Φιλελεύθερη Αποτυχία;

Επαναλαμβάνω την άποψή μου ότι η «Φιλελεύθερη Συμμαχία» δεν έχει καμία πιθανότητα να υπάρξει πολιτικά.

1. Προσπαθεί να προωθήσει μία πολιτική τοποθέτηση τόσο δυσφημισμένη και διαστρεβλωμένη στην Ελλάδα, που είναι σαν να θέλει να πουλήσει σκατά. Είναι η σκέψη «που ντρέπεται να πει το όνομά της».

2. Δεν έχει ηγέτη. Θαυμάζω τον Στέφανο Μάνο (θα διαβάστε παρακάτω) και μου είναι πολύ συμπαθής ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος. Αλλά, με τις συνεχείς μετακινήσεις και παλινδρομήσεις τους, είναι και οι δύο καμένα χαρτιά.

3. Το Μανιφέστο της (Πολιτική Διακήρυξη) ήταν απόλυτο, προκλητικό και μαξιμαλιστικό. Νομίζει κανείς πως γράφτηκε για να προκαλέσει την αντίδραση και την άρνηση του Έλληνα ψηφοφόρου. Πιο λάθος ξεκίνημα θα μου ήταν δύσκολο να φανταστώ. Συμφωνώ στο 90% με την κριτική που άσκησε ο Τάκης Αλεβαντής ΕΔΩ – αλλά και άλλοι του χώρου όπως ο Τάκης Μίχας.

Έχω μία παλιά ιστορία με τους φιλελεύθερους – αντιγράφω λίγα από τους «Δρόμους μου»:

Σε όλη μου την ζωή είχα αποφύγει να ενταχθώ σε κάποια κομματική παράταξη. Ένιωθα ότι καμία από όσες υπήρχαν στην πολιτική αγορά δεν μου ανήκε. (Έχω γράψει πολλές φορές ότι οι πολίτες δεν ανήκουν σε κόμματα – τα κόμματα ανήκουν στους πολίτες).

Και πώς ψήφιζα; Κάποτε είχα γράψει σχετικά στον δικτυακό μου τόπο:

«Με τον ίδιο τρόπο που η πολιτική ορίζεται ως «η τέχνη του εφικτού», θα όριζα και την ψήφο ως «άσκηση στο μη χείρον» – άλλως την επιλογή του μικρότερου κακού.

Είναι αξιωματικά βέβαιο ότι κανένα κόμμα δεν ανταποκρίνεται εκατό τα εκατό στις προσδοκίες μας – όπως είναι επίσης σίγουρο ότι οποιοδήποτε κόμμα (ακόμα και αυτό, το ιδανικό, που θα ιδρύαμε εμείς) θα μας απογοητεύσει στην πράξη.

Μένει λοιπόν να ασκήσουμε την θεωρία της προσέγγισης: μετρώντας αποστάσεις να βρούμε ποιο κόμμα πλησιάζει περισσότερο τις επιθυμίες μας και ποιο θα μας απογοητεύσει λιγότερο.

Όποτε πλησιάζουν εκλογές, επαναλαμβάνω πάντα την ίδια διαδικασία. Ξεκινώντας από το σημείο μηδέν, και ζυγίζοντας τα θετικά και αρνητικά του κάθε κόμματος σαν να είχε ιδρυθεί προχθές. Αδυνατώ να καταλάβω τους ανθρώπους που ψηφίζουν «παραδοσιακά». Τι θα πει παράδοση, όταν σε κάθε εκλογή αλλάζουν οι περισσότερες παράμετροι του προβλήματος; Και τι θα πει «πολιτική συνέπεια»; Σκέπτεστε έναν πολιτικό μηχανικό που, για να είναι συνεπής, εφαρμόζει πάντα την ίδια στατική μελέτη αδιαφορώντας αν το έδαφος είναι βραχώδες ή αμμώδες;

Ως συνεπής φιλελεύθερος έχω τα ανάλογα κριτήρια, που συχνά διαφέρουν από τα συνηθισμένα. (Και υπενθυμίζω – πράγμα που πολλοί ξεχνούν – ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι μόνο, ούτε καν κυρίως, οικονομική θεωρία. Είναι η συνολική πολιτική σκέψη της νεοτερικότητας)».


(Κι εδώ να ξεκαθαρίσω ότι ένας «συνεπής» φιλελεύθερος δεν υπάγεται στα όσα περί συνέπειας έγραψα παραπάνω. Διότι ο αντίθετα με τους άλλους συνεπείς (που παραμένουν πιστοί σε ορισμένες θέσεις και ιδεολογίες) ο φιλελεύθερος παραμένει συνεπής στην ελευθερία, στην ανοιχτή σκέψη, στον αντιδογματισμό – άρα στις μη δογματικές απόψεις.

Ως συνεπής φιλελεύθερος λοιπόν, όταν ο Στέφανος Μάνος ξεκίνησε την δημιουργία του κόμματος των Φιλελευθέρων έγινα ιδρυτικό μέλος και (αργότερα) μπήκα και στην εκτελεστική επιτροπή. Με τις θέσεις και τις τοποθετήσεις του Μάνου συμφωνούσα σε πολύ μεγάλο ποσοστό – και είχα γράψει γι αυτόν (άρθρο στο Έθνος) ότι ήταν «ένας από τους πιο προικισμένους έλληνες πολιτικούς». Παραθέτω εδώ αυτό το κείμενο του 1998:

Πολλές φορές αναλογίζομαι την παράξενη μοίρα του Στέφανου Μάνου.

Είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο προικισμένους έλληνες πολιτικούς. Ίσως ο μόνος που διαθέτει οργανωμένη και ξεκάθαρη πολιτική σκέψη. Αυτό το δέχονται (κατ ιδίαν) ως και οι πολιτικοί του αντίπαλοι.

Όμως στα γκάλοπ είναι μονίμως πολύ χαμηλά.

Αυτό το οφείλει σε κάτι που το ονομάζουμε προτέρημα αλλά το τιμωρούμε ως ελάττωμα: είναι ειλικρινής.

Σε ένα πολιτικό τοπίο όπου κανόνας είναι το ψέμα (άντε και καμιά φορά οι μισές αλήθειες) ο Μάνος τολμάει και λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Όσο δυσάρεστα κι αν είναι.

Είναι το ακριβώς αντίθετο του Δημήτρη Αβραμόπουλου. Ο οποίος δεν λέει τίποτα (ξέρει κανείς τις πολιτικές του θέσεις;) χαμογελάει συμπαθητικά και είναι πρώτος στα γκάλοπ.

Αλλά ακόμα χειρότερο είναι το γεγονός ότι ο Μάνος πεισματικά αγνοεί το πολιτικό κόστος. Για να κάνει τον περίφημο οικιστικό νόμο του (που τον εφάρμοσε αργότερα ο Τρίτσης, παίρνοντας και την μισή δόξα) έχασε την βουλευτική του έδρα. Το ίδιο του το κόμμα τον σαμποτάρισε κανονικά. Το ίδιο κόμμα που βλέποντας να χάνεται το τραίνο της ΟΝΕ τον έβαλε τελευταία στιγμή στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας για να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά.

Τα άλλα κόμματα τον αποκηρύσσουν σαν τον διάβολο. Το ΠΑΣΟΚ, δηλώνει ότι θα μπορούσε να συνεργαστεί με οποιονδήποτε από τους διαγραφέντες της Ν.Δ. – εκτός από τον Στέφανο Μάνο.

Τον αποκηρύσσουν, ενώ ταυτόχρονα εφαρμόζουν την πολιτική του. Γιατί μην μου πείτε πως η οικονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ δεν είναι συνέχεια της πολιτικής Μάνου. Μόνο που την εφαρμόζουν αποσπασματικά, με κενά, με τρύπες – και έτσι δεν είναι πάντα αποτελεσματική.

Αλλά τότε, αφού στην πράξη τον ακολουθούν – τι είναι αυτό που αποκηρύσσουν;

Μα τι άλλο; Την ειλικρίνεια! Θα ομολογούσε ποτέ ο Μπλαίρ ότι εφαρμόζει πολιτική Θάτσερ; Σαν τους καλόγερους του Ροΐδη, βαφτίζουμε το κοτόπουλο ψάρι και σφυρίζουμε αδιάφορα.

Ο Στέφανος Μάνος θα ιδρύσει κόμμα. (Χαρά στο κουράγιο του). Είμαι περίεργος πόσοι άνθρωποι θα βρεθούν να ψηφίσουν την ειλικρίνεια.

Αυτά έγραφα το 1998. Λίγο καιρό μετά, εντάχθηκα στους «Φιλελεύθερους». (Και χαμογελάω σήμερα όταν διαβάζω την άποψη που είχε τότε το ΠΑΣΟΚ για τον Μάνο, που θεωρητικά κάποια στιγμή την ανέτρεψε – στην πράξη όμως την τήρησε).

H σύντομη κομματική μου εμπειρία υπήρξε τραυματική. Ο Στέφανος Μάνος ήταν φιλελεύθερος στην σκέψη αλλά αυταρχικός στην πράξη. Δεν άφηνε περιθώρια στην άλλη γνώμη. Όταν αποφάσισε να αναστείλει την λειτουργία του κόμματος, η πλειοψηφία της εκτελεστικής επιτροπής ήταν αντίθετη – οι περισσότεροι συντάχθηκαν με δική μου εναλλακτική πρόταση για συρρίκνωση και περιστολή δαπανών. Ωστόσο τελικά επεβλήθη η δική του άποψη, αποδεικνύοντας ότι τελικά οι «Ταύροι» ήταν ένα ακόμα προσωποπαγές κόμμα.