώ τουλάχιστον δεν γνωρίζω κανέναν. Ούτε σημερινό ούτε παλαιότερο. Όλοι, ακόμα και οι μεγαλύτεροι πολέμαρχοι, πίστευαν πως ήταν ειρηνόφιλοι. Θα υπέγραφαν με ενθουσιασμό κάθε διακήρυξη ειρήνης. Αλλά και οι βιομήχανοι όπλων μπορεί να είναι υπέρ των εξοπλισμών — όχι όμως και υπέρ του πολέμου. Θα σας αναφέρουν εκατό φορές το ηλίθιο λατινικό ρητό («αν θέλεις ειρήνη, ετοίμαζε πόλεμο») και θα βγουν πιο ειρηνόφιλοι και από τα λευκά περιστέρια.

Αφού όλοι είναι υπέρ της ειρήνης, τι νόημα έχει να κάνεις σταυροφορίες και να μαζεύεις υπογραφές υποστήριξης; Μου φαίνεται εξίσου μάταιο και περιττό με το να ζητήσεις υπογραφές υπέρ της υγείας η της ευτυχίας. Παραβιάζεις ανοιχτές πόρτες. Σίγουρα, αν ήταν τεχνικά δυνατό, θα υπέγραφαν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη. Και μετά τι θα γινόταν; θα σταματούσαν οι πόλεμοι;

Διότι, βέβαια, άλλο «η Ειρήνη» γενικά και αφηρημένα κι άλλο το συγκεκριμένο πρόβλημα του κάθε τόπου. Κι εμείς είμαστε υπέρ της ειρήνης (γενικώς), αλλά παραγγέλνουμε πυραύλους, αεροπλάνα και βόμβες. Μα εμείς, θα πείτε, έχουμε ειδικό λόγο! Το ίδιο πιστεύει κάθε άλλος λαός.

Όλοι λοιπόν είμαστε υπέρ της ειρήνης (γενικώς) κι όλοι ξεχωρίζουμε τη δική μας περίπτωση. Έτσι γίνονται οι πόλεμοι. (Οι οποίοι γι όποιον τους κάνει είναι όλοι «αμυντικοί» και «δίκαιοι»). Το να εκστρατεύει κανείς υπέρ της ειρήνης (γενικώς) δεν έχει καμία σημασία — ούτε ωφέλεια. Γίνεται, συνήθως, για καθαρά πολιτικάντικους, προπαγανδιστικούς λόγους κι όταν δεν έχουμε τίποτ' άλλο να πούμε. (Μια «ειρήνη» κολλάει παντού).

Άλλο θα ήταν αν, αντί για μεγαλόστομες διακηρύξεις, συσκέψεις, πρωτοβουλίες, συλλογές υπογραφών, κοιτούσε ο καθένας να λύσει συγκεκριμένα προβλήματα — και μάλιστα αυτά που τον αφορούν, που τον περιβάλλουν. Αν η κάθε πολιτική ηγεσία έλυνε κι από ένα —έστω μικρό— εθνικό ειρηνευτικό πρόβλημα, τότε μόνο θα βλέπαμε κάποια πρόοδο στη γενική υπόθεση της ειρήνης.

Μετά από τόσα λόγια και τόσες καταστροφές, έχουμε καταλάβει πως ο κόσμος δεν προχωράει με ουτοπικές γενικεύσεις, με λυτρωτικές κοσμοθεωρίες και άλλες μεγαλοστομίες. Όλες αυτές οι «γενικές υποσχέσεις σωτηρίας» αποδείχθηκαν είτε άχρηστες είτε ολέθριες. Ο κόσμος προχωράει μόνο σταδιακά, τμηματικά. Η εξέλιξη των ειδών δεν έγινε με επαναστάσεις — αλλά με μικροαλλαγές που χρειάστηκαν χιλιετίες...

Επιστροφή, λοιπόν, στο συγκεκριμένο! Πέρα από ρητορείες και εκκλήσεις — εμείς, εδώ, τι μπορούμε να κάνουμε για την ειρήνη; Έχουμε στην αυλή μας ένα πρόβλημα — γιατί κοιτάμε τις άλλες αυλές; Εξαντλήσαμε ήδη όλες τις προσπάθειες για την επίλυση του;

Η ωρίμανση του ανθρώπου τον πάει από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο, από το γενικό στο μερικό, από το απόλυτο στο σχετικό. Ο έφηβος θέλει να σώσει την Υφήλιο, ο ώριμος άνθρωπος είναι ικανοποιημένος αν βοηθήσει τη γειτονιά του. Οι μεγάλες κουβέντες είναι για τους μικρούς ανθρώπους, όσο μεγαλώνουν λένε λιγότερα.

Η πολιτική πρέπει να γίνει διαδικασία επίλυσης συγκεκριμένων προβλημάτων. Διορθώνοντας το επί μέρους, θα βελτιώσουμε το σύνολο. (Άλλωστε, τι άλλο είναι το σύνολο από το άθροισμα των επί μέρους;). Αντίθετα, αν προσπαθούμε να επιδράσουμε στο σύνολο, δεν θα πετύχουμε τίποτα.

Ας αφήσουμε την ειρήνη στον Ειρηνικό — κι ας προωθήσουμε την ειρήνη στο Αιγαίο. Αν κάθε έθνος προωθήσει την δική του ειρήνη – τότε θα ειρηνεύσει όλος ο κόσμος.

Ξέρω τι θα πείτε: μα για τα προβλήματα στο Αιγαίο δεν φταιμε εμείς, αλλά οι άλλοι.

Το ίδιο λένε και εκείνοι.

Να το πρόβλημα: Κάθε διένεξη είναι διμερής – όπου και τα δύο μέρη πιστεύουν ότι έχουν δίκιο. Με το να τους στείλεις μία ευχή «Ειρήνη υμίν», θα λυθούν οι διαφορές τους;

Η ειρήνη απαιτεί υπέρβαση. Να δεις τον κόσμο και με τα μάτια του άλλου. Να μπεις στην θέση του. Να κάνεις υποχωρήσεις για να βρεθεί μία μέση λύση. Δύσκολα πράγματα. Σχεδόν αδύνατα. Γι αυτό συνεχίζονται οι πόλεμοι.

Σε όλους όσοι μιλάνε γενικά και προτείνουν σταυροφορίες και εκστρατείες για την Ειρήνη (των άλλων) έχω να πω: εμείς τι το συγκεκριμένο κάναμε γι αυτήν;

Κι αν δεν μπορούμε να λύσουμε το δικό μας πρόβλημα - τι ωφελούν τα ευχολόγια για την υφήλιο;